Historia muzu∏maƒskiej myÊli politycznej semestr zimowy 2004/2005
I. Spo∏eczeƒstwo przedmuzu∏maƒskiej Arabii Plemi´ jako najwi´ksza jednostka spo∏eczna.
˚ycie plemienne: plemiona koczownicze i osiad∏e. Pierwsze formy organizacji paƒstwowej: paƒstwa buforowe Lachmidów w Mezopotamii (zale˝ne od Iranu) i Ghassanidów (Syria, zale˝ne od Bizancjum).
Przymierza mi´dzyplemienne - pojćie sàsiedztwa (d˝iwar). Walki mi´dzyplemienne i ich odzwierciedlenie w literaturze: Dni Arabów i w poezji arabskiej.
Prawo wendetty, okup krwi (dijja lub akl).
Klientyzm, rola maulów czyli klientów.
Podzia∏ na Êwiat m´˝czyzn i kobiet
W∏adza - wódz - szajch lub sajjid jako primus inter pares.
II. Narodziny islamu
1. Monoteizm polityczny: islam jako si∏a jednoczàca plemiona i podstawa powstania ponadplemiennej organizacji paƒstwowej.
2. Znaczenie Koranu i konstytucji medyƒskiej.
3. Mahomet jako mà˝ stanu i polityk.
4. Tradycja Mahometa.
III. Wczesne idee legitymacji w∏adzy politycznej 1. Koncepcja kalifatu jako nast´pstwa po proroku.
2. Typy legitymacji kalifatu:
- zas∏ugi dla gminy: Abu Bakr (632-644)
- pozycja spo∏eczna i wp∏ywy Usman (644-656) i Umajjadzi (661-750).
- pokrewieƒstwo z Prorokiem - Ali (656-661) i szyici
- zalety osobiste - charyd˝yci.
IV. Umajjadzkie koncepcje w∏adzy
1. Zapiecz´towywanie proroctwa. Przeciwstawienie epoki proroków epoce w∏adców.
2. Od koncepcji politycznych do religijnych:
- kadaryzm i koncepcja odpowiedzialnoÊci w∏adców i wolnej woli
- murd˝yizm czyli nieocenianie w∏adców przed wyrokiem boskim na Sàdzie Ostatecznym.
V. Abbasydzi.Utrwalenie w∏adzy dynastycznej i rozbudowa administracji w ramach prawa (szari’atu).
1. Abbasydzka legitymacja w∏adzy,
2. Prawo hanafickie jako podstawa prawa paƒstwowego.
3. Uregulowanie stosunków mi´dzy muzu∏manami a innowiercami.
4. System administracji kalifatu:
- wezyrat
- w∏adza wojskowa (emirat)
- poborcy podatkowi
- system sàdowniczy
kadiowie czyli s´dziowie
muhtasibowie czyli nadzorcy bazarów
szurta czyli policja
mazalim sàdy odwo∏awcze
VI. Perska praktyka i teoria polityczna 1. Ibn al-Mukaffa a persko indyjska teoria i praktyka
- zwierciad∏a w∏adcy
- rzàdzenie i administracja w praktyce 2. Ksi´ga korony podrćznik etykiety dworskiej 3. Poradniki dla w∏adców.
VII. Grecka teoria polityczna w islamie 1. Al-Farabi
2. Arabska Hiszpania: Ibn Bad˝d˝a, Ibn Tufajl i Awerroes.
3. Bracia CzystoÊci.
VIII. Adabowa teoria polityczna
1. Adab czyli kultura zachowania sií wiedzy obowiàzujàca wszystkich wykszta∏conych muzu∏manów w tym i w∏adców.
2. Al-D˝ahiz
3. Ibn Kutajba
4. Ibn Abd Rabbihi
IX. Muzu∏maƒskie systemy i teorie polityczne. Prawo 1. Al-Mawardi i jego Zasady sprawowania w∏adzy 2. Systemy eklektyczne i mieszane Ibn Abi ar-Rabi.
X. Teologowie i herezjografowie
1. Mutazylici Abd al-D˝abbar
2. Al-Aszari
3. Ibn Tajmijja triumf fundamentalizmu w okresie najazdów mongolskich XI. Historiozof Ibn Chaldun
1. ˚ycie i twórczoÊç
2. Koncepcja procesu historycznego
3. Koncepcja w∏adzy w rozwoju historycznym 4. Idea wiźi plemiennej asabijji
XII. Szyickie koncepcje polityczne
1. Imamici. Odrzucajà wszelkà w∏adz´ jako uzurpowanà i tyraƒskà, rzeczy-wista w∏adza nale˝y sińieobecnemu XII imamowi.
2. Isma’ilici i ich koncepcja mahdiego.