10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Po zakończeniu fizycznej likwidacji środka trwałego  potwierdzonej sporządzonym
na tę okoliczność protokołem  następuje wyksięgowanie środka trwałego z ewidencji
Likwidacja środka trwałego
pozabilansowej.
Likwidacja budynku w związku z budową nowego budynku
Likwidacja oznacza trwałe wycofanie środka trwałego z używania na potrzeby prowa-
dzonej działalności. Przyczyn likwidacji może być wiele. Najczęściej jest ona spowodowana Z ustawy o rachunkowości (art. 28 ust. 8) wynika, że koszt wytworzenia środków trwa-
zużyciem środka trwałego na skutek jego eksploatacji (w stopniu powodującym nieopła- łych w budowie obejmuje ogół kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy,
calność jego naprawy). Może też zostać spowodowana przykładowo zmianą technologii montażu, przystosowania i ulepszenia do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania.
produkcji lub utratą przydatności gospodarczej. Konieczność likwidacji środka trwałego W koszcie wytworzenia uwzględnia się m.in. koszty przygotowania terenu budowy, w tym
może także wystąpić wskutek zdarzeń nagłych (losowych). W zależności od przyczyn koszty fizycznej likwidacji budynku (np. wyburzenia, rozbiórki, transport gruzu) wykonanej
likwidacji inaczej będzie przebiegała ewidencja jej skutków. we własnym zakresie lub zlecone, obcej jednostce. Z kolei uzyskane wpływy ze sprzedaży
odzysków (np. w postaci gruzu, złomu) wpływają na zmniejszenie kosztu wytworzenia
Postawienie środka trwałego w stan likwidacji
nowego budynku. Mimo że nie wynika to wprost z ustawy o rachunkowości, zwyczajowo
Podjęcie decyzji przez uprawniony organ jednostki o likwidacji środka trwałego jest zaliczało się na zwiększenie kosztów wytworzenia nowego budynku także wartość netto
zazwyczaj pierwszym etapem likwidacji. Drugi etap to zazwyczaj jego fizyczne unice- budynku likwidowanego w związku z budową (Wn konto 08  Środki trwałe w budowie ,
stwienie. Ma konto 01  Środki trwałe ).
Postawienie środka trwałego w stan likwidacji powinno zostać właściwie udokumen- Do niedawna organy podatkowe zgodnie uznawały, że niezamortyzowana część war-
towane. Na okoliczność podjęcia decyzji o przeznaczeniu środka trwałego do likwidacji tości początkowej likwidowanego budynku będącego środkiem trwałym jest kosztem
sporządzić należy dowód wewnętrzny  LT  Likwidacja środka trwałego . Na tej podstawie bezpośrednio związanym z budową nowego obiektu i powinna zwiększać jego wartość
dokonuje się wyksięgowania wartości początkowej środka trwałego oraz jego dotychczaso- początkową. Jednak Minister Finansów w interpretacji indywidualnej z dnia 18 sierpnia
wego umorzenia. Jeżeli likwidacja składnika majątku wiąże się z jego fizyczną likwidacją 2009 r., nr DD6/033-46/MDA/PK-8/2009 r. (zmieniającej interpretację indywidualną
(rozbiórką, złomowaniem), to w takim przypadku do czasu fizycznej likwidacji składnik ten Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie) uznał, że niezamortyzowana wartość środka
należy objąć ewidencją pozabilansową na koncie 09  Środki trwałe w likwidacji . Na tym trwałego (budynku) powinna zostać zaliczona bezpośrednio do kosztów uzyskania przy-
koncie ujmuje się jego wartość początkową. chodu, o ile likwidacja nie jest związana ze zmianą rodzaju działalności. W uzasadnieniu
Należy pamiętać o tym, że postawienie środka trwałego w stan likwidacji oznacza za- do tej interpretacji czytamy:
przestanie dokonywania odpisów amortyzacyjnych od miesiąca następującego po miesiącu  (& ) Obowiązujące przepisy nie dają podstawy do rozliczenia nieumorzonej wartości
w którym przeznaczono go do likwidacji. Wynika to z art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości. środka trwałego poprzez amortyzację innego środka trwałego. Z brzmienia art. 16 ust. 1
Oznacza to, że ostatni odpis amortyzacyjny może zostać ujęty w księgach rachunkowych pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika wprost, iż nie uważa się
w miesiącu wystawienia dowodu LT. za koszty podatkowe strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środ-
W sytuacji gdy w momencie podejmowania decyzji o likwidacji środek trwały ków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność na skutek zmiany rodzaju działalności.
jest w 100% zamortyzowany, ewidencja operacji związanych z tym zdarzeniem będzie A zatem  jak to ma miejsce w niniejszej sprawie  jeżeli likwidacja środka trwałego nie jest
przebiegała zapisami: związana ze zmianą rodzaju działalności, strata z tego tytułu, w wysokości nieumorzonej
1. LT  wyksięgowanie środka trwałego z ewidencji bilansowej: wartości środka trwałego, powinna stanowić bezpośrednio i jednorazowo koszt uzyskania
 Wn konto 07  Odpisy umorzeniowe środków trwałych , przychodów. (& )
 Ma konto 01  Środki trwałe . Podobnie uznał m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywi-
2. Ujęcie środka trwałego w ewidencji pozabilansowej  w wartości początkowej (zapis dualnej z dnia 24 sierpnia 2009 r., nr IBPBI/1/415-444/09/ZK, Dyrektor Izby Skarbowej
jednostronny): w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 16 paz
dziernika 2009 r., nr ILPB1/415-
 Wn konto 09  Środki trwałe w likwidacji . -823/09-4/IM, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia
Jeżeli w momencie podejmowania decyzji o postawieniu w stan likwidacji środek 19 stycznia 2010 r., nr ITPB1/415-824b/09/DP.
trwały nie jest w pełni zamortyzowany, wówczas jego niezamortyzowaną wartość począt- Moim zdaniem, uwzględniając stanowiska organów podatkowych przedstawione wy-
kową (wartość księgową netto) zalicza się, w zależności od przyczyn likwidacji, do: żej, nieumorzoną wartość początkową budynku przeznaczonego do likwidacji w związku
 pozostałych kosztów operacyjnych, z budową na tym samym miejscu nowego budynku należy zaliczyć do pozostałych kosztów
 strat nadzwyczajnych. operacyjnych i ująć w księgach rachunkowych na koncie 76-1  Pozostałe koszty operacyjne
Ewidencja tego zdarzenia przebiegać będzie zapisami: na podstawie dowodu LT.
1. LT  wyksięgowanie środka trwałego z ewidencji bilansowej:
a) przeniesienie dotychczasowego umorzenia Przykład
 Wn konto 07  Odpisy umorzeniowe środków trwałych , Założenia
 Ma konto 01  Środki trwałe , 1. Jednostka podjęła decyzję o likwidacji budynku gospodarczego w związku z budową
b) przeksięgowanie nieumorzonej wartości początkowej środka trwałego na tym miejscu budynku administracyjnego.
" gdy likwidacja spowodowana jest przyczynami naturalnymi (mieszczącymi się 2. Wartość początkowa budynku gospodarczego wynosi: 120.000 zł, a jego dotychcza-
w ramach ogólnego ryzyka gospodarowania) sowe umorzenie: 110.000 zł.
 Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne , 3. Zgodnie z fakturą VAT wystawioną w czerwcu 2010 r., koszty likwidacji obejmujące
 Ma konto 01  Środki trwałe , całkowite wyburzenie budynku i uporządkowanie terenu wyniosły netto: 5.000 zł plus VAT:
" gdy likwidacja spowodowana jest zdarzeniami trudnymi do przewidzenia takimi 1.100 zł.
jak np. pożar, powódz
, huragan (zdarzenia losowe) 4. Przychód ze sprzedaży gruzu firmie dokonującej rozbiórki budynku wyniósł netto:
 Wn konto 77-1  Straty nadzwyczajne , 2.000 zł plus VAT: 440 zł.
 Ma konto 01  Środki trwałe .
Konto
Opis operacji Kwota
2. Ujęcie środka trwałego w ewidencji pozabilansowej:
Wn Ma
 Wn konto 09  Środki trwałe w likwidacji .
1. LT  likwidacja budynku gospodarczego:
a) dotychczasowe umorzenie 110.000 zł 07 01
Fizyczna likwidacja środka trwałego
b) wartość księgowa netto 10.000 zł 76-1 01
Koszty fizycznej likwidacji środka trwałego (rozbiórka, złomowanie) zalicza się w za-
2. Ujęcie środka trwałego w ewidencji pozabilansowej (zapis jedno-
leżności od przyczyn likwidacji, odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych (konto
stronny): 120.000 zł 09 -
76-1) lub strat nadzwyczajnych (konto 77-1). Z kolei skutki likwidacji w postaci uzyskanych
3. Faktura VAT  za wyburzenie budynku i uporządkowanie terenu:
wpływów ze sprzedaży lub odzysku materiałów przyjętych do magazynu zalicza się do pozo-
a) wartość netto 5.000 zł 30
stałych przychodów operacyjnych (konto 76-0) lub zysków nadzwyczajnych (konto 77-0).
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu 1.100 zł 22-2
W sytuacji gdy likwidacja środków trwałych wykonywana jest w całości lub częściowo
c) wartość brutto 6.100 zł 24
we własnym zakresie (systemem gospodarczym), występują wówczas w jednostce tzw.
4. Rozliczenie kosztów zakupu. 5.000 zł 08 30
świadczenia na własne potrzeby. Na wartość tych świadczeń składają się m.in. wynagro-
5. Faktura VAT  sprzedaż gruzu:
dzenia pracowników zatrudnionych przy likwidacji środków trwałych (np. przy pracach
a) wartość netto 2.000 zł 08
rozbiórkowych, porządkowaniu terenu itp.) i narzuty na te wynagrodzenia. W jednostce
b) VAT należny 440 zł 22-1
prowadzającej ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5 oraz sporządzającej porównaw-
c) wartość brutto 2.440 24
czy rachunek zysków i strat, koszty te wskazane jest ujmować w księgach rachunkowych za
6. PK  wyksięgowanie z ewidencji pozabilansowej zlikwidowanego
pośrednictwem kont 79-0  Obroty wewnętrzne i 79-1  Koszt obrotów wewnętrznych .
budynku  na podstawie sporządzonego protokołu (zapis jedno-
stronny): 120.000 - 09
Księgowania
Konto 07  Odpisy umorze- Konto 08  Środki trwałe
Konto 01  Środki trwałe niowe środków trwałych w budowie
S.p.) 120.000 110.000 (1a 1a) 110.000 110.000 (S.p. 4) 5.000 2.000 (5a
10.000 (1b
Konto 22-1  Rozrachunki Konto 22-2  VAT naliczony Konto 24  Pozostałe
z tytułu VAT należnego i jego rozliczenie rozrachunki
440 (5b 3b) 1.100 5c) 2.440 6.100 (3c
Konto 30  Rozliczenie Konto 76-1  Pozostałe
zakupu koszty operacyjne
3a) 5.000 5.000 (4 1b) 10.000
Ewidencja pozabilansowa
Konto 09  Środki trwałe
w likwidacji
2) 120.000 120.000 (6
Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze
zm.).
Ewa Kowalska
Gazeta Podatkowa nr 55 " 12.07.2010 r.