Psałterz floriański
Dar bogatych mieszczan krakowskich dla królowej Jadwigi Andegawenki (sześciokrotnie wyrysowano plecionkę dwóch liter
M - inicjałów "memento mori": dewizy rodu węgierskiego), odnaleziony w roku 1825 w klasztorze opactwa kanoników regularnych w Sankt - Florian pod Linzem w Austrii. Stąd umowna nazwa.
Ze względu na grafikę i język wyróżnia się trzy części, z których pierwsza, co do języka i pisowni najdawniejsza, jest zarazem najobszerniejsza,
najbardziej ozdobna i "literacka". Obejmuje 101 psalmów.
Najobszerniejszy i najwspanialszy zabytek polszczyzny z końca XIV wieku. Rękopis bogato iluminowany, kaligraficznie piękny, liczy 296 kart in folio, zapisanych gotykiem w dwu kolumnach.
Jest to całkowity przekład psałterza Dawidowego podany w trzech językach: łacińskim (przyjętym z "Wulgaty"), polskim (wykonanym przez trzech bezimiennych tłumaczy,
charakteryzującym się swoistą archaicznością: resztki iloczasu widoczne w podwajaniu samogłosek, słownictwo) i niemieckim (zdradza cechy typowe dla obszaru Śląska).
Biblia królowej Zofii (Szaroszpatacka)
Jest to najobszerniejszy zabytek prozy religijnej XV wieku. Biblia należała do czwartej żony Władysława Jagiełły, dla której przetłumaczono Stary Testament. Nazwa Biblia szaroszpatacka wywodzi się od miejscowości Saros-Patak na Węgrzech, gdzie zabytek odnaleziono. Niestety zaginął w czasie II wojny światowej, zachowała się jedynie fotokopia.
Zachowało się 185 kart pergaminowych in folio. Z pewnością istniało pełne tłumaczenie Starego i Nowego Testamentu, niestety większość kart zaginęła (zapewne zostały wydarte z całości i użyte do oprawy innych książek).
Biblia jest jedynym zabytkiem prozy średniowiecznej dokładnie datowanym - 1455 rok, zlokalizowanym - "pisano w grodzie Korczynie" i nieanonimowym. Jako tłumacz wymieniony został ks. Andrzej z Jaszowic, a jako kopista Piotr z Radoszyc.
Napisana została pismem gotyckim w 3 językach.
Psałterz puławski
Według poglądów większości naukowców pochodzi z końca XV wieku. Służył jako modlitewnik, na co wskazuje format szesnastki przy 312 kartach pergaminowych. Przed tłumaczeniem dodano prologi i wyjaśnienia. Wzorem dla tej redakcji psałterza był nieznany oryginał. Z pewnością istniało więcej podobnych odpisów, gdyż psałterz był najbardziej popularną książką modlitewną. Jeden z kronikarzy podaje, że Kinga miała do własnego użytku przetłumaczone psalmy. Kopista Psałterza puławskiego wprowadził znaczną modernizację pisowni i języka.

Zobacz też:
Apokryfy
Kaznodziejstwo
Hagiografia
Historiografia
Eposy rycerskie
Dramaturgia średniowiecza