Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Potrzeba pojęcie potrzeby 07/10/2012 Do zaspokajania potrzeb ludzkich : Do zaspokajania potrzeb ludzkich : Zasoby ekonomiczne : ziemia, praca, kapitał, przedsiębiorczość. Zasoby ekonomiczne : ziemia, praca, kapitał, przedsi Rynek miejsce gdzie popyt styka si miejsce gdzie popyt styka się z podążą i kształtują się ceny Popyt Zapotrzebowanie na towary i usługi zgłaszane przez konsumentów. Zapotrzebowanie na towary i usługi zgłaszane przez konsumentów. Zapotrzebowanie na towary i usługi zgłaszane przez konsumentów. Podaż Ilość dóbr i usług które producenci s ć i wprowadzić na rynek po dóbr i usług które producenci są w stanie wyprodukować i wprowadzi określonej cenie. Cena Wartość towaru lub usługi wyra towaru lub usługi wyrażona w pieniądzu (lub barterze) Zależność popytu i podaż popytu i podażu od cenu Prawo popytu jak rośnie cena to popyt spada śnie cena to popyt spada Efekt Snoba Prawo podaży Jak rośnie poda śnie podaż rośnie cena, Oddziaływanie wzajemne podażu, popytu i ceny to mechanizm rynkowy Oddziaływanie wzajemne poda Cena równowagi rynkowej Cena równowagi rynkowej podaż i popyt się wyrównują Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Czynniki kształtujące wielkość podaży (Determinanty podaży)[edytuj] cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego dobra ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców, procenty od zaciągniętych kredytów czyli poziom kosztów produkcji technologia, czyli postęp techniczny ceny dóbr substytucyjnych (zamienników) i komplementarnych (uzupełniających) liczba producentów na danym rynku cele przedsiębiorstwa oczekiwania dotyczące zmian cen eksport oraz import wielkość rezerw czynniki przypadkowe, np. pogoda czas, jakim dysponują producenci interwencyjna polityka państwa, dotacje, subwencje, warunki prawne elastyczność podaży czynniki naturalne opłacalność produkcji, dóbr substancji i komple. Związane z rynkiem: wielkość dochodów, gdy wzrasta dochód, wzrasta również popyt na dane dobro (i odwrotnie) cena towaru: o ceny substytutów, o ceny dóbr komplementarnych o przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości, o antycypacja popytu, czyli wyprzedzanie faktycznego popytu (np. wykupywanie towaru przed zapowiedzianą podwyżką, tak jak to miało miejsce w Polsce przed 1 maja 2004) Nie związane z rynkiem (pozarynkowe): preferencje konsumentów: o gusty konsumentów, o upodobania i przyzwyczajenia, moda, czynniki demograficzne: o liczba ludności, o struktura wiekowa konsumentów, o struktura płciowa konsumentów, o stan cywilny, o poziom wykształcenia, o wyznanie, warunki geograficzne warunki klimatyczne, pora roku, poziom zamożności, sytuacja gospodarcza, sytuacja polityczna. reklama gusty preferencje nabywców Substytut zamiennik Komplementralność jedno bez drugiego nie może działać Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Funkcja mechanizmu rynkowego : równoważny popyt z podażą zmusza producentów w przypadku braków rynkowy do rozpoczęcia takiej produkcji która zaspokoi nie zrealizowane potrzeby. narzuca bezpośrednią odpowiedzialność firmy za podejmowanie decyzje gospodarcze włącznie z bankructwem. pozwala na rozwijanie technologii pozwala na szybkie reagowanie na zmiany zachodzące w popycie pozwala na dostosowanie produkcji do potrzeb nabywców (produkuje się to co chcą kupić kliencie a nie to co firma jest w stanie wyprodukować) zatrudnianie ludzi i wykorzystywanie maszyn w sposób jak najbardziej efektywny. Od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej Mamy gospodarkę rynkową w roku 1989 Centralnie planowana decyzje od górnie planowane, własność publiczna, brak bezrobocia, stały niedobór towarów na rynku, zacofanie technologiczne, izolacja, zła jakość towaru Centralnie planowana własność prywatna, Prywatyzacja likwidacyjna, komercjalizacja Komercjalizacja prywatyzacja pośrednia/częściowa przekształcenie w jednoosobową spółkę Państwa Reprywatyzacja oddanie majątku wcześniej zabranym prywatnym właścicielom Restrukturyzacja unowocześnianie Giełda papierów wartościowych: 28/10/2012 Akcja to papier wartościowy na podstawie którego można stwierdzić, że jego właściciel jest współwłaścicielem spółki akcyjnej. Rodzaje akcji ze względu na formę: imienne na okaziciela Rodzaje akcji ze względu na specjalne uprawnienia: zwykłe uprzywilejowane: o co do głosu (1) o co do dywidendy o co do udziału w masie likwidacyjnej Poszczególne sposoby uprzywilejowania akcji mogą być łączone. Akcja => cena akcji: nominalna emisyjna bieżąca Nominalna faktyczna wartość akcji każda akcja w momencie emisji ma pokrycie w majątku firmy. Emisyjna wartość (cena) akcji po której akcje są wprowadzane na rynek pierwotny. Bieżąca wartość (cena) akcji ustalana jest na podstawie gry popytu i podaży na rynku. Prawa akcjonariuszy: prawo do głosu na walnym zgromadzeniu (wszyscy wspólnicy; 1 akcja = 1 głos) prawo do dywidendy czyli prawo do udziału w zyskach spółki prawo do udziału w masie likwidacyjnej w przypadku likwidacji spółki prawo poboru prawo zakupu akcji nowej emisji prawo do rozporządzania akcją np.: prawo do sprzedaży akcji Dywidenda to część zysku netto spółki przeznaczona do wypłaty dla akcjonariuszy. Jest wypłacana wszystkim akcjonariuszom, którzy w dniu przyjętym jako dzień ustalania prawa do dywidendy mieli akcje spółki. Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Stopa dywidendy stosunek dywidendy przypadającej na jedną akcję do ceny rynkowej akcji; im wyższa wartość akcji tym większy dochód akcjonariuszy z dywidendy. Stopa wypłaty dywidendy stosunek wypłaconej dywidendy do zysku netto spółki. Wskazniki wyceny akcji: wskaznik C/Z jeden z najczęściej wykorzystywanych przez inwestorów wskazników do oceny atrakcyjności akcji wybranej spółki. Oblicza się go dzieląc cenę rynkową jednej akcji przez zysk netto spółki na jedną akcję. Wskaznik ten określa ile złotych gotowi są zapłacić inwestorzy za jeden złoty zysku netto spółki za 4 ostatnie kwartały (o ile jest on dodatni) wskaznik C/WK wartość wskaznika (cena/wartość księgową) oblicza się dzieląc cenę rynkową jednej akcji przez wartość aktów netto (aktywa spółki pomniejszone o jej zobowiązania) przypadających na jedną akcję. Wysoka wartość wskaznika charakterystyczna jest dla spółek w dobrej sytuacji ekonomicznej i o ciekawych perspektywach. Inwestor może złożyć za pośrednictwem maklera, różnego typu zlecenia: zlecenie z limitem ceny (określany jest maksymalny limit ceny dla zlecenia kupna i minimalny limit ceny dla zleceń sprzedaży), zlecenie PKC (po każdej cenie), zlecenie po cenie rynkowej zlecenie po cenie na otwarcie Możliwe jest także składanie zleceń z dodatkowymi warunkami realizacji. Zlecenie jest dokumentem składanym przez klienta (inwestora) w biurze maklerskim, w którym ma swój rachunek inwestycyjny. Rachunek inwestycyjny składa się z rachunków papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego. Zlecenie maklerskie powinno określać: nazwę lub rodzaj instrumentu finansowego, którego dotyczy rodzaj oferty (kupno / sprzedaż) limit ceny lub wykonanie zlecenia bez określania limitu ceny limit instrumentów finansowych mogących być przedmiotem transakcji termin nazwę / kod wystawcy datę wystawienie zlecenia Indeksy giełdowe obliczane są na podstawie kursu wybranych instrumentów umożliwiających systematyczne przedstawienie sytuacji na giełdzie lub w wybranym segmencie rynku. Indeksy giełdowe są również punktem odniesienia się przy ocenie wyników finansowych funduszy inwestycyjnych i emerytalnych (tzw. benchmarki). Stanowią także bazę dla instrumentów pochodnych, takich jak kontrakty terminowe czy opcje. WIG Warszawski Indeks Giełdowy najstarszy w Polsce indeks (pierwsza sesja dnia 16/04/1991) WIG 20 indeks cenowy 20 największych i najbardziej płynnych spółek max 5 spółek z każdej branży. mWIG 40 40 średnich spółek notowanych na GPW. sWIG 80 (wcześniej WIRR) Warszawski Indeks Rynku Równoległego indeks cenowy WIG PL Warszawski Indeks Giełdowy spółek krajowych Dywersyfikacji sposób na ograniczenie ryzyka. Obligacja papier wartościowy, w którym emitent (Skarb Państwa, gmina, przedsiębiorstwo) stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spłacenia określonego świadczenia (np.: wypłaty odsetek) oraz wykupu w określonym terminie. Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Wartość obligacji w terminie wykupu: F = P * (1+r)n Gdzie: F => wartość obligacji w dniu wykupu P => wartość obligacji w dniu zakupu r => stopa procentowa n => liczba okresów kapitalizacji Spółki: Formy organizacyjno prawne przedsiębiorstw w państwie: jednoosobowe przedsiębiorstwo (firma jednego właściciela) spółki spółdzielnie przedsiębiorstwa państwowe fundacje stowarzyszenia Firma jednoosobowa => właściciel odpowiada całym swoim majątkiem. Spółka osobowa => do jej założenia nie jest potrzebny kapitał założycielski, ale jeśli spółka upadnie, to wspólnicy odpowiadają za jej zobowiązania całym swoim majątkiem osobistym solidarnie. Spółki kapitałowe => do ich założenia konieczny jest kapitał założycielski, ale jeśli spółka upadnie, to wspólnicy odpowiadają za jej zobowiązania tylko do wysokości jej kapitału założycielskiego, który w przypadku spółki z o.o. wynosi 5 tyś zł a w przypadku spółki akcyjnej 100 tyś zł. SPÓAKI spółki cywilne spółki prawa handlowego (spółka osobowa) spółka osobowa: spółka kapitałowa: ~ jawna ~ akcyjna ~ partnerska ~ z o.o. ~ komandytowa ~ komandytowo akcyjna Osobowość prawną posiadają: spółki kapitałowe spółdzielnie przedsiębiorstwa państwowe Spółki osobowe, cywilne oraz przedsiębiorstwa indywidualne nie maja osobowości prawnej. Aport niepieniężny wkład w spółkę. Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk USAUGI BANKOWE 16/12/2012 Rodzaje operacji bankowych o operacje pasywne pieniądze lokowane przez klienta o operacje aktywne pieniądze pożyczane przez klienta o operacje usługowe bank zarządza pieniędzmi klienta (obraca nimi) na podstawie jego dyspozycji na rzecz innych klientów tego banku lub innych banków. Produkty bakowe o rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy ror pełni funkcję : oszczędnościowo-lokacyjną , rozliczeniową i kredytową. o konto osobiste umożliwia bezpieczne przechowywanie środków pieniężnych oraz łatwe nimi dysponowanie, zlecenia stałe oraz polecenia zapłaty o punkty bankowe o konto on-line o kredyt bakowy : hipoteczny (nieruchomość), lombardowy (ruchomość), obrotowy o pożyczka gotówkowa o karty bankomatowe o karty płatnicze - debetowe o karty lojalnościowe Rodzaje lokat: o lokata terminowa o lokata dynamiczna o lokata negocjowania o lokata strukturyzowana o lokata terminowa Średnia oprocentowania lokaty to 4,4% Sposoby obliczania odsetek o odsetki proste - obliczane od podstawy oprocentowania (kapitału) po upływie okresu lokaty o odsetki składane o dyskonto POJCIE KREDYTU Rodzaje kredytów: o obrotowe na sfinansowanie bieżących potrzeb o inwestycyjne na konkretny cel Podział kredytów dla os. Fizycznych ze względu na cel kredytowania o konsumpcyjny o na cele mieszkaniowe o na cele edukacyjne Podział ze względu na okres kredytowania o krótkoterminowe do 1 roku o średnioterminowe 1-3 lat o długoterminowe powyżej 3 lat Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Podział banków ze względu na sposób udostępniania środków o na rachunku bieżącym o na rachunku kredytowym Oprocentowanie może być stałe lub zmienne. Waluta: złotowe lub dewizowe. Kredyt konsumencki na kwote od 500 - 80.000 zł Umowa kredytowa Zabezpieczenie kredytu ekonomiczne / psychologiczne / prawne Zabezpieczenia prawne o osobiste o rzeczowe Okres kredytowania różnie Koszt kredytu : odsetki + prowizja + ubezpieczenie + opłaty Jak liczyć odsetki:
Odsetki % Prowizja bankowa - opłaty za: o wydłużenie lub skrócenie okresu kredytowania o wysyłanie monitów do klienta o naliczenie odsetek karnych o rozpatrzenie wniosku + Ubezpieczenie kredytu Zdolność kredytowa to możliwość spłaty kredytu. Inflacja - wzrost ogólnego poziomu cen Rodzaje inflacji wg. kryterium tempa o inflacja pełzająca do 10% rocznie o inflacja umiarkowana (krocząca) do kilkanaście % rocznie o inflacja galopująca od 1-15% miesięcznie do kilkudziesięciu % w skali roku o hiperinflacja Pomiar inflacji mierzona jest jako procentowa zmiana indeksu cen. Procent ten jest określany jako stopa inflacji lub indeks wzrostu cen. Najpopularniejszym okresem pomiarowym dla inflacji jest 1 rok. Koszt inflacyjny system wag wykorzystywany do obliczeń wskaznika cen towarów i usług konsumpcyjnych. Negatywne skutki inflacji : o realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności o tzw. koszty zdartych (lub zdzieranych) zelówek o tzw. koszty zmienianych jadłospisów Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk Deflacja zniżka cen spowodowana redukcją odchodów os. Fizycznych i prawnych a co za tym idzie obniżeniem kredytobiorców. Rodzaje umów o pracę: Sposoby rozwiązania umów o pracę: o za wypowiedzeniem za jedną ze stron o bez wypowiedzenia z upływem czasu na który została zawarta o z dniem ukończeniem pracy której dotyczyła o za porozumieniem stron Terminy wypowiadania umów o pracę: o dla umów zawartych na okres próbny do 2 tyg 3 dni robocze pow. 2 tyg 1tydz, 3 m-ce 2 tyg. o dla umów na czas nie określony do pół roku 2 tyg, powyżej pół roku i więcej 1 miesiąc a jak ktoś 3 lata 3 m-ce o dla umów na czas określony pracodawca może określić dwu tygodniowy termin wypowiedzenia umowy jeżeli była zawarta na okres dłuższy niż 6 m-cy. Osoba bezrobotna Rodzaje bezrobocia : o bezrobocie frykcyjne o bezrobocie sezonowe o bezrobocie ukryte o bezrobocie strukturalne o bezrobocie cykliczne Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013 Usługi weterynaryjne. Wykłady: mgr inż. Urszula Pająk