Pedagogika nauka czy filozofia

Opracowała M. Tkocz na podstawie literatury: 1. Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 1, str.11-15 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

2. Rutkowiak J., „Pulsują ce kategorie” jako wyznaczniki mapy odmian myś lenia o edukacji, w: Odmiany myś lenia o edukacji, str. 16-24 (wybrane fragmenty), red. J. Rutkowiak, Ofic. Wyd. IMPULS, Kraków 1995.

3. Polak K., ,,Podąż ają c ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)”, str. 162-168 (wybrane fragmenty), w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000.

Wykład 1: Pedagogika – nauka czy filozofia wychowania? (spory wokół pojęcia „wychowanie” i „nauczanie”) Odmiany myślenia o edukacji. Rola przedrozumienia i samowiedzy w pracy nauczyciela –

wprowadzenie

rozpoznawania

osobistych

teorii

nauczania

i wychowania

• „Pedagogika jest nauką o wychowaniu (kształceniu, edukacji) (.... )

• Rozumiemy przez nie wszelkie warunki, procesy i działania wspierające rozwój jednostki ku pełnym jej możliwościom oraz sprzyjające osiąganiu przez nią postawy życzliwości wobec innych i kompetencji do aktywności na rzecz, dobra własnego i wspólnego we wszystkich sferach życia społecznego. (....)

• Pedagogika czerpie z innych nauk: filozofii — zwłaszcza etyki, psychologii rozwojowej i wychowawczej, socjologii ogólnej i socjologii edukacji, antropologii kulturowej, politologii oraz metodologii nauk społecznych. (…)

• Pedagog i nauczyciel, wychowawca i opiekun to ktoś, kto wspiera rozwój Innego. Dlatego też podstawową właściwością tych osób powinna być życzliwość wobec innych ludzi, „współczulność” wobec ich odczuć i emocji, ich indywidualnych możliwości i tempa uczenia się i rozwoju. (...)”

(Kwieciński Z., Śliwerski B.)

Opracowała M. Tkocz na podstawie literatury: 1. Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 1, str.11-15 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

3. Polak K., ,,Podąż ają c ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)”, str. 162-168 (wybrane fragmenty), w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000.

ODMIANY MYŚLENIA O EDUKACJI

• „Pedagog jednej drogi, który oddaje się pod opiekę określonego autorytetu zyskuje pewien komfort psychiczny, ponieważ sądzi, iż zna odpowiedź na pytania zasadnicze i kwestie pochodne, jest członkiem wspólnoty podobnie myślących. (....)

• Problematyczność takiego nastawienia tkwi w tym, że obecnie nawet najlepsi znawcy zagadnień czują się coraz bardziej bezradni wobec „kwestii dobra”.

(....)

• Wędrowcowi posuwającemu się utartym szlakiem nie jest potrzebna mapa, gdyż nie dostrzega on doświadczenia innego niż własne. Potrzebuje jej dopiero ten, kto widzi wielość możliwości. (....)

• Wielość kontrpropozycji obliguje wędrowca do potrójnego krytycyzmu: w zakresie wybierania mapy, w kwestii czytania jej oraz odnośnie wyboru własnej drogi, którą mapa tylko pomaga określać. (....)”

(Rutkowiak J.)

Opracowała M. Tkocz na podstawie literatury: 1. Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 1, str.11-15 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

3. Polak K., ,,Podąż ają c ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)”, str. 162-168 (wybrane fragmenty), w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000.

Teorie indywidualne - element tworzonej przez człowieka „funkcjonalnej mapy świata", pozwalającej mu działać w tym świecie

- czynniki o charakterze poznawczym

- wartościującym

- emocjonalnym

Teorie indywidualne nauczyciela to: „ osobisty (subiektywny) zbiór poglądów na temat prawidłowości uczenia się i nauczania, roli ucznia i nauczyciela we wzajemnym współdziałaniu, poglądów będących rezultatem dotychczasowych doświadczeń edukacyjnych nauczyciela i sposobu, w jaki ulegają one integracji w jego świadomości. (....)” K. Polak

„Ideologie edukacyjne" - system pojęć odzwierciedlających te pożądane cele, treść i metody wychowania, które ludzie czynią przedmiotem świadomego działania, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak instytucjonalnym.

- ideologiom tym odpowiadają wyraźnie wyodrębniające się rodzaje teorii indywidualnych

(Polak K.)

Opracowała M. Tkocz na podstawie literatury: 1. Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 1, str.11-15 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

3. Polak K., ,,Podąż ają c ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)”, str. 162-168 (wybrane fragmenty), w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000.

RODZAJE IDEOLOGII EDUKACYJNYCH:

wg Lawerence’a Kohlberga i Rochelle Mayer

Teorie romantyczne

Teorie transmisji

Teorie progresywne

kulturowej

Źródła: prace Jana

Źródła: wielowiekowa

Źródła: John Dewey:

Jakuba Rousseau:

praktyka wychowania

uczenie się przez

koncepcja

pojmowanego jako

działanie. Aktywne

wychowania

przekazywanie wiedzy,

poznawanie świata zgodne

naturalnego

norm i wartości z

z zasadą użyteczności

pokolenia na pokolenie.

Krytyka kultury:

Pochwała kultury:

Kultura: Treści i metody

obcowanie z

stanowi ona silny

wychowania muszą

cywilizacją prowadzi

instrument integracji

odpowiadać naturze

do zniewolenia

społeczeństwa, pozwala

wychowanka; z drugiej

umysłu;

zachować ciągłość

strony wychowanie ma

tradycji, buduje poczucie

wprowadzać wychowanka

tożsamości;

w poszczególne sfery

życia społecznego

Człowiek:

Człowiek: przekonanie o

Opracowała M. Tkocz na podstawie literatury: 1. Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 1, str.11-15 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

3. Polak K., ,,Podąż ają c ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)”, str. 162-168 (wybrane fragmenty), w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000.

jest z natury dobry,

w miarę jak jednostka

ważnej roli

należy mu stworzyć

uwewnętrznia zasoby

dynamicznych,

warunki

kultury, przybierają one

dialogowych relacji

nieskrępowanego

formę osobistych

człowieka ze światem, w

rozwoju; Każdy z nas standardów.

toku których następuje

jest niepowtarzalną,

jego rozwój poznawczy i

świadomą siebie

społeczny.

strukturą „ja”,

zdobywającego tą

świadomość na

drodze wewnętrznego

doświadczenia.

Działania

Działania wychowawcze: Działania wychowawcze: wychowawcze:

mają wychowankom

proces wychowania to

wychowanie polega

przybliżyć świat kultury,

przechodzenie przez

na udzielaniu

niekiedy nawet

kolejne etapy, z których

wsparcia, nie może

wymuszając takie

każdy następny jest

jednak niczego

zachowania

jakościowo lepszy od

narzucać

wychowanków, które,

poprzednich.

wychowankowi.

choć sprzeczne z ich

Organizowanie takiego

osobistymi potrzebami

środowiska

czy wartościami, mają na wychowawczego, które celu dobro wspólne.

stawia wychowanków w

Opracowała M. Tkocz na podstawie literatury: 1. Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 1, str.11-15 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

3. Polak K., ,,Podąż ają c ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)”, str. 162-168 (wybrane fragmenty), w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000.

sytuacjach problemowych,

wymagających wysiłku

praktycznego lub

poznawczego, nierzadko

w sytuacjach niepewnych

czy konfliktowych;

Nauczyciel: pomaga

Nauczyciel:

Nauczyciel stawia

wychowankowi w

miarą skuteczności

uczniów wobec

odkrywaniu i

wychowania jest

problemów poznawczych i

uświadamianiu

szybkość i głębokość

dylematów moralnych:

wewnętrznych emocji wrastania w kulturę.

struktury poznawcze.

i myśli, gdyż one

Procesowi przyswajania

stanowią o

tych wartości towarzyszy

prawdziwej istocie

kontrola zachowań

człowieka i jego

wychowanków.

autentycznej

tożsamości;

Opracowała M. Tkocz na podstawie literatury: 1. Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 1, str.11-15 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

3. Polak K., ,,Podąż ają c ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)”, str. 162-168 (wybrane fragmenty), w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000.

Konsekwencje:

Konsekwencje: nauczyciel

dążenie do zniesienia

kategorie:

dba o to, aby uczniowskie

autorytetów,

„indywidualnego

związki ze światem były

podkreślanie

sukcesu”, „umiejętności

bogate i urozmaicone, by

potrzeby bycia sobą;

działania”, „pomiaru

sprzyjały rozwojowi

rezygnacja z

osiągnięć; uniwersalne i

zainteresowań,

„pouczania” i

standardowe instrumenty

stymulowały do wciąż

„sterowania”. Hasła

badania osiągnięć i

nowych poszukiwań.

„deskolaryzacji”,

orzekania o nich.

ruch tworzenia szkół

alternatywnych;

upowszechnienie idei

podmiotowości

wychowanków w

procesach

edukacyjnych,

poszanowania ich

praw i wolności

Opracowała M. Tkocz na podstawie literatury: 1. Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 1, str.11-15 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

3. Polak K., ,,Podąż ają c ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)”, str. 162-168 (wybrane fragmenty), w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000.