NAUKA W ZAPRZ¢GU

KAMIZELKI KULOODPORNE

to, ˝e na tego typu ubiory mo˝na zu˝yç STEPHANIE KWOLEK otrzyma∏a ostatnio National Medal mniej materia∏u.

of Technology za odkrycie w 1965 roku, w firmie Du Pont, Najcieƒsze spoÊród zalecanych kami-rozpuszczalnika umo˝liwiajàcego prz´dzenie Kevlaru. W prz´dzy zelek wykonuje siź oko∏o 20 zszytych tej czàsteczki uk∏adajà

H

O

O

H

ze sobà warstw tkaniny. Mogà one po-si´ w proste, sztywne

N

C

C

N

ch∏onàç i rozproszyç energi´ porusza-DU PONT

∏aƒcuchy (z prawej).

jàcego siź pr´dkoÊcià oko∏o 370 m/s pocisku wystrzelonego z pistoletu kali-Brian Scott

bru 9 mm. Ubiory takie dajà gwarancj´, Pierwszy spoÊród materia∏ów kulo-

˝e g∏´bokoÊç wgniecenia skóry pod ma-Nie istnieje nic takiego jak ca∏- odpornych nowej generacji wykonano teria∏em nie b´dzie wi´ksza ni˝ 43 mm.

kowicie kuloodporna kamizel-

na bazie poli( p-fenylenotereftalamidu) Mimo ˝e taki nacisk wystarcza do zro-ka. Od ponad 3000 lat ˝o∏nie-

znanego pod nazwà handlowà Kevlar.

bienia siniaka, zazwyczaj nie grozi po-rze próbujà chroniç si´ przed obra-Jest on podobny do nylonu, z tà jednak wa˝nym urazem wewn´trznym. Zwi´k-

˝eniami cia∏a. Jednak nawet kolczuga ró˝nicà, ˝e struktur´ typu w´glowodo-szenie liczby warstw materia∏u daje o wyjàtkowo wymyÊlnej budowie czy rowego istniejàcà w nylonie zast´pujà odpornoÊç na uderzenia pocisków o te˝ tkanina spleciona z w∏ókien wytwo-pierÊcienie aromatyczne. Struktura pier-wi´kszej energii.

rzonych wed∏ug najbardziej zaawanso-

Êcieniowa zapobiega zginaniu polimeru, Plastikowe pancerze dowiod∏y ju˝

wanych technologii nie oprze si´ przed-co nadaje materia∏owi sztywnoÊç. (Rów-swej przydatnoÊci. W ciàgu minionych miotowi wystarczajàco ostremu, wy-nie˝ inne firmy wyprodukowa∏y kulo-20 lat oko∏o 2000 policjantów w kami-konanemu z odpowiednio twardego

odporne tworzywa sztuczne.)

zelkach z Kevlaru otrzyma∏o postrza∏y materia∏u i docierajàcemu do celu z do-Pierwszym zastosowaniem Kevlaru

i prze˝y∏o.

statecznie du˝à pr´dkoÊcià.

by∏o wzmacnianie opon radialnych. Jed-T∏umaczy∏

Tomasz Zmierczak

Chemia polimerów osiàgn´∏a jednak nak˝e w 1971 roku w National Institu-pewien sukces w wytwarzaniu mate-te of Justice stwierdzono, ˝e polimer ten BRIAN SCOTT jest naukowcem wspó∏-

ria∏ów, które mogà zatrzymaç pociski jest 16 razy sztywniejszy ni˝ nylon sto-pracujàcym z firmà Du Pont. Kevlar®

wi´kszoÊci rćznej broni palnej. Jed-sowany we wczeÊniejszych modelach stanowi znak handlowy zastrze˝ony przez noczeÊnie osoba noszàca ubiór wyko-kamizelek kuloodpornych. Oznacza∏o t´ firm´.

DU PONT

nany z takich tworzyw nie musi si´ ju˝

czuç jak rycerz zakuty w zbroj´; materia-

∏y te sà wystarczajàco lekkie, by nada-wa∏y sińa p∏aszcz lub ˝akiet. Do po∏o-wy lat siedemdziesiàtych odzie˝

kuloodpornà wykonywano z tylu

warstw nylonu, jedwabiu, skóry

czy materia∏ów metalicznych,

˝e by∏a niewygodna – znie-

chća∏o to czśto policjan-

tów do jej zak∏adania.

CZUBEK POCISKU ulega deformacji, WYTRZYMA¸OÂå I TRWA¸OÂå

przybierajàc kszta∏t grzyba, kiedy w∏ókna Kevlaru zademonstrowano

rozciàgajà si´ pod wp∏ywem uderzenia.

podczas sfotografowanej próby.

Na powierzchni pocisku jest widoczny W∏ókna siŕozciàgn´∏y,

odcisk w∏ókien.

lecz pocisk nie przebi∏ materia∏u.

110 ÂWIAT NAUKI Maj 1997