var gemius_identifier = new String('olJKtnskK3qgSacf6Te06rPpnDSyVIwD3UvJ0vRyX_D.R7');
Poniedziałek, 24 VIII 2009 r.
Nr 160/2009 (692)
indeks alfabetyczny | A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S Ś T U W V Z Ź Ż wydanie z wybranego dnia | najczęściej czytane | najlepiej oceniane | zmień rozmiar czcionki | terminy i wydarzenia | kanał RSS
Strona głównaAkademia Gazety PodatnikaAktualnościEkonomia i gospodarkaFundusze unijneKomunikatyPodatki i składkiPolityka i politycyPrawo i proceduryProdukty, usługi, promocjeBiuletyn codziennyDziś w Gazecie PodatnikaFelietonyGazeta Podatnika polecaKomentarz rysunkowyNiezbędnik podatnikaBaza rolników i instytucji otrzymujących dopłaty do gruntów rolnych i płatność cukrowąKody pocztoweKursy walutParametry, wskaźnikiOrganizacje pożytku publicznegoUrzędy skarbowePersonaliaPracaPracuj na swoimPrawo i TyProcedury i formalnościRozliczenie roczneRynki i cenyZUS i podatki
Oceń:
zapisz jako pdf
poleć stronę
skomentuj
drukuj stronę
14 grudnia 2006 r. Podział majątku
Podział majątku następuje po ustaniu wspólności majątkowej. Nierzadko ustalenie tego, co stanowi majątek wspólny, budzi wiele wątpliwości i jest powodem sporów między rozchodzącymi się małżonkami. Co to jest wspólność majątkowa? Kiedy i jak można podzielić majątek? Kto jaką część otrzyma? Ile to kosztuje i z jakimi procedurami się wiąże? – odpowiedzi na te pytania i wiele innych informacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego znajdziemy w poniższym tekście.
Art. 31. ż 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. (Kodeks rodzinny i opiekuńczy)
CO TO JEST WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA (USTAWOWA)?
Jak wynika z art.31 ż 1 Kodeksu rodzinnego, w momencie zawarcia małżeństwa pojawia się tzw. wspólność majątkowa (ustawowa). Do jej ustanowienia nie jest konieczne żadne oświadczenie małżonków, ponieważ powstaje ona z mocy samego prawa.
Wspólność majątkowa nie powstanie, gdy małżonkowie przed zawarciem małżeństwa podpiszą intercyzę, czyli umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową.
Wspólność ustawowa obejmuje wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Tworzą one tzw. majątek wspólny, który stanowi przedmiot podziału.
Wspólność ustawowa to wspólność łączna, czyli bezudziałowa. Oznacza to, że w jej trakcie nie można określić wysokości udziału, jaki przysługuje każdemu małżonkowi.
CO SKŁADA SIĘ NA MAJĄTEK WSPÓLNY MAŁŻONKÓW?
W skład majątku wspólnego wchodzą:
przedmioty majątkowe nabyte przez oboje małżonków oraz przedmioty majątkowe nabyte przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej.
Przykład:
Pan Jan kupił nowy telewizor. Zapłacił środkami z własnego wynagrodzenia. Faktura sprzedaży została wystawiona na jego nazwisko. Mimo tego nabyty telewizor wchodzi w skład majątku wspólnego.
Jak zaznaczono wyżej, majątek wspólny tworzą przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej. Nie jest to jednak tym samym, co czas trwania małżeństwa. Wspólność majątkowa może bowiem ustać w trakcie małżeństwa. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Przykład:
Państwo Kowalscy wzięli ślub 10 lipca 2002 r. 2 czerwca 2006 r. zawarli przed notariuszem umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową. Chociaż małżeństwo Państwa Kowalskich trwa nadal, dobra nabyte od chwili ustanowienia rozdzielności nie wejdą już w skład majątku wspólnego.
Wśród przedmiotów majątkowych składających się na majątek wspólny, Kodeks rodzinny wymienia:
pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
W praktyce największe znaczenie mają dwie pierwsze grupy przedmiotów, czyli pobrane wynagrodzenia i dochody z majątku zarówno wspólnego, jak i osobistego.
Dochody z innej działalności zarobkowej Przez działalność zarobkową należy rozumieć każdy przejaw aktywności zawodowej małżonków, którego celem jest zarobkowanie, np. działalność gospodarcza, kontrakty menedżerskie, prace zawierane w ramach umów cywilnoprawnych, takich jak umowa o dzieło, umowa zlecenie itp.
Dochody z majątku wspólnego i osobistego Przepisy prawa rodzinnego nie pozostawiają żadnych wątpliwości. Zarówno dochody z majątku wspólnego, jak i dochody z osobistych majątków małżonków, zasilają ich majątek wspólny.
Przykład:
Pan Adam jest właścicielem mieszkania, które nabył jeszcze przed ślubem. Mieszkanie to wynajmuje młodemu małżeństwu, za co otrzymuje miesięcznie 1000 zł. Czynsz najmu stanowi dochód z majątku osobistego Pana Adama, ale wchodzi do majątku wspólnego.
Środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego Zgodnie z art. 83 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, osoba występująca z wnioskiem o przyjęcie do funduszu składa pisemne oświadczenie o stosunkach majątkowych istniejących między nią a jej małżonkiem. Z oświadczeniem takim występuje też każdy, kto zawarł związek małżeński po podpisaniu umowy z funduszem.
Jeżeli małżeństwo ulega rozwiązaniu przez rozwód lub zostaje unieważnione, środki zgromadzone na rachunku członka funduszu, przypadające byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków – są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w otwartym funduszu (art. 126 ww. ustawy).
CO STANOWI MAJĄTEK OSOBISTY MAŁŻONKA?
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (przedmioty nabyte przed ślubem), przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił, prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. ubrania, przedmioty związane z hobby małżonka itp.), prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość, wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków, przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków, prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy, przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Majątki osobiste nie podlegają podziałowi.
Majątek osobisty - kilka wyjaśnień
Prawa niezbywalne a spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu Prawa niezbywalne stanowią składnik majątku osobistego tylko wtedy, gdy przysługują jednej osobie. Przykładem prawa niezbywalnego, które nie zalicza się do majątku osobistego, jest spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, ponieważ może ono przysługiwać małżonkom, pomimo tego, że jest niezbywalne.
Na czym polega zasada surogacji? Z dniem 20 stycznia 2005 r. uległa zmianie kwalifikacja przedmiotów majątkowych nabytych w zamian za inne składniki majątku osobistego (tzw. surogacja). Jeśli przepis szczególny nie stanowi inaczej, to wszystko, co nabywamy w zamian za składniki majątku osobistego, nadal stanowi składnik majątku osobistego, nie zasila więc majątku wspólnego i nie podlega podziałowi.
Przykład:
Pani Zofia kupiła przed ślubem samochód, który stanowi jej majątek osobisty. Po ślubie samochód ten został sprzedany. Pieniądze uzyskane ze sprzedaży Pani Zofia przeznaczyła na zakup kina domowego i komputera. Zarówno kino domowe, jak i komputer wejdą do majątku osobistego Pani Zofii i nie będą podlegać podziałowi w ramach podziału majątku.
MAJĄTEK WSPÓLNY CZY OSOBISTY – KWESTIE SPORNE
Między małżonkami może powstać spór, czy dany przedmiot wchodzi w skład majątku wspólnego (czy będzie uwzględniany przy podziale majątku), czy należy do majątku osobistego. Na podstawie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego, małżonek zainteresowany rozstrzygnięciem tego sporu, może wytoczyć przeciwko drugiemu małżonkowi powództwo o ustalenie.
Decyzja spadkodawcy (darczyńcy) a skład majątku wspólnego W niektórych przypadkach przynależność danego przedmiotu do majątku wspólnego, może zostać uwarunkowana decyzją osób trzecich. Dotyczy to przedmiotów nabywanych przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę. W zasadzie przedmioty nabyte w taki właśnie sposób wchodzą w skład majątku osobistego, chyba że inaczej postanowił spadkodawca lub darczyńca. Jeśli spadkodawca chce, aby nabywany przedmiot zasilił majątek wspólny małżonków, zastrzeżenie takie musi zawrzeć w testamencie. Darczyńca powinien odpowiednie postanowienie zamieścić w umowie darowizny.
Przykład:
Pan Adam wraz ze swoją żoną, Panią Anną, ma wspólność majątkową. Dziadek Pana Adama postanowił podarować wnukowi samochód. Ponieważ umowa darowizny nie zawiera zapisu, zgodnie z którym samochód miałby wejść do majątku wspólnego Pana Adama i Pani Anny, staje się on składnikiem majątku osobistego Pana Adama. W razie ewentualnego podziału majątku, nie będzie stanowił przedmiotu tego podziału.
Od powyższej zasady został przewidziany wyjątek. Dotyczy on tzw. przedmiotów zwykłego urządzenia domowego. Należy do nich standardowe wyposażenie mieszkania, takie jak np. telewizor, radio, lodówka, kuchenka, pralka, odkurzacz, meble itp.
Art. 34. Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. (Kodeks rodzinny i opiekuńczy)
Przykład:
Państwo Nowak są małżeństwem, w którym istnieje wspólność majątkowa. Mama Pani Nowak podarowała swojej córce pralkę. Pralka, jako że służyć będzie obojgu małżonkom, staje się składnikiem ich majątku wspólnego i podlega podziałowi. Mama Pani Nowak może jednak zawrzeć w umowie darowizny zapis, zgodnie z którym pralka będzie stanowić składnik majątku osobistego jej córki. Musi to jednak wyraźnie zaznaczyć.
Warto zwrócić uwagę na to, kogo i jak obdarowujemy. Przepisy są jasne. Drogie prezenty od rodziców mogą stać się w przyszłości źródłem kłopotów finansowych ich dzieci. Często spadkodawcom lub darczyńcom wydaje się, że obdarowują określonym przedmiotem jedynie swoje dziecko. Tymczasem, „przy okazji”, ich właścicielem staje się również zięć lub synowa. W przypadku rozwodu wiążą się z tym późniejsze rozliczenia przy podziale majątku.
Przykład:
Pani Marta podarowała córce Basi telewizor, odkurzacz, lodówkę, pralkę oraz zmywarkę. Darowizna została uczyniona w trakcie procesu rozwodowego Basi. Ponieważ Pani Marta nie zaznaczyła, że ww. przedmioty mają stanowić składnik majątku osobistego córki, weszły one do majątku wspólnego. Przy podziale majątku, jeśli Basia zechce je zatrzymać na wyłączną własność, będzie prawdopodobnie musiała spłacić byłego męża (zwrócić mu połowę ich wartości). Pani Marta, obdarowując córkę, nieświadomie naraziła ją na dodatkowe koszty.
PODZIAŁ MAJĄTKU
Art. 35. W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. (Kodeks rodzinny i opiekuńczy)
Momentem, który wyznacza możliwość dokonania podziału majątku, zarówno sądowego, jak i umownego, jest chwila ustania wspólności ustawowej, która wcale nie musi zbiegać się z chwilą ustania małżeństwa.
Można wyróżnić ustanie wspólności w trakcie trwania małżeństwa oraz ustanie wspólności wiążące się z ustaniem małżeństwa.
W trakcie małżeństwa wspólność majątkowa może ustać z następujących przyczyn:
małżonkowie postanowią zawrzeć umowę o rozdzielność majątkową (tzw. intercyzę), sąd dokona ustanowienia rozdzielności majątkowej, jedno z małżonków zostanie ubezwłasnowolnione, w stosunku do jednego z małżonków zostanie ogłoszona upadłość, sąd orzeknie separację małżonków.
Gdy ustaje małżeństwo, zawsze następuje ustanie wspólności majątkowej. Dotyczy to następujących sytuacji:
rozwód - wspólność ustaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, śmierć jednego z małżonków albo obojga małżonków, uprawomocnienie się wyroku unieważniającego małżeństwo.
Ustanie wspólności majątkowej i podział majątku wspólnego małżonków
Do ustania wspólności majątkowej i podziału majątku wspólnego małżonków może dojść:
na podstawie umowy → UMOWNY PODZIAŁ MAJĄTKU, na mocy orzeczenia sądu → SĄDOWY PODZIAŁ MAJĄTKU.
Podział majątku wspólnego – kto ile otrzyma?
Po ustaniu wspólności majątkowej (rozwód, separacja itp.) udziały małżonków w majątku wspólnym są równe, czyli otrzymują oni po połowie.
Małżonkowie mogą jednak w intercyzie określić, że po ustaniu wspólności udziały w majątku wspólnym będą różne, np. mąż dostanie 60 proc., a żona 40 proc.
Niezależnie od zapisów w ustawie czy intercyzie, małżonkowie mogą zwrócić się do sądu z prośbą, ażeby ustalenie udziałów nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każda ze stron przyczyniła się do powstania majątku. Sąd bierze tu też pod uwagę nakład osobistej pracy przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.
Przyczyną wystąpienia z powyższym żądaniem może być zachowanie jednego z małżonków wykluczające przyznanie mu części majątku, do której ma prawo zgodnie z ustawą bądź intercyzą (np. małżonek gra na wyścigach, uprawia hazard i trwoni majątek wspólny).
Jeżeli wspólność majątkowa ustała na skutek śmierci jednego z małżonków, jego spadkobiercy mogą żądać ustalenia przez sąd nierównych udziałów tylko wtedy, gdy spadkodawca za życia wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa, o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.
PODSTAWA PRAWNA Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.)
Warto też przeczytać: Umowny podział majątku Sądowy podział majątku Intercyza – co to takiego?
Magdalena Stec
zapisz jako pdf
poleć stronę
skomentuj
drukuj stronę
Ostatnie artykuły z działu - Prawo i Ty
Abonament RTV Postępowanie nakazowe Postępowanie w sprawach gospodarczych Administrowanie i zarządzanie nieruchomościami Aktualizacja opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste Prawo pierwokupu nieruchomości Ewidencja gruntów i budynków Użyczenie rzeczy Tańsza własność – korzystniejsze zasady przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości Bezprzetargowa sprzedaż nieruchomości gminnych Zmiany w zasadach wykupu mieszkań komunalnych Poradnik potencjalnego przestępcy podatkowego (2) – Jak uniknąć kary Poradnik potencjalnego przestępcy podatkowego (1) — ile wynosi stawka dzienna i inne przydatne pojęcia Służebności gruntowe Renty strukturalne – gospodarstwo za rentę
OPINIE UŻYTKOWNIKÓW
Maciek | 06.07.2009Podział majątku przedślubnego Ślub z żoną wziąłem w lipcu 1986r. Do 3.11.1986 głównym najemcą mieszkania (PGM) była moja mama, która w tym dniu poprzez Konsulat zrzekła się go na moją korzyść. Do tego czasu jako pełnomocnik zarządzałem ww. mieszkaniem (korespondencja z PGM oraz opłaty za media). W 1992 roku wraz z żoną dokonaliśmy zamiany mieszkania PGM do Spółdzielni Mieszkaniowej z lokatorskim prawem do lokalu, gdzie głównym najemcą byłem ja. W 2001 mieszkanie zostało przekształcone jako własnościowe prawo do lokalu (własnościowe prawo do lokalu należy do obojga małżonków). Rozwód w toku z winy pozwanej. Czy mam prawo przy podziale majątku odliczyć wartość pierwszego mieszkania jako majątek przedślubny? edmund | 19.05.2009Prosze rozszerzyc informace o koszty sadowe jakie sie wiaza z tym tematem. 4 | Marek | 11.05.2009Czy ojciec ma prawo mnie wymeldować z mieszkania ,które ma zapisane przez mojego dziadka?Czy może je sprzedać podczas,gdy zamieszkujemy tutaj wraz z mamą i rodzeństwem pełnoletnim.Czy jego kłopoty z alkoholem mogą wpływać na zmianę kwalifikacji prawnej posiadania domu.Mama z tytułu prawa jest we wspólnocie majątkowej,lecz dom został zapisany u notariusza tylko na ojca na podstawie testamentu trzy lata temu.Czy jego doradcy od kieliszka mogą nam wyrządzić jeszcze większą krzywdę? 1 | M. | 06.04.2009Budując dom zlikwidowaliśmy sądownie książeczkę mieszkaniową dziecka, składając oświadczenie, że będzie miało mieszkanie w tym domu. Obecnie dziecko jest już pełnoletnie. Czy przy podziale majątku otrzyma swój udział? 1 | ja | 24.02.2009niedługo kończę 18 lat mam tylko ojca jakie mam prawo do majątku i kiedy bo w obecnej chwili mieszkam u swojej dziewczyny
3 | kuba | 23.01.2009mam pytanie, jeżeli chata stoi na moją mamę i na mojego ojca, to można podzielić dom na trzech? Jestem już pełnoletni i jestem zameldowany w tym domu. proszę odpisz ktoś bo nie wiem czy mogę podjąć z mamą taki temat! 1 | Kowalska Bozena | 03.12.2008Poprosze skomentowac,czy byly maz moze zadac w sadzie roszczen do lokatorskiego spoldzielczego prawa do lokalu,jesli nie wywiazuje sie w pelni z obowiazku alimentacyjnego,a studiujace dziecko pozostaje wylacznie na moim utrzymaniu? Ragage | 25.10.2008Rzeczowy, świetny artykuł - znakomicie naświetlający problem. Polecam