Raport 27
ABC w pytaniach i odpowiedziach
Opracowanie: Konrad Koper
Fotografie: archiwum firmy Koperfam
Kominki
Ze względu na obszerną tematykę tego artykułu podzieliliS
my go na dwie częS
ci.
W pierwszej odpowiadamy na pytania 1-11, natomiast odpowiedzi na pozostałe pytania
12-20 opublikujemy w BD 11/03.
Kominek - dekoracja, czy urzÄ…dzenie grzewcze?
1Domowy kominek kojarzony bywa zazwyczaj z dekoracjÄ… nadajÄ…cÄ… romantyczne-
go charakteru wnętrzu domu. Tymczasem, dzięki solidnemu wkładowi, kominek może
być godnym uwagi x
ródłem ciepła, podobnie jak nowoczesna koza. Rosnące wciąż
ceny eksploatacji tradycyjnych systemów ogrzewania i relatywnie niskie ceny drewna
oraz łatwy do niego dostęp zachęcają do tego, by rozpatrzyć możliwoS
ć ogrzewania
Kominek otwarty
swojego domu nowoczesnym kominkiem.
Czym różnią się kominki otwarte od zamkniętych?
2Tradycyjne kominki to kominki otwarte z wymurowanym paleniskiem. W komin-
kach otwartych głównym x
ródłem ciepła jest promieniowanie z komory spalania. No-
woczesne kominki wyposażone są w tzw. wkłady lub kasety kominkowe - w dużym
uproszczeniu zamknięte paleniska wykonane z materiałów odpornych na wysokie tem-
peratury oraz dobrze akumulujących ciepło, np. stal, żeliwo, szamot.
Czy kominek otwarty może ogrzać dom?
3Należy wziąć pod uwagę, że tylko ok. 10-15% energii powstającej podczas spala-
nia drewna w prawidłowo pobudowanym kominku otwartym pozostaje w pomieszcze-
niu w postaci ciepła. WiększoS
ć energii ucieka bezpowrotnie do komina - dla porówna-
nia w kominkach z najbardziej wydajnymi wkładami nawet ponad 80% ciepła pozostaje
w domu. Również zużycie drewna w kominkach otwartych jest o wiele większe - do
uzyskania 10 kW energii cieplnej w palenisku otwartym potrzeba od 10 do 20 kg drew-
na - podczas gdy w nowoczesnym wkładzie kominkowym tylko ok. 3,5 kg. Dlatego ko-
minek otwarty należy traktować bardziej jako element dekoracji, natomiast myS
lÄ…c o
funkcjach dogrzewających naszego kominka należy zdecydować się na tzw. wkłady
kominkowe.
Jak skonstruowane są wkłady i kasety kominkowe?
Kominek z paleniskiem zamkniętym
4Zasady konstrukcji wkładów i kaset kominkowych są podobne. Są to w dużym
uproszczeniu zamknięte paleniska wykonane z materiałów wytrzymałych na wysokie
temperatury i posiadające dobre własnoS
ci akumulacji ciepła, wyposażone w prze-
szklone drzwiczki oraz wylot spalin. Korpus wkładów i kaset kominkowych wykonywa-
ny jest najczęS
ciej z wysokiej jakoS
ci elementów żeliwnych lub z płyt stalowych o gru-
boS
ci 4 - 6 mm. Urządzenia produkowane według najnowszych technologii posiadają
konstrukcję dwupłaszczową: zewnętrzna obudowa wykonywana jest ze szczelnej kon-
strukcji stalowej, wnętrze paleniska wyłożone jest natomiast elementami żeliwnymi lub
szamotowymi.
Jaką funkcję w kasetach i wkładach pełni szyber?
5Kominki mogą być wyposażone w szyber. Przy pomocy szybra istnieje możliwoS
ć
regulacji siły ciągu oraz kontrolowania wydajnoS
ci urzÄ…dzenia. Szyber pozwala na re-
gulację kierunku cyrkulacji spalin w komorze spalania. Zamknięty szyber zmusza spali-
ny do przejS
cia przez wymiennik ciepła w komorze wtórnego spalania, gdzie następuje
dopalenie resztek cząstek niespalonych dokładnie w palenisku widocznym za szybą.
JednoczeS
nie spaliny muszą przebyć dłuższą drogę, oddając więcej ciepła na korpus
urzÄ…dzenia. Gdy szyber jest otwarty, spaliny zostajÄ… bezpoS
rednio skierowane do prze-
wodu kominowego. Jest to szczególnie istotne podczas rozpalania oraz w momencie
Przykład wkładu kominkowego z konstrukcją
otwierania drzwiczek. Często jednak użytkownik zapomina o otwieraniu szybra przed
dwupłaszczową.
otwarciem drzwiczek urządzenia, co może powodować wydobywanie się dymu do po-
mieszczenia. Mając na względzie bezpieczeństwo coraz częS
ciej stosowane sÄ… obec-
budujemy
Dom 2003
10
88
Kominki
K
o
m
i
n
k
i
nie szybry automatyczne. RozwiÄ…zanie takie polega na automatycznym zamykaniu siÄ™
szybra w momencie zamykania drzwiczek oraz otwieraniu szybra w momencie otwiera-
nia drzwiczek. Innym częstym rozwiązaniem jest blokada uniemożliwiająca otwarcie
drzwiczek przy zamkniętym szybrze. Nieco uproszczoną wersją szybra we wkładach
i kasetach kominkowych jest tzw. deflektor spalin. Jest to element, który powoduje
zmianę kierunku przepływu spalin, tak aby spaliny nie miały bezpoS
redniego ujS
cia do
przewodu kominowego.
Co o drzwiczkach warto wiedzieć?
6Kolejnym ważnym elementem wkładów i kaset kominkowych są drzwiczki, wypo-
Szyber otwarty
sażone w szybę. Pełnią one funkcję nie tylko ochrony przed zaprószeniem ognia w po-
mieszczeniu, ale dokładna szczelnoS
ć na połączeniu drzwiczek z korpusem urządzenia
oraz w miejscu zamontowania szyby, zapewnia kontrolÄ™ na procesem spalania drewna
oraz bezpieczeństwo użytkowania. Drzwiczki mogą być otwierane na różne sposoby:
otwierane na bok (lewostronnie lub prawostronnie)
podnoszone do góry
chowane pod urzÄ…dzenie
Szyby stosowane we wkładach i kasetach kominkowych wykonane są z ceramiki
odpornej na wysokie temperatury (do 800°C). W starszych rozwiÄ…zaniach stosuje siÄ™
szyby żaroodporne, jednak ich wytrzymałoS
ć jest o wiele niższa.
W celu podniesienia komfortu użytkowania wkładów i kaset kominkowych, stosowa-
ne są różne systemy zapobiegające brudzeniu się szyby. Jednym z nich jest zasysa-
nie zimnego powietrza do paleniska wokół szyby. Strumień powietrza powoduje od-
pychanie cząsteczek smolistych od szyby, utrzymując ją w ten sposób przez dłuż-
szy czas w czystoS
ci. Nowszym rozwiÄ…zaniem jest stosowanie  samoczyszczÄ…cej
szyby ceramicznej z wtopioną od strony zewnętrznej przex
roczystą powłoką metalo-
wą. Taka technologia umożliwia uzyskanie zarówno w palenisku jak i na wewnętrz-
nej stronie szyby wyższej temperatury. Dzięki zjawisku pirolizy, cząsteczki które osa-
dziły się na szybie ulegają oderwaniu i dopaleniu. Jednym z warunków skutecznoS
ci
tego systemu jest jednak dokładne uszczelnienie szyby.
W jaki sposób regulowany jest ogień?
7W przedniej S
ciance wkładów i kaset kominkowych znajdują się regulatory dopły-
wu powietrza do spalania, sterujące mocą grzewczą urządzenia, a tym samym prędko-
S
cią spalania drewna. Istotnym jest aby wszystkie uchwyty wykonane były z materiałów
nie nagrzewających się. WiększoS
ć urządzeń wyposażonych jest w tzw.  zimne rączki ,
umożliwiające regulację podczas użytkowania, gdy urządzenie jest rozgrzane.
Przekrój wkładu kominkowego
1 - turbina do dystrybucji gorÄ…cego powietrza
Jak wykonuje siÄ™ uszczelnienia?
(wyposażenie dodatkowe), 2 - wewnętrzne ele-
8Wszystkie uszczelnienia we wkładach i kasetach kominkowych wykonywane są
menty paleniska wykonane z szamotu lub żeli-
przy pomocy specjalnej masy uszczelniajÄ…cej odpornej na wysokie temperatury oraz
wa, 3 - wymiennik ciepła, 4 - ceramiczna szyba
uszczelek z włókna szklanego. Zabronione jest stosowanie uszczelek z azbestu. samoczyszcząca, 5 - komora wtórnego spala-
nia, 6 - izolowany dystrybutor gorÄ…cego powie-
Obecnie dostępne są również na rynku wkłady i kasety kominkowe skonstruowane
trza, 7 - szyber, 8 - obieg powietrza konwekcyj-
w ten sposób, że powierzchnie między drzwiczkami i korpusem są tak dokładnie dopa-
nego, 9 - wylot powietrza konwekcyjnego
sowane, że nie są potrzebne uszczelki. Rozwiązanie takie jest bardzo wygodne dla
użytkownika, gdyż nie wymaga konserwacji.
Dlaczego tak ważne jest doprowadzanie powietrza do
9spalania?
Nawet najdokładniej wybudowany kominek i odpowiednie drewno nie zagwaran-
tują dobrego działania kominka - zarówno otwartego jak i zamkniętego, jeżeli nie za-
pewni siÄ™ wystarczajÄ…cej iloS
ci powietrza do spalania.
Niedostateczna iloS
ć powietrza do spalania to najczęstszy powód złego funkcjo-
nowania kominków.
Kominek otwarty potrzebuje bardzo dużo tlenu - zużywa ok. 200 - 1000 m3 powie-
trza w ciągu godziny. Kominki z paleniskami zamkniętymi potrzebują tylko ok. 6 -
8 m3 powietrza na godzinę. Wynika z tego, że kominek otwarty wysysa w ciągu go-
dziny kilkanaS
cie razy więcej powietrza niż kubatura pomieszczenia, w którym się
znajduje. Kominek otwarty podczas palenia zasysa powietrze całą powierzchnią Porównanie szyby z zewnętrzną warstwą metalową
(z prawej) oraz zwykłej szyby ceramicznej (z lewej)
otworu paleniska. Zatem im większe pole przekroju otworu, tym więcej powietrza
z pomieszczenia zostaje wciągnięte do kominka.
budujemy
2003 Dom
10
89
Raport 27
ABC w pytaniach i odpowiedziach
Obecnie, kiedy domy buduje siÄ™ w technologii bardzo szczelnej, kominki - a w szcze-
gólnoS
ci kominki otwarte - mogą spowodować powstanie silnego podciS
nienia, co
z kolei wywołuje cofanie się dymu do pomieszczeń. (Dym wylatujący kominem wraca
do wnętrza domu kanałami wentylacyjnymi. Dlatego konieczne jest doprowadzenie
do kominka S
wieżego powietrza z zewnątrz.
Pomimo że zużycie powietrza podczas spalania we wkładach i kasetach kominko-
wych jest znacznie mniejsze, również w tym przypadku zaleca się doprowadzenie po-
wietrza do paleniska. Coraz częS
ciej urządzenia te są wyposażone we wloty powie-
trza do paleniska, do których podłącza się powietrze z zewnątrz.
Powierzchnia przekroju wlotu powietrza powinna mieć f160 mm lub 200 cm2.
Jakie są wymagania dotyczące kominów
Przekrój kasety
10w odniesieniu do kominków?
Podczas spalania drewna w kominku - czy to zamkniętym czy otwartym, powstaje
dym. Jest on odprowadzany na zewnÄ…trz budynku przez komin.
Jednym z fundamentalnych wymogów dobrego funkcjonowania kominka jest jego
własny przewód kominowy o odpowiednich wymiarach, z zachowaniem wymaganych
Wymogi dotyczÄ…ce komina
proporcji w stosunku do rozmiarów paleniska.
do kominków
Aby zapewnić prawidłowe działanie wkładu lub kasety kominkowej, podciS
nienie
(m. in. na podstawie RozporzÄ…dzenia Mi-
w przewodzie dymowym powinno zawierać się pomiędzy 10 a 30 Pa (1 do 3 mm słu-
nistra Infrastruktury z dn. 12.04.2002 r.)
pa wody). Przy użyciu tzw. deprymometru firma instalująca kominek może dokonać
pomiaru siły ciągu w istniejącym kominie. Zbyt mały ciąg spowoduje cofanie się spa-
Kominek musi posiadać własny prze-
lin, natomiast zbyt duży ciąg powoduje bardzo szybkie wypalanie opału oraz może
wód dymowy.
doprowadzić do uszkodzenia urządzenia. W przypadku zbyt dużego ciągu możliwa
Przewód dymowy musi być odporny
jest, regulacja za pomocÄ… moderatora ciÄ…gu.
na wysoką temperaturę i wilgoć, mieć
Jeżeli okaże się, że ciąg jest zbyt słaby, istnieją dwa rozwiązania:
dobrą izolacje cieplną, stanowić od-
Przebudowa komina - przeważanie polega na uszczelnieniu lub wydłużeniu,
powiedniÄ… ochronÄ™ dla stykajÄ…cych
Zainstalowanie mechanicznego wyciÄ…gu kominowego - SÄ… to elektryczne wenty-
się z nim elementów wykonanych
latory, które umieszcza się na wylocie komina. Wyciągi takie są kontrolowane
z materiałów łatwo palnych i być
przez elektroniczne sterowniki i umożliwiają ustabilizowanie ciągu na takim pozio-
szczelny.
mie jaki jest wymagany, bez względu na wymiar komina, panujące warunki at-
WysokoS
ć - minimum 4 m (od podłą-
mosferyczne i położenie geograficzne.
czenia czopucha do komina do wylo-
tu przewodu dymowego).
Jak ustalić lokalizację kominka?
Przekroje dla kominków - S
rednica min.
11Jeżeli kominek chcemy postawić w już istniejącym domu, możliwoS
ci wyboru
15 cm lub wymiary 0,14 x 0,14 cm (dla
lokalizacji mamy mniej niż w przypadku gdy dopiero planujemy budowę domu.
otworu paleniska do 0,25 m2) i mini-
Kominek powinien być zbudowany jak najbliżej komina, gdyż ważne jest aby na prze-
mum 18 cm lub 0,14 x 0,27 cm (dla
wodzie dymowym było jak najmniej zagięć. W przypadku gdy zamierzamy dobudo-
otworu paleniska > 0,25 m2).
Przebieg komina - pionowy, maksy- wać komin, możliwoS
ci umiejscowienia kominka są znacznie większe.
Planując budowę kominka należy też wziąć pod uwagę funkcjonalnoS
ć pomieszcze-
malnie dwa zagięcia.
nia, w którym ma się on znalex
ć: możliwoS
ć rozmieszczenia mebli i komunikację. Do-
Wylot - powyżej kalenicy.
W miarę możliwoS
ci komin powinien brze jest aby umiejscowienie i typ kominka zaplanować już na etapie projektowania
być zbudowany wewnątrz domu - Na samym początku należy również zastanowić się nad zewnętrzną, dekoracyjną czę-
gwarantuje to lepszÄ… izolacjÄ™. S
ciÄ… kominka, czyli obudowÄ….
Widok na palenisko (zarówno kominka otwartego jak i zamkniętego) może być z jed-
nej, z dwóch lub z trzech stron. Choć bardzo rzadko, to jednak buduje się również
kominki z widokiem na palenisko ze wszystkich stron i umieszcza je w centralnym
punkcie pomieszczenia.
Pytania, na które odpowiemy
Kominki budowane sÄ… na prostej S
cianie lub w narożniku.
w BD 11/03
NajczęS
ciej jednak kominek umieszcza siÄ™ na S
cianie, naprzeciw okna, z widokiem
płomieni tylko z jednej strony - z przodu.
12. Co robić, żeby kominek był bezpieczny?
Równie ważnym kryterium doboru miejsca pod kominek jest wytrzymałoS
ć fundamen-
13. Czym kierować się przy wyborze kominka?
14. W jaki sposób kominek ogrzewa dom?
tu lub stropu, na którym wybudowany zostanie kominek. Ciężar kominka nie jest bo-
15. Jakiej mocy wkład potrzebujemy do na-
wiem przenoszony na S
cianę, o którą jest oparty. Należy mieć na uwadze, iż ciężar
szego domu?
przeciętnego kominka wynosi od 500 kg wzwyż (często przekracza 1 tonę!). Dlatego
16. Kiedy zaplanować montaż kominka?
sprawdx
my wytrzymałoS
ć stropu w miejscu, gdzie chcemy postawić kominek.
17. Kto powinien wykonywać montaż komin-
ka?
18. Czym palić w kominku?
19. Na czym polegają okresowe prace kon- Odpowiedzi na pozostałe pytania (12-20) przedstawimy za miesiąc w BD 11/03
serwacyjne w kominku?
20. Jak wybrać wkład kominkowy?
budujemy
Dom 2003
10
90