Badanie układ moczowy


UKAAD MOCZOWY
Badanie układu moczowego przeprowadzamy poprzez
Oglądanie (w tym obserwacje oddawania moczu)
Omacywanie
Cewnikowanie
Dodatkowe badania moczu
USG, RTG
Oglądanie
Zwracamy uwagę na
Obrzęki zastoinowe (często pośrednio związane z niewydolnością nerek)
Uwypuklenie okolicy lędzwiowej lub prawego dołu słabiznowego (u bydła
przy powiększeniu nerek)
Powiększenie obrysu brzucha (przy silnie wypełnionym pęcherzu
moczowym)
Obserwacja oddawania moczu
Określenie dobowej ilości moczu u zwierząt jest trudne, oceniamy na podstawie
częstości i ilości oddawanego moczu
Ilość moczu zależna od ilości pobranej wody, rodzaju karmy, temperatury otoczenia
Zaburzenia
Skąpomocz (oliguria)  zmniejszenie ilości oddawanego moczu (występuje u
zwierząt niepojonych, przy odwodnieniu, w zapaleniu śródmiąższowym
nerek, niewydolności krążenia)
Bezmocz (anuria)  brak oddawania moczu (niedrożność cewki, niewydolność
nerek)
Wielomocz (poliuria)  zwiększenie ilości oddawanego moczu
Utrudnione oddawanie moczu (dysuria)  występuje wskutek upośledzonego
odpływu moczu z pęcherza moczowego, objawia się oddawaniem moczu
kropelkowym lub cienkim przerywanym strumieniem.
Bolesne oddawanie moczu (stranguria)
Częstomocz (pollakisuria)  częste nastawianie się do oddawania moczu, stałe
uczucie parcia na mocz
Rzadkomocz (oligakisuria)  rzadkie oddawanie moczu
Omacywanie
Badanie ma na celu określenie:
Położenia, wielkości, budowy, bolesności (nerek, moczowodów, pęcherza
moczowego i cewki moczowej)
U bydła omacujemy nerki poprzez ucisk zgiętymi palcami okolicy kręgów
lędzwiowych poniżej wyrostków poprzecznych (bolesność pojawia się w
ropnym zapaleniu nerek i miedniczek nerkowych)
U koni nerki badamy poprzez uderzenie pięścią w dłoń położoną obok kręgów
lędzwiowych (bolesność pojawia się przy ostrym zapaleniu nerek) (bolesność
nerek objawia się wówczas niepokojem zwierzęcia)
U dużych zwierząt omacywać nerki należy również przez prostnicę
U psów omacujemy nerki poprzez powłoki brzuszne, nerki znajdują się pod
kręgami lędzwiowymi, lewa nerka zawieszona jest nieco luzniej i położona
niżej
U kotów badamy podobnie, nerki są zawieszone na luznej krezce (tzw nerki
wędrujące)
Powiększenie nerek występuje w: wodonerczu, ropnym zapaleniu, torbielach
Zniekształcenie powierzchni występuje w: torbielowatości, przy zmianach gruzliczych i
nowotworowych
Pusty lub miernie wypełniony pęcherz moczowy podczas omacywania jest wyczuwalny
jako gruszkowaty, elastyczny twór w tylnej części jamy brzusznej
Przepełniony pęcherz jest napięty, a silne uciskanie może prowadzić do pęknięcia ściany
jest następstwem niedrożności cewki lub zwiększonego napięcia zwieracza cewki
Bolesność pęcherza obserwuje się w ostrych stanach zapalnych i kamicy
Moczowody są wyczuwalne tylko w stanach patologicznych (kamica nerkowa,
roponercze  zgrubienie, rozszerzenie, bolesność)
Cewnikowanie pęcherza moczowego
Zabieg ma znaczenie diagnostyczne i lecznicze
Pozwala:
Wykryć niedrożność cewki
Pobrać mocz do badań laboratoryjnych
Odprowadzić zalegający mocz
Przepłukać pęcherz
Wprowadzić leki działające miejscowo
Do cewnikowania wykorzystuje się katetery (cewniki) elastyczne i sztywne (u klaczy,
krowy i suki), cewnik musi być jałowy, okolicę prącia i sromu należy obmyć
U samców cewnik wprowadza się po wynicowaniu prącia
U krów i klaczy ujście cewki widoczne jest na dnie przedsionka pochwy, a cewnik
wprowadza się pod kontrolą palca
U suki kateteryzuje się przy użyciu rozwieracza pochwowego
Badanie moczu
Badanie należy wykonywać na świeżym moczu, pobranym podczas oddawania moczu,
w miarę zabezpieczonym przed dodatkowymi zanieczyszczeniami
Mocz pobieramy do suchego, czystego naczynia
Badanie fizyczne
Przejrzystość (przejrzysty, słabo mętny, mętny, silnie mętny)  prawidłowy mocz
wszystkich gatunków (prócz konia  zawiera śluz i węglan wapnia) jest przejrzysty,
mocz bydła po dłuższym przechowywaniu może mętnieć (wytrąca się węglan
wapnia) stopień zmętnienia zależy od ilości składników uorganizowanych (nabłonki,
krwinki, śluz, bakterie) i nieuorganizowanych (węglany, szczawiany, moczany,
fosforany)
Barwa (bezbarwna, słomkowa, jasnożółta, żółta, ciemnożółta, brunatna, krwista)  barwa
moczu prawidłowego warunkuje obecność swoistych barwników moczowych
(urochrom, urobilina) oraz stopień rozcieńczenia
Koń: żółta, żółtoceglasta; bydło: jasnożółta, słomkowa; świnie: bezbarwny,
jasnożółta; mięsożerne: słomkowa, bursztynowożółta, żółta
Zapach (swoisty, amoniakalny, owocowy, gnilny)  zależy od rodzaju pokarmu,
Zapach moczu roślinożerców jest aromatyczny, mięsożernych  przypomina
zapach rosołu, świnie i koty  woń jest przykra i ostra
Woń amoniakalna  spowodowana bakteryjnym rozkładem białka w
moczu, występuje najczęściej przy zaleganiu moczu w pęcherzu
Zapach owocowy (słodko  mdły)  cukrzyca, acetonemia, glistnica
Zapach gnilny  przewlekły stan zapalny pęcherza, nowotwory
Gęstość/ciężar właściwy  uwarunkowana jest stężeniem rozpuszczonych składników
nieorganicznych (NaCl) i organicznych (mocznik)
Konie 1,020  1,050
Bydło 1.025  1,045
Psy i koty 1,015  1,045
Obniżenie ciężaru  wystepuje przy wielomoczu, świadczy o obniżeniu
zdolności nerek do zagęszczania moczu
Podwyższenie ciężaru  występuje przy zmniejszonej ilości oddawanego
moczu w stanach odwodnienia
Właściwości chemiczne
Odczyn  zależy od rodzaju przyjmowanego pokarmu, zwierzęta roślinożerne mają mocz
zasadowy, mięsożerne kwaśny, u wszystkożerców zależy od przewagi pokarmu
roślinnego lub zwierzęcego
Zmiana pH w kierunku zasadowym u zwierząt mięsożernych występuje na
wskutek bakteryjnej fermentacji amoniakalnej w pęcherzu moczowym
Odczyn kwaśny u zwierząt roślinożernych pojawia się w stanach głodu, stanach
zapalnych jelit, gorączce, cukrzycy, ostrym zapaleniom nerek
Białko  mocz zdrowego zwierzęcia nie zawiera białka, a każda ilość białka
wykrywanego w moczu uznawana jest za objaw chorobowy
Białkomocz czynnościowy  efekt zaburzeń w ukrwieniu nerek po znacznym
wysiłku, pod wpływem zimna, w chorobach ukł krążenia, płuc
Białkomocz organiczny  efekt uszkodzenia nerek lub dróg moczowych
wyprowadzających
Cukier  w moczu nie powinno być glukozy,
Chwilowe pojawienie się w moczu może być spowodowane paszą bogatą w
węglowodany, chwilowym zaburzeniem wchłaniania glukozy w nerkach. W
większości przypadków cukromocz jest objawem chorobowym i pojawia się w
cukrzycy, zatruciach, porażeniu poporodowym u krów, uszkodzeniu mięśni
Ciała ketonowe (aceton, kwas acetooctowy, kwas beta- hydroksymasłowy)  w moczu
zdrowego zwierzęcia powinny być nieobecne.
Ketonuria występuje u bydła jako objaw ketozy, u mięsożernych w cukrzycy
Hemoglobina  w moczu prawidłowym barwniki krwi i mięśni nie występują
Bilirubina  w moczu prawidłowym nie występuje
Pojawienie się w moczu świadczy o pierwotnych lub wtórnych schorzeniach
wątroby i dróg żółciowych
Badanie osadu
Elementy nieuorganizowane
Węglan wapnia  fizjologiczne u koni i innych roślinożerców, brak u koni
występuje przy zapaleniu nerek i ochwacie, u mięsożernych pojawia się w
schorzeniach pęcherza moczowego i miedniczek
Bezpostaciowe fosforany  duża ilość towarzyszy nieżytom przewodu
pokarmowego i zaburzeniom przemiany wapniowo  fosforowej
Fosforan amonowo  magnezowy  w świeżym moczu jest składnikiem
patologicznym, krystalizuje w moczu o odczynie zasadowym, mogą być
objawem kamicy
Szczawian wapnia  składnik patologiczny, krystalizuje w moczu kwaśnym
Kwas moczowy  prawidłowo występuje u mięsożernych u roślinożernych pojawia
się w stanach głodu i gorączce
Elementy uorganizowane
Nabłonki
Płaskie  pochodzą z powierzchownej warstwy dróg wyprowadzających,
pojawiają sie w dużej ilości w stanach zapalnych
Przejściowe  pochodzą z warstwy środkowej nabłonka, pojawiają się w
stanach zapalnych pęcherza i miedniczek nerkowych
Nerkowe  pochodzą z kanalików nerkowych i wskazują na zmiany w
nerkach
Krwinki białe  prawidłowo 0  5, większa ilość wskazuje na stany zapalne
Krwinki czerwone  prawidłowo 0  2, u samic w rui może być więcej.
Zwiększenie ilości krwinek świadczy o stanie zapalnym
Wałeczki  tworzą się w kanalikach nerkowych i jako ich odlewy są wypłukiwane
przez mocz, ich występowanie zawsze świadczy o uszkodzeniu nerek,
najczęściej obserwuje się wałeczki szkliste i ziarniste
Śluz  fizjologicznie u koni, u innych świadczy o stanie zapalnym dróg
wyprowadzających
Bakterie  ważny sposób pobrania moczu, jeżeli pobranie jest niejałowe mogą być nawet
znaczne ilości bakterii, w moczu pobranym jałowo obecność bakterii świadczy o
zakażeniu dróg moczowych
Kuleczki tłuszczu i plemniki  można je czasami stwierdzić w moczu samców jako
domieszki wydzieliny gruczołu krokowego
Jaja pasożytów  u psów można stwierdzić jaja nerkowca wielkiego (owalne z
wgłębieniami na powierzchni) lub Capilaria plica (owalne z wieczkiem)


Wyszukiwarka