111. Przestrzenne układy współrzędnych (geograficzny, geodezyjny, WGS-84). układ
współrzędnych na płaszczyz
nie 2000 i 1992
a) układ geograficzny
Jest to układ współrzędnych, który przyjmuje kule jako układ odniesienia dla kuli ziemskiej. Położenie danego
punktu opisane jest w nim przy pomocy dwóch kątów określających geocentryczny kierunek do danego punktu
 szerokość (Ć) i długość geograficzną (). Ten układ jest stosowany do dziś wszędzie tam, gdzie wystarczy
niewielka dokładność określenia położenia, rzędu dziesiątek metrów.
b) układ geodezyjny
W układzie współrzędnych geodezyjnych (elipsoidalnych) są określane dokładne współrzędne
punktów geodezyjnych w oparciu o elipsoidę obrotową, odwzorowującą dużo lepiej niż kula
kształt ziemi. Punkty są zrzutowane z fizycznej powierzchni Ziemi na powierzchnię elipsoidy.
Punkt jest określony przy pomocy dwóch współrzędnych  jest to szerokość geodezyjna
(elipsoidalna) B oraz długość geodezyjna (elipsoidalna) L. Może być określona również
wysokość punktu nad powierzchnią elipsoidy  jest to tzw. wysokość elipsoidalna H.
W oba te układy (geograficzny i geodezyjny) można wpisać układ kartezjański X, Y, Z.
Przeliczenie zarówno współrzędnych geograficznych jak i geodezyjnych na te współrzędne nie
stwarza większych trudności.
c) WGS  84
Jest to jednolity globalny i trójwymiarowy układ współrzędnych, w którym
współrzędne kartezjańskie (X,Y,Z) odnoszące się do elipsoidy WGS-84
generalizującej kształt geoidy. Elipsoida WGS-84 stała się podstawowym układem
odniesienia w systemach nawigacji satelitarnej. Przy używaniu map opartych na
innym układzie należy wprowadzać poprawki. Chociaż większość odbiorników
nawigacji satelitarnej ma zaprogramowaną możliwość wyświetlania pozycji w
innych układach, obecnie trwa proces upowszechniania map opartych o WGS-84.
d) Układ "1992" - utworzony w oparciu o jednostrefowe dla obszaru Polski (w szerokim 12o pasie
poÅ‚udnikowym) odwzorowanie Gaussa - Krügera elipsoidy GRS-80 z poÅ‚udnikiem osiowym (Å›rodkowym)
Lo=19o i przy założeniu skali długości na tym południku (skali kurczenia) mo = 0,9993. Przyjęta skala
aplikacyjna odwzorowania Gaussa-Krügera ma na celu kompromisowe rozÅ‚ożenie liniowych znieksztaÅ‚ceÅ„
odwzorowawczych, które wynoszą od -70 cm/km na południku środkowym do ok. +90 cm/km w skrajnych,
wschodnich obszarach Polski.
e) Układ "2000" jest złożony z czterech stref, z których każda powstała jako odwzorowanie Gaussa -
Krüge1111111ra elipsoidy GRS-80 w pasie poÅ‚udnikowym 3o ze skalÄ… kurczenia na poÅ‚udniku osiowym każdej
strefy mo = 0,999923. Dla kolejnych stref przyjęto następujące południki osiowe: 15o , 18o , 21o , 24oPrzyjęta
skala na południku środkowym każdej strefy oznacza, że zniekształcenia odwzorowawcze na tym południku
wynoszÄ… -7.7 cm/km. Na styku sÄ…siednich stref w obszarze Polski wynoszÄ… one maksymalnie ok. + 7 cm/km.
Układ 2000 jest przeznaczony dla map gospodarczych wielkoskalowych.
-szczeciński 15o
-bydgoski 18o
-warszawski 21o
-białostocki 24 o
2.Rodzaje odwzorowań kartograficznych (odwzorowania stosowane w Polsce)
Odwzorowanie kartograficzne  przeniesienie punktów Ziemi przyjętej za regularną powierzchnię geometryczną
na płaszczyznę według z góry narzuconych warunków.
Reguły odwzorowania wyrażamy za pomocą form matematycznych podających związek między współrzędnymi
geograficznymi (geodezyjnymi) punktów odniesienia (kula, elipsoida), a współrzędnymi płaskimi
odpowiadających im punktów na płaszczyz
nie (na mapie).
Do najczęściej stosowanych odwzorowań kartograficznych zaliczamy odwzorowania:
" płaszczyznowe
" walcowe
" stożkowe
które można dalej podzielić ze względu na sposób przyłożenia powierzchni rzutującej na:
" normalne (biegunowe)
" poprzeczne (stożkowe)
" ukośne (horyzontalne)
Wśród siatek płaszczyznowych wyróżniamy:
" centralne (gnomoniczne)  gdy punkt, z którego wychodzą promienie rzutu znajduje się w środku
kuli/elipsoidy
" ortograficzne  gdy punkt, z którego wychodzą promienie rzutu znajduje się na przeciwległym biegunie
" stereograficzne  punkt, z którego wychodzą promienie rzutu znajduje się w nieskończonej odległości
od bieguna rzutu (punktu styczności). Promienie są równoległe.
W Polsce stosowane jest odwzorowanie Gaussa-Krugera. Jest to wiernokÄ…tne walcowe poprzeczne
odwzorowanie powierzchni elipsoidy obrotowej na płaszczyznę, przy czym środkowy południk strefy
odtwarza siÄ™ wiernie. DÅ‚ugoÅ›ci odcinków w odwzorowaniu Gaussa-Krügera sÄ… obarczone znieksztaÅ‚ceniami.
Zniekształcenia zależą od skali odwzorowania, nie zależą od orientacji odcinka.
Pas południkowy (strefa) jest rzutowany na walec, który styka się z powierzchnią Ziemi (elipsoidy)
wzdłuż południka osiowego.
3. Obliczyć azymuty ciągu sytuacyjnego na podstawie kątów wyrównanych
Wzór na obliczenie azymutu następnego boku dla kątów lewych:
AzAB = AzBC -180o + ²B
Wzór na obliczenie azymutu następnego boku dla kątów
prawych: AzAB = AzBC +180o - ²B
Wzór na odchyłkę dopuszczalną: t  dokładność odczytu w instrumencie
n  liczba mierzonych kątów
fdop = Ä…4,5Å" t Å" n
4.Tachimetria tradycyjna i elektroniczna (wzory i opis metod).
Tachimetria polega na pomiarze sytuacyjno-wysokościowym (jednoczesnym) wykonywanym metodą
biegunową do określania położenia sytuacyjnego punktów szczegółowych oraz niwelacji trygonometrycznej do
określania wysokości tych punktów. Pomiary tachimetryczne przeprowadza się w oparciu o osnowy geodezyjne,
czyli punkty o znanych współrzędnych geodezyjnych, za pomocą tachimetru lub teodolitu z nasadką dalmierczą. Z
punktu widzenia szczegółowych metod pomiaru tachimetria jest pomiarem biegunowym z pośrednim sposobem
wyznaczenia odległości przy pomocy dalmierza kreskowego. Biegunami układów są kolejne punkty osnowy.
Tachimetria pozwala na pomiar przy
dowolnym pochyleniu osi celowej
instrumentu (teodolitu). Pomiar (założenie
osnowy, wybór punktów szczegółowych,
odczytanie Å‚aty i zapis do dziennika)
wykonuje siÄ™ analogicznie jak w niwelacji
punktów rozproszonych, a ponadto mierzy
się kąt nachylenia lunety w płaszczyz
nie
pionowej. Metoda tachimetryczna pomiaru
rzez
by terenu jest mniej dokładna od metod
realizowanych z pomocą niwelatora, ale jest to metoda umożliwiająca znacznie szybsze wykonanie prac
polowych. Wzory:
HA  wysokość punktu nad którym ustawiono instrument,
HB = HA + i Ä… "h - s
i  wysokość instrumentu,
1
"h = Å"(k Å" l + c)Å" sin 2Ä…
Ä…  kÄ…t pionowy nachylenia osi celowej,
2
k  stała mnożenia dalmierza kreskowego (najczęściej równa 100),
D = (k Å" l + c)Å" cos2 Ä…
l  odcinek łaty wyznaczony odczytami górnym i dolnym,
s  odczyt środkowy
5.Niwelacja powierzchniowa rozproszona, siatkowa, przekrojów podłużnych i
porzecznych (rysunki i opisy).
Niwelacja terenu metodÄ… siatkowÄ…  wykonujemy jÄ… na terenach o
niezbyt urozmaiconej rzez
bie terenu. Nazwa pochodzi od siatki
regularnych figur geometrycznych (najczęściej kwadratów o bokach 5,
10, 20, 50, 100m). MetodÄ… niwelacji geometrycznej wyznacza siÄ™
wysokości wszystkich wierzchołków siatki. Numerację tych
wierzchołków prowadzi się: linie na jednym kierunku oznacza się kolejnymi liczbami, a wzdłuż drugiego
kierunku  literami. Pomiar niwelacyjny siatki zaczynamy z reperu. Jeśli znajduje się on poza terenem objętym
pomiarem, wówczas prowadzimy ciąg dowiązujący do momentu, aż niwelator stanie na terenie objętym
pomiarem. Od tego momentu po każdym odczycie wstecz wykonujemy szereg odczytów pośrednich do
punktów znajdujących się w zasięgu danego stanowiska, po czym kończymy odczytem w przód i zmieniamy
stanowisko. Po zaniwelowaniu całej siatki prowadzimy ciąg do najbliżej położonego reperu w celu uzyskania
kontroli pomiarów. Jest to metoda bardzo precyzyjna.
HB = HA + i Ä… "h - s
1
"h = Å"(k Å" l + c)Å" sin 2Ä… Ä… = 0 "h = 0 oznaczenia jak w tachimetrii
2
D = (k Å" l + c)Å" cos2 Ä… D = k Å" l + c
Niwelacja metodą punktów rozproszonych.
" do pomiaru rzez
by terenu o zróżnicowanej budowie, na obszarach zabudowanych lub zarośniętych,
wyznaczania objętości mas ziemnych
" Niwelacja punktów rozproszonych polega na określeniu wysokości pikiet terenowych
i punktów sytuacyjnych niwelacją geometryczną w przód przy równoczesnym
wyznaczeniu ich położenia poziomego metodą biegunową w nawiązaniu do punktów
osnowy geodezyjnej poziomej
" przed przystąpieniem do pomiaru należy dany obszar pokryć siecią poligonową (palikowanie)
" następnie niweluje się te punkty ciągiem niwelacyjnym. Wynikiem są wysokości punktów
poligonowych, które stanowią bieguny dla zdjęcia szczegółów metodą biegunową i stanowiska niwelatora dla
niwelacji geometrycznej metodą w przód
" kolejny etap to obliczenie wysokości pikiet (punktów charakterystycznych terenu) oraz ich odległości
od stanowiska niwelatora, zgodnie ze wzorem
" Ostatni etap to interpolacja i wykreślenie warstwic.
Niwelacja metodą przekrojów podłużnych i poprzecznych.
" stosowana do pomiaru obiektów wydłużonych np. do projektowania tras komunikacyjnych (lądowych,
wodnych, oraz innych tras inżynierskich)
" w zależności od ukształtowania terenu i celu prac wybiera się punkty profilu podłużnego w których
mają być wykonane profile poprzeczne. Kierunek profilu wyznacza się węgielnicą (do 50m) , przy dłuższym
profilu teodolitem.
" Punkt końcowy powinien być wyznaczony z dokładnością min 0,30m, położenie punktów
charakterystycznych na profilu podłużnym należy zmierzyć od punktu załamania tego profilu, a na poprzecznym
od punktu na profilu podłużnym z dokładnością 0,1m. Średni błąd wyznaczania wysokości punktów sytuacji i
rzez
by wynosi 0,01m
6. Precyzyjny pomiar odległości metodą modulacji impulsowej.
Aby dokonać pomiaru czasu propagacji fali pomiarowej niezbędne jest zaznaczenie chwil, między którymi
mierzony jest ten czas. Do tego celu służy modulacja fali pomiarowej, którą jest fala elektromagnetyczna.
Modulacja  jest to kontrolowana zmiana w czasie pewnego procesu periodycznego. Jest to proces fizyczny
polegający na oddziaływaniu sygnałem modulującym na
falę nośną  uzyskuje się w ten sposób sygnał
modulowany.
Modulacja impulsowa  fala nośna jest okresowym
ciągiem impulsów. Używana w dalmierzach laserowych.
Jedna z możliwoÅ›ci pomiaru czasu propagacji fali Ä na
drodze 2L sprowadza się do wyznaczenia czasu między
chwilami t3 i t1, w których sygnał odbierany przekracza
próg Upo, a sygnał nadawany próg Upn.
Wzory: Ä = t3 - t1 L = 1/ 2 Å" Ä Å" v
7. Precyzyjny pomiar odległości metodą modulacji sinusoidalnej
Sinusoidalny przebieg modulujący falę nośną nadajnika ma
zazwyczaj znacznie mniejszą długość, aniżeli mierzony odcinek L.
Proces rozchodzenia się zmodulowanej fali wzdłuż bieżącej drogi x
opisuje równanie fali:
ëÅ‚ öÅ‚ 2 Å" L Å" fw
2 Å" L öÅ‚
ìÅ‚ ÷Å‚
Éw Å" Ä = 2Ä„ Å" = 2Ä„ Å"ëÅ‚ = 2Ä„ Å"(n + Õ)
ìÅ‚ ÷Å‚
ìÅ‚ ÷Å‚
w v
íÅ‚ Å‚Å‚
íÅ‚ Å‚Å‚
fw , Öw, w  czÄ™stotliwość, pulsacja oraz dÅ‚ugość fali wzorcowej,
n  liczba caÅ‚kowita peÅ‚nych kÄ…tów 2Ä„ zawartych w ÖwÄ,
Õ  liczba uÅ‚amkowa 0 < Õ < 1 okreÅ›lajÄ…ca niepeÅ‚nÄ… część przesuniÄ™cia fazowego,
v  prędkość fali pomiarowej.
Z powyższego wzoru uzyskuje się kolejne równania:
w v
L = Å"(n + Õ) = Å"(n + Õ)
2 2 Å" fw
2 Å" L 1
Ä = = Å"(n + Õ) = Tw Å"(n + Õ)
v fw
Natomiast graniczny błąd pomiaru odległości wynosi:
dla L = 1,5km "L = 1,15cm
ëÅ‚ "fw w
öÅ‚
"v
ìÅ‚ ÷Å‚
"L = + Å" L + Å" " Å" Õ dla L = 15km "L = 2,5cm
ìÅ‚
v fw ÷Å‚ 2
íÅ‚ Å‚Å‚
8.Ogólna zasada działania systemu GPS (opisz poszczególne segmenty).
 segment kosmiczny: Segment ten składa się z 24 satelitów poruszających się po orbitach wokół kuli
ziemskiej. Satelity nadają z pokładu dwie częstotliwości radiowe z kodowanymi informacjami o czasie oraz
depeszę satelitarną  zbiór informacji niezbędnych dla użytkownika.
 segment kontrolny: Segment ten składa się z głównej stacji kontrolnej i kilku stacji monitorujących. Główna
stacja Master Control Station (MSC) śledzi, monitoruje oraz zarządza całą konstelacją satelitów i uaktualnia
dane nawigacyjne. Stacje monitorujące, wyposażone w precyzyjne wzorce cezowe oraz odbiorniki mające
możliwość generowanie kodu P (precyzyjnego), wykonują nieprzerwanie obserwacje wszystkich satelitów
rejestrujÄ…c kolejne pomiary co 1,5 s. Pomiary przekazywane sÄ… do stacji (MSC). Stacje kontrolne zapewniajÄ…
łączność między satelitami a MSC. Przesyłają satelitom do pamięci ich komputerów informacje o ich
efemerydach (dane orbitalne) i dane dotyczące korekty chodu zegarów satelitów.
 segment użytkowników: Segment ten składa się z wielu różnych odbiorników radionawigacyjnych, specjalnie
przygotowanych do odbioru, dekodowania i przetwarzania sygnałów satelitarnych oraz wykonywania obliczeń
zmierzających do ustalenia wymaganych parametrów nawigacyjnych  pozycji, prędkości, kursu itp. Głównymi
użytkownikami GPS są służby wojskowe. W większości są to odbiorniki jednoczęstotliwościowe, zaopatrzone w
kod P, dający możliwość natychmiastowego wyznaczenia pozycji z dokładności do 2-10 m. Użytkownicy
cywilni określają pozycję mniej lub bardziej dokładnie  w czasie rzeczywistym lub po fakcie. W zależności od
przeznaczenia wszystkie odbiorniki można podzielić na:
" nawigacyjne (o małej dokładności)
" geodezyjne (o wysokiej dokładności)
" specjalne
9. Elementy sygnału satelity GPS (w jaki sposób powstają fale nośne L1, L2, kod C/A i P)
Podstawową cechą systemu GPS jest bardzo precyzyjny pomiar czasu. Satelity GPS wyposażone są w zegary
atomowe (wzorce rubidowe lub cezowe) wytwarzające wysokostabilną częstotliwość 10,23 MHZ.
Jest to podstawowa częstotliwość systemu. W oparciu o nią satelita emituje w sposób ciągły dwa sygnały na
dwóch kanałach  o częstotliwości L1 i L2, które są nośnymi dla przenoszenia informacji o czasie oraz nadania
depeszy satelitarnej (tj. zbioru informacji niezbędnych dla użytkownika).
 Częstotliwość L1 otrzymujemy przez pomnożenie częstotliwości podstawowej przez 154 co daje 1575,42 MHz
i odpowiada długości fal krótkich około 19,05 cm.
 Częstotliwość L2 otrzymujemy przez pomnożenie częstotliwości podstawowej przez 120 co daje 1227,60 MHz
i odpowiada długości fal krótkich około 24,45 cm.
Częstotliwości nośne poddane są modulacji kodowo-impulsowej (ciągi impulsów binarnych +1 albo  1).
Zmodulowane sygnały mają charakter pseudoprzypadkowy PRN (Pseudo Random Noise), przypominający
szum. Wyróżniamy dwa sposoby kodowania:
" kodem C/A (coarse acquisition  powszechnie dostępny)  gdzie sygnał kodujący jest wytwarzany z
częstotliwości podstawowej podzielonej przez 10, czyli wynosi 1,023Mhz co odpowiada długości fali
293,1m, zaÅ› jego okres wynosi 1ms.
" kodem P (precise, protected), sygnał modulujący ma częstotliwość identyczną jak podstawowa, czyli
10,023MHz
Na zmodulowane sygnały P i C/A nałożona jest m.in. informacja w postaci depeszy satelitarnej, uaktualniana co
cztery godziny ze stacji naziemnych. Depesza zawiera m.in.
" almanach  dane dotyczące aktualnego stanu systemu, w tym przybliżone elementy orbitalne
wszystkich satelitów, których znajomość przyspiesza proces akwizycji (przechwytywania) danych
" efemerydę  dokładne elementy orbitalne satelity nadającego depeszę,
niezbędne do wyznaczania czasu i pozycji
Depesza nawigacyjna nałożona jest zarówno na kod C/A, jak i kod P. Szybkość
transmisji wynosi 50bitów na sekundę.
10.Wektorowa koncepcja wyznaczania pozycji (rysunek i opis)
1  Pozycja satelity jest określana względem Ziemi.
2  Położenie obiektu na Ziemi może być określane względem satelity.
3  Pozycja obiektu na Ziemi może być określona jest jako wektor sumy
pozostałych wektorów otrzymanych z dwóch pomiarów: R = Rs + R
x
11. Wyznaczenie współrzędnych w obserwacjach metodą autonomiczną
(pseudoodległość, równanie nawigacyjne)
Odbiornik GPS, aby wyznaczyć pozycję, musi odbierać i śledzić sygnały
satelitarne (by mierzyć pseudoodległości i przyrosty pseudoodległości) oraz
kolekcjonować depeszę nawigacyjną.
Pseudoodległość jest miarą odległości między satelitą a odbiornikiem w danej
epoce pomiarowej. Podstawą do jej określenia jest pomiar czasu propagacji
sygnału na trasie satelita  użytkownik na bazie określenia opóz
nienia
odbieranego przez odbiornik kodu PRN (pseudoprzypadkowego) w stosunku
do jego repliki generowanej w odbiorniku. Replika kodu generowana w odbiorniku powinna być synchroniczna
względem kodu generowanego w danym momencie przez satelity systemu. Ponieważ synchronizacja opiera się
na mniej dokładnym zegarze wewnętrznym odbiornika, jest obarczona pewnym błędem przesunięcia czasowego.
Błąd ten wpływa bezpośrednio na pomiar opóz
nienia propagacyjnego kodu i nie może być pomijany. Z tego też
powodu pomiar nosi miano pseudoodległości dla odróżnienia od rzeczywistej odległości geometrycznej,
natomiast błąd zegara użytkownika jest przyjmowany jako jedna z niewiadomych w procesie określania pozycji.
Pomiary pseudoodległości są również obarczone błędami wynikającymi z opóz
nień atmosferycznych,
niestabilności zegarów satelitarnych i błędnego modelowania efemeryd satelitów.
Każdy użytkownik systemu GPS, bazując na omówionych wyżej, zmierzonych wartościach obserwowanych
oraz wykorzystując odpowiednie algorytmy nawigacyjne, jest w stanie określić pozycję anteny odbiornika. W
zadaniu wyznaczania współrzędnych przestrzennych stanowiska technikami satelitarnymi GPS występują cztery
niewiadome, a mianowicie trzy współrzędne: X,Y,Z oraz wyraz b  oznaczający synchronizację zegara
odbiornika od czasu GPS. Dane są natomiast współrzędne satelitów xi,yi,zi. Stąd wynika potrzeba obserwacji
minimum czterech satelitów . Ostatecznie otrzymujemy równanie pozycyjne systemu GPS:
2 2 2
Ri= (xi - X) + (yi - Y) + (zi - Z) - b i = 1,2,...,n Ri  to pseudoodległość
Jeżeli n e" 4, to możemy wyznaczyć trzy współrzędne X,Y,Z, natomiast, gdy n = 3 pomijana jest wysokość
12. Pomiar względny RTK
Pomiar kinematyczny bezpośredni RTK (Real Time Kinematic) -czyli dający wyniki w momencie pomiaru (z
opóz
nieniem najwyżej kilku sekund) pomiar taki jest możliwy dzięki współpracy dwóch odbiorników GPS, z
których jeden pozostaje nieruchomy przez cały czas trwania sesji pomiarowej na punkcie referencyjnym,
podczas gdy drugi przemieszczany jest tak, aby objąć wszystkie punkty przeznaczone do pomiaru. Współpraca
obu(lub większej liczby) odbiorników jest możliwa dzięki komunikacji radiowej między nimi
13. Pomiar względny DGPS
Polska nazwa DGPS (Differential GPS) to różnicowe pomiary GPS.
Jest to metoda określenia w czasie rzeczywistym pozycji ruchomego
odbiornika GPS względem innego, nieruchomego odbiornika,
zwanego stacjÄ… bazowÄ…, umieszczonego na punkcie o znanej pozycji.
Istota pomiarów DGPS polega na tym, że stacja bazowa wykonując
ciągłe obserwacje kodowe na znanym punkcie (o znanych
współrzędnych w pewnym układzie) dokonuje w sposób ciągły
wyznaczenia swojej pozycji, stosujÄ…c rozwiÄ…zanie nawigacyjne.
Oblicza przy tym poprawkę uwzględniając różnicę wyniku
otrzymanego z obserwacji i znanych współrzędnych. Połączona z modemem i przekaz
nikiem radiowym stacja
bazowa przekazuje tę poprawkę do ruchomego odbiornika. Obecnie stosuje się dwa zasadnicze podejścia do
wyznaczania poprawek różnicowych i ich transmisji ze stacji bazowej do ruchomego odbiornika:
" obliczanie i transmisja poprawek do współrzędnych,
" obliczanie i transmisja poprawek do pseudoodległości.
Transmisja poprawek do współrzędnych wymaga synchronicznego śledzenia tych samych satelitów przez stację
bazową i przez ruchomą. Zaletą tego podejścia jest możliwość wykonywania większej części obliczeń przez
stację bazową. Najczęściej jednak stosuje się transmisję poprawek do pseudoodległości. Przy pomiarach DGPS
zakłada się, że wpływ błędów obserwacji i zakłócających oddziaływań środowiska pomiarowego (troposfery i
jonosfery) na obydwa odbiorniki jest taki sam.
14. Na podstawie diagramu opisz udział geodezji drogowej w procesie inwestycyjnym
Miejsce i zadania geodezji drogowej w procesie inwestycyjnym
" studia i analizy stanu aktualnego
" opracowanie założeń techniczno-ekonomicznych
" opracowanie projektu technicznego
" realizacja opracowanego projektu w terenie
" inwentaryzacja stanu powykonawczego
Pomiary realizacyjne przy budowie dróg:
1 etap:
Wymiarowanie elementów projektu wstępnego (początek i koniec trasy, punkty załamania trasy, punkty
kierunkowe, punkty główne, punkty łuków i KP)
2 etap:
Realizacja projektu technicznego trasy drogowej
" pomiary poziome (wznawianie zniszczonych punktów z 1 etapu, ewentualne korekty projektowe,
tyczenie punktów pośrednich trasy, tyczenie obrysów drogi, ramp, poszerzeń, tyczenie przekrojów
poprzecznych wykopów i nasypów
" pomiary wysokościowe (tyczenie punktów o zadanej wysokości, realizacja niwelety, tyczenie linii o
jednakowym spadku, wyznaczenie reperów roboczych, projektowanie pionowego ukształtowania ulic,
placów i terenów budowlanych)
Pomiary i opracowania realizacyjne sÄ… zwiÄ…zane z projektowaniem, wznoszeniem oraz utrzymaniem budowli i
obejmujÄ…:
1 etap: Przybliżone wyznaczenie w terenie lokalizacji inwestycji
To znaczy na podstawie przygotowanej mapy dla celów planowania i projektowania przygotowuje się
znaki geodezyjnej osnowy realizacyjnej.
2 etap: Wytyczenie w terenie geodezyjnej osnowy realizacyjnej w postaci siatki kwadratów:
" stabilizowanie wstępne punktów siatki,
" przybliżony pomiar kątów i boków w oczkach,
" obliczenie i wyrównanie współrzędnych punktów siatki metodą spostrzeżeń pośrednich.
Szkic dokumentacyjny  dokument powstały w wyniku geodezyjnego opracowania projektu. Zawiera on dane:
" rysunek istniejących w terenie obiektów i ich opis,
" rysunek istniejących w terenie obiektów podziemnego uzbrojenia wraz z opisem,
" dane dotyczące położenia osnowy geodezyjnej i innych punktów oparcia,
" rysunek obiektów projektowych,
" obliczone miary do tyczenia projektu w terenie,
" obliczone miary kontrolne.
3 etap: Geodezyjne opracowanie planu szczegółowego zagospodarowania inwestycji
Szkic realizacyjny (tyczenia)  szkic ten dokumentuje wykonane lokalizacje elementów projektu w przestrzeni.
Do jego sporządzenia może posłużyć kopia szkicu dokumentacyjnego. Szkic zawiera:
" rysunek obiektów projektowanych z podaniem miar projektowych i opisów oraz niezbędną orientację
kierunek północny,
" miary lokalizacyjne do tyczenia projektu w terenie,
" miary w trakcie tyczenia w terenie odłożone.
4 etap: Wytyczenie w terenie głównych osi poszczególnych obiektów
Zakres prac geodezyjnych na placu budowy
W trakcie geodezyjnej budowy obsługi i montażu obiektu budowlanego wykonane są tyczenia:
" zasięgu wykopów fundamentowych i poziom dla wykopów,
" osi stóp fundamentowych i poziomów fundamentów,
" osi i poziomów kondygnacji powtarzalnych,
" posadowienie i montaż dużych maszyn ( np. suwnice, turbiny),
" położenie elementów konstrukcji podczas montażu.
5 etap: Prowadzenie pomiarów sterujących montażem obiektu budowlanego
Tyczenie metodą przecięć kierunków z ław drewnianych. Trasowanie stóp fundamentowych konstrukcji
stalowych.
Pomiar kontrolny ( inwentaryzacja)  pomiar kontrolny podłoża i wymiarów realizowanych obiektów
budowlanych lub ich elementów konstrukcyjnych dokumentuje się na szkicu pomiaru kontrolnego. Na szkicu
tym zamieszcza się klauzulę o zgodności lub niezgodności z projektem. W razie stwierdzenia niezgodności z
projektem należy ten fakt odnotować w dzienniku budowy.
Metody pomiarów kontrolnych:
" biegunowa,
" ucięć kątowo- liniowych,
" bezpośredniego rzutowania,
" stałej prostej.
6 etap: Inwentaryzacyjno-kontrolne pomiary powykonawcze. Pomiary przemieszczeń (pionowe i
poziome).
" pomiar odchyłek od pionu krawędzi budynku,
" schemat pomiaru punktu na dz
wigarze metodÄ… niwelacji trygonometrycznej.
15. Tyczenie prostej przez przeszkodÄ™ z wykorzystaniem ciÄ…gu sytuacyjnego lokalnego
" założenie osnowy pomiarowej w formie zamkniętego ciągu poligonowego (wybór punktów,
zastabilizowanie ich kołkami oraz ich opis topograficzny)
" ustawienie i wypoziomowanie TotalStation nad pierwszym punktem osnowy, wycelowanie na sÄ…siednie
punkty i wykonanie pomiaru kątów poziomych
" powtórzenie procedury z poprzedniego punktu dla kolejnych wierzchołków osnowy
" pomiar odległości między punktami za pomocą dalmierza (każda odległość mierzona jest czterokrotnie)
" sprawdzenie poprawności pomiaru kątów przy użyciu wzoru na dopuszczalną odchyłkę kątową
" wyrównanie pomierzonych kątów i obliczenie na ich podstawie azymutów poszczególnych odcinków
" obliczenie przyrostów obliczonych "x i "y dla poszczególnych punktów
" obliczenie odchyłki liniowej  odległości między pierwszym punktem ciągu (np. A), a ostatnim (A ),
wynikająca z niedokładności pomiarów (w rzeczywistości jest to ten sam punkt)
" sprawdzenie poprawności pomiarów przy użyciu wzoru na dopuszczalną odchyłkę liniową
" wyrównanie przyrostów obliczonych i obliczenie przyrostów wyrównanych dla wszystkich punktów
ciÄ…gu
" obliczenie azymutu szukanej prostej oraz jej wytyczenie poprzez odłożenie za pomocą TotalStation
obliczonych kątów między nią, a krawędzią osnowy pomiarowej z obu końców szukanej prostej (2
wierzchołki osnowy pomiarowej)
Bonusik
16. Obliczenie azymutu i długości odcinka ze współrzędnych
czwartak: znaki przyrostów nr i ozn. zakres Zależność między azymutem
"Y "X ćwiartki azymutu a czwartakiem
I (NE) 0º 90º
YB - YA + + II (SE) 90º 180º Az = Ä…
+  Az = 180º  Ä…
Ä…AB = arctg
X - X
   III (SW) 180º 270º Az = 180º + Ä…
 + IV (NW) 270º 360º Az = 360º  Ä…
2 2
Wzór na długość odcinka AB: D = (YB - YA ) + (XB - XA )
17. Na czym polega mechanizm GIS ?
System informacji geograficznej GIS:
1. zorganizowany zestaw sprzętu komputerowego, oprogramowania, danych geograficznych
(przestrzennych i nieprzestrzennych) oraz osób (wykonawców i użytkowników);
2. stworzony w celu efektywnego gromadzenia, magazynowania, udostępniania, obróbki, analizy i
wizualizacji wszystkich danych geograficznych;
3. GIS udostępnia mechanizmy wprowadzania, gromadzenia i przechowywania danych przestrzennych oraz
zarzÄ…dzania nimi;
4. zapewnia ich integralność i spójność oraz pozwala na ich wstępną weryfikację;
5. na podstawie zgromadzonych w systemie danych możliwe jest przeprowadzenie specyficznych analiz
opierających się m.in. na relacjach przestrzennych pomiędzy obiektami;
6. wyniki analiz przestrzennych i operacji charakterystycznych dla programów bazodanowych przedstawione mogą
by w postaci opisowej (tabelarycznej) lub graficznej (mapa, diagramy, wykresy, rysunki), stÄ…d cechÄ… GIS jest 1