ROZSZERZONY PROGRAM SZCZEGÓŁOWY PRZEDMIOTU
DLA STUDIÓW EKSTERNISTYCZNYCH
REALIZOWANYCH ZA POMOCĄ INTERNETU
Przedmiot: METODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH - ćwiczenia Kierunek: POLITOLOGIA
studia II stopnia – magisterskie
semestr II
Prowadzący: dr Leszek Sobkowiak
A. CEL ZAJĘĆ:
Metodologia badań politologicznych stanowi ważny obszar nauki o polityce. Podczas ćwiczeń studenci omawiają – na podstawie zadanej literatury – wybrane zagadnienia w zakresie: sposobów badań rzeczywistości politycznej i jej różnych aspektów, w postaci metod: normatywnej, behawioralnej i systemowej; wykorzystania w badaniach politologicznych wybranych metod socjologicznych – obserwacji, wywiadu i ankiety; zastosowania założeń (dyrektyw) metodologicznych do analizy zjawisk i procesów politycznych; etyczne aspekty badań naukowych.
B. METODA PROWADZENIA ZAJĘĆ:
Dyskusja nad referatami samodzielnie przygotowanymi przez studentów; dyskusja nad poleconymi materiałami dydaktycznymi; opracowywanie projektów badania wybranych aspektów procesów politycznych.
C. SZCZEGÓŁOWY PROGRAM PRZEDMIOTU:
I.
Sposoby badania rzeczywistości politycznej.
1. Metoda normatywna – założenia i praktyczne zastosowanie.
2. Metoda behawioralna - założenia i praktyczne zastosowanie.
3. Metoda systemowa - założenia i praktyczne zastosowanie.
Literatura:
K. von Beyme, Współczesne teorie polityczne, Warszawa 2005
Teorie i metody w naukach politycznych, pod red. D.Marsha i G.Stokera, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
Rozszerzony program szczegółowy METODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH strona 2
A. Antoszewski, System polityczny jako kategoria analizy politologicznej, w: Studia z teorii polityki, pod red. A.W. Jabłońskiego i L. Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.
II.
Metody socjologiczne w badaniach politologicznych.
1. Metoda obserwacji – założenia i praktyczne zastosowanie.
2. Metoda ankiety - założenia i praktyczne zastosowanie.
3. Metoda wywiadu - założenia i praktyczne zastosowanie.
Literatura:
J.Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 1999.
Ch.Frankfort-Nachmias, D.Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2001.
K.Lutyńska, A.P.Wejland, Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania empiryczne, Wrocław 1983.
III. Zastosowanie wybranych założeń metodologicznych w analizie zjawisk i procesów politycznych.
1. Dynamika rzeczywistości politycznej – jej zmienność w aspekcie ilościowym i jakościowym; procesy ewolucyjne i rewolucyjne.
2. Żywiołowy i planowy (kierowany) charakter przekształceń politycznych.
3. Analiza jednoczynnikowa – wyjaśnianie skoncentrowane na danym czynniku, który warunkuje badane zjawisko, proces.
4. Analiza wieloczynnikowa - wyjaśnianie uwzględniające istotne czynniki wpływające na badane zjawisko, proces.
Literatura:
A. Antoszewski, Proces i zmiana polityczna, w: Studia z teorii polityki, pod red. A.W.
Jabłońskiego i L. Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.
E. Wnuk – Lipiński, Demokratyczna rekonstrukcja. Z socjologii radykalnej zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Rozszerzony program szczegółowy METODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH strona 3
W. Morawski, Zmiana instytucjonalna. Społeczeństwo, gospodarka, polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
IV.
Badania wybranych procesów społeczno-politycznych.
1. Nauki społeczne w badaniach transformacji systemowej.
2. Sposoby badań kryzysów społecznych
3. Procesy integracji i dezintegracji społecznej.
Literatura:
J.Szacki, Nauki społeczne wobec wielkiej zmiany, w: Zmiana społeczna. Teorie i polskie doświadczenia, Wydawnictwo IFiS, Warszawa 1999.
P. Chmielewski, Kilka uwag o kryzysach i ich badaniu, w: Kultura, osobowość, polityka, pod red. P.Chmielewskiego, T.Krauzego, W.Wesołowskiego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
E.Polak, Integracja i dezintegracja jako współzależne procesy współczesnych przemian cywilizacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2001.
V. Czynniki
warunkujące zjawiska i procesy polityczne (na podstawie przyjętych przez studentów empirycznych przykładów).
1. Rodzaje czynników.
2. Lista czynników.
3. Porządkowanie czynników według przyjętych kryteriów.
4. Hierarchizacja czynników.
5. Studium przypadku.
VI.
Analiza sfery polityki.
1. Segmentacja rzeczywistości społecznej – sfery: polityczna, ekonomiczna, socjalna, kulturowa.
2. Wzajemne oddziaływania zachodzące między segmentami: kierunki, natężenie, dynamika.
3. Studium przypadku (na podstawie przyjętych przez studentów empirycznych przykładów).
Rozszerzony program szczegółowy METODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH strona 4
VII. Etyczne aspekty badań naukowych.
1. Pojęcia moralności i etyki.
2. „Dekalog badacza rzeczywistości społecznej” według J.Sztumskiego.
3. Kodeks postępowania etycznego w naukach społecznych według Ch.Frankfort-Nachmias i D.Nachmiasa.
Literatura:
J.Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 1999.
Ch.Frankfort-Nachmias, D.Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań 2001.
D. MATERIAŁY DYDAKTYCZNE DO STUDIOWANIA PRZEDMIOTU
Literatura podstawowa:
A. Antoszewski, System polityczny jako kategoria analizy politologicznej, w: Studia z teorii polityki, pod red. A.W. Jabłońskiego i L. Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.
A.Antoszewski, Proces i zmiana polityczna, w: Studia z teorii polityki, pod red. A.W.
Jabłońskiego i L. Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.
E. Wnuk – Lipiński, Demokratyczna rekonstrukcja. Z socjologii radykalnej zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
W.Morawski, Zmiana instytucjonalna. Społeczeństwo, gospodarka, polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
J.Szacki, Nauki społeczne wobec wielkiej zmiany, w: Zmiana społeczna. Teorie i polskie doświadczenia, Wydawnictwo IFiS, Warszawa 1999.
P. Chmielewski, Kilka uwag o kryzysach i ich badaniu, w: Kultura, osobowość, polityka, pod red. P.Chmielewskiego, T.Krauzego, W.Wesołowskiego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
E.Polak, Integracja i dezintegracja jako współzależne procesy współczesnych przemian cywilizacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2001.
K. von Beyme, Współczesne teorie polityczne, Warszawa 2005
Ch.Frankfort-Nachmias, D.Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań 2001
Rozszerzony program szczegółowy METODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH strona 5
J.Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Śląsk, Katowice1999
W.P.Shively, Sztuka prowadzenie badań politycznych, Zysk i s-ka Wydawnictwo, Poznań 2001
Teorie i metody w naukach politycznych, pod red. D.Marsha i G.Stokera, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006
B.Krauz-Mozer, Teorie polityki. Założenia metodologiczne, Warszawa 2005
S.Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985
St. Stachak, Wstęp do metodologii nauk ekonomicznych, KiW, Warszawa 1997
Literatura uzupełniająca:
A.Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1998
Encyklopedia socjologii, Oficyna naukowa, Warszawa 1998 – 2002, tomy 1 – 4.
A.W.Jabłoński, Teorie politologiczne w nauce anglosaskiej, Wrocław 1991
W.Krajewski, Prawa nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych i filozoficznych, Warszawa 1998
B.Krauz-Mozer, Teorie polityki. Założenia metodologiczne, Warszawa 2005
B. Krauz-Mozer, Metodologiczne problemy wyjaśniania w nauce o polityce, Kraków 1992.
Leksykon politologii, pod red. A.Antoszewskiego i R.Herbuta, Wrocław 2002
K.Lutyńska, A.P.Wejland, Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania empiryczne, Wrocław 1983
R.Mayntz, K.Holm, P.Hubner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, Warszawa 1985
B.Miśkiewicz, Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1985
S.Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985
St.Ossowski, O osobliwościach nauk społecznych, PWN, Warszawa 1983
F.Ryszka, Nauka o polityce. Rozważania metodologiczne, Warszawa 1984
St. Stachak, Wstęp do metodologii nauk ekonomicznych, KiW, Warszawa 1997
A.Sułek, Ogród metodologii socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002
M.Surmaczyński, Warsztaty metodologiczne doktorantów socjologii, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2002
J.H.Turner, Struktura teorii socjologicznej, Warszawa 1985
J.J.Wiatr, Socjologia polityki ,Warszawa 1999
Rozszerzony program szczegółowy METODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH strona 6
E. SPOSÓB ZALICZENIA ĆWICZEŃ: praca pisemna.
Zagadnienia zaliczeniowe:
- Metoda normatywna
- Metoda behawioralna
- Metoda systemowa
- Metoda obserwacji
- Metoda ankiety
- Metoda wywiadu
- Dynamika rzeczywistości politycznej
- Żywiołowy i planowy (kierowany) charakter przekształceń politycznych.
- Analiza jednoczynnikowa
- Analiza wieloczynnikowa
- Nauki społeczne w badaniach transformacji systemowej.
- Sposoby badań kryzysów społecznych
- Procesy integracji i dezintegracji społecznej.
- Czynniki warunkujące zjawiska i procesy polityczne
- Segmentacja rzeczywistości społecznej.
- Wzajemne oddziaływania zachodzące między segmentami
- Studium przypadku (na podstawie przyjętych przez studentów empirycznych przykładów).
- Pojęcia moralności i etyki.
- „Dekalog badacza rzeczywistości społecznej” według J.Sztumskiego.
- Kodeks postępowania etycznego w naukach społecznych według Ch.Frankfort-Nachmias i D.Nachmiasa – wybrane zagadnienia.