ZALUDNIENIE – OSADNICTWO W POLSCE WCZESNOPIASTOWSKIEJ









Kategoria:
Historia


Zakres:
Historia


Tytuł:
ZALUDNIENIE – OSADNICTWO W POLSCE WCZESNOPIASTOWSKIEJ


Dodano:
2000.01.03










W epoce wczesnego feudalizmu zwiększona wymiana handlowa , napływ nowinek technicznych , zmiany w sposobie upraw ziemi , rozwój rzemiosła miały znaczny wpływ na integrację ówczesnych społeczności . Ze wspólnoty rodowej przechodzono do indywidualizacji się gospodarki w ramach mniejszych rodzin , nie oznaczało to jednocześnie wyrabiania indywidualnej własności uprawianych gruntów . Siedzący w pobliżu siebie osadnicy użytkowali zrazu wspólnie ziemie lasy , drogi i wodę , rozrastanie się takich wspólnot wymagało naturalnego rozgraniczenia terenu wpływów , głownie objęło przede wszystkim ziemie uprawna . natomiast jednostki możniejsze , bardziej przedsiębiorcze dochodziły do znaczenia dzięki wyprawom wojennym umiejętnemu wykorzystaniu jeńców wojennych wyłamywały się ze wspólnot znacznie wcześniej .
Polska wczesnopiastowska w zasadzie nie rozpoczyna się od względnie słabo poznanego czasu władania Mieszka I czy też jego syna Bolesława Chrobrego . Mieszko I odziedziczył swoją władzę po wielopokoleniowej budowie podstaw władzy nad określoną grupą ludności zamieszkującą tereny obecnej Wielkopolski i przyległych pomniejszych krain geograficznych . Czas władzy Mieszka I było nieustającą walką o poszerzenie władania na Mazowszu i ziemiach między Wisłą a Bugiem , a następnie opanowanie Ziemi Lubuskiej i Pomorza . Pod koniec swego niewątpliwie długiego panowania Mieszko I zdołał oderwać od Czech Śląsk i kraj Wiślan , łącząc je z państwem Polan i kończąc w ten sposób budowę terytorialną państwa polskiego . Zjednoczone przez Mieszka I ziemie były bardzo zbliżone pod względem rozwoju gospodarczego , kultury , religii , obyczajów i języka . Pod koniec X wieku państwo polskie zajmowało około 250 000 km2 , a zamieszkiwało te ziemie około 1 milion ludzi . Zasiedlenie nie było jednak równomierne . Grupowało się przede wszystkim wokół większych grodów . Także ukształtowanie terenu pod względem lesistości , układu hydrograficznego wpływało na rozwój osadnictwa jak też na kontakty międzyplemienne . Przykładem mogą być puszcze w okolicach Noteci z bagnistymi przestrzeniami - w znacznym stopniu utrudniało to kontakty z nieodległym przecież Pomorzem , a także możliwość szybkiego podboju militarnego tego terenu . Integracji państwa nie sprzyjały tradycyjne wierzenia religijne . Każde plemię słowiańskie czciło inne , swoje bóstwo opiekuńcze . Kult bóstw plemiennych był ważnym czynnikiem spajającym plemienną społeczność , ale zarazem wyodrębniającym ją spośród innych , które miały własnych , innych bogów i inne miejsca oddawania im czci . Ta różnorodność terytoriów plemiennych z własnymi tradycjami i własnymi tradycjami i własnymi bóstwami naczelnymi była główną przeszkodą w utrwalaniu jedności ziem polskich . Należało więc dokonać likwidacji odrębnych kultów plemiennych . Likwidacji tej dokonano w 966 roku przyjmując chrzest za pośrednictwem Czech. Przy pomocy biskupa Jordana organizuje się kościół w Polsce . Chrzest spełnił funkcję polityczną , a także nie docenianą funkcje integracyjną społeczności wierzącej w różnego bóstwa , umożliwił rozwój piśmiennictwa , a przez to kultury scalającej różne społeczności plemienne w jeden naród na przestrzeni następnych lat .
Pod wpływem procesów feudalizacyjnych, oraz przeobrażeń gospodarczych zmieniało się społeczeństwo wiejskie. Osady były niewielkie , a tworzyły je w zasadzie rozrośnięte rodziny chłopskie , zwykle z uwagi na tradycje , nabyte umiejętności społeczności te obarczano określonym rodzajem służebności wobec możnowładców co miało dodatnią stronę , w miarę przybywania osadników czy rozrastania osady nie było trzeba określać rodzaju powinności , bo były one zwyczajowo przyjęte . W ten sposób powstawały całe wsie typu rzemieślniczego lub usługowego np. Owczary , Oszczepniki , Kobylniki , Szewce itp. Wydajniejsze rolnictwo nadało wsiom trwały charakter, a te, które wówczas powstały przetrwały w większości do XX w. Zgrupowanie domów i budynków gospodarczych w osadzie spowodowało umocnienie wzajemnych więzi łączących mieszkańców wsi. W X-XI w. zdecydowaną większość ludności Polski stanowili wolni chłopi uprawiający własną ziemię, nazywani w źródłach „wolnymi dziedzicami” . Obok nich istniała ludność niewolna, zależna bezpośrednio bądź od księcia ( czeladź, jeńcy
wojenni ), bądź też od możnych. Możni, wywodzący się początkowo z dawnej starszyzny plemiennej, stanowili grupę nieliczną i nie odbijającą zbytnio poziomem życia od ogółu wolnych. W okresie rozwoju państwa polskiego grupa ta powiększała się, ponieważ zaliczyli się do niej urzędnicy książęcy, żyjący z danin składanych księciu oraz duchowieństwo.
Natomiast wokoło miejsc kultu , jak też miejsc zamieszkiwania znaczniejszych możnowładców wytworzyły się osady dające początkom miast . Nie były to miasta wg Znanych nam ośrodków miejskich lokowanych np. na prawie magdeburskim , ich mieszkańcy ściśle byli związani z najczęściej znajdującym się grodem obronnym , nie odnotowano w dokumentach , iż były w nich znane nam późniejsze formy samorządu miast np. rajcy miejscy czy też choćby samorządu określonych grup zawodowych np. cechy szewców , kowali . Formy te wykształciły się w późniejszych czasach . Grody obronne i powstałe wokół nich podgrodzia były ważnymi czynnikami rozwijającymi możliwość handlu , zbytu produktów rolnych jak tez rzemieślniczych . Zapewniały one większe bezpieczeństwo , a miało to ważny wpływ na zajęcie się określonej grupy ludzi sprawami związanymi z produkcją rolną czy też rzemieślniczą . Bogacenie się ludności miejskiej pobudzało wymianę handlową .





Autor: BZYK