WYKORZYSTANIE PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH


MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Joanna Pieczyńska
Anna Wachowicz
Wykorzystanie produktów spo\ywczych jako zródła
składników pokarmowych 512[02].Z1.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\. Krystyna Kopeć
mgr in\. Magdalena Krystowska
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\. Ewa Superczyńska
Konsultacja:
dr Justyna Bluszcz
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 512[02].Z1.01
 Wykorzystanie produktów spo\ywczych jako zródła składników pokarmowych , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu kucharz 512[02].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Podział składników pokarmowych i ich znaczenie dla organizmu 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Trawienie i przyswajanie po\ywienia 18
5.2.1. Ćwiczenia 18
5.3. Przemiany energetyczne w organizmie 21
5.3.1. Ćwiczenia 21
5.4. Wartość od\ywcza \ywności 25
5.4.1. Ćwiczenia 25
5.5. Normy \ywienia i wy\ywienia (racje pokarmowe) 28
5.5.1. Ćwiczenia 28
5.6. śywność wygodna i funkcjonalna 31
5.6.1. Ćwiczenia 31
5.7. Zasady racjonalnego \ywienia. Choroby spowodowane wadliwym
od\ywianiem 34
5.7.1. Ćwiczenia 34
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 37
7. Literatura 49
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Wykorzystanie produktów
spo\ywczych jako zródła składników pokarmowych , który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie: kucharz 512[02].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- wykładu,
- pogadanki z elementami dyskusji,
- metody projektów,
- metody tekstu przewodniego,
- ćwiczeń praktycznych.
W zale\ności od wyposa\enia pracowni, w której będą odbywać się zajęcia edukacyjne,
uczniowie mogą wykorzystać do wykonania ćwiczeń obliczania wartości energetycznej
i od\ywczej dostępne programy komputerowe .
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\nicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
mo\e posłu\yć się zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych, zawierającymi
zadania wielokrotnego wyboru.
W tym rozdziale podano równie\:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktację zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestawy zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 512[02].Z1
Podstawy \ywienia i produkcji potraw
512[02].Z1.01
512[02].Z1.02
Wykorzystanie produktów spo\ywczych
Zapewnianie jakości zdrowotnej \ywności
jako zródła składników pokarmowych
512[02].Z1.03
Wykonywanie czynności przygotowawczych
związanych ze sporządzaniem, ekspedycją
i podawaniem potraw
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- wykazać się znajomością podstawowej wiedzy i podstawowymi umiejętnościami
-
-
-
z zakresu budowy związków od\ywczych (białka, tłuszcze, węglowodany),
- korzystać z tabel, wykresów,
-
-
-
- stosować jednostki układu SI,
-
-
-
- korzystać z ró\nych zródeł informacji,
-
-
-
- korzystać z narzędzi technologii informacyjnej, w tym wyszukiwać informacje
-
-
-
z Internetu,
- posłu\yć się specjalistycznym oprogramowaniem komputerowym do obliczania wartości
-
-
-
energetycznej i od\ywczej po\ywienia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- rozró\nić składniki pokarmowe i określić ich znaczenie dla organizmu człowieka,
-
-
-
- określić produkty stanowiące zródło poszczególnych składników pokarmowych,
-
-
-
- sklasyfikować produkty spo\ywcze pod względem wartości energetycznej i od\ywczej,
-
-
-
- rozró\nić produkty spo\ywcze o charakterze kwasotwórczym i zasadotwórczym,
-
-
-
- określić normy spo\ycia składników pokarmowych dla określonych grup \ywieniowych,
-
-
-
- określić skutki nadmiaru i niedoboru składników pokarmowych dla organizmu
-
-
-
człowieka,
- scharakteryzować proces trawienia,
-
-
-
- obliczyć podstawową i całkowitą przemianę materii,
-
-
-
- obliczyć bilans energetyczny i wodny organizmu,
-
-
-
- obliczyć wartość energetyczną i od\ywczą potraw,
-
-
-
- określić zastosowanie \ywności wygodnej i funkcjonalnej w produkcji gastronomicznej,
-
-
-
- rozró\nić substancje antyod\ywcze występujące w produktach spo\ywczych,
-
-
-
- zastosować zasady racjonalnego \ywienia,
-
-
-
- posłu\yć się specjalistycznym oprogramowaniem komputerowym do obliczania wartości
-
-
-
od\ywczej po\ywienia,
- skorzystać z ró\nych zródeł informacji.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKAADOWE SCENARIUSZE ZAJĆ
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Kucharz 512[02]
Moduł: Podstawy \ywienia i produkcji potraw 512[02].Z1
Jednostka modułowa: Wykorzystanie produktów spo\ywczych jako zródła
składników pokarmowych 512[02].Z1.01
Temat: Trawienie i wchłanianie białek, tłuszczów, węglowodanów w organizmie
człowieka
Cel ogólny: Poznanie procesów trawienia i wchłaniania podstawowych składników
od\ywczych w przewodzie pokarmowym człowieka.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- zdefiniować pojęcia: trawienie, wchłanianie, enzym, hydroliza,
-
-
-
- omówić etapy trawienia i wchłaniania składników pokarmowych,
-
-
-
- wyjaśnić rolę enzymów trawiennych.
-
-
-
Metody nauczania uczenia się:
- wykład,
- praca z tekstem,
- dyskusja dydaktyczna,
- ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- foliogram lub plansza:  Budowa przewodu pokarmowego człowieka ,
- foliogramy (lub plansze) ewentualnie prezentacja multimedialna:  Trawienie
i wchłanianie białek, węglowodanów, tłuszczów ,
- podręczniki,
- poradnik dla ucznia,
- kartki z ćwiczeniami,
- komputer z przyłączem internetowym.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć dydaktycznych.
3. Przypomnienie przez uczniów budowy przewodu pokarmowego (z wcześniejszych
zajęć).
4. Omówienie przez nauczyciela etapów trawienia i wchłaniania białek, tłuszczów,
węglowodanów w oparciu o plansze lub foliogramy. Wskazanie enzymów niezbędnych
w procesach trawienia.
5. Realizacja tematu:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Ćwiczenie 1
Korzystając z ró\nych zródeł informacji wyjaśnij pojęcia: trawienie, wchłanianie,
hydroliza, enzym.
Ćwiczenie 2
Na schematach przewodu pokarmowego zaznacz odcinki przewodu pokarmowego
odpowiedzialne za trawienie białek, tłuszczów, węglowodanów.
Ćwiczenie 3
Uzupełnij schematy przedstawiające przemiany białek, tłuszczów, węglowodanów
w przewodzie pokarmowym i optymalną wartość pH działania enzymów wpisując nazwy
enzymów, miejsce trawienia i produkty.
- omówienie przez nauczyciela sposobu wykonania ćwiczeń,
- sposób realizacji ćwiczeń: uczniowie w zespołach 2 3 osobowych uzupełniają otrzymane
schematy, definiują pojęcia. Wykonane zadania w formie ustnej prezentują na forum grupy.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć wskazując na zaanga\owanie uczniów.
Praca domowa
Wyszukaj z dostępnej literatury (i z Internetu) informacje, które pozwolą Ci
wyczerpująco odpowiedzieć na następujące pytania:
1. Od czego zale\y i ile wynosi czas przebywania ró\nych pokarmów w \ołądku?
2. Jaka jest rola jelita grubego jako odcinka przewodu pokarmowego?
Odpowiedzi zapisz w zeszycie i na najbli\szych zajęciach zaprezentuj na forum grupy.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
Uczniowie naklejają kolorowe karteczki na specjalnym arkuszu ze swoja oceną przebiegu
zajęć, organizacji zajęć, zdobytej na zajęciach wiedzy (zielone  podobało mi się, \ółte 
czasem mi się podobało, a czasem nie, czerwone  zdecydowanie nie podobało mi się).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Kucharz 512[02]
Moduł: Podstawy \ywienia i produkcji potraw 512[02].Z1
Jednostka modułowa: Wykorzystanie produktów spo\ywczych jako zródła
składników pokarmowych 512[02].Z1.01
Temat: Metody obliczania PPM i CPM
Cel ogólny: nabycie umiejętności obliczania PPM i CPM.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- scharakteryzować metody obliczania PPM i CPM,
-
-
-
- obliczyć metodami rachunkowymi PPM i CPM.
-
-
-
Metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- praca z tekstem,
- dyskusja dydaktyczna,
- ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- zbiorowa (z całą grupą),
- indywidualna praca uczniów.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura,
- arkusz papieru szarego,
- pinezki kolorowe,
- mazaki,
- stanowisko komputerowe z oprogramowaniem, przyłączem do Internetu, drukarką.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu (określenie wydatków energetycznych, które obejmuje PPM
i CPM oraz czynników wpływających na wielkość przemiany materii). Omówienie
celów zajęć.
3. Omówienie metod obliczania PPM i CPM.
4. Realizacja tematu:
- podanie treści ćwiczenia: Oblicz swoją PPM i CPM poznanymi metodami
-
-
-
rachunkowymi. Porównaj otrzymane wyniki.
- omówienie przez nauczyciela sposobu wykonania ćwiczenia. Zwrócenie szczególnej
-
-
-
uwagi na obliczenia z wykorzystaniem karty aktywności dziennej. Wskazanie na
mo\liwości korzystania z ró\nych zródeł informacji.
- sposób realizacji ćwiczenia: uczniowie obliczają swoją PPM i CPM. Wyniki obliczeń
-
-
-
zapisują na plakacie zawierającym zestawienie obliczeń wykonanych przez uczniów,
a następnie analizują otrzymane wyniki. Wyciągają wnioski dotyczące wpływu
wybranych czynników na wielkość przemiany materii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć, ocenia zaanga\owanie uczniów w realizację
zadania. Wskazuje przydatność wykonanych obliczeń i ich wykorzystanie na zajęciach
obliczania i ustalania typu bilansu energetycznego.
Praca domowa
Oblicz PPM i CPM dla członków swojej rodziny wykorzystując wybraną metodę
rachunkową. Wyciągnij wnioski co do sposobu od\ywiania.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
Uczniowie naklejają kolorowe karteczki na specjalnym arkuszu ze swoja oceną przebiegu
zajęć, organizacji zajęć, zdobytej na zajęciach wiedzy (zielone  podobało mi się, \ółte 
czasem mi się podobało, a czasem nie, czerwone  zdecydowanie nie podobało mi się).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Podział składników pokarmowych i ich znaczenie
dla organizmu
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij tabelę wpisując rodzaj bilansu azotowego (dodatni +, ujemny -,
zrównowa\ony =) dla podanych dwóch przypadków:
I II
Spo\ycie białka (w g/kg m.c) 0,6 2,0
Pobranie azotu (w g/dzień) 5,6 22,4
Azot wydalony:
- z moczem 10,0 14,9
- z kałem 0,7 0,9
- z potem 0,2 0,2
Bilans (+, -, =)
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) obliczyć wydatki azotu,
3) porównać ilość azotu pobranego i wydalonego z organizmu,
4) ustalić rodzaj bilansu azotowego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Podaj przykłady 10 potraw, w których występuje efekt uzupełniania aminokwasów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania lub innych zródłach informacji wiadomości dotyczące
odpowiedniego łączenia produktów białkowych ró\nego pochodzenia  uzupełnianie
aminokwasów,
2) wybrać potrawy, w których występuje efekt uzupełniania aminokwasów,
3) zapisać w zeszycie wyniki swoich poszukiwań.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Zaproponuj trzy dowolne zestawy śniadaniowe i porównaj zawartość błonnika
pokarmowego i węglowodanów przyswajalnych w podanych zestawach. Uszereguj produkty
występujące w zestawach:
a) według malejącej zawartości błonnika pokarmowego,
b) według malejącej zawartości węglowodanów przyswajalnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) zaproponować na podstawie ró\nych zródeł informacji trzy zestawy śniadaniowe,
3) ustalić na podstawie tabel składu i wartości od\ywczej zawartość błonnika pokarmowego
i węglowodanów przyswajalnych (zawartość węglowodanów przyswajalnych obliczy
odejmując od zawartości węglowodanów ogółem zawartość błonnika pokarmowego)
w 100 g produktów wchodzących w skład zestawów śniadaniowych,
4) obliczyć zawartość błonnika pokarmowego i węglowodanów przyswajalnych w ilości
produktów występujących w ćwiczeniu,
5) obliczyć zawartość błonnika pokarmowego i węglowodanów przyswajalnych
w zestawach śniadaniowych,
6) porównać wyniki,
7) uszeregować produkty wg malejącej zawartości błonnika pokarmowego i malejącej
zawartości węglowodanów przyswajalnych.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- kalkulator,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu, programem do obliczania wartości energetycznej
-
-
-
i od\ywczej produktów.
Ćwiczenie 4
Oblicz, jaką ilość podanych produktów nale\ałoby spo\yć, aby dostarczyć do organizmu
taką ilość wapnia, jaka zawarta jest w 250 g mleka chudego?
Produkty: ser podpuszczkowy, ser twarogowy chudy, serek topiony, serek
homogenizowany, jogurt naturalny.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) wypisać na podstawie tabel składu i wartości od\ywczej zawartość wapnia w 100 g
mleka i 100 g podanych w ćwiczeniu produktów,
3) obliczyć zawartość wapnia w 250 g mleka chudego,
4) obliczyć ilości produktów, które dostarczą taką ilość wapnia, jaka zawarta jest w 250 g
mleka chudego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- kalkulator,
-
-
-
- tabele składu i wartości od\ywczej produktów,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu i programem do obliczania wartości od\ywczej
-
-
-
produktów.
Ćwiczenie 5
Zaproponuj produkty spo\ywcze, które poleciłbyś osobom, u których stwierdzono:
a) niedokrwistość,
b) osteoporozę,
c) kurzą ślepotę (niedowidzenie o zmroku).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania, literaturze lub innych zródłach, niedobór których ze
składników od\ywczych powoduje niedokrwistość, osteoporozę czy kurzą ślepotę,
2) wskazać na podstawie materiału nauczania, tabeli składu i wartości od\ywczej lub innych
zródeł, które produkty są bogate w te składniki od\ywcze.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- tabela składu i wartości od\ywczej,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu.
-
-
-
Ćwiczenie 6
Na podstawie informacji zawartej na opakowaniach soków, napojów, nektarów
owocowych, owocowo  warzywnych i warzywnych ró\nych producentów wybierz te, które
są szczególnie bogatym zródłem witaminy C.
Sporządz wykres przedstawiający zawartość witaminy C (w mg/100g produktu)
w badanych produktach.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać deklarowaną przez producentów zawartość witaminy C na opakowaniach
produktów spo\ywczych wskazanych w ćwiczeniu, dostępnych w ofercie handlowej,
2) wybrać produkty spo\ywcze będące bogatym zródłem witaminy C,
3) sporządzić wykres przedstawiający zawartość witaminy C (w mg/100 g produktu)
w badanych produktach  w tym celu mo\na wykorzystać program Microsoft Excel,
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- opakowania wybranych produktów spo\ywczych,
-
-
-
- komputer.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Ćwiczenie 7
Oceń stosowaną przez siebie dietę pod kątem zachowania równowagi kwasowo 
zasadowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania, literaturze lub innych zródłach informacje dotyczące
równowagi kwasowo  zasadowej i wpływu diety na jej zachowanie,
2) wypisać produkty i potrawy składające się na Twoją dietę w ciągu dnia,
3) ocenić swoją dietę pod kątem występowania produktów kwasotwórczych
i zasadotwórczych,
4) przedstawić wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- materiał nauczania
-
-
-
- literatura,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu.
-
-
-
Ćwiczenie 8
Wyjaśnij, czy zachowany został zrównowa\ony bilans wody w organizmie gdy:
- ilość wody dostarczonej z produktami stałymi wynosiła 950 cm3,
-
-
-
- ilość wody dostarczonej z napojami wynosiła 1200 cm3,
-
-
-
- ilość wody powstającej ze spalania białek, tłuszczów, węglowodanów, wynosiła 300 cm3,
-
-
-
- ilość wody wydalonej z moczem wynosiła 650 cm3,
-
-
-
- ilość wody wydalonej z wydychanym powietrzem wynosiła 550 cm3,
-
-
-
- ilość wody wydalonej z kałem wynosiła 250 cm3.
-
-
-
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania obliczanie bilansu wody w organizmie,
2) obliczyć ilość wody dostarczonej i wydalonej z organizmu,
3) porównać otrzymane ilości,
4) ustalić, czy ilość wody dostarczonej równa jest ilości wody wydalonej z organizmu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- kalkulator.
-
-
-
Ćwiczenie 9
Wykonaj wykres przedstawiający zawartość wody w wymienionych produktach.
Produkty: morele świe\e, morele suszone, mleko płynne 2%, mleko pełne w proszku,
pieczarki, ziemniaki, wołowina, ser podpuszczkowy, dorsz, jaja, chleb razowy, masło, olej
słonecznikowy, cukier puder.
Dokonaj analizy zawartości wody w wymienionych produktach.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) korzystając z ró\nych zródeł informacji odszukać zawartość wody w wybranych
produktach,
3) wykonać wykres przedstawiający zawartość wody w produktach wskazanych
w ćwiczeniu (mo\na wykorzystać program Microsoft Excel),
4) dokonać analizy zawartości wody w produktach spo\ywczych,
5) wyniki przedstawić na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu.
-
-
-
Ćwiczenie 10
Połącz w pary substancje antyod\ywcze występujące w produktach roślinnych
i zwierzęcych, oraz składnik od\ywczy, w stosunku do którego działają.
A: Siarkocyjanki 1: Biotyna
B: Enzym askorbinoza 2: Witamina B1
C: Enzym tiaminaza 3: Witamina C
D: Kwas szczawiowy 4: Jod
E: Awidyna 5: Wapń
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania informacje o substancjach antyod\ywczych
i toksycznych, występujących w produktach roślinnych i zwierzęcych,
2) dobrać substancję antyod\ywczą do składnika od\ywczego, w stosunku do którego
działa,
3) porównać wyniki z wynikami kolegów.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.2. Trawienie i przyswajanie po\ywienia
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaznacz na przedstawionym rysunku, w których odcinkach przewodu pokarmowego
odbywa się trawienie białek oraz napisz nazwy enzymów biorących w tym udział.
Rys. do ćwiczenia 1. Schemat budowy układu pokarmowego [2, s.91]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania zamieszczony w poradniku dla ucznia, dotyczący trawienia
składników od\ywczych,
2) dobrać odpowiednie enzymy do odcinków przewodu pokarmowego, w których odbywa
się trawienie białek,
3) zaznaczyć na rysunku, w których odcinkach przewodu pokarmowego odbywa się
trawienie białek i przy udziale których enzymów,
4) porównać wyniki swoje z wynikami kolegów z grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Ćwiczenie 2
Uzupełnij schemat przemian tłuszczów w organizmie.
spalanie
TAUSZCZE
trawienie
POśYWIENIA
synteza
TAUSZCZE
ORGANIZMU
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania informacje dotyczące przemian tłuszczów w organizmie,
2) uzupełnić schemat przemian tłuszczów i porównać z wynikami kolegów z grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Do podanych enzymów dobierz trawiony składnik od\ywczy.
Enzymy: lipaza \ołądkowa, trypsyna, amylaza ślinowa, maltaza, lipaza jelitowa,
chymotrypsyna, podpuszczka oraz laktaza.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) na podstawie zebranych wiadomości dotyczących trawienia składników od\ywczych,
dobrać do podanych enzymów odpowiedni składnik od\ywczy,
3) wyniki swojej pracy w formie tabelarycznej przedstawić na forum grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.3. Przemiany energetyczne w organizmie
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz swoją PPM i CPM wykorzystując znane Ci metody rachunkowe.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego
zakres i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć PPM przy zało\eniu, \e PPM u mę\czyzn wynosi 1 kcal/kg masy ciała/godzinę,
a u kobiet 0,9 kcal/kg masy ciała/godzinę dla mę\czyzn: PPM = 1 kcal/kg masy ciała x
24 godz. dla kobiet: PPM = 0,9 kcal/kg masy ciała x 24 godz.
2) obliczyć CPM na podstawie obliczonej PPM przyjmując odpowiedni współczynnik
aktywności, wybierając rodzaj aktywności fizycznej (wartości współczynników
w materiale nauczania) CPM = PPM x współczynnik aktywności fizycznej.
3) obliczyć PPM na podstawie wzorów Harrisa i Benedicta odszukując w materiale
nauczania odpowiednie wzory,
4) obliczyć PPM na podstawie wzoru Breitmana odszukując w materiale nauczania
i literaturze odpowiednie wzory i tabelę,
5) obliczyć CPM wykorzystując kartę aktywności dziennej oraz tabelę kosztu
energetycznego wybranych czynności,
6) porównać otrzymane wyniki.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- kalkulator.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Ustal typ bilansu energetycznego dla twojego organizmu, na podstawie całodobowych
wydatków energetycznych obliczonych metodą karty aktywności dziennej oraz ilości energii
pobranej z \ywnością w ciągu tego dnia.
I śniadanie 700 kcal
II śniadanie 300 kcal
obiad 1000 kcal
podwieczorek 300 kcal
kolacja 650 kcal
Ustal jakie skutki zdrowotne mo\e mieć ten typ bilansu energetycznego dla organizmu
człowieka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć całkowity wydatek energetyczny metodą karty aktywności dziennej,
2) obliczyć ilość dostarczonej energii w ciągu dnia sumując ilość energii z poszczególnych
posiłków,
3) porównać ilość energii dostarczonej z wydatkami energii,
4) ustalić typ bilansu energetycznego i jego skutki zdrowotne dla organizmu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- kalkulator.
Ćwiczenie 3
Kobieta spo\yła w ciągu dnia 50 g sacharozy, 20 g glukozy i 8 g laktozy. Jaką ilość
energii dostarczyła do organizmu?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania obliczanie wartości energetycznej z wykorzystaniem
równowa\ników energetycznych,
2) obliczyć ilość węglowodanów przyswajalnych, jaką dostarczyła kobiecie dieta,
3) dobrać odpowiedni równowa\nik energetyczny,
4) obliczyć wartość energetyczną, jaką dostarczyły węglowodany.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Ćwiczenie 4
Oblicz wartość energetyczną surówki, w skład której wchodzi: kapusta biała (90 g),
papryka (50 g), marchew (50 g), majonez (10 g), por (20 g), cukier (5 g). Wykorzystaj
równowa\niki energetyczne Atwatera. Wynik podaj w kcal i kJ. Porównaj z wartością
energetyczną surówki, w której majonez (10 g) zastąpiono jogurtem naturalnym (10 g).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić na podstawie tabel składu i wartości od\ywczej zawartość białka, tłuszczu,
węglowodanów, błonnika pokarmowego w 100 g produktów wchodzących w skład
surówki,
2) obliczyć zawartość węglowodanów przyswajalnych w 100 g podanych produktów,
3) obliczyć zawartość tłuszczu, białka, węglowodanów przyswajanych w ilości produktów
podanej w ćwiczeniu,
4) obliczyć na podstawie ilości białka, tłuszczu, węglowodanów przyswajalnych,
w podanych w ćwiczeniu ilościach poszczególnych produktów i równowa\ników
energetycznych, wartość energetyczną produktów wchodzących w skład surówki,
5) obliczyć wartość energetyczną surówki sumując otrzymane wyniki dla poszczególnych
produktów,
6) podać wynik w kcal oraz wyrazić wartość energetyczną w kJ,
7) podobnie obliczyć wartość energetyczną dla surówki, w której majonez zastąpiono
jogurtem naturalnym,
8) porównać otrzymane wyniki i wyciągnąć wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- tablice składu i wartości od\ywczej produktów,
-
-
-
- kalkulator,
-
-
-
- komputer z łączem internetowym, programem do obliczania wartości energetycznej
-
-
-
produktów spo\ywczych oraz potraw.
Ćwiczenie 5
Zaproponuj po dwa zestawy potraw wchodzących w skład: śniadania, obiadu i kolacji.
Oblicz i porównaj ich wartość energetyczną. Wska\ produkty i potrawy, których nie powinno
się stosować w \ywieniu osób z dodatnim bilansem energetycznym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaproponować 2 zestawy śniadaniowe, 2 zestawy potraw wchodzących w skład obiadu,
2 zestawy potraw wchodzących w skład kolacji,
2) obliczyć na podstawie tabel wartości od\ywczej produktów spo\ywczych i typowych
potraw (lub wykorzystując program komputerowy), wartość energetyczną
zaproponowanych posiłków,
3) dokonać analizy otrzymanych wyników pod kątem kaloryczności zaproponowanych
potraw i posiłków,
4) wskazać potrawy (produkty), których nie zastosowałbyś w \ywieniu osób z dodatnim
bilansem energetycznym.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- kalkulator,
-
-
-
- tabele wartości od\ywczej wybranych produktów spo\ywczych i typowych potraw,
-
-
-
- komputer z programem do obliczania wartości energetycznej i od\ywczej, łączem do
-
-
-
Internetu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.4. Wartość od\ywcza \ywności
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oceń i porównaj wartość od\ywczą dwóch dowolnie wybranych posiłków obiadowych
na podstawie zawartości wybranych składników pokarmowych. Wyniki zamieść w tabeli.
Ustal, czy pokrywają one 35% dziennego zapotrzebowania energetycznego, które wynosi
2800 kcal.
Obiad Jadłospis Produkty
Razem
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać dowolne posiłki obiadowe na podstawie ró\nych zródeł informacji (literatura,
Internet, inne zródła),
2) wpisać do tabeli potrawy i produkty wchodzące w skład poszczególnych potraw
i wybranych posiłków oraz ich ilości,
3) obliczyć na podstawie tabeli składu i wartości od\ywczej produktów i potraw, zawartość
wybranych składników pokarmowych,
4) obliczyć wartość energetyczną produktów dla ilości podanej w ćwiczeniu na podstawie
tabel składu i wartości od\ywczej,
5) obliczyć wartość energetyczną i od\ywczą posiłków sumując otrzymane wyniki
i wyciągając odpowiednie wnioski,
6) ustalić, czy proponowane zestawy obiadowe pokrywają 35% dziennego zapotrzebowania
energetycznego, które wynosi 2800 kcal.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- tabele składu i wartości od\ywczej produktów spo\ywczych i potraw,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- komputer z programem do obliczania wartości od\ywczej i łączem do Internetu.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
[mg]
[mg]
Ilo
ść
[ g]
Białko [g]
ogółem [g]
Tłuszcz [g]
Wap
ń
[mg]
Cholesterol
Błonnik [g]
Witamina C
ś
elazo [mg]
Energia [kcal]
W
ę
glowodany
Ćwiczenie 2
Z oferty handlowej wybierz produkty nale\ące do następujących grup:
- produkty zbo\owe,
-
-
-
- mleko i produkty mleczne,
-
-
-
- mięso i jego przetwory, ryby, drób,
-
-
-
- masło i śmietana,
-
-
-
- tłuszcze inne,
-
-
-
- cukier i słodycze.
-
-
-
Na podstawie informacji zawartych na opakowaniach, oceń i porównaj wartość od\ywczą
i energetyczną produktów z poszczególnych grup.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać produkty nale\ące do wskazanych w ćwiczeniu grup produktów,
2) odszukać informacje dotyczące wartości energetycznej i zawartości składników
pokarmowych zamieszczone na opakowaniach,
3) ustalić i ocenić jakim głównym zródłem składników od\ywczych są poszczególne grupy
produktów.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
-
-
-
- opakowania produktów spo\ywczych,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Scharakteryzuj wartość od\ywczą produktów spo\ywczych wypełniając tabelę.
Węglo-
Choles-
Produkty Białko wodany Błonnik Tłuszcz NNKT śelazo Wapń Wit. C
terol
ogółem
Pieczywo razowe
Bułka pszenna
Mleko
Sery podpuszczkowe
Cielęcina
Ziemniaki
Porzeczki czarne
Brokuły
Soja
Kasza gryczana
Cukier kryształ
Olej sojowy
Wątróbka
Jaja (\ółtka)
Morszczuk
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Zawartość składnika pokarmowego w produkcie: Bardzo du\a Bd
Du\a D
Średnia Ś
Mała M
Składnik nie występuje NW
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uzupełnić tabelę na podstawie informacji w materiale nauczania, literaturze, Internecie,
o zawartości składników pokarmowych w podanych w ćwiczeniu produktach
spo\ywczych.
2) ocenić produkty jako dobre zródło składników.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- tablice składu i wartości od\ywczej produktów spo\ywczych,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu.
-
-
-
Ćwiczenie 4
Jakie zamienniki i w jakiej ilości u\yjesz do zastąpienia 120 g mięsa.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustalić na podstawie tabeli zamiany produktów w grupach i między grupami, jakimi
zamiennikami i w jakiej ilości zastąpisz 100 g mięsa,
2) obliczyć ilości zamienników do zastąpienia 120 g mięsa.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- tablice zamiany produktów spo\ywczych.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
5.5. Normy \ywienia i wy\ywienia (racje pokarmowe)
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz, ile gramów węglowodanów powinna zawierać dieta dziewczyny w wieku 18 lat,
masie ciała 60 kg, aby pokryć 60% jej dziennego zapotrzebowania energetycznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w tabelach norm na energię, jakie jest zapotrzebowanie na energię dla
dziewczyny w wieku 18 lat i masie ciała 60 kg,
2) obliczyć ilość kcal, jaką powinny dostarczyć węglowodany, aby pokryć 60% dziennego
zapotrzebowania energetycznego dziewczyny,
3) odszukać w materiale nauczania, jaką ilość energii otrzymujemy po spaleniu 1 g
węglowodanów,
4) obliczyć, ile gramów węglowodanów powinna zawierać dieta dziewczyny, aby
dostarczyć obliczoną ilość kcal.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- kalkulator,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- normy na energię dla ró\nych grup ludności,
-
-
-
- normy \ywienia dla określonych grup ludności.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Oblicz, jaki procent dziennego zapotrzebowania na NNKT dla mę\czyzny w wieku
50 lat, o masie ciała 80 kg pokryją potrawy:
A: surówka z kapusty pekińskiej: kapusta pekińska (100 g), jabłko (30 g), marchew (30 g),
olej sojowy (10 g).
B: pasta z makreli wędzonej i twarogu: makrela (80 g), twaróg (60 g), szczypiorek (10 g).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć na podstawie danych w materiale nauczania, literaturze, lub innych zródłach
zawartość NNKT w potrawach,
2) odczytać z tabel zawierających normy na NNKT zapotrzebowanie dla mę\czyzny
w wieku 50 lat i masie ciała 80 kg,
3) ustalić, jaki procent zapotrzebowania dziennego na NNKT pokrywają potrawy,
wyciągnąć wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
- przybory do pisania,
- kalkulator,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- komputer ze specjalistycznym oprogramowaniem i dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 3
Sprawdz, czy produkty i potrawy spo\yte przez Ciebie w ciągu jednego dnia (dowolnie
wybranego) pokryły Twoje dzienne zapotrzebowanie na białko, wapń, \elazo, witaminę C,
energię?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zanotować wszystkie produkty i potrawy spo\yte w ciągu wybranego dnia oraz ich ilości,
2) obliczyć, korzystając z ró\nych zródeł informacji (tabele składu i wartości od\ywczej,
Internet, program komputerowy do obliczania wartości od\ywczej), zawartość
wymienionych w ćwiczeniu składników od\ywczych dostarczonych w ciągu tego dnia do
organizmu, oraz wartość energetyczną produktów, potraw,
3) porównać otrzymane wyniki zawartości wybranych składników od\ywczych w diecie
z normami \ywienia dla Twojego wieku i płci,
4) porównać obliczoną wartość energetyczną z zaleceniami norm na energię dla określonej
grupy ludności.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- kalkulator,
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
- tabele składu i wartości od\ywczej produktów,
-
-
-
- komputer z programem komputerowym do obliczania wartości od\ywczej i łączem
-
-
-
do Internetu.
Ćwiczenie 4
Wybierz dowolny jadłospis dzienny stołówki internatu. Oblicz, jaką ilość wyra\oną
w gramach:
- warzyw i owoców bogatych w witaminę C,
-
-
-
- warzyw i owoców bogatych w karoten,
-
-
-
- ziemniaków,
-
-
-
- mleka,
-
-
-
- cukru i słodyczy
-
-
-
zawiera wybrany jadłospis.
Porównaj obliczone ilości produktów z racjami pokarmowymi na poziomie C
dla dziewcząt lub chłopców w Twoim wieku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w literaturze, Internecie, dowolny jadłospis oraz ilości produktów wchodzących
w skład poszczególnych potraw,
2) obliczyć ilości produktów wskazanych w ćwiczeniu,
3) odszukać w tabelach norm wy\ywienia (racji pokarmowych), zalecane racje pokarmowe
na poziomie C dla dziewcząt lub chłopców w Twoim wieku,
4) porównać otrzymane wyniki obliczeń z odszukanymi racjami pokarmowymi,
5) wyciągnąć wnioski.
Posiłek Nazwa potrawy Nazwa produktu Ilość w g
I śniadanie
II śniadanie
Obiad
Podwieczorek
Kolacja
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- kalkulator,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
5.6. śywność wygodna i funkcjonalna
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj analizy składu i wartości od\ywczej 100 g zupy pieczarkowej przygotowanej
tradycyjnie oraz z koncentratu zwykłego i instant.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) korzystając z tabel składu i wartości od\ywczej potraw ustalić zawartość tłuszczu, białek,
węglowodanów w zupie pieczarkowej przygotowywanej tradycyjnie,
2) odczytać z opakowań zupy pieczarkowej w proszku oraz zupy instant zawartość tłuszczu,
białek i węglowodanów,
3) porównać odczytane wartości i sformułować wnioski,
4) sprawdzić, jakie substancje dodatkowe (np. emulgatory, substancje aromatyczne, itp.)
występują w koncentratach zup,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- tabele składu i wartości od\ywczej potraw,
-
-
-
- opakowania zup wymienionych w ćwiczeniu,
-
-
-
- literatura, poradnik dla ucznia,
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Oceń organoleptycznie, metodą ró\nicową, kisiel porzeczkowy przyrządzony metodą
tradycyjną oraz z koncentratu.
Normatyw surowcowy na 4 porcje kisielu porzeczkowego:
- porzeczki czerwone 80 g,
-
-
-
- porzeczki czarne 80 g,
-
-
-
- woda 350 cm3,
-
-
-
- cukier 70 g,
-
-
-
- mąka ziemniaczana 35 g.
-
-
-
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować kisiel metodą tradycyjną: przeprowadzić obróbkę wstępną owoców,
zagotować 300 cm3 wody z cukrem, ugotować owoce w syropie i przetrzeć je przez sito,
a następnie połączyć przecier z syropem. Całość ogrzewać i zagęścić zawiesiną mąki
ziemniaczanej w 50 cm3 wody, a następnie wyporcjować,
2) sporządzić kisiel porzeczkowy z koncentratu zgodnie z przepisem na opakowaniu,
wyporcjować,
3) dokonać oceny organoleptycznej i wskazać próbę lepszą, obliczyć koszt surowcowy
i czas wykonania ka\dego z deserów,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne z wykorzystaniem tekstu przewodniego
Środki dydaktyczne:
- surowce do sporządzenia kisielu metodą tradycyjną,
-
-
-
- koncentrat kisielu,
-
-
-
- narzędzia, sprzęt i urządzenia do sporządzenia kisieli, zegar,
-
-
-
- zastawa stołowa do podania deserów,
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- literatura, poradnik dla ucznia.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Porównaj wartość energetyczną i od\ywczą czekolady, majonezu i coca-coli oraz ich
odpowiedników typu light. Dla jakiej grupy ludności poleciłbyś produkty  light ?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odczytać z opakowań czekolady, majonezu i coca-coli oraz czekolady light, majonezu
light i coca-coli light wartość energetyczną 100 g tych produktów,
2) dokonać analizy porównawczej składu chemicznego tych produktów,
3) na podstawie przeprowadzonej analizy sformułuj odpowiednie wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- opakowania produktów wymienionych w ćwiczeniu,
-
-
-
- poradnik dla ucznia,
-
-
-
- literatura,
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Ćwiczenie 4
Z oferty handlowej marketu (sklepu) wybierz 20 produktów spo\ywczych, które mo\na
zaliczyć do \ywności funkcjonalnej. Przeanalizuj ich skład, wartość od\ywczą i energetyczną,
oraz wska\ zawarte w nich substancje o działaniu profilaktycznym i terapeutycznym. Dla
jakich grup ludności są przeznaczone wybrane przez Ciebie produkty?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać z oferty handlowej ró\nych działów du\ego sklepu spo\ywczego (marketu)
produkty spo\ywcze spełniające wymogi stawiane \ywności funkcjonalnej,
2) wypisać nazwy produktów oraz po przeanalizowaniu ich składu podanego na etykiecie
opakowania wskazać składniki o szczególnym działaniu profilaktycznym,
terapeutycznym,
3) wskazać grupy odbiorców (konsumentów), dla których wybrane produkty są szczególnie
wskazane.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- zeszyt, przybory do pisania,
-
-
-
- etykiety produktów.
-
-
-
Ćwiczenie 5
Wyjaśnij pojęcia  probiotyki i  prebiotyki oraz opisz ich działanie na organizm
człowieka.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyjaśnić znaczenie terminów probiotyki i prebiotyki,
2) wypisać produkty spo\ywcze zawierające probiotyki i prebiotyki,
3) wykazać ich dobroczynny wpływ na zdrowie człowieka.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- komputer z dostępem do Internetu,
-
-
-
- zeszyt, przybory do pisania.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5.7. Zasady racjonalnego \ywienia. Choroby spowodowane
wadliwym od\ywianiem
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oceń prawidłowość masy ciała członków Twojej rodziny, przyjaciół, na podstawie
wskaznika BMI. W przypadku wystąpienia otyłości oblicz tak\e WHR, oraz przedstaw
zalecenia \ywieniowe dla osób z nadwagą i otyłością.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać pomiarów (lub zebrać je metodą wywiadu) masy ciała oraz wzrostu badanych
osób,
2) obliczyć BMI oraz ocenić otrzymane wyniki,
3) w przypadku stwierdzenia otyłości dokonać osobom pomiaru obwodu ciała w okolicy
pępka i bioder oraz obliczyć WHR,
4) przedstawić zalecenia \ywieniowe dla osób z nadwagą i otyłością.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- waga, miara (gdy pomiary będą wykonywane samodzielnie),
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Opracuj poradnik racjonalnego \ywienia w profilaktyce i leczeniu mia\d\ycy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w dostępnych zródłach (literatura, Internet) informacje dotyczące przyczyn
i skutków mia\d\ycy oraz diety zalecanej w przypadku jej występowania,
2) umieścić w poradniku zało\enia tej diety (szczególnie ilość i jakość tłuszczów,
cholesterolu, błonnika w codziennej diecie) oraz produkty zabronione i dozwolone,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
3) opracować i zamieścić przykładowe jadłospisy oraz zwrócić uwagę odbiorcy na rolę
aktywności fizycznej w utrzymaniu zdrowia,
4) zaprezentować poradnik na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne lub metoda projektów
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- komputer z dostępem do Internetu i drukarką.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Na podstawie informacji na opakowaniach margaryn, olejów, oliwy, wska\ te produkty,
które poleciłbyś w \ywieniu osób z podwy\szonym lub wysokim poziomem cholesterolu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) korzystając z ró\nych zródeł informacji ustalić wpływ kwasów tłuszczowych
(nasyconych, jednonienasyconych i wielonienasyconych) na poziom cholesterolu
w organizmie człowieka,
2) odszukać na etykietach wybranych produktów zawartość kwasów tłuszczowych,
3) wskazać produkty zalecane osobom z podwy\szonym lub wysokim poziomem
cholesterolu,
4) omówić otrzymane wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- komputer z łączem do Internetu,
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania.
-
-
-
Ćwiczenie 4
Opisz inne modele \ywienia i trendy \ywieniowe, a szczególnie dietę śródziemnomorską,
oraz wegetarianizm. Jakie skutki zdrowotne wywołuje ich stosowanie?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w dostępnych zródłach informacje dotyczące diety śródziemnomorskiej,
wegetarianizmu oraz innych modeli i trendów \ywieniowych,
2) poznać zało\enia tych diet oraz pozytywne i negatywne efekty ich stosowania,
3) opisać w zeszycie dietę śródziemnomorską, wegetariańską oraz inne odnalezione modele
i trendy \ywieniowe,
4) przedstawić efekty swojej pracy na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
-
-
-
- zeszyt,
-
-
-
- przybory do pisania,
-
-
-
- komputer z dostępem do Internetu.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
6. EWALUACJA OSIGNIĆ UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykorzystanie produktów
spo\ywczych jako zródła składników pokarmowych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których wszystkie zadania oprócz
10,12,14 są z poziomu podstawowego. Zadania 10, 12, 14 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\dą prawidłową odpowiedz uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów mo\liwych do uzyskania wynosi 20.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań w tym 1 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań w tym 2 zadań z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. c, 4. a, 5. a, 6. d, 7. c, 8. a, 9. c, 10. b, 11. a,
12. a, 13. a, 14. b, 15. c, 16. c, 17. a, 18. d, 19. b, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
Zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz
Rozró\nić składniki pokarmowe i określić ich
1 B P b
funkcje w organizmie
Określić produkty stanowiące zródło poszczególnych
2 B P d
składników pokarmowych
Sklasyfikować produkty spo\ywcze pod względem
3 C P c
wartości energetycznej
Sklasyfikować produkty spo\ywcze pod względem
4 C P a
wartości od\ywczej
Określić produkty stanowiące zródło poszczególnych
5 B P a
składników pokarmowych
Rozró\nić produkty o charakterze kwasotwórczym
6 C P d
i zasadotwórczym
Określić normy spo\ycia składników pokarmowych
7 B P c
dla określonych grup ludności
Określić skutki niedoboru składników pokarmowych
8 B P a
dla organizmu człowieka
9 Scharakteryzować proces trawienia B P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Określić normy spo\ycia składników pokarmowych
10 C PP b
dla określonych grup ludności
Określić produkty stanowiące zródło poszczególnych
11 B P a
składników pokarmowych
12 Obliczyć podstawową przemianę materii C PP a
13 Ustalić rodzaj bilansu azotowego C P a
14 Obliczyć wartość energetyczną potraw C PP b
Obliczyć bilans wodny organizmu i określić jego
15 C P c
znaczenie dla organizmu
16 Określić wartość od\ywczą potraw C P c
Sklasyfikować produkty spo\ywcze pod względem
17 C P a
wartości od\ywczej
18 Zastosować zasady racjonalnego \ywienia C P d
Rozró\nić substancje antyod\ywcze występujące w
19 C P b
produktach spo\ywczych
20 Określić zastosowanie \ywności funkcjonalnej C P c
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
Przeprowadz z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie będą w
teście.
Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
Zapewnij uczniom mo\liwość samodzielnej pracy.
Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.
Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru dydaktycznego
(rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich mo\liwości).
Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbli\ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
Sprawdz wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
Przeprowadz analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które sprawiły
uczniom największe trudności.
Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wiadomości i umiejętności z zakresu \ywienia.
Wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, w zadaniach wielokrotnego
wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz X (w przypadku pomyłki nale\y błędną
odpowiedz zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\ jego
rozwiązanie na pózniej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC TESTOWYCH
1. Składniki od\ywcze pełniące w organizmie funkcję energetyczną to:
a) tłuszcze, węglowodany, witaminy.
b) białka, tłuszcze, węglowodany.
c) węglowodany, składniki mineralne, woda.
d) alkohol, węglowodany, witaminy.
2. Dobrym zródłem pełnowartościowego białka są:
a) soja, wołowina, ciemne pieczywo.
b) drób, fasola, mleko.
c) jaja, ziemniaki, sery \ółte.
d) ryby, sery, jaja
3. Do produktów spo\ywczych wysokoenergetycznych nie nale\ą:
a) majonez, banany, ser \ółty.
b) miód, margaryna, orzechy.
c) soki warzywne, chude mleko, jabłka.
d) d\em, oliwa, ziemniaki.
4. Produkty bogate w NNKT to:
a) olej słonecznikowy, margaryny kubkowe.
b) olej sojowy, masło.
c) oliwa, smalec.
d) masło, smalec.
5. Dobrym zródłem witaminy B2 są produkty:
a) mleko, wątróbka, dro\d\e.
b) jogurt, sałata, pietruszka.
c) truskawki, ryby, masło.
d) smalec, mięso drobiowe, pomidory.
6. Do produktów spo\ywczych o działaniu kwasotwórczym nale\ą:
a) cytryna, pomarańcza, szczaw.
b) maślanka, mleko, fasola.
c) kapusta kiszona, ziemniaki, czarna porzeczka.
d) kasza jęczmienna, ry\, jaja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
7. Dorosły mę\czyzna o masie ciała 85 kg powinien spo\yć w ciągu jednego dnia
a) 680 g białka.
b) 68 g białka.
c) 85 g białka.
d) 8,5 g białka.
8. Aojotokowe zapalenie skóry, zajady, nadwra\liwość na światło, utrata apetytu, to typowe
objawy niedoboru w organizmie
a) witaminy B2.
b) witaminy K.
c) \elaza.
d) wapnia.
9. Za trawienie białek w przewodzie pokarmowym człowieka odpowiedzialne są enzymy
proteolityczne, do których nale\ą:
a) lipaza, amylaza ślinowa.
b) esteraza, amylaza trzustkowa.
c) pepsyna, trypsyna, chymotrypsyna.
d) renina, lipaza \ołądkowa.
10. Ilość tłuszczu, jaką nale\y spo\yć, aby pokryć 30% dziennego zapotrzebowania na
energię (przyjmując dzienne zapotrzebowanie na poziomie 2700 kca) 2700 kcal wynosi
a) 202,5 g.
b) 90 g.
c) 900 g.
d) 162 g.
11. Do produktów bogatych w błonnik pokarmowy nale\ą
a) soja, kapusta, pieczywo razowe.
b) kapusta, jabłko, mleko.
c) gruszki, oliwa, płatki owsiane.
d) truskawki, jaja, kasza gryczana.
12. Podstawowa przemiana materii u mę\czyzny o masie ciała 75 kg wynosi
a) 1800 kcal/dobę.
b) 1320 kcal/dobę.
c) 900 kcal/dobę.
d) 2700 kcal/dobę.
13. Bilans azotowy kobiety cię\arnej oraz rekonwalescentów, jest
a) dodatni.
b) ujemny.
c) zrównowa\ony.
d) nie zale\y od stanu fizjologicznego i sposobu od\ywiania człowieka.
14. Wartość energetyczna kanapki składającej się z: 50 g chleba Graham, 10 g masła, 30 g
pasztetu, 50 g ogórka świe\ego (wartość energetyczna 100 g tych produktów wynosi:
chleb graham 226 kcal, masło 735 kcal, pasztet 390 kcal, ogórek 10 kcal) wynosi
a) 617 kcal.
b) 308,5 kcal.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
c) 1361 kcal.
d) 136,1 kcal.
15. Człowiek w ciągu jednego dnia dostarczył do organizmu 1000 cm3 wody w postaci
napojów, 1000 cm3 z pokarmami stałymi, a ilość wody metabolicznej wytworzonej
w organizmie wyniosła 300 cm3. Z organizmu wydalił z moczem 1500 cm3 wody,
z potem 700 cm3, z kałem 200 cm3, z wydychanym powietrzem 500 cm3. Skutki bilansu
wodnego tego człowieka to
a) gromadzenie się wody w organizmie, obrzęki.
b) ilość wody dostarczonej i wydalonej nie ma większego wpływu na funkcjonowanie
organizmu.
c) odwodnienie.
d) anemia.
16. Uzupełnianie się składu aminokwasowego białek w największym stopniu występuje
w potrawie:
a) knedle ze śliwkami.
b) ziemniaki z sosem pieczarkowym.
c) pierogi z serem.
d) naleśniki z truskawkami.
17. W profilaktyce mia\d\ycy zaleca się stosowanie produktów
a) oliwa, chuda wołowina, pieczywo razowe.
b) olej, chuda wołowina, wątróbka.
c) margaryna, ser \ółty, jabłka.
d) brokuły, olej sojowy, jaja.
18. Podstawą  piramidy \ywieniowej zalecanej w \ywieniu osób dorosłych są produkty:
a) mleko i jego przetwory.
b) owoce i warzywa.
c) mięso, ryby, jaja.
d) produkty zbo\owe, ziemniaki.
19. Substancją antyod\ywczą, naturalnie występującą w produktach roślinnych, która
zmniejsza przyswajalność wapnia jest
a) awidyna.
b) kwas szczawiowy.
c) kwas fitynowy.
d) solanina.
20. W \ywieniu niemowląt i sportowców, często wykorzystuje się produkty spo\ywcze
zaliczane do
a) \ywności mało przetworzonej.
b) \ywności o obni\onej wartości energetycznej.
c) \ywności funkcjonalnej.
d) \ywności dla wegetarian.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykorzystanie produktów spo\ywczych jako zródła składników
pokarmowych
Zakreśl poprawną odpowiedz.
Numer
Odpowiedz Punkty
pytania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykorzystanie produktów
spo\ywczych jako zródła składników pokarmowych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których wszystkie zadania (oprócz 9,
14, 18) są z poziomu podstawowego. Zadania 9, 14, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\dą prawidłową odpowiedz uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów mo\liwych do uzyskania wynosi 20.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań w tym 1 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań w tym 2 zadań z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. a, 4. c, 5. b, 6. a, 7. b, 8. a, 9. a, 10. c, 11. a,
12. b, 13. c, 14. d, 15. d, 16. d, 17. b, 18. a, 19. c, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
Zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz
Rozró\nić składniki pokarmowe i określić ich
1 B P d
znaczenie dla organizmu człowieka
Sklasyfikować produkty spo\ywcze pod względem
2 B P d
wartości energetycznej
Sklasyfikować produkty spo\ywcze pod względem
3 B P a
wartości od\ywczej
Określić znaczenie składników pokarmowych dla
4 B P c
organizmu człowieka
Rozró\nić produkty o charakterze kwasotwórczym i
5 C P b
zasadotwórczym
Określić normy spo\ycia składników pokarmowych
6 C P a
dla określonych grup \ywieniowych
Scharakteryzować proces wchłaniania składników
7 C P b
pokarmowych
Scharakteryzować proces trawienia składników
8 B P a
pokarmowych
Określić normy spo\ycia składników pokarmowych
9 C PP a
dla określonych grup ludności
Określić produkty stanowiące zródło poszczególnych
10 C P c
składników pokarmowych
Określić skutki nadmiaru składników pokarmowych
11 C P a
dla organizmu człowieka
12 Obliczyć podstawową przemianę materii C P b
13 Obliczyć bilans wodny organizmu C P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
14 Obliczyć wartość energetyczną potrawy C PP d
Sklasyfikować produkty pod względem wartości
15 C P d
od\ywczej
Rozró\nić substancje antyod\ywcze występujące
16 C P d
w produktach spo\ywczych
17 Zastosować zasady racjonalnego \ywienia B P b
18 Obliczyć wartość od\ywczą potrawy C PP a
19 Określić skutki niedoboru składników pokarmowych B P c
Określić zastosowanie \ywności wygodnej w
20 B P b
produkcji gastronomicznej
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom mo\liwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich mo\liwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbli\ającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wiedzy i umiejętności z zakresu \ywienia. Wszystkie
zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, w zadaniach wielokrotnego
wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz X (w przypadku pomyłki nale\y błędną
odpowiedz zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\ jego
rozwiązanie na pózniej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC TESTOWYCH 2
1. Zestaw zawierający wyłącznie węglowodany przyswajalne to:
a) błonnik pokarmowy, glukoza, fruktoza.
b) skrobia oporna, glukoza, sacharoza.
c) sacharoza, laktoza, błonnik pokarmowy.
d) glukoza, fruktoza, glikogen.
2. Do produktów wysokoenergetycznych zaliczamy:
a) jabłko, masło, jaja.
b) grzyby, napoje mleczne, ziemniaki.
c) ziemniaki, sok pomidorowy, groch.
d) smalec, chipsy, orzechy.
3. Produkty o wysokiej zawartości cholesterolu to:
a) wątroba wieprzowa, ser \ółty, masło.
b) majonez, pomarańcze, mó\d\ek.
c) olej sojowy, margaryna, boczek.
d) oliwa, śmietana, mleko pełne.
4. Witaminą przeciwkrwotoczną nazywana jest
a) witamina B1.
b) witamina E.
c) witamina K.
d) witamina B2.
5. Produkty o charakterze kwasotwórczym to:
a) jabłka, gruszki, morele.
b) śliwki, \urawiny, borówki.
c) cytryny, pomidory, porzeczki.
d) pomarańcze, ananasy, szpinak.
6. W \ywieniu dzieci, młodzie\y, kobiet cię\arnych i karmiących nie powinno się stosować
a) racji pokarmowej A.
b) racji pokarmowej B.
c) racji pokarmowej C.
d) racji pokarmowej D.
7. Wchłanianie \elaza niehemowego w organizmie zwiększa
a) witamina A.
b) witamina C.
c) witamina B6.
d) witamina PP.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
8. Odcinki przewodu pokarmowego, w których zachodzi trawienie tłuszczów to:
a) \ołądek, dwunastnica, jelito cienkie.
b) jama ustna, \ołądek, wątroba.
c) jelito cienkie, jelito grube, \ołądek.
d) dwunastnica, jelito grube, wątroba
9. Osoba o dziennym zapotrzebowaniu na energię równym 2000 kcal, aby pokryć 55% tego
zapotrzebowania, powinna spo\yć węglowodanów
a) 275 g.
b) 27,5 g.
c) 625 g.
d) 575 g.
10. Grupa produktów będących dobrym zródłem prowitaminy witaminy A to:
a) olej sojowy, buraki, \ółtko jaja.
b) nerki, mięso cielęce, oliwa.
c) marchew, dynia, szpinak, brukselka.
d) wątróbka, tran, tłuste ryby.
11. Nadmiar sodu w organizmie mo\e być powodem:
a) nadciśnienia, obrzęków.
b) zmian skórnych, próchnicy.
c) kruchości naczyń, zajadów.
d) rogowacenia naskórka, mia\d\ycy.
12. Dobowa podstawowa przemiana materii u osoby dorosłej o masie ciała 50 kg wynosi
a) 1560 kcal.
b) 1200 kcal.
c) 2200 kcal.
d) 1300 kcal.
13. Orientacyjna ilość płynów jaką wypiła osoba, je\eli wystąpił u niej ujemny bilans wodny
wynosi: (Ilość wody wydalonej przez nią wynosiła 2800 cm3, ilość wody dostarczonej
z potrawami o konsystencji stałej wynosiła 1000 cm3, a ilość wody metabolicznej
wynosiła 300 cm3)
a) 1500 cm3.
b) więcej ni\ 1500 cm3.
c) mniej ni\ 1500 cm3.
d) ilość spo\ytych płynów nie wpływa na rodzaj bilansu wodnego.
14. Ilość energii jaką dostarczymy do organizmu spo\ywając potrawę zawierającą 50 g
sacharozy, 10 g laktozy, 10 g tłuszczu, 30 g białka, 20 g błonnika pokarmowego wynosi
a) 530 kcal.
b) 490 kcal.
c) 480 kcal.
d) 450 kcal.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
15. Potrawa, w której następuje uzupełnianie się składu aminokwasowego białek to
a) pierogi z truskawkami.
b) ry\ z jabłkami.
c) sałatka z ogórków, pomidorów, cebuli.
d) kopytka.
16. Antyod\ywcza awidyna występuje w
a) kawie.
b) kakao.
c) rabarbarze.
d) surowym jaju kurzym.
17. Błędnym zało\eniem w \ywieniu zdrowych, dorosłych osób jest:
a) ryby  zdrowszym zródłem białka ni\ mięso.
b) pieczywo białe jest bogatsze w składniki od\ywcze ni\ pieczywo ciemne, razowe.
c) unikanie słodyczy chroni przed próchnicą i nadwagą.
d) ograniczenie spo\ycia tłuszczów zwierzęcych.
18. Zawartość białka w potrawie składającej się z 250 g fasoli szparagowej, 30 g masła extra
i 10 g bułki tartej wynosi (Zawartość białka w 100 g tych produktów wynosi: fasola
szparagowa  2,4 g, masło extra  0,7 g, bułka tarta  9,7 g)
a) 7,18 g.
b) 12,8 g.
c) 71,8 g.
d) 16,4 g.
19. Witamina, której niedobór wywołuje tzw.  kurzą ślepotę to
a) witamina C.
b) witamina B6.
c) witamina A.
d) witamina D.
20. śywności wygodnej nie dotyczy określenie:
a) \ywność wygodna to między innymi produkty, potrawy gotowe do spo\ycia.
b) \ywność wygodna wymaga długotrwałej obróbki termicznej.
c) czas przygotowania produktów nale\ących do \ywności wygodnej jest krótki.
d) obróbka kulinarna \ywności wygodnej ogranicza się do prostych operacji, np.
mieszanie z wodą, podgrzanie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykorzystanie produktów spo\ywczych jako zródła składników
pokarmowych
Zakreśl poprawną odpowiedz.
Numer
Odpowiedz Punkty
pytania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
7. LITERATURA
1. Cybulska B. Aukaszewska.: Dietetyka. WSiP, Warszawa 1990
2. Czerwińska D., Gulińska E.: Podstawy \ywienia człowieka. WSiP, Warszawa 2005
3. Czerwińska D., Kołłajtis-Dołowy A., Kozłowska K., Pietruszka B.: Podstawy \ywienia
człowieka. Format  AB, Warszawa 2004
4. Gawęcki J., Hryniewiecki L. (red): śywienie człowieka. PWN, Warszawa 1998
5. Górecka D., Limanówka H., Superczyńska E., śylińska-Kaczmarek M.: Technologia
gastronomii z obsługą konsumenta. Format  AB, Warszawa 2006
6. Hasik J., Hryniewiecki L., Grzymisławski M.: Dietetyka. PZWL, 1999
7. Kołłajtis-Dołowy A., Gulińska E.: Problematyka konsumencka w nauczaniu racjonalnego
\ywienia. Polskie Towarzystwo Ekonomiki Gospodarstwa Domowego, Warszawa 1999.
8. Konarzewska M., Zielonka B., Konarzewska-Sokołowska M.: Technologia gastronomiczna z
towaroznawstwem. REA, Warszawa 2004
9. Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H.: Zasady \ywienia człowieka. WSiP,
Warszawa 2000
10. Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B.: Wartość od\ywcza wybranych
produktów spo\ywczych i typowych potraw. PZWL, Warszawa 2003
11. Superczyńska E., śylińska-Kaczmarek M.: Zasady \ywienia. REA, Warszawa 2004
12. Wieczorek-Chełmińska Z.: Zasady \ywienia i dietetyka stosowana. PZWL, Warszawa 1992
13. Włodarek D.: Dietetyka. Format  AB, Warszawa 2005
14. Ziemlański S.: Podstawy prawidłowego \ywienia człowieka. Wydawca Instytut Danone 
Fundacja Promocji Zdrowego śywienia, Warszawa 1998
15. Materiały wykładowe SGGW w Warszawie
Literatura metodyczna
Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym,
Wyd. ITEE, Radom 2001
Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia, WSiP S.A., Warszawa 1999
Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie  śak ,
Warszawa 2003
Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II, Wyd. ITEE,
Radom 1999
Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITE, Radom 1995
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49


Wyszukiwarka