SEN I CZUWANIE
NEUROFIZJOLOGIA
Sen i Czuwanie
U ludzi dorosłych występują
cyklicznie w ciÄ…gu doby dwa
podstawowe stany
fizjologiczne : SEN
i CZUWANIE
SEN I CZUWANIE
" Około 2/3 doby przypada na
czuwanie.
" Około 1/3 doby przypada na sen.
SEN I CZUWANIE
" CZUWANIE ( wakefulness) jest to stan
aktywności układu somatycznego.
" SEN (sleep) jest to stan spoczynku dla
układu somatycznego.
SEN I CZUWANIE
W czasie snu dochodzi do zmian w
czynności układu
sercowo-naczyniowego, oddechowego,
trawiennego i gruczołów dokrewnych.
SEN I CZUWANIE
W procesie snu i czuwania uczestniczÄ… substancje chemiczne tzw.
CZYNNIKI SNU i CZUWANIA. Do czynników snu i
czuwania zalicza się substancje chemiczne powstające zarówno w
mózgowiu, jak i na obwodzie i wraz z krwią dopływające do
mózgowia.
SEN I CZUWANIE
Czynników snu (sleep factors) jest ponad dwadzieścia.
Czynniki snu to min.: melatonina-wydzielana w
ciemności z szyszynki do krwi, GABA czyli kwas gamma -
aminomasłowy, transmiter interneuronów hamujących,
interleukina wytwarzana przez komórki glejowe w mózgowiu.
SEN I CZUWANIE
W procesie zasypiania oddziaływanie czynników snu przeważa nad
czynnikami czuwania, następuje tłumienie aferentnej impulsacji
przewodzonej przez układ siatkowaty wstępujący pobudzający-RAS i
człowek zasypia.
SEN I CZUWANIE
W czasie 7-8 
godzinnego snu nocnego zostaje
zmetabolizowany nadmiar czynników
snu w mózgowiu i poza nim  człowiek
budzi siÄ™.
SEN I CZUWANIE
Istnieje zależność pomiędzy
regulacją temperatury ciała i snem. We śnie
temperatura ciaÅ‚a stopniowo obniża siÄ™ o okoÅ‚o 0,6°C, aby przed
przebudzeniem wzrosnąć.
SEN I CZUWANIE
Czynność bioelektryczna mózgu charakterystyczna dla stanu czuwania
zmienia się po zaśnięciu oraz w czasie trwania snu nocnego.
Podczas snu nocnego czynność bioelektryczna mózgu zmienia się w
sposób typowy co pozwala podzielić sen na fazy i stadia.
CZUWANIE
CZUWANIE (wakefulness)- charakteryzuje
się występowaniem w EKG fal alpha i
beta u ludzi pozostajÄ…cych w spoczynku i
z zamkniętymi powiekami.
SEN
SEN dzieli siÄ™ na dwie fazy: 1. sen o wolnych
ruchach gałek ocznych (NREM)
2.sen o szybkich ruchach gałek ocznych
(REM)
FAZA NREM
" W pierwszym stadium NREM, w czasie zasypiania zanikajÄ… fale
alpha, pojawiają się fale o małej amplitudzie i częstotliwości od 6 do
7 Hz.
" Stadium 1-NREM nie przekracza 5% całego czasu przypadającego na
sen nocny.
FAZA NREM
" W drugim stadium NREM amplituda fal nieco siÄ™
podwyższa i od czasu do czasu pojawiają się
skupienia ostrych fal o częstotliwości od 12 do 14
Hz i amplitudzie do 50 µV tworzÄ…ce tzw. wrzeciona
senne , zwane również FALAMI SIGMA, oraz
zespoły fali ostrej z falą wolną tzw. zespoły K.
" Stadium 2-NREM zajmuje Å‚Ä…cznie ok.50-55%, czasu
przypadajÄ…cego na sen nocny.
FAZA NREM
" W stadium 3-NREM występują fale o
wyższej amplitudzie niż 75µV i o
częstotliwości poniżej 2Hz.
" Fale te zajmujÄ… do 50% snu nocnego.
FAZA NREM
" W stadium 4-NREM fale o wyższej amplitudzie niż 75µV i o
częstotliwości poniżej 2Hz zajmują ponad 50% analizowanego
elektroencefalogramu .
" Stadium 3 i stadium 4 NREM sÄ… nazywane snem DELTA  dominujÄ…
w pierwszych godzinach snu.
FAZA NREM
" Na sen o wolnych ruchach gałek ocznych przypada
od 70 do 80% całkowitego czasu snu nocnego TSN.
" W czasie tej fazy snu znacznie zmniejsza siÄ™
aktywność bioelektryczna neuronów
adrenergicznych, serotoninoergicznych i
histaminoergicznych w obrębie pnia mózgu.
" Umożliwia to krążenie impulsów nerwowych
pomiędzy wzgórzem a korą mózgu.
FAZA NREM
" Sen ten wiąże się z występowaniem
jednego z czynników snu w płynie
mózgowo- rdzeniowym wypełniającym
komory mózgu tj. peptydu
wywołującego sen delta.
FAZA REM
" W czasie 8- godzinnego snu występuje
kilka razy, zazwyczaj od 4-6, faza snu o
szybkich ruchach gałek ocznych (REM).
" Każdorazowo faza REM trwa kilkanaście
do kilkudziesięciu minut.
FAZA REM
" Szybkim ruchom gałek ocznych towarzyszy zmniejszone napięcie
mięśni szkieletowych , ruchy żuchwy oraz desynchronizacja
czynności bioelektrycznej kory mózgu.
" Faza snu REM zajmuje łącznie 20-30% całkowitego czasu snu
nocnego .
FAZA REM
" REM związana jest z aktywnością neuronów
mostu.
" W czasie REM stwierdzono największy przepływ
krwi przez tętnice środkowe mózgu, przyśpieszenie
częstości skurczów serca i inne objawy wyzwalane
za pośrednictwem autonomicznego układu
nerwowego.
" Aktywność neuronów adrenergicznych,
serotoninoergicznych i histaminoergicznych jest
całkowicie stłumiona.
ELEKTROENCEFALOGRAM
opisuje
aktywność bioelektryczność mózgu.
ELEKTROENCEFALOGRAM
" EEG może być zapisywane za
pomocÄ…:
" Elektrod umieszczanych na skórze głowy
" Elektrod umieszczonych na powierzchni mózgowia (opona miękka).
ELEKTROENCEFALOGRAM
" Zapisy EEG mogą być jednobiegunowe lub
dwubiegunowe.
" Zapis jednobiegunowy pokazuje różnicę potencjału
występującego pomiędzy elektrodą korową i
elektrodą teoretycznie obojętną przystawioną do
części ciała odległej od kory mózgu.
" Zapis dwubiegunowy pokazuje wahania potencjału
elektrycznego pomiędzy dwiema elektrodami
korowymi.
EKEKTROENCEFALOGRAM
" Kliniczne zastosowanie EEG:
" Pomoc w lokalizacji procesu patologicznego.
" Zdiagnozowanie i zlokalizowanie krwiaków podtwardówkowych.
" Zlokalizowanie ogniska padaczkowego.
ZABURZENIA SNU
BEZSENNOŚĆ to subiektywny
stan występowania niewystarczającego lub nieregenerującego snu
pomimo obiektywnych warunków sprzyjających dla snu.
ZABURZENIA SNU
" LUNATYZM (somnambulizm) i MOCZENE NOCNE
występują w czasie NREM lub w czasie budzenia
siÄ™ .
" Nie sÄ… zwiÄ…zane z REM.
" Częściej występuje u dzieci, najczęściej u chłopców.
" Lunatyzm może trwać kilka minut. Lunatyk chodzi
z otwartymi oczami w czasie snu a po obudzeniu
nic nie pamięta.
ZABURZENIA SNU
" NARKOLEPSJA jest chorobÄ… o nieznanej
przyczynie w której istnieje nieodparte
pragnienie snu w ciÄ…gu codziennej
aktywności.
SEN I CZUWANIE
SEN I CZUWANIE