Polityka gospodarcza konspekt wiedzy


Polityka gospodarcza
konspekt wiedzy (zerówka przedterminowa)
I Polityka gospodarcza jako nauka
1. definicje
a) S. Kruszczyńskiego
polityka gospodarcza  bezpośrednie kierowanie gospodarką narodową przez
państwo lub pośrednie oddziaływanie państwa na funkcjonowanie tej gospodarki
elementy definicji:
bezpośrednie kierowanie
pośrednie oddziaływanie
b) K. Secomskiego
polityka ekonomiczna  działalność państwa polegająca na określeniu bieżących
i perspektywicznych celów społeczno-gospodarczych oraz ich realizacji za
pomocą metod i środków wynikających z zasady racjonalnego gospodarowania
elementy definicji:
określanie celów
realizacja celów
wykorzystanie metod i środków
c) B. Winiarskiego
polityka gospodarcza  świadome oddziaływanie władz państwowych oraz
instytucji i organizacji międzynarodowych na gospodarkę (jej dynamikę,
struktury, funkcjonowanie) i stosunki ekonomiczne
elementy definicji:
świadome oddziaływanie (kogo?)
władz państwowych
instytucji międzynarodowych
organizacji międzynarodowych
oddziaływanie na (co)
gospodarkę
stosunki ekonomiczne
2. podmioty
a) wewnątrzpaństwowe
rodzaj podmiotu:
centralne organy państwa
organy samorządu terytorialnego
typ podmiotu:
aparat urzędniczy
organy przedstawicielskie
b) pozapaństwowe
organizacje międzynarodowe
organizacje transnarodowe
organizacje pozarządowe
3. funkcje nauki
a) obiektywne  opis faktów składających się na politykę gospodarczą, analiza
rzeczywistości
b) normatywne  poszukiwanie odpowiedzi, jaka powinna być polityka gospodarcza,
formułowanie zaleceń, wskazywanie optymalnych środków realizacji celów
4. metody badawcze
a) metoda empiryczna
1
b) metoda dedukcyjna
c) analiza historyczna
d) eksperyment
e) symulacja
5. uwarunkowania
a) zewnętrzne:
pozycja państwa w systemie gospodarki światowej
przynależność do ugrupowań i sojuszy
przynależność do międzynarodowych wspólnot polityczno-gospodarczych
restrykcje importowo-eksportowe
restrykcje dotyczące ochrony środowiska
zadłużenie państwa
infrastruktura łącząca państwo z innymi
b) wewnętrzne
stan i struktura zasobów kraju:
czynniki przyrodnicze:
surowce naturalne
wody
gleby
lasy
użytki zielone
uwarunkowania materialne:
majątek trwały państwa:
majątek produkcyjny
majątek infrastrukturalny
uwarunkowania związane z czynnikiem ludzkim (demograficzne):
liczba i struktura ludności
struktura narodowościowa
zasoby ludzkie (ludzie zdolni do pracy)
liczba odbiorców produkcji (konsumentów)
uwarunkowania kulturowo-społeczne
kultura
tradycje
charakter narodowy
moralność
przedsiębiorczość
6. dziedziny
a) ze względu na wielkość obszaru zainteresowań:
polityka gospodarcza makroekonomiczna
dotyczy całokształtu procesu gospodarczego lub jego znacznych części
narzędzia:
pieniądz
budżet państwa
polityka gospodarcza mikroekonomiczna
regulacja konkretnych zagadnień gospodarki:
gałęzie gospodarki
rodzaje produkcji
konkretne rynki
b) ze względu na problemy, które polityka podejmuje
polityka wzrostu
2
dbanie o wzrost gospodarki w skali długookresowej
przeciwdziałanie czynnikom osłabiającym lub hamującym wzrost
polityka strukturalna
zmiana relacji i proporcji między poszczególnymi sektorami gospodarki
c) ze względu na cele
polityka systemowa  zmiana systemu gospodarczego
polityka strukturalna  ingerencja państwa w proporcje między dziedzinami
gospodarczymi
polityka fiskalna  dotycząca wydatków i podatków
polityka stabilizacyjna  regulująca inflację
d) ze względu na obszary (polityka sektorowa)
przemysłowa
agrarna (rolna)
handlowa
handlu i współpracy z zagranicą
komunikacyjna
mieszkaniowa
komunalna
turystyczna
e) ze względu na przedmiot
społeczna
demograficzna
migracyjna
f) wg kryterium instrumentacji (jakich instrumentów lub narzędzi używamy)
monetarna (pieniężna)
emisyjna
kredytowa
ubezpieczeń
cenowo-dochodowa
budżetowa (skarbowo-fiskalna)
podatkowa
celna
interwencyjna
lokalizacyjna  przestrzenne rozłożenie inwestycji
zatrudnienia
naukowa i innowacyjna
7. cele
a) generalne:
suwerenność narodowa
sprawiedliwość społeczna
postęp technologiczny i społeczno-ekonomiczny
prawa człowieka
stały wzrost gospodarczy
b) ekonomiczne:
pomnażanie bogactwa kraju
powiększanie dobrobytu społecznego
efektywne wykorzystanie zasobów
wzrost gospodarczy
przemiany strukturalne
wzrost przedsiębiorczości
3
równowaga gospodarcza
wzrost udziału państwa w międzynarodowym podziale pracy
c) ustrojowo-sytemowe i polityczne
umacnianie istniejącego systemu gospodarczo-politycznego
d) społeczne
sprawiedliwy podział dochodu
gwarancja zatrudnienia
wyrównywanie szans awansu
dostęp do dóbr kultury i oświaty
zapewnienie ochrony zdrowia
zabezpieczenie społeczne
zapobieganie wykluczeniu społecznego
e) obronno-militarne
zapewnienie potencjału gałęzi produkcji o znaczeniu obronnym
zapewnienie rezerw mocy produkcyjnych i środków produkcji
f) ekologiczne
ochrona istniejących zasobów środowiska
zrównoważony rozwój
rekultywacja obszarów zniszczonych
8. funkcje państwa
a) przestrzeganie zasad porządku społeczno-gospodarczego
b) zapewnienie bezpieczeństwa państwa
c) utrzymanie wymiaru sprawiedliwości
d) utrzymanie szkolnictwa
e) podnoszenie efektywności gospodarki
f) ograniczanie nierówności społecznych
g) stabilizowanie gospodarki
h) ochrona środowiska naturalnego
i) ochrona konsumentów
j) zwalczanie nieuczciwej konkurencji
k) regulowanie warunków pracy i ochrony pracowników
l) kształtowanie systemów ubezpieczeń społecznych
m) ochrona zdrowia ludności
9. kierunki oddziaływań
a) zapewnienie dopływu środków na funkcjonowanie państwa
b) wspomaganie słabszych sektorów gospodarczych
c) ochrona obywateli przed zagraniczną konkurencją
d) ochrona antymonopolowa
e) przeciwdziałanie kryzysom i stagnacji oraz dbanie o wzrost gospodarczy
f) ochrona środowiska
g) zapewnienie ładu przestrzennego kraju
h) utrzymanie ładu społecznego
II Gospodarka narodowa
1. definicja
wg P. Sulmickiego
gospodarka narodowa  region gospodarczy oddzielony od innych rejonów granicą
państwową, na której suwerenny rząd (jeśli uzna to za potrzebne) może kontrolować
ruch ludzi i rzeczy
2. wskazniki siły gospodarczej państwa
a) PKB  Produkt Krajowy Brutto
4
wyrażona w pieniądzu, wartość dóbr i usług, wytworzonych w danym czasie, przy
użyciu czynników produkcji zlokalizowanych w danym kraju (niezależnie, kto jest
ich właścicielem)
b) PNB  Produkt Narodowy Brutto
dochód uzyskany przez rezydentów danego kraju, w danym czasie, w oparciu
o własność środków produkcji
c) Dochód Narodowy
całość dochodów wypłaconych właścicielom (ludzkich i fizycznych zasobów
wytwórczych) za wykorzystanie tych zasobów w jednostce czasu
PNB minus amortyzacja
3. bogactwo narodowe
a) zasoby naturalne
bogactwa mineralne
węgiel
ropa
rudy
kamienie i skały
zasoby ziemi i gleby
bonitacja gleb  klasyfikacja ekonomiczna gruntów
1 i 2 klasa  gleby najlepsze i bardzo dobre
3 i 4 klasa  gleby średnie i dobre
5 i 6 klasa  gleby słabe i najsłabsze
lasy
wody
b) zasoby majątkowe
majątek sfery produkcyjnej
środki trwałe produkcji
infrastruktura techniczno-ekonomiczna
transport
łączność
energetyka
infrastruktura społeczna
mieszkania
oświata
służba zdrowia
majątek gospodarstw domowych
c) zasoby ludnościowe
zasoby czynnika pracy
ludność w wieku produkcyjnym 18-67 lat
polityka zatrudnienia (elementy)
antynatalistyczna  ograniczanie przyrostu ludności
pronatalistyczna  zwiększanie liczby urodzeń
imigracyjna  uzupełnianie zasobów ludnościowych poprzez import siły
roboczej
bezrobocie
frykcyjne  przejściowe pozostawanie bez pracy osób poszukujących
innej pracy
sezonowe (cykliczne)  wynikające z pory roku i specyfiki dziedzin
wytwórczości
strukturalne (trwałe)  utrata pracy wynikająca z braku zapotrzebowania
5
(popytu) na dana pracę
zasoby liczby konsumentów
4. struktura gospodarki
a) sektory gałęziowe gospodarki
produkcja pierwotna  przetwarzanie materiału z przyrody
przemysł
usługi
b) sektory instytucjonalne
sektor przedsiębiorstw
sektor instytucji finansowych i ubezpieczeniowych
sektor instytucji państwowych i samorządowych
sektor gospodarstw domowych
sektor instytucji niekomercyjnych
III Planowanie gospodarcze
1. definicje
a) szeroka
proces tworzenia i podejmowania decyzji
b) wąska
prace sztabowe wykonywane w toku tworzenia projektów decyzji przez planistów
c) proceduralna
świadome systematyczne przetwarzanie informacji o charakterze ekonomicznym
i technicznym oraz konstruowanie (wewnętrznie spójnych) koncepcji strategii
działania pod kątem najlepszych sposobów osiągnięcia wyznaczonych celów
2. typy planowania makroekonomicznego ze względu na:
a) czas
krótkookresowe  roczne
średniookresowe  kilkuletnie
długookresowe - kilkunastoletnie
b) szczebel decyzji
scentralizowane
zdecentralizowane
c) pole planu
sektorowe
regionalne (lokalne)
narodowe
ponadnarodowe
3. czynniki niezbędne dla konstrukcji planu
a) identyfikacja problemów i postawienie diagnozy
b) określenie celów działania (stan jaki chcemy osiągnąć)
c) rozpoznanie warunków działania (terazniejszych i przyszłych)
d) wskazanie środków działania i sposobów ich użycia
4. warianty programów gospodarczych
a) optymistyczny
b) realistyczny
c) pesymistyczny
5. uczestnicy procesu gospodarczego a planowanie
a) podmioty prywatne  uczestnicy procesów rynkowych planują swoją działalność
samodzielnie na podstawie motywacji ekonomicznej
b) jednostki gospodarcze komunalne  planowanie terytorialne samorządu
c) organy państwowe  regulujące i sterujące gospodarką
6
d) organy międzynarodowe  planowanie wieloletnie (długookresowe)
6. dziedziny planowania makroekonomicznego
a) strategie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju
b) oddziaływanie na funkcjonowanie systemu ekonomicznego państwa i jego
mechanizmów
polityka pieniężna
polityka budżetowa
c) planowanie sektora publicznego (zakłady, firmy i jednostki państwowe i
samorządowe)
7


Wyszukiwarka