Prawo Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony fragment
WYKŁADY I ĆWICZENIA Prawo Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony W sprzedaży: A. Nowak-Far (red.) PRAWO RWIATOWEJ ORGANIZACJI HANDLU A UNIA EUROPEJSKA Akademia Prawa A. Łazowski (red.) PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ. TESTY. KAZUSY. TABLICE, wyd. 4 Podręczniki Prawnicze B. Kuxniak ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE. PYTANIA. TABLICE Ćwiczenia Becka M. Fedorowicz, K. Nizioł PRAWO FINANSOWE POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ Wykłady i Ćwiczenia M. M. Kenig-Witkowska (red.) PRAWO INSTYTUCJONALNE UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 4 Podręczniki Prawnicze A. Łazowski, A. Zawidzka PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE Podręczniki Prawnicze E. Skibińska PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Z WPROWADZENIEM Teksty Ustaw Becka PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Z WPROWADZENIEM, wyd. 10 Twoje Prawo www.sklep.beck.pl Prawo Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony dr Jacek Barcik Uniwersytet Rląski dr Aleksandra Wentkowska Uniwersytet Jagielloński Redakcja: Aleksandra Dróżdż Poszczególne rozdziały opracowali: Jacek Barcik: I, II, III, IV ż 12 12.IV, VI, XII, XIII, XIV, XV Aleksandra Wentkowska: IV ż 12.V 12.VI, ż 13, ż 14, V, VII, VIII, IX, X, XI, XVI Wydawnictwo C. H. Beck 2008 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: DTP Service Druk i oprawa: ELPIL, Siedlce ISBN 978-83-255-0273-7 Spis treSci Przedmowa .............................................................................................................. XV Wykaz skrótów ......................................................................................................... XVII Wykaz najważniejszej literatury ............................................................................. XXIII Rozdział I. Zagadnienia wstępne ........................................................................... 1 ż 1. Pojęcie instytucji europejskich w szerokim i wąskim znaczeniu ....... 1 ż 2. Informacje ogólne o organizacjach międzynarodowych ................ 1 I. Definicja organizacji międzynarodowej ...................................... 2 II. Typologie organizacji międzynarodowych ................................ 3 III. Cechy organizacji ponadnarodowych ....................................... 4 IV. PodmiotowoSć organizacji międzynarodowych ........................ 5 V. Funkcje organizacji międzynarodowych ..................................... 6 VI. Struktura organizacji międzynarodowych ................................... 7 VII. Funkcjonariusze międzynarodowi ................................................. 9 VIII. Charakter prawny uchwał międzynarodowych organizacji rządowych ................................................................... 10 IX. Tryby podejmowania uchwał w organizacjach międzynarodowych ........................................................................ 11 X. Członkostwo w międzynarodowych organizacjach rządowych ........................................................................................ 13 Rozdział II. Zarys historii integracji europejskiej ................................................... 15 ż 3. Koncepcje integracji europejskiej ....................................................... 15 ż 4. Etapy integracji ........................................................................................ 15 ż 5. Periodyzacja historii integracji europejskiej ........................................ 16 I. Okres przed 1945 r. ......................................................................... 16 II. Okres od 1946 r. do 1951 r. ........................................................... 18 III. Okres od 1951 r. do 1957 r. ........................................................... 19 IV. Okres od 1957 r. do 1986 r. ........................................................... 21 V. Okres od 1986 r. do 1993 r. ........................................................... 22 VI. Okres od 1993 r. do 1997 r. ........................................................... 23 V Spis treSci VII. Okres od 1997 r. do 2001 r. ........................................................... 24 VIII. Proces postnicejski .......................................................................... 25 IX. Prace Konwentu Europejskiego .................................................... 26 X. Konferencja Międzyrządowa 2003/2004 ...................................... 26 XI. Proces ratyfikacyjny Traktatu Konstytucyjnego .......................... 27 XII. Przygotowanie Traktatu Reformującego ..................................... 28 XIII. Traktat z Lizbony .............................................................................. 29 Rozdział III. Budowa UE i jej charakter prawny .................................................... 31 ż 6. Filarowa konstrukcja UE .......................................................................... 31 ż 7. Dach konstrukcji UE ............................................................................. 33 I. Cele UE ............................................................................................. 33 II. Jednolite ramy instytucjonalne ..................................................... 34 III. Zasady UE ......................................................................................... 35 IV. Sankcje na wypadek naruszenia zasad UE ................................ 38 ż 8. Fundament konstrukcji UE ................................................................... 41 I. Wzmocniona współpraca ............................................................. 41 II. Zmiana traktatów tworzących UE ............................................... 41 III. Uzyskanie członkostwa w UE ......................................................... 43 IV. MożliwoSć wykluczenia z UE .......................................................... 47 V. Zagadnienie wystąpienia z UE ...................................................... 47 VI. Czas obowiązywania TUE .............................................................. 49 ż 9. Pozostałe kwestie związane z konstrukcją UE ..................................... 50 I. Terytorialny zakres obowiązywania TUE i TWE ............................ 50 II. Stowarzyszenie ze Wspólnotami Europejskimi ............................. 53 III. Podmiotowy zakres obowiązywania TUE i TWE .......................... 55 IV. Symbole UE ...................................................................................... 56 V. Języki UE ........................................................................................... 58 VI. Siedziba instytucji unijnych ............................................................ 60 ż 10. Zagadnienie podmiotowoSci UE ........................................................... 61 ż 11. Unia Europejska jako organizacja międzynarodowa ........................ 63 Rozdział IV. Struktura instytucjonalna UE .............................................................. 65 ż 12. Organy główne UE/WE ........................................................................... 65 I. Rada Europejska ............................................................................. 65 II. Parlament Europejski ....................................................................... 69 III. Rada .................................................................................................. 75 IV. Komisja Europejska .......................................................................... 82 V. Trybunał SprawiedliwoSci Wspólnot Europejskich ...................... 89 VI. Trybunał Obrachunkowy ............................................................... 96 ż 13. Organy pomocnicze i doradcze .......................................................... 101 I. Komitet Ekonomiczno-Społeczny .................................................. 101 II. Komitet Regionów ........................................................................... 102 III. Agencje Unii Europejskiej ............................................................... 104 ż 14. Zasada równowagi instytucjonalnej ..................................................... 107 VI Spis treSci Rozdział V. ródła prawa UE ................................................................................... 109 ż 15. Podział kompetencji między Wspólnotę a państwa członkowskie ............................................................................................. 109 ż 16. Klasyfikacja xródeł prawa wspólnotowego ........................................ 113 I. Zasady prawa wspólnotowego .................................................... 115 II. Akty prawa wspólnotowego ......................................................... 131 ż 17. Polityka prawa wspólnotowego ............................................................ 137 I. Orzecznictwo ETS i SPI .................................................................... 138 ż 18. Wykładnia prawa wspólnotowego ...................................................... 139 I. Wykładnia językowa ....................................................................... 142 II. Wykładnia historyczna .................................................................... 143 III. Wykładnia celowoSciowa .............................................................. 144 IV. Wykładnia kontekstowa ................................................................. 145 V. Wykładnia porównawcza .............................................................. 146 Rozdział VI. Procedury stanowienia prawa pochodnego WE ............................ 149 ż 19. Rodzaje procedur stanowienia prawa ................................................ 149 I. Tworzenie prawa przez samą Radę, bez udziału Parlamentu 151 II. Procedura konsultacji ..................................................................... 151 III. Procedura współpracy ................................................................... 152 IV. Procedura współdecydowania .................................................... 154 V. Procedura zgody ........................................................................... 156 ż 20. Procedury prawodawcze według Traktatu z Lizbony ....................... 156 I. Zwykła procedura prawodawcza ................................................ 156 II. Szczególna procedura prawodawcza ........................................ 159 ż 21. Stanowienie prawa przez Komisję ........................................................ 159 ż 22. Procedura budżetowa ............................................................................ 161 I. Zagadnienia wprowadzające ..................................................... 161 II. Przebieg procedury ....................................................................... 164 Rozdział VII. Prawo WE wobec prawa międzynarodowego i krajowego ......... 169 ż 23. Prawo międzynarodowe a prawo WE ................................................. 169 ż 24. Prawo krajowe a prawo WE .................................................................. 171 I. Istota orzeczenia wstępnego ........................................................ 171 II. Wybrane państwa członkowskie .................................................. 178 Rozdział VIII. Sądowy system ochrony prawnej ................................................... 199 ż 25. Postępowanie przed Trybunałem SprawiedliwoSci ............................ 199 I. Procedura pisemna ........................................................................ 200 II. Procedura ustna .............................................................................. 203 III. Pomoc prawna i reprezentacja stron w procesie .................... 204 IV. Koszty postępowania ...................................................................... 205 ż 26. Jurysdykcja Trybunału SprawiedliwoSci ................................................ 205 I. Jurysdykcja administracyjna .......................................................... 206 II. Jurysdykcja kontrolna ..................................................................... 215 VII Spis treSci III. Jurysdykcja niesporna .................................................................... 237 IV. Jurysdykcja odwoławcza .............................................................. 238 Rozdział IX. Pozasądowy system ochrony prawnej ............................................. 241 ż 27. Ewolucja praw podstawowych we Wspólnocie Europejskiej .......... 241 ż 28. Europejski Trybunał SprawiedliwoSci a Europejski Trybunał Praw Człowieka ................................................................................................. 247 ż 29. Przystąpienie WE do EKPC ..................................................................... 249 ż 30. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej ....................................... 251 ż 31. Znaczenie pojęcia praw podstawowych ............................................ 258 ż 32. Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej ................................. 258 ż 33. SOLVIT ........................................................................................................ 260 ż 34. Obywatelstwo europejskie ..................................................................... 261 I. Geneza i charakter ........................................................................ 261 II. Uprawnienia wynikające z obywatelstwa .................................. 262 Rozdział X. Swobody wspólnego rynku ................................................................ 273 ż 35. Swobody jednolitego rynku wewnętrznego ........................................ 273 I. Swobodny przepływ osób ............................................................. 280 II. Swobody gospodarcze .................................................................. 288 Rozdział XI. Polityki wspólnotowe .......................................................................... 315 ż 36. Zagadnienia wstępne ............................................................................. 315 I. Definicja polityki wspólnotowej ..................................................... 315 II. Zakres przedmiotowy polityk ......................................................... 315 ż 37. Systematyzacja polityk ............................................................................ 316 I. Wspólna polityka rolna ................................................................... 316 II. Wspólna polityka transportowa .................................................... 318 III. Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji ................................... 319 IV. Polityka w zakresie zatrudnienia ................................................... 320 V. Wspólna polityka handlowa ......................................................... 321 VI. Polityka społeczna, edukacja, kształcenie i młodzież .............. 322 VII. Kultura ............................................................................................... 323 VIII. Zdrowie publiczne ........................................................................... 324 IX. Ochrona konsumentów ................................................................. 325 X. Polityka przemysłowa ..................................................................... 326 XI. SpójnoSć gospodarcza i społeczna ............................................. 326 XII. Badania i rozwój technologiczny ................................................. 327 XIII. Polityka ochrony Srodowiska naturalnego .................................. 328 XIV. Usługi audiowizualne ...................................................................... 329 XV. Polityka telekomunikacyjna ........................................................... 330 ż 38. Zmiany w Traktacie z Lizbony ................................................................ 331 Rozdział XII. Unia Gospodarcza i Walutowa ......................................................... 335 ż 39. Definicja i założenia Unii Gospodarczej i Walutowej ........................ 335 VIII Spis treSci ż 40. Podstawy traktatowe Unii Gospodarczej i Walutowej ...................... 336 ż 41. Etapy tworzenia unii walutowej ............................................................ 337 ż 42. Zasady i instrumenty działania Unii Gospodarczej i Walutowej ...... 338 ż 43. Członkostwo w Unii Gospodarczej i Walutowej ................................. 340 I. Zakres terytorialny Unii Gospodarczej i Walutowej .................... 340 II. Kryteria członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej .......... 341 III. MożliwoSć wystąpienia z Unii Gospodarczej i Walutowej ........ 342 IV. Perspektywy członkostwa Polski w Unii Gospodarczej i Walutowej ...................................................................................... 342 ż 44. Instytucje działające w ramach Unii Gospodarczej i Walutowej ... 343 I. Europejski System Banków Centralnych ...................................... 343 II. Europejski Bank Centralny ............................................................. 344 III. Komitet Ekonomiczno-Finansowy .................................................. 345 Rozdział XIII. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE .................... 347 ż 45. Istota WPZiB ............................................................................................... 347 ż 46. Geneza WPZiB .......................................................................................... 348 I. Plan Plevena i Europejska Wspólnota Obronna ........................ 348 II. Plan Foucheta ................................................................................. 348 III. Raport Davignona i Europejska Współpraca Polityczna .......... 348 IV. Jednolity Akt Europejski .................................................................. 349 V. Traktat z Maastricht ........................................................................ 350 VI. Traktat z Amsterdamu .................................................................... 350 VII. Traktat z Nicei .................................................................................. 350 VIII. Traktat z Lizbony .............................................................................. 351 ż 47. Zasady działań zewnętrznych UE .......................................................... 351 ż 48. Cele działań zewnętrznych UE .............................................................. 352 ż 49. Instytucje działające w ramach WPZiB ................................................ 354 I. Rada Europejska ............................................................................. 354 II. Rada UE ............................................................................................ 354 III. Komisja Europejska .......................................................................... 356 IV. Parlament Europejski ....................................................................... 357 V. Prezydencja ...................................................................................... 359 VI. Sekretarz Generalny Rady/Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiB .... 361 VII. Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa ........................................... 363 VIII. Komitet Wojskowy ........................................................................... 364 IX. Sztab Wojskowy ............................................................................... 365 X. Komitet ds. Cywilnych Aspektów Zarządzania Kryzysowego .... 366 XI. Centrum Satelitarne ........................................................................ 367 XII. Instytut Studiów nad Bezpieczeństwem ...................................... 368 XIII. Europejska Agencja Obrony ......................................................... 369 XIV. Specjalni Przedstawiciele ............................................................... 371 XV. Korespondenci europejscy ............................................................ 372 ż 50. Instrumenty realizacji WPZiB ................................................................... 372 I. Zasady i ogólne wytyczne ............................................................. 373 IX Spis treSci II. Wspólne strategie ........................................................................... 373 III. Wspólne działania ........................................................................... 374 IV. Wspólne stanowiska ........................................................................ 375 V. Systematyczna współpraca między państwami członkowskimi .................................................................................. 375 VI. Umowy międzynarodowe .............................................................. 376 VII. OSwiadczenia i deklaracje ............................................................ 378 ż 51. Mechanizm decyzyjny WPZiB ................................................................. 378 I. Inicjatywa prawodawcza .............................................................. 378 II. Procedury prawodawcze .............................................................. 379 III. Publikacja i wejScie w życie aktów WPZiB .................................. 381 IV. Sądowa kontrola aktów WPZiB ..................................................... 381 V. Stosowanie aktów WPZiB w prawie krajowym ........................... 382 ż 52. Finansowanie WPZiB ................................................................................ 383 ż 53. Międzyfilarowe zależnoSci ...................................................................... 385 I. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa a I filar UE ... 385 II. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa a III filar UE ... 386 ż 54. Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony .................................... 387 I. Geneza EPBiO .................................................................................. 387 II. Podstawy prawne EPBiO ................................................................ 388 III. Dotychczasowe osiągnięcia ......................................................... 389 ż 55. Polityka UE wobec poszczególnych regionów Swiata ...................... 398 I. Stosunki Transatlantyckie ................................................................ 398 II. Nieczłonkowskie kraje Europy Zachodniej .................................. 398 III. Bałkany ............................................................................................. 399 IV. Obszar b. ZSRR ................................................................................. 399 V. Afryka i Bliski Wschód ..................................................................... 399 VI. Ameryka Łacińska i Karaiby .......................................................... 400 VII. Azja i Pacyfik ................................................................................... 400 VIII. Europejska Polityka Sąsiedztwa ..................................................... 400 IX. Stosunki dyplomatyczne ................................................................. 401 ż 56. Stosunki zewnętrzne UE w Swietle TL .................................................... 402 I. Współpraca na rzecz rozwoju ...................................................... 403 II. Współpraca gospodarcza, finansowa i techniczna z państwami trzecimi ...................................................................... 404 III. Pomoc humanitarna ...................................................................... 404 IV. Klauzula solidarnoSci ....................................................................... 405 Rozdział XIV. Współpraca Policyjna i Sądowa w sprawach Karnych /Przestrzeń WolnoSci Bezpieczeństwa i SprawiedliwoSci .................................... 407 ż 57. Istota Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych ........ 407 ż 58. Geneza Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych ... 408 I. Grupa TREVI ..................................................................................... 408 II. Układy z Schengen ....................................................................... 409 III. Traktat z Maastricht ....................................................................... 410 X Spis treSci IV. Traktat z Amsterdamu .................................................................... 410 V. Szczyt w Tampere ........................................................................... 410 VI. Traktat z Nicei .................................................................................. 411 VII. Traktat z Lizbony .............................................................................. 411 ż 59. Zasady Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych ..... 412 ż 60. Cel Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych ........... 412 ż 61. Instytucje działające w ramach Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych ........................................................... 413 I. Rada Europejska ............................................................................. 413 II. Rada UE ............................................................................................ 414 III. Komisja Europejska .......................................................................... 414 IV. Parlament Europejski ....................................................................... 415 V. Komitet Koordynacyjny ................................................................. 415 ż 62. Instrumenty realizacji Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych .............................................................................. 416 I. Wspólne stanowiska ........................................................................ 416 II. Decyzje ramowe ............................................................................. 417 III. Decyzje ............................................................................................. 418 IV. Konwencje międzynarodowe ....................................................... 418 V. Wspólne działania ........................................................................... 419 VI. Akty nieformalne ............................................................................. 420 ż 63. Mechanizm decyzyjny Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych .............................................................................. 420 I. Inicjatywa prawodawcza .............................................................. 420 II. Procedury prawodawcze .............................................................. 421 III. Publikacja i wejScie w życie aktów Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych ................................................. 423 IV. Sądowa kontrola aktów Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych ..................................................................... 424 V. Stosowanie aktów Współpracy Policyjnej i Sądowej w prawie krajowym ........................................................................ 425 ż 64. Finansowanie Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych ..................................................................................................... 426 ż 65. Międzyfilarowe zależnoSci ...................................................................... 427 I. Współpraca Policyjna i Sądowa w sprawach Karnych a I filar UE ......................................................................................... 427 II. WPZiB a III filar UE ............................................................................ 427 ż 66. Kontrola graniczna, azyl i imigracja ..................................................... 427 ż 67. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych .................................... 431 I. Podstawy prawne .......................................................................... 431 II. Dotychczasowe osiągnięcia ......................................................... 432 III. Zmiany w Traktacie z Lizbony ....................................................... 434 ż 68. Współpraca sądowa w sprawach karnych ....................................... 435 I. Podstawy prawne ........................................................................... 435 XI Spis treSci II. Eurojust .............................................................................................. 435 III. Europejska Sieć Sądowa w sprawach karnych ......................... 437 IV. Sędziowie łącznikowi ...................................................................... 437 V. Prokuratura Europejska ................................................................... 438 VI. Europejski Nakaz Aresztowania ..................................................... 438 VII. Zabezpieczania dowodów i mienia ............................................ 441 VIII. Zmiany w Traktacie z Lizbony ....................................................... 442 ż 69. Współpraca policyjna ............................................................................. 443 I. Podstawy prawne ........................................................................... 443 II. Europol .............................................................................................. 444 III. Wspólne zespoły dochodzeniowo-Sledcze ................................. 446 IV. Inne formy współpracy .................................................................. 447 V. Zmiany w Traktacie z Lizbony ....................................................... 448 ż 70. Zwalczanie przestępczoSci zorganizowanej ........................................ 448 I. Rasizm i ksenofobia ........................................................................ 448 II. Terroryzm ........................................................................................... 449 III. Handel ludxmi i przestępstwa przeciwko dzieciom ................... 452 IV. Handel narkotykami ........................................................................ 453 V. Korupcja i pranie brudnych pieniędzy ........................................ 454 VI. Nadużycia finansowe ..................................................................... 454 Rozdział XV. ElastycznoSć w procesie integracji europejskiej ........................... 457 ż 71. Istota elastycznoSci .................................................................................. 457 ż 72. Wzmocniona współpraca ...................................................................... 458 I. Wzmocniona współpraca w I filarze UE ..................................... 458 II. Wzmocniona współpraca w II filarze UE ..................................... 460 III. Wzmocniona współpraca w III filarze UE .................................... 463 IV. Wzmocniona współpraca w regulacjach Traktatu z Lizbony ... 463 ż 73. Stała współpraca strukturalna .............................................................. 466 Rozdział XVI. Polska w UE ........................................................................................ 469 ż 74. Geneza procesu integracji .................................................................... 469 ż 75. Integracja instytucjonalna Polski z UE .................................................. 473 ż 76. Konstytucja RP wobec integracji .......................................................... 476 I. Przekazywanie kompetencji (art. 90 Konstytucji RP) ................. 476 II. Stosowanie prawa wspólnotowego (art. 91 Konstytucji RP) ... 478 ż 77. Dyrektywy wykładni proeuropejskiej Trybunału Konstytucyjnego ... 480 ż 78. Dyrektywy wykładni proeuropejskiej Europejskiego Trybunału SprawiedliwoSci ........................................................................................ 483 I. Przed akcesją ................................................................................... 483 II. Po akcesji ......................................................................................... 486 ż 79. Integracja ekonomiczna ........................................................................ 490 I. Fundusze przedakcesyjne .............................................................. 490 II. Fundusze poakcesyjne ................................................................... 491 XII Spis treSci Rozdział XVII. Kazusy ............................................................................................... 495 Kazus 1. Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego ............................................................. 495 Kazus 2. Status członka Komisji Europejskiej ........................................ 500 Kazus 3. Stosowanie prawa wspólnotowego. Implementacja dyrektyw. OdpowiedzialnoSć państwa. Zasada skutku bezpoSredniego ............................................................................... 503 Kazus 4. Kompetencje prawotwórcze Komisji Europejskiej ............... 505 Kazus 5. Relacje między sądami państw członkowskich a ETS. Orzeczenie wstępne. Wykładnia prawa wspólnotowego......... 507 Kazus 6. Naruszenie zobowiązania wspólnotowego przez państwo członkowskie. Swoboda przepływu pracowników. Uznanie kwalifikacji ......................................................................................... 509 Kazus 7. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich. WłaSciwoSć Komisji. Skarga na bezczynnoSć. Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej ................................................................ 511 Kazus 8. Swoboda Swiadczenia usług. Zakaz dyskryminacji. Implementacja dyrektyw ............................................................... 513 Kazus 9. Polityka społeczna. Zasada niedyskryminacji. Dyskryminacja poSrednia i bezpoSrednia. Skutek bezpoSredni prawa pierwotnego i wtórnego ................................................... 515 Kazus 10. Nadmierny deficyt budżetowy ............................................ 517 Kazus 11. Procedura wydawania aktów WPZiB. Międzyfilarowe zależnoSci. Nakładanie sankcji na państwo trzecie. Jurysdykcja Trybunału SprawiedliwoSci ....................................... 521 Kazus 12. Europejski nakaz aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi. Zbliżenie ustawodawstw krajowych. Zniesienie weryfikacji pod kątem podwójnej odpowiedzialnoSci karnej .......................................... 523 Kazus 13. Procedura nawiązania wzmocnionej współpracy. Przystąpienie do wzmocnionej współpracy ............................... 526 Kazus 14. Przystąpienie do UE. Stosowanie prawa wspólnotowego. Swoboda przepływu osób .............................. 528 Indeks rzeczowy ....................................................................................................... 531 XIII Przedmowa Książka, która znalazła się w Państwa rękach napisana została przede wszystkim z mySlą o studentach prawa i administracji. Cenną pomoc dydaktyczną odnajdą w nim również studenci zarządzania, ekonomii, nauk politycznych i pokrewnych kie- runków studiów. Autorzy starali się uwzględniać w potrzebnym zakresie także pro- blemy powstające przy stosowaniu prawa wspólnotowego w polskim porządku prawnym, stąd odwołania do szeroko cytowanego orzecznictwa Europejskiego Trybunału SprawiedliwoSci oraz sądów państw członkowskich. Omówiony materiał obejmuje najistotniejsze zagadnienia obowiązującego pra- wa instytucjonalnego i materialnego Unii Europejskiej, z uwzględnieniem najnow- szych zmian, zakładanych przez Traktat z Lizbony. Wziąwszy pod uwagę fakt, że re- formy lizbońskie nie są jeszcze prawem obowiązującym, autorzy uznali za celowe ograniczyć się do zakreSlenia nowych rozwiązań prawnych i zasadniczych zmian, jakie zajdą w obowiązującym prawie Unii Europejskiej po ratyfikacji Traktatu przez wszystkie państwa członkowskie. Tok wykładu uzupełniany jest kazusami, mającymi na celu praktyczną weryfikację nabytej wiedzy. Dołączony do książki wykaz najważniejszej i aktualnej literatury za- chęca Czytelników do samodzielnego pogłębienia posiadanych wiadomoSci. Stan prawny został uwzględniony na dzień 1.9.2008 r. Katowice, czerwiec 2008 r. Jacek Barcik, Aleksandra Wentkowska XV Wykaz skrótów 1. Akty prawne AW ................................... Akt Wspólnot Europejskich (European Community Act) z 17.10.1972 r., c. 68 EKPC ................................ Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych WolnoSci z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) GATT ................................ Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu (Gene- ral Agreement on Tariffs and Trade) z 30.10.1947 r. JAE ................................... Jednolity Akt Europejski z 1986 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/5) Karta NZ .......................... Karta Narodów Zjednoczonych z 26.6.1945 r. (Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90 ze zm.) konwencja brukselska ........................ konwencja z 27.9.1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlo- wych (Dz.Urz. WE 1972 L 299/32) konwencja brukselska II ..................... konwencja z 28.5.1998 r. o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cy- wilnych i handlowych (Dz.Urz. WE 1998 C 27/1) konwencja haska .......... konwencja z 15.11.1965 r. o doręczaniu za granicą do- kumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. WE 1997 C 261/2) konwencja lugańska ......................... konwencja z 16.9.1988 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlo- wych (Dz.U. z 2000 r. Nr 10, poz. 132) konwencja rzymska ....... konwencja EWG z 19.6.1980 r. o prawie właSciwym dla zobowiązań umownych (Dz.U. z 2008 r. Nr 10, poz. 57) XVII Wykaz skrótów konwencja wiedeńska ....................... Konwencja Wiedeńska o Prawie Traktatów z 23.5.1969 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439) KPK.................................... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KPP.................................... Karta praw podstawowych Unii Europejskiej z 14.12.2007 r. (Dz.Urz. UE 2007 C 303/1) regulamin PE ................... Regulamin Parlamentu Europejskiego z 15.2.2005 r. (Dz.Urz. UE 2005 L 44/1) TA ..................................... Traktat z Amsterdamu, zmieniający Traktat o Unii Euro- pejskiej, Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europej- skie i niektóre związane z nimi akty z 2.10.1997 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/31) TEWEA .............................. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Ener- gii Atomowej z 25.3.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/3) TEWG ............................... Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospo- darczą z 25.3.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) TEWWiS ............................ Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali z 18.4.1951 r. TFUE .................................. Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 9.5.2008 r. (Dz.Urz. UE 2008 C 115/47) TK ..................................... Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy z 29.10.2004 r. (Dz.Urz. UE 2004 C 310/474) TL ...................................... Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europej- skiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z 13.12.2007 r. (Dz.Urz. UE 2007 C 306/1) TN ..................................... Traktat z Nicei zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie niektó- re związane z nimi akty z 26.2.2001 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/32) TRIPs ................................. Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własnoSci intelektualnej (Agreement on Trade-Rela- ted Aspects on Intellectual Property Rights) z 15.4.1994 r. TUE ................................... Traktat o Unii Europejskiej z 7.2.1992 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30) TWE .................................. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) 2. Organy, instytucje i organizacje AKP .................................. Afryka, Karaiby, Pacyfik ASEAN ............................. Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej COERPER ......................... Comit de Representants Permanents (Komitet Stałych Przedstawiecieli) XVIII Wykaz skrótów EBC .................................. Europejski Bank Centralny EBI .................................... Europejski Bank Inwestycyjny EDA .................................. Europejska Agencja Ochrony EFTA ................................. European Free Trade Association (Europejskie Stowa- rzyszenie Wolnego Handlu) ERPO ................................ Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich ETPC ................................. Europejski Trybunał Praw Człowieka ETS .................................... Europejski Trybunał SprawiedliwoSci EWEA ............................... Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) EWG ................................. Europejska Wspólnota Gospodarcza EWO ................................. Europejska Wspólnota Obronna EWWiS .............................. Europejska Wspólnota Węgla i Stali FTK .................................... Federalny Trybunał Konstytucyjny ICAO ................................ Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego IGC .................................. Intergovernmental Conference (Konferencja Mię- dzyrządowa) KBWE ................................ Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie K KE ...................................... Komisja Europejska KES ................................... Komitet Ekonomiczno-Społeczny KPB ................................... Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa KR ..................................... Komitet Regionów KW .................................... Komitet Wojskowy Unii Europejskiej MSZ .................................. Ministerstwo Spraw Zagranicznych MTS .................................. Międzynarodowy Trybunał SprawiedliwoSci NATO ............................... North Atlantic Treaty Organization (Organizacja Trak- tatu Północnoatlantyckiego) OBWE ............................... Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie ONZ .................................. Organizacja Narodów Zjednoczonych PE ..................................... Parlament Europejski PISM ................................. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych RE ..................................... Rada Europy SPI .................................... Sąd Pierwszej Instancji STSM ................................. Stały Trybunał SprawiedliwoSci Miedzynarodowej SW .................................... Sztab Wojskowy Unii Europejskiej TO .................................... Trybunał Obrachunkowy UE ..................................... Unia Europejska Tryb. Konst. ...................... Trybunał Konstytucyjny UZE ................................... Unia Zachodnioeuropejska WE .................................... Wspólnota Europejska WMO ............................... Międzynarodowa Organizacja Meteorologiczna XIX