Wilhelm Conrad Roentgen w 1895 roku odkrył promieniowanie X a już w1896 Grubbe2 w pierwszej swojej pracy opisał zapalenie skóry dłoni i palców spowodowane promieniowaniem X. W grudniu 1896r. amerykańskie czasopismo Western Electrician ogłosiło porady dotyczące ochrony przed promieniowaniem. Autorem tych porad był Wolfram Fuchs. Treść ich była następująca: 1 Historia ochrony radiologicznej
Zadbać by narażenie na promieniowanie trwało jak najkrócej.
Zachować odległość od lampy rentgenowskiej równą 12 cali (30 cm)
Pokryć skórę warstwą wazeliny, dodatkową warstwę nałożyć na powierzchnię najbardziej narażoną 2 Historia ochrony radiologicznej
W 1896r Becquerela odkrył zjawisko promieniotwórczości a w roku 1898 państwo Curie wydzielili rad. Wszystkie te odkrycia doprowadziły do wykorzystania substancji promieniotwórczych wraz z promieniami rentgena, do celów leczniczych.
W czasie dziesięciu lat zastosowań promieniotwórczości opublikowano wiele prac dotyczących uszkodzeń tkanek, a robienie sobie zdjęć rentgenowskich przestało być normą. 3 Historia ochrony radiologicz W.C. Roentgen, H.. Becquerela, M. Skłodowska-Curie, P. Curie 4 Historia ochrony radiologicznej dłonie radiologa około 1990 roku 5 Historia ochrony radiologicznej stół Schuberta do badań kobiet w ciąży 6 Historia ochrony radiologicznej
Rok 1913 Deutsche Roentgen Gesellschaft ogłosił porady dotyczące ochrony radiologicznej
Rok 1915 - komunikat ostrzegawczy brytyjskiego stowarzyszenia Roentgen Society dotyczące ochrony radiologicznej.
Rok 1925 powstaje Kongres Radiologii i odbył pierwsze posiedzenie dla ustanowienia norm w zakresie ochrony radiologicznej.
Rok 1928 Kongres powołał Międzynarodowy Komitet Ochrony przed promieniowaniem X i Radem.
Rok 1950 Komitet przekształcił się w Międzynarodową Komisję ochrony Radiologicznej (ICRP) 7 Ochrona Radiologiczna Prawo atomowe podaje następującą definicję. Art..3 Ochrona radiologiczna zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom ,ograniczenie ich skutków do poziomu tak niskiego, jak tylko jest to rozsądnie osiągalne, przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych społecznych i zdrowotnych. 8 Ochrona Radiologiczna Pacjenta
Wg Prawa Atomowego Art..3 Ochrona radiologiczna pacjenta zespół czynności i ograniczeń zmierzających do zminimalizowania narażenia pacjenta na promieniowanie jonizujące, które nie będzie nadmiernie utrudniało lub uniemożliwiało uzyskania pożądanych i uzasadnionych informacji diagnostycznych lub efektów leczniczych 9 Ochrona Radiologiczna Celem ochrony przed promieniowaniem jonizującym jest umożliwienie społeczeństwu korzystania z dobrodziejstw wynikających ze stosowania zródeł promieniowania przy jak najmniejszym i możliwym do zaakceptowania poziomie ryzyka dla zdrowia. Dla zrealizowania powyższego wymogu ochrony radiologicznej należy: 1. Całkowicie zapobiegać następstwom deterministycznym. (nie dotyczy radioterapii) 2. Zmniejszać prawdopodobieństwa występowania następstw stochastycznych do najniższego poziomu osiągalnego w racjonalny sposób. 10 Ochrona Radiologiczna
Podstawy systemu współczesnej ochrony radiologicznej przedstawione przez Międzynarodową Komisję Ochrony Radiologicznej (ICRP) są dzisiaj przyjmowane przez wszystkie organizacje międzynarodowe i wprowadzone do przepisów krajowych.
System OR opiera się na trzech składowych: 11 Ochrona Radiologiczna
1.Uzasadnienie działalności stwarzającej narażenie. to znaczy, że zaakceptować należy jedynie działalność w wyniku, której bilans korzyści i strat jest wystarczająco dodatni zarówno z punktu widzenia osób narażonych jak i społeczeństwa.
2.Optymalizacja ochrony to znaczy, że dawki pochodzące od poszczególnych zródeł promieniowania , liczba osób narażonych i prawdopodobieństwo napromienienia przy narażeniu potencjalnym , powinny być biorąc pod uwagę czynniki ekonomiczne i społeczne- utrzymane na rozsądnie najniższym 12 Ochrona Radiologiczna
Jest to zasada ALARA as low as reasonably achievable
Dawki graniczne i limit ryzyka To znaczy, że dawki indywidualne od wszystkich zródeł promieniowania powinny być limitowane, a ryzyko napromienienia przy zagrożeniu potencjalnym kontrolowane. Ma to na celu zapewnienie, że żadna osoba nie będzie narażona w stopniu, który nie byłby akceptowalny w warunkach normalnych
( warunki normalne gdy zródło znajduje się pod 13 kontrolą). Ochrona Radiologiczna
W zastosowaniach medycznych promieniowania jonizującego obowiązują dwie pierwsze z wymienionych zasad. Trzecia ma jedynie zastosowanie do personelu medycznego a nie do pacjenta. W zależności od procedury medycznej, dawki zastosowane u pacjenta mogą przekraczać wartości dawek granicznych ( dotyczy to radioterapii) przyjmuje się jako nadrzędną zasadę ostatecznej korzyści z medycznego użycia promieniowania jonizującego.
System ochrony radiologicznej ma zastosowanie w trzech obszarach pracy i życia człowieka: 14 Ochrona Radiologiczna 1. Narażenie zawodowe 2.Narażenie medyczne 3.Narażenie ogółu ludności 15 Ochrona Radiologiczna
3.Narażenie ogółu ludności Narażenie zawodowe dotyczy osób zatrudnionych przy użytkowaniu zródeł promieniowania jonizującego lub urządzeń wytwarzających takie promieniowanie. Do grupy tej zalicza się między innymi personel medyczny w zakładach rentgenodiagnostyki ,radioterapii. Medycyny nuklearnej. Narażenie medyczne dotyczy przede wszystkim osób diagnozowanych lub leczonych (pacjenci) a także osób sprawujących nad nimi opiekę (rodzina osoby bliskie), Obejmuje też ochotników biomedycznych programów badawczych. 16 Ochrona Radiologiczna
Narażenie ogółu ludności obejmuje osoby mogące podlegać napromieniowaniu od pobliskich zródeł promieniowania, skażeń promieniotwórczych środowiska lub wyrobów powszechnego użytku emitujących promieniowanie.
Wyróżnia się dwie specjalne grupy narażenia:
Kobiety w tym kobiety w ciąży
Osoby niepełnoletnie i studenci zatrudniane w charakterze praktykantów. 17 Ochrona Radiologiczna
Metody postępowania mające na celu zmniejszenie narażenia pacjentów to między innymi:
Eliminacja badań klinicznie nieuzasadnionych
Zastępowanie badań z użyciem technik rtg innymi, nieinwazyjnymi metodami diagnostyki
Minimalizacja liczby zdjęć potrzebnych na jedno badanie
Minimalizacja czasu fluoroskopii - tudzież zastępowanie flurorskopii zdjęciami, tam gdzie to jest możliwe
Minimalizacja koniecznej liczby powtórzeń - stała kontrola jakości aparatu. 18 Ochrona Radiologiczna
Używanie mocowań unieruchamiających pacjenta (w przypadku noworodków)
Wykorzystywanie wyników wcześniejszych badań
Stosowanie osłon ograniczających wiązkę do niezbędnego minimum
Minimalizacja czasu badania - przebywania w gabinecie
Stosowanie częstszych zmian na stanowisku pracy (ryzyko zawodowe 19 Ochrona Radiologiczna
Stosowanie czułych filmów, folii wzmacniających
Optymalizacja obróbki zdjęć, stała kontrola jakości ciemni
Użycie cyfrowych detektorów przy fluoroskopii oraz ekranów z pamięcią
Użycie cyfrowych technik rejestracji obrazu
Podana aktywność musi być odpowiednia; zbyt mała dawka może spowodować, że badanie okaże się nie diagnostyczne, zbyt duża spowoduje niepotrzebne napromieniowanie
Jeśli jest to możliwe należy wpływać na rozkład radiofarmaceutyku w organizmie, 20 Znaczenie i odpowiedniki niektórych terminów stosowanych w dziedzinie bezpieczeństwa radiacyjnego i ochrony radiologicznej
Bjior - bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna.
Zasada ALARA -( as low as reasonably achievable) tak mało jak jest to możliwe w danych warunkach społeczno ekonomicznych.
OR ochrona radiologiczna
Ekspozycja (narażenie) potencjalne to możliwość wystąpienia ekspozycji (narażenia) ponad oczekiwany poziom normalny dla danej sytuacji. Ekspozycja ta jest wynikiem błędu w postępowaniu lub wypadku. 21 Znaczenie i odpowiedniki niektórych terminów stosowanych w dziedzinie bezpieczeństwa radiacyjnego i ochrony radiologicznej
ICRP (International Commission on Radiological Protection) Międzynarodowa Komisja Ochrony Radiologicznej. 22 Dziękuję za uwagę 23