EKONOMIA
EKONOMIA
Determinanty dochodu narodowego
Ruch okrÄ™\
ny w gospodarce
Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz
© Copyright by Dariusz Prokopowicz
Ruch okrÄ™\
ny w gospodarce
OkrÄ™\
ny przepływ dochodów i wydatków (zasobów
OkrÄ™\
ny przepływ dochodów i wydatków (zasobów
rzeczowych i pieniÄ™\
nych) w gospodarce polega na
rzeczowych i pieniÄ™\
nych) w gospodarce polega na
dostarczania przez gospodarstwa domowe
dostarczania przez gospodarstwa domowe
przedsiębiorstwom czynników produkcji, za które
przedsiębiorstwom czynników produkcji, za które
otrzymujÄ… wynagrodzenie (Y) umo\
liwiajÄ…ce nabywanie
otrzymujÄ… wynagrodzenie (Y) umo\
liwiajÄ…ce nabywanie
dóbr i usług (C) dostarczanych przez przedsiębiorstwa
dóbr i usług (C) dostarczanych przez przedsiębiorstwa
(wydatki gospodarstw stanowią więc wpływy
(wydatki gospodarstw stanowią więc wpływy
przedsiębiorstw i odwrotnie).
przedsiębiorstw i odwrotnie).
2
Analiza rozpoczyna się od sytuacji, w której eliminuje się wpływ
Analiza rozpoczyna się od sytuacji, w której eliminuje się wpływ
państwa i wymiany gospodarczej z zagranicą.
państwa i wymiany gospodarczej z zagranicą.
Przepływ
Przepływ
Przepływ
Przepływ
zasobów i
zasobów i
pieniÄ™\
nych
pieniÄ™\
nych
strumieni dóbr
strumieni dóbr
wydatków i
wydatków i
materialnych
materialnych
dochodów
dochodów
3
Obieg wewnętrzny i zewnętrzny
Obieg wewnętrzny przedstawia przepływ pracy z
gospodarstw domowych do przedsiębiorstw; za pracę
gospodarstwa domowe mogą uzyskać dochody, za które
nabywajÄ… dobra.
Obieg zewnętrzny przedstawia przepływ pienię\
nych
wydatków i dochodów; wydatki przedsiębiorstw ponoszone z
tytułu opłaty pracy są równocześnie dochodami gospodarstw
domowych. Wydatki gospodarstw domowych przeznaczone
na zakup dóbr i usług stanowią równocześnie dochody
przedsiębiorstw.
4
Obieg wewnętrzny i zewnętrzny
Obieg wewnętrzny i zewnętrzny
Obieg wewnętrzny ma zatem wymiar realny (praca i
usługi), a obieg zewnętrzny obejmuje przepływy
pieniÄ™\
ne.
Równość między wielkością dochodów a wielkością
wydatków wynika z rachunkowości, wszystkie wydatki na
zakup dóbr i usług są równocześnie dochodami
producentów dóbr i usług i stosowanie do tego ka\
da
transakcja powodująca wydatki musi powodować
powstanie dochodów.
Równocześnie ka\
da transakcja przynosząca dochód
musi być rezultatem poniesionych wydatków.
5
Ruch okrÄ™\
ny  inwestycje i oszczędności
Wydatki gospodarstw domowych na dobra i usługi
C
Dobra i usługi d la gospodarstw domowych
I
S
Wydatki
Oszczędności
inwestycyjne
Dobra
kapitałowe dla
przedsiębiorstw
Gospodarstwa
Przedsiębiorstwa
domowe
Usługi czynników produkcji
Y
Dochody czynników produkcji
6
Państwo i ruch okrę\
ny
Konsumpcja + inwestycje +
Konsumpcja + inwestycje +
Popyt globalny
Popyt globalny
wydatki państwa
wydatki państwa
I
Inwestycje
Inwestycje
C+I+G
PKB w cenach
PKB w cenach
Konsumpcja
Konsumpcja rynkowych
rynkowych
C
Wydatki państwa
Wydatki państwa
C+I+G-Te
Oszczędności
Oszczędności
Podatki pośrednie
G Podatki pośrednie
S
Konsumpcja + inwestycje
Konsumpcja + inwestycje
Te
+ wydatki państwa 
+ wydatki państwa 
podatki pośrednie
podatki pośrednie
Gospodarstwa
Przedsiębiorstwa
Pastwo
domowe
Płatności transferowe -
Płatności transferowe -
podatki bezpośrednie
podatki bezpośrednie
Y+B-Td
PKB w cenach
PKB w cenach
Y
czynników
czynników
B-Td
Wypłaty za usługi
Wypłaty za usługi
produkcji
produkcji
czynników produkcji +
czynników produkcji +
Wypłaty za usługi
Wypłaty za usługi
płatności transferowe -
płatności transferowe -
czynników produkcji
czynników produkcji
podatki bezpośrednie
podatki bezpośrednie
7
Państwo i ruch okrę\
ny
Na rysunku rozszerzono schemat ruchu okrÄ™\
nego między
gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami, włączając państwo.
Przedsiębiorstwa dokonują wypłat za usługi czynników produkcji na
rzecz gospodarstw domowych w wysokości Y.
Dochody rozporządzalne Y+B-Td zawierają równie\
płatności
transferowe B pomniejszone o podatki bezpośrednie Td.
Dochody rozporządzalne są przeznaczone na oszczędności S lub na
konsumpcjÄ™ C.
Wydatki na konsumpcję zostają powiększone o wydatki państwa G na
dobra i usługi oraz wydatki na inwestycje I.
Od sumy C+I+G lub inaczej  PKB w cenach rynkowych odejmujemy
odpływ w postaci podatków pośrednich Te, aby otrzymać PKB w
cenach czynników produkcji Y, który jest wypłacany przez
przedsiębiorstwa gospodarstwom domowym
8
Odpływy z obiegu okrę\
nego
a) oszczędności (S) - część kwoty zarobionej przez
a) oszczędności (S) - część kwoty zarobionej przez
gospodarstwa domowe, która nie została wydana;
gospodarstwa domowe, która nie została wydana;
b) podatki (T) - środki finansowe przeznaczone na
b) podatki (T) - środki finansowe przeznaczone na
funkcjonowanie państwa
funkcjonowanie państwa
c) import (Q) - wydatki gospodarstw domowych na dobra
c) import (Q) - wydatki gospodarstw domowych na dobra
wytworzone poza obiegiem.
wytworzone poza obiegiem.
9
Dopływy do obiegu okrę\
nego
a) inwestycje zamierzone (I) - przewidziane i planowane zakupy
a) inwestycje zamierzone (I) - przewidziane i planowane zakupy
dóbr kapitałowych, u\
ywanych do produkcji innych dóbr i
dóbr kapitałowych, u\
ywanych do produkcji innych dóbr i
usług (nie zalicza się do nich zapasów produkcyjnych,
usług (nie zalicza się do nich zapasów produkcyjnych,
stanowiÄ…cych inwestycje nie zamierzone);
stanowiÄ…cych inwestycje nie zamierzone);
b) wydatki rządowe (G) - zakupy dóbr i usług przez państwo;
b) wydatki rządowe (G) - zakupy dóbr i usług przez państwo;
c) transfery rządowe (B) - środki materialne przekazane w
c) transfery rządowe (B) - środki materialne przekazane w
formie subwencji, dotacji, zasiłków gospodarstwom domowym;
formie subwencji, dotacji, zasiłków gospodarstwom domowym;
d) eksport (X) - sprzeda\
dóbr poza obiegiem.
d) eksport (X) - sprzeda\
dóbr poza obiegiem.
10
GospodarkÄ™ mo\
na podzielić na [wg Kornaya]:
1. sfera realna (rzeczowa) - obejmuje zasoby i
1. sfera realna (rzeczowa) - obejmuje zasoby i
strumienie dóbr i usług materialnych
strumienie dóbr i usług materialnych
2. sfera regulacji - wszystko to, co nie mieści się w
2. sfera regulacji - wszystko to, co nie mieści się w
sferze rzeczowej np.: system podatków, system
sferze rzeczowej np.: system podatków, system
prawny, przedsiębiorstwa, banki.
prawny, przedsiębiorstwa, banki.
11
Produkt Narodowy Brutto
Jedną z podstawowych wielkości stosowanych w
makroekonomii do mierzenia poziomu gospodarki
oraz badania dynamiki zmian w niej zachodzÄ…cych
jest Produkt Narodowy Brutto.
Pozwala on na mierzenie dochodów powstających
w gospodarce, jak i wydatków ponoszonych na
wytworzone w jej ramach dobra i usługi. Te dwie
wielkości powinny być sobie równe, tzn. w
gospodarce jako całości dochody muszą być równe
wydatkom.
12
Metody liczenia Produktu Narodowego Brutto
Skalę działalności gospodarczej mierzyć mo\
na:
poziomem dochodów czynników produkcji, który
reprezentuje wartości dostarczonych przez niego usług
wartością wydatków na dobra i usługi
wartością wytworzonych dóbr
13
 Poniewa\
wszystkie płatności są odpowiednikami
transferu zasobów rzeczowych i poniewa\
zakładamy,
i\
wszystkie wypłaty muszą być wydatkowane na zakup
zasobów rzeczowych, zawsze otrzymujemy ten sam
wynik szacunku rozmiarów działalności gospodarczej.
Nie jest wa\
ne zatem czy za podstawÄ™ szacunku
przyjmiemy wartość produkcji, poziom dochodów
czynników wytwórczych czy te\
wydatki na dobra i
usługi.
14
Metody obliczania PNB
wydatkowa - sumowanie wydatków ponoszonych przez
gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa prywatne,
przedsiębiorstwa publiczne, agendy rządu i agendy władzy
regionalnej oraz sektor międzynarodowy (eksport netto);
dochodowo-zasobowa - sumowanie płatności dochodowych
wypłacanych właścicielom wykorzystywanych czynników
produkcji (wynagrodzenia pracowników, dochody właścicieli
przedsiębiorstw, dochody z rent, zyski przedsiębiorstw) wraz
z pośrednimi podatkami od przedsiębiorstw i amortyzacją.
15
D
D
16
D
D
17
D
D
18
D
D
19
D
D
20
D
D
21
D
D
22
D
D
23
D
D
24
D
D
25
D
D
26
D
D
27
D
D
28
D
D
29
D
D
30
D
D
31
D
D
32
D
D
33
D
D
34