Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku KIERUJCY PRACOWNIKAMI w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN Warszawa, luty 2006 roku Ocena ryzyka zawodowego Zasady ogólne Ryzyko zawodowe określa możliwość występowania zdarzeń niepożądanych związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności możliwość wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych do utraty życia włącznie w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub wynikających ze sposobu wykonywania pracy. Przeprowadzając ocenę należy: - Opisać analizowane stanowisko pracy. - Zidentyfikować zagrożenia. - Oszacować ryzyko związane z zagrożeniami. - Ocenić dopuszczalność ryzyka zawodowego. - Opracować plan działań wynikających z oceny ryzyka. - Ocenić skuteczność zaplanowanych działań po ich realizacji. Do przeprowadzenia niniejszej oceny wykorzystana zostanie uproszczona metoda szacowania ryzyka zwana standardową oceną ryzyka zawodowego , zgodna ze standardami postępowania określonymi w PN-N-18002 Systemy zarządzania bezpieczeństwem pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego . Graficzny przebieg oceny ryzyka zawodowego przedstawia rys. 1. 2 RYS. 1 Przebieg oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy Opisać stanowisko Zebrać potrzebne do analizy informacje Zidentyfikować zagrożenia Oszacować ryzyko związane z zagrożeniami Czy można przyjąć ryzyko ? NIE ! TAK Opracować plan Przeprowadzać eliminacji lub okresowe oceny ograniczenia ryzyka ryzyka Wprowadzić plan w życie Wielkość ryzyka (R) związanego z zagrożeniami oszacowana zostanie jako iloczyn ciężkości szkodliwych następstw zagrożenia (C) i prawdopodobieństwa ich wystąpienia (P). R = C * P Na jej podstawie wyznaczona zostanie dopuszczalność ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej zgodnie z wskazówkami ich określania przedstawionymi w w/w Polskiej Normie. 3 Tablica 1. Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej PRAWDOPODOBIECSTWO CIŻKOŚĆ NASTPSTW Mała Średnia Duża Mało Małe Małe Średnie prawdopodobne 1 1 2 Prawdopodobne Małe Średnie Duże 1 2 3 Wysoce Średnie Duże Duże prawdopodobne 2 3 3 Powyższe, określamy stosując niżej wymienione wskazówki: Do następstw o małej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy; są to czasowe pogorszenia stanu zdrowia, takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy, itp. Do następstw o średniej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z okresami absencji; są to np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mięśniowo- szkieletowego (np. zapalenie ścięgna) itp. Do następstw o dużej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości i/lub śmierć; są to np. oparzenia III stopnia dużej powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp. Do mało prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika, Do prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika, 4 Do wysoce prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika. yródło: PN N 18002 Na podstawie powyższych wskazań opracowano tabelę oszacowania skutków zagrożenia. Wartości literowe tabeli wykorzystano też w kolumnach określonych jako Prawdopodobieństwo , Ryzyko , oraz Ryzyko po redukcji , w sporządzonej KARCIE ANALIZY RYZYKA ZAWODOWEGO dla stanowiska kierującego pracownikami. Możliwe skutki zagrożenia szacujemy jako: D Duże S Średnie M Małe A Akceptowany poziom ryzyka W przypadku oszacowania ryzyka zawodowego na poziomie duże , czyli jako niedopuszczalne należy zaproponować działania natychmiastowe w celu jego zmniejszenia do poziomu dopuszczalnego. 5 OPIS STANOWISKA 1. Praca wykonywana na stanowisku przez 8 godzin dziennie. - W szczególnych przypadkach wynikających z potrzeb pracodawcy możliwa jest praca ponad ustaloną normę czasu pracy, - Praca jednozmianowa, - Stanowisko pracy stacjonarne, - Zatrudnieni: mężczyzni i kobiety w wieku powyżej 18 lat. 2. Pracę w pomieszczeniu: - Związane z przygotowaniem pracy, zleceniem zadań do wykonania, - Prowadzenie dokumentacji (obsługa komputera z monitorem ekranowym), - Przymowanie sprawozdań z wykonanych zadań, - Odpowiedzialność za wykonaną pracę przez podwładnych, - Odpowiedzialność za pracowników. 3. Prace w terenie: - Kierowanie pojazdem samochodowym-służbowym (załatwianie różnych spraw w terenie). 4. Warunki wykonywania pracy: - Przebywanie w zmiennych warunkach klimatycznych (temperatura, opady, wiatr) - Prace w wymuszonej pozycji ciała (kierowanie pojazdem samochodowym, obsługa komputera) - W stanie koncentracji i obciążenia psychicznego (np. obciążenie psychiczne wynikające z konieczności podejmowania decyzji, ciągłe skupienie na prowadzeniu pojazdu). 6 IDENTYFIKACJA ZAGROŻEC Na podstawie analizy stanowiska pracy, podczas wykonywania czynności związanych z wypełnianiem obowiązków kierującego pracownikami, mogą wystąpić niżej wymienione czynniki stanowiące dla niego zródło zagrożenia: A. Czynniki niebezpieczne 1. Czynniki fizyczne - Ruch drogowy, - Prąd elektryczny, - Ruchome części maszyn i urządzeń, - Ostre elementyi/lub krawędzie, - Śliskie, nierówne powierzchnie. B. Czynniki szkodliwe 1. Czynniki fizyczne - Zmienne warunki pogodowe, - Pole elektromagnetyczne, - Pole elektrostatyczne, - Oświetlenie. 2. Czynniki psychofizyczne - Obciążenie psychiczne, - Obciążenie umysłu, - Obciążenie emocjonalne. 7 C. Czynniki uciążliwe - Wymuszona pozycja ciała na stanowisku z komputerem i monitorem ekranowym, - Niewłaściwe oświetlenie na stanowisku obsługi komputera, - Obciążenie wzroku, - Wymuszona pozycja ciała podczas kierowania pojazdem samochodowym. Na omawianym stanowisku nie stwierdza się możliwości wystąpienia prac o charakterze szczególnie niebezpiecznym. Zagrożenia wypadkowe, które mogą powstać na stanowisku kierującego pracownikami z powodu pojawiania się zdarzeń niepożądanych wywołanych niebezpiecznymi czynnikami fizycznymi: - Urazy doznane w wyniku kolizji i wypadków w ruchu drogowym do śmierci włącznie, - Urazy doznane w wyniku porażenia prądem elektrycznym do śmierci włącznie, - Urazy doznane w wyniku upadku (od stłuczeń do złamań kończyn włącznie). Zagrożenia, które mogą występować w wyniku oddziaływania czynników szkodliwych: - Fizycznych: - Możliwość krótkotrwałych zachorowań (Np. przeziębień) /angina, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, grypa/. - Psychofizycznych: - Obciążenie psychiczne /niedyspozycja w wyniku przeciążenia psychiki/. 8 Zagrożenia, które mogą występować w wyniku oddziaływania czynników uciążliwych: - Choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa (dyskopatia, skrzywienie kręgosłupa, przykurcze mięśni i nóg), - Zaburzenia widzenia (osłabienie ostrości wzroku, widzenie podwójne, uczucie pieczenia, kłucia, piasku w oczach, łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek), - Syndrom Sicca (zauważalne zmniejszenie częstotliwości mrugania oczami powodujące wysychanie i wykrzywienie rogówki oraz stopniowa utrata wzroku), - Syndrom RSI (Repetitive Stain Injury) zespół urazów wywołanych jednostronnym przeciążeniem kończyn górnych na odcinku dłoń bark (dotkliwy, piekący ból przedramienia, ramienia, szyi, łopatki; obrzęk, usztywnienie, bezwład), - Zakłócenia krążenia krwi, - Bóle i zawroty głowy, - Zespół cieśni nadgarstka następstwo nieprawidłowego ułożenia rąk (przeguby ułożone ku górze) podczas korzystania z klawiatury (nadwrażliwość, drętwienie, mrowienie, oraz ból kciuka i trzech kolejnych palców, oraz dłoni i nadgarstków), - Nerwowość, rozdrażnienie. Plan działań korygujących i zapobiegawczych Ze względu na niski poziom ryzyka zawodowego na stanowisku dla kadry kierowniczej, zaleca się jedynie kontrole stanu bezpieczeństwa na opisanym stanowisku. Akceptowalne ryzyko zawodowe nie wymaga usprawnienia działań w celu jego poprawy. Opracował: St. Inspektor ds. bhp inż. Piotr Borowczyk. 9