MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Marta Małysiak Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich 512[05].Z2.01 Poradnik dla nauczyciela Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Recenzenci: mgr in\. Małgorzata Konarzewska mgr in\. Halina Maras-Pawliszyn Opracowanie redakcyjne: mgr in\. Ewa Superczyńska Konsultacja: dr Justyna Bluszcz Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 512[05].Z2.01 Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu kucharz małej gastronomii. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 1 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Przykładowe scenariusze zajęć 7 5. Ćwiczenia 11 5.1. Komunikacja werbalna i niewerbalna 11 5.1.1. Ćwiczenia 11 5.2. Techniki komunikowania się 14 5.2.1. Ćwiczenia 14 5.3. Charakterystyka potrzeb i oczekiwań klientów 17 5.3.1. Ćwiczenia 17 5.4. Bariery komunikacji 20 5.4.1. Ćwiczenia 20 5.5. Rodzaje argumentacji 23 5.5.1. Ćwiczenia 23 5.6. Sytuacje trudne w pracy zawodowej rozwiązywanie konfliktów 26 5.6.1. Ćwiczenia 26 5.7. Negocjacje, techniki negocjacji 28 5.7.1. Ćwiczenia 28 5.8. Zasady kultury osobistej 31 5.8.1. Ćwiczenia 31 5.9. Zasady etyczne 34 5.9.1. Ćwiczenia 34 6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 36 7. Literatura 48 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 2 1. WPROWADZENIE Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie kucharz małej gastronomii. W poradniku zamieszczono: - wymagania wstępne; - wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\ ukształtowane, aby bez problemów mógł korzystać z poradnika; - wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć; - przykładowe scenariusze zajęć; - propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności praktycznych; - ewaluację osiągnięć ucznia; - wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki. Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\nymi metodami ze szczególnym uwzględnieniem: - pokazu z objaśnieniem, - instrukta\u, - ćwiczeń praktycznych, - tekstu przewodniego. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\nicowane, począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel mo\e posłu\yć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych wielokrotnego wyboru. W tym rozdziale podano równie\: - plan testu w formie tabelarycznej, - punktację zadań, - propozycje norm wymagań, - instrukcję dla nauczyciela, - instrukcję dla ucznia, - kartę odpowiedzi, - zestaw zadań testowych. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 3 512[05].Z2 Usługi gastronomiczne 512[05].Z2.01 Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich 512[05].Z2.02 512[05].Z2.03 Sprzeda\ wyrobów kulinarnych Prowadzenie działalności gospodarczej w punktach małej gastronomii Schemat układu jednostek modułowych Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 4 2. WYMAGANIA WSTPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: - korzystać z ró\nych zródeł informacji, - organizować stanowisko pracy - stosować odpowiednie przepisy prawne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, - posługiwać się takimi pojęciami, jak: asortyment, organizacja procesu pracy, zapotrzebowanie na materiały i surowce, oferta, - określać prawa i obowiązki pracownika, - określać zasady dystrybucji \ywności, - sporządzać zapotrzebowanie na produkty, - znać asortyment wyrobów, - u\ytkować komputer, - współpracować w grupie. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 5 3. CELE KSZTAACENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: - scharakteryzować techniki komunikacji werbalnej i niewerbalnej, - zastosować techniki skutecznego komunikowania się z klientem, - rozpoznać potrzeby i oczekiwania klientów punktów i zakładów gastronomicznych, - pokonać bariery w procesie komunikowania się, - zastosować argumentację racjonalną i emocjonalną w określonej sytuacji, - poradzić sobie w trudnych sytuacjach zawodowych, - zastosować podstawowe techniki negocjacji, - zastosować ogólnie przyjęte zasady kultury osobistej, - zastosować zasady etyki w działalności biznesowej. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 6 4. PRZYKAADOWE SCENARIUSZE ZAJĆ Scenariusz zajęć 1 Osoba prowadząca & & & & & ..& & & & & & & & & & & & .& & & & . Modułowy program nauczania: Kucharz małej gastronomii 512[05] Moduł: Usługi gastronomiczne 512[05].Z2 Jednostka modułowa: Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich 512[02].Z2.01 Temat: Istota i znaczenie aktywnego słuchania. Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności aktywnego słuchania. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: - zdefiniować pojęcie komunikacji i aktywnego słuchania, - wyjaśnić istotę aktywnego słuchania, - wskazać przeszkody w aktywnym słuchaniu, - wskazać błędy w sposobie przekazywania informacji, - przekazać informację w prawidłowy sposób, - aktywnie słuchać. Metody nauczania uczenia się: - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem drukowanym, - pogadanka. Formy organizacyjne pracy uczniów: - praca w grupie. Czas: 2 godziny dydaktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - film dydaktyczny, - arkusze papieru formatu A1, - pisaki kolorowe lub kredki, farby, - kolorowe kartki formatu A4, - stanowiska komputerowe z oprogramowaniem, przyłączem internetowym i drukarką. Przebieg zajęć: 1. Sprawy organizacyjne. 2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 3. Omówienie istoty komunikacji niewerbalnej. 4. Realizacja tematu: Nauczyciel podaje treść ćwiczenia, którego celem jest nabycie umiejętności przekazywania informacji, pokonywania barier i aktywnego słuchania. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 7 Ćwiczenie 1 Jeden uczeń wychodzi na środek i dostaje rysunek, który przedstawia psa w kwadracie. Pozostali starają się narysować ten obrazek wg instrukcji, którą im udziela (np. w prawym górnym rogu kartki zrób kropkę). W razie wątpliwości uczniowie mogą zadawać pytania, ale nie wolno im pytać o szczegóły. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie porównują rysunki, wskazują, co było dla nich najtrudniejsze, a opisujący podaje, z jakimi rodzajami barier komunikacyjnych miał do czynienia. Wspólnie zastanawiają się, jak mo\na było najlepiej przekazać informacje. Wnioski zapisują na tablicy. Zakończenie zajęć Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć, wskazując na zaanga\owanie uczniów w ich realizację i uzyskane efekty, a szczególnie przydatność wykonanych ćwiczeń do opanowania nowej wiedzy i dalszej pracy w jednostce modułowej. Praca domowa Wyszukaj rodzaje barier komunikacyjnych, jakie mogą wystąpić podczas rozmowy z rodzicami i nauczycielem. Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: - uczniowie naklejają kolorowe karteczki na specjalnym arkuszu ze swoją oceną przebiegu zajęć, organizacji zajęć, zdobytej na zajęciach wiedzy. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 8 Scenariusz zajęć 2 Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & . Modułowy program nauczania: Kucharz małej gastronomii 512[05] Moduł: Usługi gastronomiczne 512[05].Z2 Jednostka modułowa: Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich 512[02].Z2.01 Temat: Charakterystyka negocjacji. Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności prowadzenia negocjacji. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi: - wyjaśnić pojęcie negocjacji i warunki ich prowadzenie, - określić zasady prowadzenia negocjacji, - dobrać styl negocjacji do celu, który ma być osiągnięty i istniejących okoliczności, - określić etapy prowadzenia negocjacji, - przygotować się do prowadzenia negocjacji, - przeprowadzić negocjacje. Metody nauczania-uczenia się: - pogadanka, - ćwiczenia praktyczne, - praca z tekstem. Formy organizacyjne pracy uczniów: - praca indywidualna, - praca w parach. Czas: 4 godziny dydaktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - film dydaktyczny, - kolorowe kartki, - materiały piśmiennicze. Przebieg zajęć: 1. Sprawy organizacyjne. 2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 3. Przedstawienie istoty negocjacji. 4. Realizacja tematu: - uczniowie wyszukają definicje negocjacji oraz etapy i style negocjacji, - uczniowie oglądają film edukacyjny przedstawiający sposoby prowadzenia negocjacji i mo\liwe techniki do zastosowania, - uczniowie formułują zasady prowadzenia negocjacji oraz określają, zachowania niepo\ądane podczas prowadzenia negocjacji, - uczniowie w sposób losowy dzielą się na 4 zespoły, a ka\dy zespół reprezentuje inne interesy mają zadecydować o przeznaczeniu nowej sali. Ka\da grupa ma 10 min. na opracowanie własnego stanowiska, potem przystępują do negocjacji i próbują określić wspólne stanowisko, Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 9 - nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pełni rolę obserwatora, - uczniowie omawiają przebieg negocjacji i ich wynik, wskazują na zaistniałe trudności. Zakończenie zajęć Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć wskazując na zaanga\owanie uczniów w ich realizację i uzyskane efekty, a szczególnie przydatność realizowanych zadań w planowaniu i ocenie posiłków, wypowiedzi uczniów nt. stopnia trudności wykonanych zadań. Praca domowa Utrwalenie opanowanego materiału nauczania i wyszukanie przykładu problemu z \ycia społecznego lub politycznego do rozwiązania, którego wykorzystano negocjacje. Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: wypowiedzi uczniów nt. stopnia trudności zadań. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 10 5. ĆWICZENIA 5.1. Komunikacja werbalna i niewerbalna 5.1.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wyszukaj w literaturze i Internecie obrazki przedstawiające mimikę twarzy, gestykulację i uło\enie ciała człowieka w określonych sytuacjach. Opisz, jak zachowuje się osoba, która chce uchodzić za sympatyczną i szczerą. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a gotowe wnioski i wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać w literaturze odpowiednie obrazki, zdjęcia, ilustracje, 3) opisać obrazki pod kątem treści, jakie przedstawiają, 4) dokonać wyboru tych, które charakteryzują człowieka sympatycznego, szczerego, zadowolonego, 5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne, - sporządzenie notatki. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 2 Wyszukaj w literaturze i Internecie obrazki przedstawiające mimikę twarzy, gestykulację i uło\enie ciała człowieka w określonych sytuacjach. Opisz, jak zachowuje się osoba, która kłamie, jest zdenerwowana, czuje się niepewnie w danej sytuacji. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a gotowe wnioski i wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 11 Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać w literaturze odpowiednie obrazki, zdjęcia, ilustracje, 3) opisać obrazki pod kątem treści, jakie przedstawiają, 4) dokonać wyboru tych, które charakteryzują człowieka niepewnego, zdenerwowanego, kłamiącego, 5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne, - sporządzenie notatki. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 3 Ubiegasz się o pełnienie funkcji gospodarza klasy. Korzystając ze znanych Ci form komunikacji werbalnej i niewerbalnej przygotuj autoprezentację, w której przedstawisz swoje pozytywne strony. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, samodzielnie przygotowali autoprezentację, a gotowe wnioski i wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać w literaturze i Internecie zasady przemawiania, prezentowania, referowania, 3) wyszukać w literaturze i Internecie zasady autoprezentacji, 4) dobrać odpowiednie wskazówki, 5) połączyć przemawianie z odpowiednią gestykulacją, tonem głosu, mimiką twarzy, 6) przygotować autoprezentację, 7) zaprezentować na forum grupy swoją osobę, 8) przeprowadzić ocenę własnego wystąpienia. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 12 - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 4 Znalazłeś interesującą ofertę pracy dla kucharza. Przygotuj z kolegą scenkę sytuacyjną, w której on będzie przeprowadzającym rozmowę, a ty starającym się o pracę. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, wspólnie przygotowali scenkę sytuacyjną, a gotowe wnioski i wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać w literaturze i Internecie zasady obowiązujące podczas rozmów kwalifikacyjnych, 3) przygotować informacje o swoich pozytywnych stronach oraz doświadczeniu zawodowym, 4) przygotować odpowiedzi na pytania, które mo\e zadać pracodawca, 5) dobrać odpowiedni strój, 6) przygotować symulację rozmowy kwalifikacyjnej stosując odpowiednio zasady komunikacji werbalnej i niewerbalnej, 7) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy; 8) przeprowadzić ocenę własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 13 5.2. Techniki komunikowania się 5.2.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Kolega z pracy, po raz kolejny prosi cię o wykonanie zadania, które nale\y do jego obowiązków. Uzasadnia to zmęczeniem i problemami osobistymi, choć wiesz, \e to nieprawda. Zachowaj się asertywnie w tej sytuacji. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać przykłady zachowań asertywnych, 3) przeanalizować zasady zachowań asertywnych, 4) przygotować asertywną odpowiedz na prośbę kolegi, 5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 2 Do firmy przychodzi klient i zgłasza \ądania, dotyczące organizacji imprezy, których firma ze względu na brak mo\liwości organizacyjnych i ochronę własnych interesów nie mo\e spełnić. Porozmawiaj z nim stosując odpowiednio dobraną technikę komunikowania. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 14 Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać w literaturze charakterystykę ró\nych technik komunikacji, 3) przeanalizować, która z nich jest właściwa w sytuacji, gdy nie spełniamy \ądań drugiej strony, 4) dokonać wyboru techniki zdartej płyty, 5) przygotować odpowiednią odmowę, 6) poszukać wspólnie z klientem takiego rozwiązania, które zaspokoi jego interesy, ale nie kosztem twoich, 7) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki format A4. Ćwiczenie 3 Klient krytykuje obsługę w firmie. Przeprowadz z nim rozmowę na ten temat stosując odpowiednią technikę komunikacji Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać w literaturze charakterystykę ró\nych technik komunikacji, 3) ocenić, która z nich jest właściwa w sytuacji, gdy spotykamy się z krytyką, 4) dokonać wyboru techniki otwartych drzwi, 5) przygotować odpowiednią rozmowę, 6) sprowadzić rozmowę z ogólników na konkrety, 7) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 15 - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki format A4. Ćwiczenie 4 Opracuj plakat reklamowy i ulotki reklamowe własnej restauracji. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a samodzielnie opracowali projekt graficzny ulotek i plakatów. Wynik ich pracy powinien być zaprezentowany na forum klasy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać w literaturze i Internecie zasady dotyczące reklamy, 3) wyszukać informacje na temat technik manipulacji stosowanych w reklamie, 4) wybrać elementy, które mogą być atrakcyjne dla klienta, 5) przygotować informacje reklamowe na temat restauracji, 6) przygotować projekt graficzny ulotek i plakat, 7) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy, 8) przeprowadzić ocenę własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 16 5.3. Charakterystyka potrzeb i oczekiwań klientów 5.3.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Podając odpowiednie przykłady wyka\ relację, jaka zachodzi między potrzebami a prowadzeniem działalności gospodarczej oraz omów czynniki kształtujące potrzeby. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a gotowe wnioski i wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać analizy hierarchii potrzeb wg Maslowa, 3) wykazać ró\nicę między potrzebami ni\szego rzędu a wy\szego rzędu, 4) wypisać, jakie potrzeby miał człowiek pierwotny, a jakie ma człowiek współczesny, 5) określić przyczyny zmian w hierarchii potrzeb, 6) określić, jak potrzeby są zaspakajane, 7) znalezć przykłady potrzeb, które są zaspakajane przez dobra i usługi będące wynikiem działalności gospodarczej, 8) przedstawić wyniki pracy na forum grupy. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 2 Opracuj ankietę, której celem będzie zbadanie, czy klienci są zadowoleni z obsługi oraz z proponowanych przez ciebie wyrobów. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, przygotowali ankietę, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 17 Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać w literaturze zasadnicze elementy ankiety, 3) wybrać zagadnienia, o które chcesz zapytać klientów, 4) sformułować pytania, 5) opracować stronę graficzną ankiety, 6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy, 7) przeprowadzić ocenę własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 3 Przygotuj dla klienta ofertę zakąsek zimnych lub gorących na przyjęcie weselne oraz odpowiednią jej prezentację. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, przygotowali ofertę zgodnie z obowiązującymi standardami oraz stosowną jej prezentację, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wyszukać w literaturze charakterystykę oferty, 3) wypisać, jakie elementy muszą znalezć się w ofercie, 4) przygotować wykaz proponowanych zakąsek, 5) przygotować cennik, 6) opracować poszczególne elementy oferty, 7) opracować odpowiednią formę graficzną, 8) przygotować prezentację z wykorzystaniem odpowiednich zasad komunikacji werbalnej i niewerbalnej, 9) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy, 10) przeprowadzić ocenę własnych działań. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 18 Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - instrukta\, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 4 Przygotuj listę pytań, które mogą być pomocne w rozpoznaniu potrzeb i oczekiwań klienta. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, przygotowali listę pytań, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) znalezć w Internecie lub literaturze przykłady obsługi klienta, 3) określić o co i w jaki sposób mo\na zapytać klienta, 4) sformułować pytania, 5) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 6) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - sporządzenie notatki. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 19 5.4. Bariery komunikacji 5.4.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Podczas zebrania pracownik przedstawia trudności, jakie ostatnio zaistniały w firmie. Kierownik przerywa mu prezentację i sam wylicza przyczyny takiego stanu rzeczy. Nie daje się przekonać, \e przyczyniły się do tego jego decyzje. Podnosi ton głosu, stuka długopisem o blat stołu i otwiera okno, przez które dobiega hałas uliczny. Wska\, jakie bariery komunikacji wystąpiły w tym przypadku. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, sformułowali wnioski, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) ocenić rodzaje barier komunikacyjnych, 3) rozró\nić bariery zewnętrzne i wewnętrzne, 4) wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji, 5) określić przyczyny powstania tych barier, 6) zaproponować sposoby ich pokonania, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 2 Dwóch uczniów rozmawia na temat szkoły i nie mogą dojść do porozumienia. Jeden z nich chętnie chodzi do szkoły, jest tam ceniony, odnosi sukcesy, ma przyjaciół. Drugi natomiast prze\ywa szkolne niepowodzenia, jest ośmieszany, karany. Oceń zaistniałą sytuację. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 20 Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, sformułowali wnioski, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać analizy rodzajów barier komunikacyjnych, 3) rozró\nić bariery zewnętrzne i wewnętrzne, 4) wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji, 5) określić przyczyny powstania tych barier, 6) zaproponować sposoby ich pokonania, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 3 Do firmy przychodzi klient i próbuje koncentrować uwagę wszystkich na jego osobie i zaanga\ować ich w rozwiązanie jego problemu. U\ywa przy tym wyszukanych zwrotów, posługuje się fachową terminologią i nie pozwala innym dojść do słowa. Wtrąca przy tym informacje z \ycia prywatnego oraz informacje z \ycia politycznego. Wska\ powstałe w tym przypadku rodzaje barier komunikacyjnych. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, sformułowali odpowiednie wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać analizy rodzajów barier komunikacyjnych, 3) rozró\nić bariery zewnętrzne i wewnętrzne, 4) wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji, 5) określić przyczyny powstania tych barier, Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 21 6) zaproponować sposób ich pokonania, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 22 5.5. Rodzaje argumentacji 5.5.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Inwestor zagraniczny zastanawia się nad podpisaniem umowy o współpracę z firmą działającą w bran\y usług gastronomicznych. Pod uwagę bierze twoją firmę i konkurencyjną. Przygotuj argumenty, jakich mógłbyś u\yć, aby go przekonać. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, sformułowali argumenty, opracowali sposób ich prezentacji, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać oceny rodzajów argumentacji, 3) wybrać styl argumentacji, 4) wskazać mocne i słabe strony własnej firmy, 5) wskazać mocne i słabe strony konkurencji, 6) przygotować argumenty merytoryczne, 7) przygotować formę prezentacji argumentów, 8) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 9) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 2 Byłeś odpowiedzialny za realizację zadania, którego wykonanie zakończyło się sukcesem i przysporzyło firmie nowych klientów, tak jak zresztą wszystkie twoje działania podejmowane na rzecz firmy. Szef jednak nie docenia tego, a ty czujesz się pokrzywdzony i uwa\asz, \e nale\y ci się podwy\ka. Poproś go o to. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 23 Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali argumenty, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać oceny rodzajów argumentacji, 3) wybrać styl argumentacji, 4) wypisać swoje mocne strony, 5) wskazać na konkretne działania i korzyści z nich płynące, 6) przygotować argumenty merytoryczne, 7) przygotować formę prezentacji argumentów, 8) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 9) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - pisaki kolorowe, - kolorowe kartki format A4. Ćwiczenie 3 Przekonaj ludzi, aby wsparli finansowo i rzeczowo schronisko dla zwierząt, któremu grozi zamknięcie. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali argumenty, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać oceny rodzajów argumentacji, 3) wybrać styl argumentacji, 4) przygotować argumenty merytoryczne, 5) przygotować argumenty emocjonalne, Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 24 6) przygotować formę prezentacji argumentów, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 8) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 4 Dwóch braci, zgodnie z rodzinną tradycją, prowadzi znaną w okolicy restaurację. Ostatnio prze\ywa ona jednak kłopoty finansowe. Jeden z braci jest pesymistą i chce sprzedać restauracje, drugi jest optymistą i chce ratować rodzinny interes. Wska\ sposób argumentacji, jakim mogą się posłu\yć, aby uzasadnić swoje stanowisko. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali argumenty, przygotowali inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać oceny rodzajów argumentacji, 3) wybrać styl argumentacji, 4) przygotować argumenty merytoryczne, 5) przygotować argumenty emocjonalne, 6) przygotować formę prezentacji argumentów, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 8) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, kolorowe kartki format A4. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 25 5.6. Sytuacje trudne w pracy zawodowej rozwiązywanie konfliktów 5.6.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Kolega bez twojej zgody wykorzystał twój pomysł, przedstawiając go jako własny. Szefowi pomysł się spodobał i awansował go na stanowisko kierownika działu, w którym ty pracujesz. Kiedy zwróciłeś mu uwagę na temat jego zachowania, zaczął publicznie cię krytykować i zarzucił kłamstwo. Wska\ sposób rozwiązania konfliktu. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, wskazali na przyczyny konfliktu i jego skutki, wybrali odpowiednią strategię rozwiązania konfliktu, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wskazać rodzaje strategii rozwiązywania konfliktów, 3) wymienić przyczyny zaistniałej sytuacji, 4) wymienić dą\enia ka\dej strony konfliktu, 5) dobrać odpowiednią strategię rozwiązywania konfliktu, 6) dobrać środki, jakimi mo\e posłu\yć się szef firmy, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 8) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, kolorowe kartki format A4. Ćwiczenie 2 Dwa bardzo dobre zespoły w firmie ubiegają się o realizację bardzo interesującego projektu i utrudniają sobie nawzajem pracę poprzez niszczenie materiałów, rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji lub ograniczenie dostępu do informacji. Atmosfera w pracy jest trudna, napięta, a szef musi podjąć decyzję, komu zlecić to zadanie. Zaproponuj rozwiązanie sytuacji. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 26 Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, wskazali na przyczyny konfliktu i jego skutki, wybrali odpowiednią strategię rozwiązania konfliktu, a wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać oceny sytuacji, 3) wskazać kryteria, które powinny decydować o wyborze zespołu, 4) określić zasady współpracy i pracy, 5) określić sankcje za złamanie zasad, 6) przygotować argumenty merytoryczne uzasadniające sposób rozwiązania konfliktu, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 8) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, kolorowe kartki format A4. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 27 5.7. Negocjacje, techniki negocjacji 5.7.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Firma będąca jedynym dostawcą danego surowca przedstawiła swoją ofertę, ale jej \ądania finansowe są zbyt wygórowane. Wynegocjuj jak najlepsze warunki dostawy materiałów do produkcji dla twojej firmy. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali argumenty, opracowali etap prowadzenia negocjacji, dobrali styl, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać oceny stylów negocjacji, 3) wybrać styl negocjacji, 4) określić cel, jaki chcesz osiągnąć, 5) określić granice ustępstw, 6) przygotować argumenty merytoryczne, 7) przygotować formę prezentacji argumentów, 8) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 9) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 2 W imieniu pracowników masz uczestniczyć w negocjacjach z pracodawcą w sprawie podwy\ki płac. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali argumenty oraz wybrali styl negocjacji, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 28 Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać oceny stylów negocjacji, 3) wybrać styl negocjacji, 4) określić cel, jaki chcesz osiągnąć, 5) określić granice ustępstw, 6) przygotować argumenty merytoryczne, 7) przygotować formę prezentacji argumentów, 8) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 9) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 3 Jesteś przedstawicielem cieszącego się w okolicy uznaniem hotelu, z bardzo dobrą restauracją. Otrzymujecie propozycję współpracy w zakresie świadczenia usług gastronomicznych i organizacji przyjęć od firmy mającej bardzo dobrą sytuację finansową. Wynegocjuj jak najlepsze warunki umowy. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali argumenty oraz wybrali styl negocjacji, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) dokonać oceny stylów negocjacji, 3) wybrać styl negocjacji, 4) określić cel, jaki chcesz osiągnąć, 5) określić granice ustępstw, 6) przygotować argumenty merytoryczne i formę ich prezentacji, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 8) dokonać oceny własnych działań. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 29 Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 30 5.8. Zasady kultury osobistej 5.8.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Jako przedstawiciel firmy musisz przyjąć klienta nieśmiałego, uprzejmego, kłótliwego i rozkapryszonego. Przeprowadz z nimi rozmowę. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, opracowali sposób rozpoczęcia i prowadzenia rozmowy, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) podać zasady techniki komunikacji, 3) wybrać styl rozmowy, 4) przygotować zwroty, jakimi mo\esz się posłu\yć, 5) przygotować formę prezentacji, 6) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 7) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem. - sporządzenie notatki. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 2 W twojej restauracji będzie gościć zagraniczna delegacja, składająca się z przedstawicieli państw europejskich (Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii) i arabskich (Arabia Saudyjska, Kuwejt). Wska\ działania, które pomogą ci uniknąć gafy. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali wyboru odpowiednich zachowań, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 31 Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) znalezć w Internecie informacje o zwyczajach panujących w danym kraju, 3) wypisać zachowania po\ądane, 4) wypisać zachowania zabronione, 5) przygotować formę powitania, 6) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 7) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - sporządzenie notatki. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 3 Opracuj bilecik wizytowy i wręcz go podczas rozmowy potencjalnemu klientowi. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, opracowali informację na wizytówkę i jej formę graficzną, wyszukali odpowiednie zwroty i przygotowali prezentację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) znalezć w Internecie wzory biletów wizytowych, 3) przygotować informacje, które powinny się znalezć na wizytówce, 4) opracować formę graficzną wizytówki, 5) połączyć elementy tekstowe z graficznymi, 6) przygotować zwrot sygnalizujący chęć wręczenia wizytówki, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 8) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - instrukta\, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 32 Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 4 Przeprowadz rozmowę z klientem, który dzwoni do restauracji, aby zarezerwować stolik na kolację dla 4 osób, pyta o kartę dań, cennik i warunki panujące w lokalu. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wypisać zasady obowiązujące podczas rozmowy telefonicznej, 3) przygotować odpowiednie zwroty, 4) przygotować informacje, które powinny być udzielone klientowi, 5) przygotować pytania, jakie powinieneś zadać klientowi, 6) przygotować symulację rozmowy telefonicznej, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 8) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - pokaz z objaśnieniem, - instrukta\, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 33 5.9. Zasady etyczne 5.9.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 W doniesieniach prasowych odszukaj przykłady etycznych i nieetycznych działań przedsiębiorstw oraz przeprowadz ich analizę. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) odszukać właściwe informacje w prasie, Internecie, 3) rozró\nić zachowania etyczne i nieetyczne, 4) wskazać obszar występowania tych działań, 5) określić przyczyny i skutki postępowań nieetycznych, 6) określić przyczyny i skutki postępowań etycznych, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 8) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne, - sporządzenie notatki. Środki dydaktyczne: - literatura i prasa, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki formatu A4. Ćwiczenie 2 Wyjaśnij, dlaczego w biznesie występują nieetyczne zachowania. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) wymienić cechy i formy działań nieetycznych, 3) znalezć przykłady działań nieetycznych, Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 34 4) wskazać obszar występowania tych działań, 5) określić przyczyny postępowań nieetycznych, 6) określić skutki tych postępowań, 7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 8) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - literatura i prasa, - komputer z przyłączem do Internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1, - kolorowe kartki format A4. Ćwiczenie 3 Korzystając z materiałów informacyjnych, przygotuj sąd nad zjawiskiem szarej strefy w Polsce. Wska\ argumenty obrony i oskar\enia. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali ich analizy, przygotowali argumenty, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury, 2) przeanalizować doniesienia prasowe, telewizyjne, radiowe, 3) zapoznać się z publikacjami w portalach internetowych, 4) znalezć przykłady działań w szarej strefie, 5) wskazać obszar występowania tych działań, 6) określić przyczyny działania w szarej strefie, 7) określić skutki tych postępowań, 8) przedstawić stosowne argumenty, 9) przedstawić wyniki pracy na forum grupy, 10) dokonać oceny własnych działań. Zalecane metody nauczania uczenia się: - pogadanka, - praca z tekstem, - ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, literatura, prasa, - komputer z przyłączem do internetu, - materiały piśmiennicze, - arkusze papieru formatu A1 i A4. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 35 6. EWALUACJA OSIGNIĆ UCZNIA Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego Test 1 Test dwustopniowy do jednostki modułowej Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: zadania nr 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego, zadania 4, 9, 13, 20 są z poziomu ponadpodstawowego. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt Za ka\dą prawidłową odpowiedz uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedz lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów mo\liwych do uzyskania wynosi 20. Proponuje się następujące normy wymagań uczeń otrzyma następujące oceny szkolne: - dopuszczający za rozwiązanie co najmniej 7 zadań, - dostateczny za rozwiązanie co najmniej 11 zadań, - dobry za rozwiązanie 16 zadań, w tym 1 z poziomu ponadpodstawowego, - bardzo dobry za rozwiązanie 19 zadań, w tym 2 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. c, 4. b, 5. a, 6. b, 7. d, 8. c, 9. b, 10. a, 11. d, 12. c, 13. c, 14. a, 15. d, 16. b, 17. d, 18. b, 19. a, 20. c. Plan testu Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz 1 Zastosować formy komunikacji niewerbalnej B P b 2 Dokonać klasyfikacji elementów komunikacji C P d 3 Scharakteryzować cechy zachowań asertywnych C P c 4 Sformułować komunikaty C PP b 5 Przygotować się do prowadzenia negocjacji C P a 6 Zastosować odpowiednią argumentację C P b 7 Sformułować pytania w rozmowie z klientem C P d 8 Dobrać cechy informacji B P c 9 Zastosować odpowiednią strategię rozwiązywania C PP b konfliktu 10 Dobrać odpowiednią technikę komunikowania się C P a 11 Rozró\nić bariery komunikacji B P d 12 Rozró\nić potrzeby człowieka C P c 13 Scharakteryzować istotę kodeksu etycznego C PP c 14 Dobrać środki słu\ące rozwiązywaniu konfliktów C P a 15 Przeprowadzić negocjacje C P d 16 Określić elementy oferty B P b Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 36 17 Wręczyć bilet wizytowy C P d 18 Zastosować argumentację emocjonalną C P b 19 Wyjaśnić znaczenie korupcji C P a 20 Zastosować argument z przeciwieństwa C PP c Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym wyprzedzeniem. 2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 4. Przeprowadz z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie będą w teście. 5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 6. Zapewnij uczniom mo\liwość samodzielnej pracy. 7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi. 8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich mo\liwości). 9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbli\ającym się czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 11. Sprawdz wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 12. Przeprowadz analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które sprawiły uczniom największe trudności. 13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń dydaktycznych niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uwa\nie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań dotyczących Nawiązywania i utrzymywania kontaktów międzyludzkich. Wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi: w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz X (w przypadku pomyłki nale\y błędną odpowiedz zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz prawidłową). 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Na rozwiązanie testu masz 45 min. Powodzenia! Materiały dla ucznia: - instrukcja, - zestaw zadań testowych, - karta odpowiedzi. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 37 ZESTAW ZADAC TESTOWYCH 1. Komunikacja niewerbalna nie opiera się na a) gestach. b) słowach. c) mimice. d) tonie głosu. 2. Kodowanie w komunikacji to a) świadome zatajanie informacji. b) przekazywanie informacji według ustalonego schematu. c) u\ywanie odpowiednich skrótów. d) wybór odpowiednich znaków do przekazania treści. 3. Asertywność wynika między innymi z tego, \e osoba a) narzuca innym własne zdanie. b) nie ma własnego zdania. c) potrafi wyrazić własne zdanie. d) nie liczy się ze zdaniem innych. 4. Systematyczne uczenie się sprzyja dobrym efektom w nauce. Jest to komunikat a) krytyczny. b) strukturalny. c) opiekuńczy. d) wspierający. 5. W negocjacjach a) liczy się odpowiednia taktyka. b) nie mo\na iść na ustępstwa. c) najlepszy jest styl miękki. d) zawsze występuje impas. 6. Wybór sposobu argumentacji zale\y od a) miejsca prowadzenia rozmowy. b) postawionej tezy. c) pory dnia. d) kraju, z którego pochodzi rozmówca. 7. Pytania zadawane klientowi a) muszą być sformułowane w sposób ogólny. b) nie mogą być wykorzystywane do badania rynku. c) mogą dotyczyć jego prywatnych spraw. d) mają słu\yć poznaniu jego oczekiwań. 8. Podstawowe cechy informacji to: a) dokładność, aktualność, racjonalność, rzetelność. b) rzetelność, aktualność, prawdziwość, racjonalność. c) aktualność, dokładność, kompletność, przydatność. d) aktualność, prawdziwość, kompletność, przydatność. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 38 9. Je\eli w rozwiązaniu konfliktu stosujemy strategię dominacji to oznacza to, \e a) zale\y nam na osiągnięciu kompromisu. b) stosujemy grozby i perswazje. c) świadomie rezygnujemy z własnych dą\eń. d) rozwiązanie sprawy nie powinno nastąpić zbyt szybko. 10. Technikę otwartych drzwi stosuje się a) w odpowiedzi na krytykę. b) zawsze kiedy chce się osiągnąć kompromis. c) aby podzielić się własnymi emocjami i prze\yciami. d) gdy celem jest spełnienie określonych \ądań. 11. Do barier wewnętrznych nale\ą a) hałas uliczny, szum w uszach. b) głośna muzyka, ból. c) głód, brak czasu. d) ró\nice językowe, emocje. 12. Do potrzeb ni\szego rzędu nale\y potrzeba a) awansu. b) zakupu samochodu. c) jedzenia. d) pójścia do teatru. 13. Firmy tworzą kodeksy etyczne, aby a) nie musiały przestrzegać przepisów prawa. b) mogły działać w szarej strefie. c) określić, jakie zachowania są niepo\ądane. d) spełnić ustawowy obowiązek. 14. Do rozwiązywania konfliktów przy zastosowaniu środków pedagogicznych słu\y a) mediacja. b) manipulacja. c) nagana. d) kara pienię\na. 15. Formułowanie \ądań podczas negocjacji następuje w fazie a) środkowej. b) końcowej. c) ka\dej. d) wstępnej. 16. Oferta jest to a) propozycja współpracy. b) propozycja sprzeda\y produktów na ustalonych w niej warunkach. c) dokument wykorzystywany do badania oczekiwań klientów. d) element kampanii reklamowej. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 39 17. Bilet wizytowy wręcza się a) na początku rozmowy. b) w trakcie rozmowy. c) na zakończenie rozmowy. d) zale\y od okoliczności. 18. Argumentację emocjonalną mo\na a) stosować w ka\dej sytuacji. b) uzupełniać argumentacją rzeczową. c) stosować tylko podczas negocjacji. d) zawsze zastąpić argumentacją logiczną. 19. Korupcja to a) przyjmowanie korzyści majątkowych i osobistych. b) podstawa zachowań etycznych w biznesie. c) sposób rozwiązania konfliktów. d) forma komunikacji niewerbalnej. 20. Jeśli podczas narady nie wolno mówić podniesionym tonem, to tym bardziej nie wolno wrzeszczeć to argument a) z przykładu. b) odwołujący się do tradycji. c) z przeciwieństwa. d) z milczenia. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 40 KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko & & ..............................& & & & & & & & & & & & & & & & & & .. Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich Zakreśl poprawną odpowiedz. Nr Odpowiedz Punkty zadania 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d Razem: Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 41 Test 2 Test dwustopniowy do jednostki modułowej Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: zadania nr 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego, zadania nr 6, 13, 15, 17 są z poziomu ponadpodstawowego. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt Za ka\dą prawidłową odpowiedz uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedz lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów mo\liwych do uzyskania wynosi 20. Proponuje się następujące normy wymagań uczeń otrzyma następujące oceny szkolne: - dopuszczający za rozwiązanie co najmniej 9 zadań, - dostateczny za rozwiązanie co najmniej 13 zadań, - dobry za rozwiązanie 16 zadań, w tym 1 z poziomu ponadpodstawowego, - bardzo dobry za rozwiązanie 19 zadań, w tym 2 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. c, 5. a, 6. c, 7. c, 8. b, 9. a, 10. d, 11. c, 12. b, 13. b, 14. c, 15. c, 16. d, 17. a, 18. c, 19. b, 20. b. Plan testu Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz 1 Podać zasady technik komunikowania się B P a 2 Zastosować środki rozwiązywania konfliktów C P b 3 Posłu\yć się kodeksem etycznym C P d 4 Dobrać formy komunikacji werbalnej C P c i niewerbalnej 5 Stworzyć strefę wymaganą w komunikacji C P a 6 Sklasyfikować bariery komunikacji C PP c 7 Zastosować argument do ludu C P c 8 Zdiagnozować konflikt B P b 9 Zastosować ustępstwo w negocjacjach C P a 10 Rozró\nić formy komunikacji interpersonalnej C P d 11 Podać zasady etyki biznesu B P c 12 Poznać potrzeby i oczekiwania klienta C P b 13 Zastosować komunikat krytyczny C PP b 14 Dobrać środek prawny do rozwiązania konfliktu C P c 15 Sformułować odpowiednie argumenty C PP c 16 Przeprowadzić rozmowę z klientem C P d 17 Znać znaczenie i przyczyny impasu C PP a 18 Znać zasady mowy ciała i wyglądu w rozmowie C P c 19 Opracować strategię reklamową C P b 20 Rozró\nić bodzce tworzące bariery C P b komunikacyjne Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 42 Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym wyprzedzeniem. 2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 4. Przeprowadz z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie będą w teście. 5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 6. Zapewnij uczniom mo\liwość samodzielnej pracy. 7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi. 8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich mo\liwości). 9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbli\ającym się czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 11. Sprawdz wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 12. Przeprowadz analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które sprawiły uczniom największe trudności. 13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń dydaktycznych niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uwa\nie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań dotyczących Nawiązywania i utrzymywania kontaktów międzyludzkich. Wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi: w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz X (w przypadku pomyłki nale\y błędną odpowiedz zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz prawidłową). 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Na rozwiązanie testu masz 45 min. Powodzenia! Materiały dla ucznia: - instrukcja, - zestaw zadań testowych, - karta odpowiedzi. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 43 ZESTAW ZADAC TESTOWYCH 1. Technikę zdartej płyty stosuje się wówczas, gdy rozmówca a) jest uparty. b) nas krytykuje. c) jest niezdecydowany. d) jest sympatyczny. 2. Do rozwiązywania konfliktów stosuje się a) korupcję. b) mediację. c) manipulację. d) percepcje. 3. Dokument zawierający zasady zachowania się w określonych sytuacjach nazywa się a) ankietą. b) kodeksem etycznym. c) ofertą. d) savoir vivrem. 4. W skład komunikacji niewerbalnej wchodzą między innymi a) informacje prasowe. b) obraz malarski. c) pantomima. d) list. 5. Strefa intymna między osobami wynosi a) 0 0,5 m. b) 0 1,5 m. c) 0,5 1,5 m. d) 0 0,25 m. 6. Osądzanie to bariera polegająca na narzucaniu własnych wartości i wskazywaniu rozwiązań cudzych problemów. Przykładem jest a) zabraniam ci mówić w ten sposób . b) to jest niemo\liwe . c) ty ju\ w \yciu nic nie osiągniesz . d) na twoim miejscu w ogóle bym się tym nie przejmował . 7. Argumenty do ludu stosuje się a) w dyskusji ze specjalistami. b) w rozmowie z przyjacielem. c) na wiecu wyborczym. d) w rozmowie z klientem. 8. Przy diagnozie konfliktu najwa\niejsze jest ustalenie a) winnych. b) przyczyny. c) ustalenie czasu powstania konfliktu. d) ustalenie miejsca powstania konfliktu. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 44 9. Głównym czynnikiem powodującym ustępstwo w negocjacjach powinno być a) dą\enie do kompromisu. b) dominacja jednej ze stron. c) upływ czasu. d) brak argumentów. 10. Formy komunikacji interpersonalnej medialnej to m. in.: a) list, wywiad, ogłoszenie prasowe. b) e-mail, telefon, komunikat radiowy. c) rozmowa, faks, telefon. d) sms, faks, e-mail. 11. Podstawową zasadą etyki biznesu nie jest a) wolność gospodarcza. b) sprawiedliwość społeczna. c) działanie w szarej strefie. d) własność prywatna. 12. Klienta nie wolno zapytać o a) samopoczucie. b) wyznawaną religię. c) ulubiony kolor. d) planowany zakup. 13. Zdanie: Widzę, \e nie radzisz sobie z tym zadaniem. Zobacz, ja rozwiązuję to w ten sposób& jest komunikatem a) krytycznym. b) opiekuńczym. c) strukturalnym. d) wspierającym. 14. Środek prawny, który słu\y do rozwiązania konfliktów w pracy zawodowej to a) negocjacje. b) mediacje. c) upomnienie. d) manipulacja. 15. Argument polegający na uzasadnianiu własnego stanowiska w odwołaniu do zdarzeń, które ju\ miały miejsce to argument a) odwołujący się do następstw. b) z przykładu. c) odwołujący się do tradycji. d) z autorytetu. 16. W trakcie rozmowy z klientem nale\y: a) uśmiechać się, zadawać du\o pytań, gestykulować. b) uśmiechać się, \artować z klientem, nie gestykulować. c) uśmiechać się, nie zadawać pytań, być powściągliwym. d) uśmiechać się, zadawać konkretne pytania, być powściągliwym. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 45 17. Impas w rozmowach świadczy o a) chwilowym braku porozumienia. b) mo\liwości kompromisu. c) definitywnym zakończeniu rozmów. d) zawarciu porozumienia. 18. W prowadzeniu rozmowy a) nie ma znaczenia wygląd rozmówców tylko temat. b) zawsze występują bariery zewnętrzne. c) mo\na wykorzystać komunikację niewerbalną. d) nie powinno zachodzić sprzę\enie zwrotne. 19. W reklamie stosuje się manipulację, bo a) tak nakazują normy etyczne. b) jest to forma wpływu na klienta. c) jest to obowiązkowy element reklam. d) pozwala klientowi dokonać wyboru. 20. Percepcja jest to a) odmiana korupcji. b) rodzaj bariery w komunikacji. c) metoda badań rynkowych. d) sposób rozwiązania konfliktu. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 46 KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko & & ..............................& & & & & & & & & & & & & & & & & & .. Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich Zakreśl poprawną odpowiedz. Nr Odpowiedz Punkty zadania 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d Razem: Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 47 7. LITERATURA 1. Dietl J., Gasparski W. (red.), Etyka biznesu w działaniu, Warszawa 2001 2. Dziewiecki M.: Psychologia porozumiewania się, JEDNOŚĆ, Kielce 2000 3. Gregorczyk S., Romanowska M., Solińska A., Wachowiak P.: Przedsiębiorczość bez tajemnic. WSiP, Warszawa 2002 4. Guzera K., Macherek-Mierzejewska J.: Ekonomika przedsiębiorstw część 1, Difin, Warszawa 2005 5. Haman W., Gut J.: Debiuty handlowe. Negocjacje handlowe jako gra, część I. Grupa Szkoleniowa Kontrakt OSH Sp. z o. o., Warszawa 2004 6. Haman W., Gut J.: Handlowanie to gra. HELION, Gliwice 2000 7. Haman W., Gut J.: Psychologia szefa. Szef to zawód. HELION, Gliwice 2004 8. Haman W., Gut J.: Trudny klient. Negocjacje handlowe jako gra, część II. Grupa Szkoleniowa Kontrakt OSH Sp. z o. o., Warszawa 2004 9. Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. operon, Gdynia 2003 10. McKay M., Davis M., Fanning P.: Sztuka skutecznego porozumiewania się, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001 11. Nęcki Z.: Komunikacja międzyludzka. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1996 12. Oparka S., Nowicka T.: Organizacja i technika pracy w hotelarstwie. Polskie Zrzeszenie Hoteli, Warszawa 2005 13. Ostrowska-Dobek B.: Podstawy komunikowania społecznego. ASTRUM, Wrocław 1999 14. Pacewicz A., Merta T. (red.), Z ekonomią na ty. CEO CIVITAS, Warszawa 2003 15. Pease A. Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z gestów? JEDNOŚĆ, Kielce 2004 16. Pietkiewicz E.: Etyka mened\era, Warszawa 1998 17. Rzepa T.: Psychologia komunikowania się dla mened\erów. Difin, Warszawa 2006 18. Stankiewicz J.: Komunikowanie się w organizacji. ASTRUM, Wrocław 2006 19. Szamanek K.: Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. PWN, Warszawa 2001 20. Tyszka T., Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999 21. Witkowski T., Psychomanipulacje. Jak je rozpoznawać i jak sobie z nimi radzić. Unus, Wrocław 2000 22. Zbiegień-Maciąg L.: Marketing personalny. Business Press, Warszawa 1996 Literatura metodyczna 1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym, Wyd. ITEE, Radom 2001 2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia, WSiP S.A., Warszawa 1999 3. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie śak , Warszawa 2003 4. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II, Wyd. ITEE, Radom 1999 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 48 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 49