MINISTERSTWO
EDUKACJI NARODOWEJ
Ludmiła A
opacińska
Monika Sot
Stosowanie przepisów ruchu drogowego 833[02].Z1.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
Recenzenci:
mgr in\
. Gabriel Zasada
mgr in\
. Edwin Drobkiewicz
Opracowanie redakcyjne:
mgr Ludmiła A
opacińska
Konsultacja:
mgr in\
. Teresa Jaszczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej Stosowanie
przepisów ruchu drogowego 833[02].Z1.02, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu operator maszyn leśnych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Przepisy ruchu drogowego  ruch pieszych i ruch pojazdów na
drogach publicznych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 16
4.1.3. Ćwiczenia 16
4.1.4. Sprawdzian postępów 19
4.2. Uprawnienia związane z posiadaniem pojazdu 20
4.2.1. Materiał nauczania 20
4.2.2. Pytania sprawdzające 22
4.2.3. Ćwiczenia 22
4.2.4. Sprawdzian postępów 23
4.3. Znaki i sygnały drogowe 24
4.3.1. Materiał nauczania 24
4.3.2. Pytania sprawdzające 33
4.3.3. Ćwiczenia 33
4.3.4. Sprawdzian postępów 36
4.4. Kontrola ruchu drogowego i uprawnienia osób kontrolujących 37
4.4.1. Materiał nauczania 37
4.4.2. Pytania sprawdzające 40
4.4.3. Ćwiczenia 40
4.4.4. Sprawdzian postępów 43
5. Sprawdzian osiągnięć 44
6. Literatura 49
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o przepisach ruchu drogowego.
W poradniku znajdziesz:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
 materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia zało\
onych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,
 zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy ju\
opanowałeś określone treści,
 ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian postępów,
 sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
 literaturę.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
3
833[02].Z1
Mechanizacja prac leśnych
833[02].Z1.01
Określanie budowy i zasad
działania mechanizmów maszyn
i urządzeń
833[02].Z1.02
Stosowanie przepisów ruchu
drogowego
833[02].Z1.03 833[02].Z1.04 833[02].Z1.05 833[02].Z1.06
Stosowanie technik Obsługiwanie U\
ytkowanie pilarki U\
ytkowanie maszyn
kierowania pojazdów spalinowej i urządzeń
ciągnikiem rolniczym samochodowych i wykonywanie stosowanych
i wykonywanie czynności kontrolno- w produkcji leśnej
czynności kontrolno- obsługowych
obsługowych
Schemat układu jednostek modułowych w module
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- rozpoznawać kolory,
- stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
- u\
ytkować komputer na poziomie podstawowym,
- obsługiwać drukarkę,
- współpracować w grupie.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- zidentyfikować akty prawne regulujące ruch drogowy,
- zinterpretować przepisy ogólne zawarte w ustawie  Prawo o ruchu drogowym ,
- porównać zasady ogólne obowiązujące w ruchu pieszych i ruchu pojazdów,
- określić uprawnienia do kierowania pojazdami,
- określić warunki dopuszczenia pojazdów do ruchu oraz warunki u\
ywania pojazdów
w ruchu drogowym,
- określić obowiązki właściciela pojazdu dotyczące rejestracji i badań technicznych
pojazdów,
- rozpoznać znaki i sygnały drogowe,
- wyjaśnić zasady stosowania sygnałów świetlnych i dz
więkowych,
- określić prawa i obowiązki uczestnika ruchu drogowego dotyczące stosowania się do
znaków, sygnałów i poleceń,
- określić dopuszczalne prędkości dla pojazdów,
- określić uprawnienia Policji w zakresie kontroli ruchu drogowego.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Przepisy ruchu drogowego  ruch pieszych i ruch pojazdów
na drogach publicznych
4.1.1. Materiał nauczania
Znajomość przepisów ruchu drogowego jest konieczna przy poruszaniu się po drogach
publicznych. Równie\
przepisy ruchu drogowego mają zapewnić bezpieczeństwo
i sprawniejsze poruszanie się po drogach, szczególnie, \
e obecnie występuje znaczne
nasilenie transportu towarowego i ruchu osobowego ni\
parę lat temu.
Aktem prawnym regulującym kwestie z zakresu ruchu drogowego jest ustawa z dnia
20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym. Ponadto istnieje szereg przepisów
uzupełniających:
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
31 lipca 2002r. w sprawie znaków i sygnałów (Dz. U. 170, poz. 1393),
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie warunków
technicznych i badań pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposa\
enia (Dz. U. Nr
32, poz. 262 z 2003r. i póz
niejsze zmiany),
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 maja 1999r.
w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 53, poz. 563),
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002r.
w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U.
Nr 236, poz. 1998 z 2002 r.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002r. w sprawie rejestracji
i oznaczania pojazdów (Dz. U. Nr 133 poz. 1123).
- Program szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdem
silnikowym. Załącznik nr 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27
paz
dziernika 2005r. (Dz. U. Nr 217, poz. 1834 z 2005r.)
Przepisy ogólne ustawy  Prawo o ruchu drogowym określają obowiązki uczestników
ruchu drogowego, którzy powinni zachować ostro\
ność albo, gdy ustawa tego wymaga 
szczególną ostro\
ność, unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagro\
enie
bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem
zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Ustawa
definiuje pojęcia, które kierujący pojazdem bezwzględnie musi znać poruszając się na drodze:
- droga  wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika drogi (ście\
ki)
dla pieszych lub drogi (ście\
ki) dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych
znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów,
ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt.
- droga twarda  droga z jezdnią o nawierzchni bitumicznej, betonowej, kostkowej,
klinkierowej lub brukowej oraz z płyt betonowych lub kamienno-betonowych, je\
eli
długość nawierzchni przekracza 20m. Inne drogi są drogami gruntowymi.
- jezdnia  część drogi przeznaczona do ruchu pojazdów; określenie to nie dotyczy
torowisk wydzielonych z jezdni.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
7
- droga dla rowerów  droga lub jej część przeznaczona do ruchu rowerów
jednośladowych, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi.
- pas ruchu  ka\
dy z podłu\
nych pasów jezdni wystarczający do ruchu jednego rzędu
pojazdów wielośladowych, oznaczony lub nie oznaczony znakami drogowymi.
- pobocze  część drogi przyległa do jezdni, która mo\
e być przeznaczona do ruchu
pieszych lub niektórych pojazdów, postoju pojazdów, jazdy wierzchem lub pędzenia
zwierząt.
- skrzy\
owanie  przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię, ich połączenie
lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia,
połączenia lub rozwidlenia; określenie to nie dotyczy przecięcia, połączenia lub
rozwidlenia drogi twardej z gruntową lub stanowiąca dojazd do obiektu znajdującego się
na drodze.
- obszar zabudowany  obszar oznaczony odpowiednimi znakami drogowymi.
- strefa zamieszkania  obszar obejmujący drogi publiczne lub inne drogi, na którym
obowiązują szczególne zasady ruchu drogowego, a wjazdy oznaczone są odpowiednimi
znakami drogowymi.
- uczestnik ruchu  pieszy, kierujący, a tak\
e inne osoby przebywające w pojez
dzie lub na
pojez
dzie znajdującym się na drodze.
- pieszy  osoba znajdująca się poza pojazdem na drodze. Za pieszego uwa\
a się równie\

osobę prowadzącą, ciągnącą lub pchającą rower, motorower, motocykl, wózek dziecięcy,
podręczny lub inwalidzki, osobę poruszającą się w wózku inwalidzkim, a tak\
e osobę
w wieku do 10 lat kierującą rowerem pod opieką osoby dorosłej.
- kierujący  osoba, która kieruje pojazdem lub zespołem pojazdów, a tak\
e osoba, która
prowadzi kolumnę pieszych, jedzie wierzchem, albo pędzi zwierzęta pojedynczo lub
w stadzie.
- ustąpienie pierwszeństwa  powstrzymanie się od ruchu, je\
eli ruch mógłby zmusić
innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości,
a pieszego  do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku.
- pojazd silnikowy  pojazd wyposa\
ony w silnik, z wyjątkiem motoroweru i pojazdu
szynowego.
- pojazd samochodowy  pojazd silnikowy, którego konstrukcja umo\
liwia jazdę
z prędkością przekraczającą 25km/h (z wyłączeniem ciągnika rolniczego).
- autobus szkolny  autobus przeznaczony do przewozu dzieci do szkoły, barwy
pomarańczowej, oznaczony z przodu i z tyłu prostokątnymi tablicami barwy białej,
z napisem barwy czarnej  autobus szkolny .
- masa własna  masa pojazdu z jego normalnym wyposa\
eniem, paliwem, olejami,
smarami i cieczami w ilościach nominalnych, bez kierującego.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
8
- dopuszczalna ładowność  największa masa ładunku i osób, jaką mo\
e przewozić pojazd
po drodze.
- dopuszczalna masa całkowita  suma masy własnej i dopuszczalnej ładowności.
- rzeczywista masa całkowita  masa pojazdu łącznie z masą znajdujących się w nim
rzeczy i osób.
- autostrada  droga dwujezdniowa oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi, na
której nie dopuszcza się ruchu poprzecznego, przeznaczona tylko do ruchu pojazdów
samochodowych, które na równej, poziomej jezdni mogą rozwinąć prędkość co najmniej
40km/h, w tym równie\
w razie ciągnięcia przyczep.
- droga ekspresowa  droga dwu- lub jednojezdniowa, oznaczona odpowiednimi znakami
drogowymi, na której skrzy\
owania występują wyjątkowo, przeznaczona tylko do ruchu
pojazdów samochodowych.
- chodnik  część drogi przeznaczona do ruchu pieszych.
- wymijanie  przeje\
d\
anie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu
poruszającego się w przeciwnym kierunku.
- omijanie  przeje\
d\
anie (przechodzenie) obok nie poruszającego się pojazdu, uczestnika
ruchu lub przeszkody.
- wyprzedzanie  przeje\
d\
anie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu
poruszającego się w tym samym kierunku.
- zatrzymanie pojazdu  unieruchomienie pojazdu nie wynikające z warunków lub
przepisów ruchu drogowego, trwające nie dłu\
ej ni\
1 minutę, oraz ka\
de
unieruchomienie pojazdu wynikające z tych warunków lub przepisów.
- postój pojazdu  unieruchomienie pojazdu nie wynikające z warunków lub przepisów
ruchu drogowego, trwające dłu\
ej ni\
1 minutę.
- samochód cię\
arowy  pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu
ładunków. Określenie to obejmuje równie\
samochód cię\
arowo-osobowy przeznaczony
konstrukcyjnie do przewozu ładunków i osób w liczbie od 4 do 9 łącznie z kierowcą.
- pojazd uprzywilejowany  pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich
świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dz
więkowe o zmiennym tonie, jadący
z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje równie\
pojazdy
jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane
wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.
 pojazd specjalny  pojazd samochodowy lub przyczepę, konstrukcyjnie nie przeznaczone
do przewozu osób lub ładunków
- samochód osobowy  pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu
nie więcej ni\
9 osób łącznie z kierowcą oraz ich baga\
u.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
9
- ciągnik samochodowy  pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie wyłącznie
do ciągnięcia przyczepy; określenie to obejmuje ciągnik siodłowy i ciągnik balastowy.
- ciągnik rolniczy  pojazd silnikowy skonstruowany do u\
ywania łącznie ze sprzętem do
prac rolnych, leśnych lub ogrodniczych. Ciągnik taki mo\
e być równie\
przystosowany
do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych.
- rower  pojazd jednośladowy lub wielośladowy poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym
pojazdem.
- motocykl  pojazd samochodowy jednośladowy lub z bocznym wózkiem  wielośladowy.
- przyczepa  pojazd bez silnika, przystosowany do łączenia go z innym pojazdem.
- przyczepa lekka  przyczepa, której dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 750kg.
Ruch pieszych
Pieszy jest obowiązany korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych, a w razie ich braku 
z pobocza. Je\
eli nie ma pobocza lub czasowo nie mo\
na z niego korzystać, pieszy mo\
e
korzystać z jezdni, pod warunkiem, \
e idzie jak najbli\
ej jej krawędzi i ustępuje miejsca
nadje\
d\
ającemu pojazdowi. Pieszy idący po poboczu lub jezdni jest obowiązany iść lewą
stroną drogi.
Mo\
e się zdarzyć, \
e na poboczu lub jezdni znajduje się więcej ni\
jeden pieszy. W takim
przypadku piesi idący jezdnią są obowiązani iść jeden za drugim. Na drodze o małym ruchu,
w warunkach dobrej widoczności, dwóch pieszych mo\
e iść obok siebie.
Pieszy, przechodząc przez jezdnię lub torowisko jest obowiązany zachować szczególną
ostro\
ność oraz w zasadzie korzystać z przejścia dla pieszych. Przechodzenie przez torowisko
wyodrębnione z jezdni jest dozwolone tylko w miejscu do tego przeznaczonym Pieszy
znajdujący się na tym przejściu ma pierwszeństwo przed pojazdem.
Je\
eli na drodze znajduje się przejście nadziemne lub podziemne dla pieszych, pieszy jest
obowiązany korzystać z niego.
Je\
eli przejście dla pieszych wyznaczone jest na drodze dwujezdniowej, przejście na
ka\
dej jezdni uwa\
a się za przejście odrębne. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przejścia
dla pieszych w miejscu, w którym ruch pojazdów jest rozdzielony wysepką lub za pomocą
innych urządzeń na jezdni.
Pieszy ma zakaz:
 wchodzenia na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd, w tym równie\
na przejściu dla
pieszych oraz spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi,
 przechodzenia przez jezdnię w miejscu o ograniczonej widoczności drogi,
 zwalniania kroku lub zatrzymywania się bez uzasadnionej potrzeby podczas
przechodzenia przez jezdnię lub torowisko,
 przebiegania przez jezdnię,
 chodzenia po torowisku,
 wchodzenia na torowisko, gdy zapory lub półzapory są opuszczone lub opuszczanie ich
rozpoczęto,
 przechodzenia przez jezdnię w miejscu, w którym urządzenie zabezpieczające lub
przeszkoda oddzielają drogę dla pieszych albo chodnik od jezdni, bez względu na to, po
której stronie jezdni one się znajdują.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
10
Ruch pojazdów
W polskiego prawodawstwa kierującego pojazdem obowiązuje ruch prawostronny.
Kierujący pojazdem korzystając z drogi dwujezdniowej jest obowiązany jechać po prawej
jezdni. Je\
eli kierujący pojazdem korzysta z jezdni dwukierunkowej co najmniej o czterech
pasach ruchu jest obowiązany zajmować pas ruchu znajdujący się na prawej połowie jezdni.
Jest on obowiązany jechać mo\
liwie blisko prawej krawędzi jezdni. Je\
eli pasy ruchu na
jezdni są wyznaczone, nie mo\
e zajmować więcej ni\
jednego pasa.
Kierujący pojazdem zaprzęgowym, rowerem, motorowerem, wózkiem ręcznym oraz
osoba prowadząca pojazd napędzany silnikiem są obowiązani poruszać się po poboczu, chyba
\
e nie nadaje się ono do jazdy lub ruch pojazdu utrudniałby ruch pieszych.
W ruchu pojazdów wyró\
nia się szereg sytuacji, które muszą być znane kierującemu, aby
bezpiecznie kierował pojazdem i nie stwarzał zagro\
enia dla innych pojazdów oraz dla
pieszych:
Włączanie się do ruchu  następuje przy rozpoczynaniu jazdy po postoju lub
zatrzymaniu się nie wynikającym z warunków lub przepisów ruchu drogowego oraz przy
wje\
d\
aniu:
 na drogę z nieruchomości, z obiektu przydro\
nego lub dojazdu do takiego obiektu,
z drogi nie będącej drogą publiczną oraz ze strefy zamieszkania,
 na drogę z pola lub na drogę twardą z drogi gruntowej,
 na jezdnię z pobocza, z chodnika lub z pasa ruchu dla pojazdów powolnych,
 na jezdnię lub pobocze z drogi dla rowerów, z wyjątkiem wjazdu na przejazd dla
rowerzystów,
 pojazdem szynowym  na drogę z zajezdni lub na jezdnię z pętli.
Kierujący pojazdem włączając się do ruchu jest obowiązany zachować szczególną ostro\
ność
oraz ustąpić pierwszeństwa innemu pojazdowi lub uczestnikowi ruchu.
Prędkość i hamowanie
Kierujący pojazdem jest obowiązany jechać z prędkością zapewniającą panowanie nad
pojazdem, z uwzględnieniem warunków, w jakich ruch się odbywa, a w szczególności:
rzez
by terenu, stanu i widoczności drogi, stanu i ładunku pojazdu, warunków
atmosferycznych i natę\
enia ruchu.
Kierujący pojazdem jest obowiązany:
 jechać z prędkością, która nie utrudnia jazdy innym kierującym,
 hamować w sposób, który nie powoduje zagro\
enia bezpieczeństwa ruchu lub jego
utrudnienia,
 utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia zderzenia w razie hamowania lub
zatrzymania się poprzedzającego pojazdu.
Dopuszczalna prędkość pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym
w godzinach 500 2300 wynosi 50km/h. Dopuszczalna prędkość pojazdu lub zespołu pojazdów
na obszarze zabudowanym w godzinach 2300 500 wynosi 60 km/h. Dopuszczalna prędkość
pojazdu lub zespołu pojazdów w strefie zamieszkania wynosi 20 km/h.
Dopuszczalna prędkość poza obszarem zabudowanym wynosi w przypadku:
 samochodu osobowego, motocykla lub samochodu cię\
arowego o dopuszczalnej masie
całkowitej, która nie przekracza 3,5 t:
a) na autostradzie  130 km/h,
b) na drodze ekspresowej dwujezdniowej  110 km/h,
c) na drodze ekspresowej jednojezdniowej oraz na drodze dwujezdniowej co najmniej
o dwóch pasach przeznaczonych dla ka\
dego kierunku ruchu  100 km/h,
d) na drodze jednojezdniowej 90 km/h
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
11
Dopuszczalna prędkość niektórych pojazdów wynosi:
 ciągnika rolniczego (równie\
z przyczepą)  30km/h,
 pojazdu z urządzeniem wystającym do przodu więcej ni\
1,5m od siedzenia dla
kierującego  30 km/h na obszarze zabudowanym i 60 km/h poza obszarem
zabudowanym,
 motocykla (równie\
z przyczepą) i motoroweru, którymi przewozi się dziecko w wieku
do 7 lat  40 km/h.
Zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu
Zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu polega na zmianie przez kierującego pojazdem
kierunku jazdy lub zajmowany pas ruchu tylko z zachowaniem szczególnej ostro\
ności.
W takim przypadku kierujący pojazdem jest obowiązany zbli\
yć się do prawej krawędzi
jezdni  je\
eli zamierza skręcić w prawo lub do środka jezdni lub na jezdni o ruchu
jednokierunkowym do lewej jej krawędzi  je\
eli zamierza skręcić w lewo. Kierujący
pojazdem, zmieniając zajmowanego pasa ruchu, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa
pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać, oraz pojazdowi
wje\
d\
ającemu na ten pas z prawej strony.
Kierujący pojazdem jest obowiązany wcześniej wyraz
nie sygnalizować zamiar zmiany
kierunku jazdy lub pasa ruchu oraz zaprzestać sygnalizowania niezwłocznie po wykonaniu
manewru.
Kierujący pojazdem nie mo\
e zawracać:
 w tunelu, na moście, wiadukcie lub drodze jednokierunkowej,
 na autostradzie,
 na drodze ekspresowej, z wyjątkiem skrzy\
owania lub miejsca do tego przeznaczonego,
 w warunkach, w których mogłoby to zagrozić bezpieczeństwu ruchu na drodze lub ruch
ten utrudnić.
Wymijanie, omijanie i cofanie
Kierujący pojazdem jest obowiązany:
 przy wymijaniu zachować bezpieczny odstęp od wymijanego pojazdu lub uczestnika
ruchu, a w razie potrzeby zjechać na prawo i zmniejszyć prędkość lub zatrzymać się,
 przy omijaniu zachować bezpieczny odstęp od omijanego pojazdu, uczestnika ruchu lub
przeszkody, a w razie potrzeby zmniejszyć prędkość. Omijanie pojazdu sygnalizującego
zamiar skręcenia w lewo mo\
e odbywać się tylko z jego prawej strony,
 przy cofaniu ustąpić pierwszeństwa innemu pojazdowi lub uczestnikowi ruchu
i zachować szczególną ostro\
ność, a w szczególności:
a) sprawdzić, czy wykonywany manewr nie spowoduje zagro\
enia bezpieczeństwa
ruchu lub jego utrudnienia,
b) upewnić się, czy za pojazdem nie znajduje się przeszkoda; w razie trudności
w osobistym upewnieniu się kierujący jest obowiązany zapewnić sobie pomoc innej
osoby.
Zabrania się cofania pojazdem w tunelu, na moście, wiadukcie, autostradzie lub drodze
ekspresowej.
Wyprzedzanie
Kierujący pojazdem jest obowiązany przed wyprzedzaniem upewnić się w szczególności,
czy:
 ma odpowiednią widoczność i dostateczne miejsce do wyprzedzania bez utrudnienia
komukolwiek ruchu,
 kierujący, jadący za nim, nie rozpoczął wyprzedzania,
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
12
 kierujący, jadący przed nim na tym samym pasie ruchu, nie zasygnalizował zamiaru
wyprzedzania innego pojazdu, zmiany kierunku jazdy lub zmiany pasa ruchu.
Kierujący pojazdem jest obowiązany przy wyprzedzaniu zachować szczególną
ostro\
ność, a zwłaszcza bezpieczny odstęp od wyprzedzanego pojazdu lub uczestnika ruchu.
Jest on obowiązany przy wyprzedzaniu przeje\
d\
ać z lewej strony wyprzedzanego pojazdu.
Wyprzedzanie pojazdu lub uczestnika ruchu, który sygnalizuje zamiar skręcenia w lewo,
mo\
e odbywać się tylko z jego prawej strony.
Kierujący pojazdem nie mo\
e wyprzedzać pojazdu silnikowego jadącego po jezdni:
 przy doje\
d\
aniu do wierzchołka wzniesienia,
 na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi,
 na skrzy\
owaniu, z wyjątkiem skrzy\
owania o ruchu okrę\
nym lub na którym ruch jest
kierowany.
Ponadto zabrania się wyprzedzania pojazdu uprzywilejowanego na obszarze zabudowanym.
Przecinanie się kierunków ruchu
Kierujący pojazdem zbli\
ając się do skrzy\
owania jest obowiązany zachować szczególną
ostro\
ność i ustąpić pierwszeństwa pojazdowi nadje\
d\
ającemu z prawej strony, a je\
eli
skręca w lewo  tak\
e jadącemu z kierunku przeciwnego na wprost lub skręcającemu
w prawo.
Kierujący pojazdem nie mo\
e:
 wje\
d\
ać na skrzy\
owanie, je\
eli na skrzy\
owaniu lub za nim nie ma miejsca do
kontynuowania jazdy,
 rozdzielać kolumny pieszych.
Zbli\
ając się do przejścia dla pieszych jest obowiązany zachować szczególną ostro\
ność
i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu.
Kierującemu pojazdem zabrania się:
 wyprzedzania pojazdu na przejściu dla pieszych i bezpośrednio przed nim, z wyjątkiem
przejścia, na którym ruch jest kierowany,
 omijania pojazdu, który jechał w tym samym kierunku, lecz zatrzymał się w celu
ustąpienia pierwszeństwa pieszemu,
 jazdy wzdłu\
po chodniku lub przejściu dla pieszych.
Kierujący pojazdem przeje\
d\
ając przez chodnik lub drogę dla pieszych jest obowiązany
jechać powoli i ustąpić pierwszeństwa pieszemu.
Bardzo często kierujący pojazdem musi przejechać przez przejazd kolejowy. W tym
wypadku musi zachować szczególną ostro\
ność. Przed wjechaniem na tory musi upewnić się,
czy nie zbli\
a się pojazd szynowy, oraz przedsięwziąć odpowiednie środki ostro\
ności
zwłaszcza, je\
eli wskutek mgły lub z innych powodów przejrzystość powietrza jest
zmniejszona. Kierujący jest obowiązany prowadzić pojazd z taką prędkością, aby mógł go
zatrzymać w bezpiecznym miejscu, gdy nadje\
d\
a pojazd szynowy lub, gdy urządzenie
zabezpieczające albo dawany sygnał zabrania wjazdu na przejazd.
Kierującemu pojazdem zabrania się:
 obje\
d\
ania opuszczonych zapór lub półzapór oraz wje\
d\
ania na przejazd, je\
eli
opuszczanie ich zostało rozpoczęte lub podnoszenie nie zostało zakończone,
 wje\
d\
ania na przejazd, je\
eli po drugiej stronie przejazdu nie ma miejsca do
kontynuowania jazdy,
 wyprzedzania pojazdu na przejez
dzie kolejowym i bezpośrednio przed nim,
 omijania pojazdu oczekującego na otwarcie ruchu przez przejazd, je\
eli wymagałoby to
wjechania na część jezdni przeznaczoną dla przeciwnego kierunku ruchu.
W razie unieruchomienia pojazdu na przejez
dzie kolejowym, kierujący jest obowiązany
niezwłocznie usunąć go z przejazdu, a je\
eli nie jest to mo\
liwe, ostrzec kierującego
pojazdem szynowym o niebezpieczeństwie.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
13
Ostrzeganie oraz jazda w warunkach zmniejszonej przejrzystości powietrza. Kierujący
pojazdem mo\
e u\
ywać sygnału dz
więkowego lub świetlnego w razie, gdy zachodzi
konieczność ostrze\
enia o niebezpieczeństwie. Jednak zabrania się:
 nadu\
ywania sygnału dz
więkowego lub świetlnego,
 u\
ywania sygnału dz
więkowego na obszarze zabudowanym, chyba \
e jest to konieczne
w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem,
 ostrzegania światłami drogowymi w warunkach, w których mo\
e to spowodować
oślepienie innych kierujących.
Kierujący pojazdem jest obowiązany zachować szczególną ostro\
ność w czasie jazdy
w warunkach zmniejszonej przejrzystości powietrza spowodowanej mgłą, opadami
atmosferycznymi lub innymi przyczynami, a ponadto kierujący pojazdem silnikowym jest
obowiązany włączyć światła mijania lub przeciwmgłowe przednie albo oba te światła
jednocześnie, a poza obszarem zabudowanym podczas mgły dawać krótkotrwałe sygnały
dz
więkowe w czasie wyprzedzania lub omijania.
Holowanie
Kierujący mo\
e holować pojazd silnikowy tylko pod warunkiem, \
e:
 prędkość pojazdu holującego nie przekracza 30km/h na obszarze zabudowanym
i 60 km/h poza tym obszarem,
 pojazd holujący ma włączone światła mijania równie\
w okresie dostatecznej
widoczności,
 w pojez
dzie holowanym znajduje się kierujący mający uprawnienie do kierowania tym
pojazdem, chyba \
e pojazd jest holowany w sposób wykluczający potrzebę kierowania
nim,
 pojazd holowany jest połączony z pojazdem holującym w sposób wykluczający
odczepienie się w czasie jazdy; nie dotyczy to holowania motocykla, który powinien być
połączony z pojazdem holującym połączeniem giętkim w sposób umo\
liwiający łatwe
odczepienie,
 pojazd holowany, z wyjątkiem motocykla, jest oznaczony z tyłu po lewej stronie
ostrzegawczym trójkątem odblaskowym, a w okresie niedostatecznej widoczności ma
ponadto włączone światła pozycyjne; zamiast oznaczenia trójkątem odblaskowym pojazd
holowany mo\
e wysyłać \
ółte sygnały błyskowe w sposób widoczny dla innych
uczestników ruchu,
 w pojez
dzie holowanym na połączeniu sztywnym jest sprawny co najmniej jeden układ
hamulców, a w pojez
dzie holowanym na połączeniu giętkim  dwa układy,
 odległość między pojazdami wynosi nie więcej ni\
3 m przy połączeniu sztywnym, a od
4 do 6 m przy połączeniu giętkim, przy czym połączenie jest oznakowane na przemian
pasami białymi i czerwonymi albo zaopatrzone w chorągiewkę barwy \
ółtej lub
czerwonej; przepisu tego nie stosuje się w razie holowania pojazdów jednostek
wojskowych podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej.
Zabrania się holowania:
 pojazdu o niesprawnym układzie kierowniczym lub o niesprawnych hamulcach, chyba \
e
sposób holowania wyklucza potrzebę ich u\
ycia,
 pojazdu za pomocą połączenia giętkiego, je\
eli w pojez
dzie tym działanie układu
hamulcowego uzale\
nione jest od pracy silnika, a silnik jest unieruchomiony,
 więcej ni\
jednego pojazdu, z wyjątkiem pojazdu członowego,
 pojazdem z przyczepą (naczepą),
 na autostradzie, z wyjątkiem holowania przez pojazdy przeznaczone do holowania do
najbli\
szego wyjazdu lub miejsca obsługi podró\
nych.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
14
Zatrzymanie i postój pojazdu
Zatrzymanie i postój pojazdu są dozwolone tylko w miejscu i w warunkach, w których
jest on z dostatecznej odległości widoczny dla innych kierujących i nie powoduje zagro\
enia
bezpieczeństwa ruchu drogowego lub jego utrudnienia.
Dopuszcza się zatrzymanie lub postój na chodniku kołami jednego boku lub przedniej osi
pojazdu samochodowego o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 2,5 t, pod
warunkiem, \
e:
 na danym odcinku jezdni nie obowiązuje zakaz zatrzymania lub postoju,
 szerokość chodnika pozostawionego dla pieszych jest taka, \
e nie utrudni im ruchu i jest
nie mniejsza ni\
1,5 m,
 pojazd umieszczony przednią osią na chodniku nie tamuje ruchu pojazdów na jezdni.
Pojazd mo\
e być usunięty z drogi na koszt właściciela, je\
eli pozostawiono go w miejscu,
gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub zagra\
a jego bezpieczeństwu.
Pojazd mo\
e być unieruchomiony na koszt właściciela przez zastosowanie urządzenia
technicznego do blokady kół, je\
eli pozostawiono go w miejscu, gdzie jest to zabronione, lecz
nie utrudnia ruchu lub nie zagra\
a jego bezpieczeństwu.
Zabrania się zatrzymania pojazdu:
 na przejez
dzie kolejowym, na przejez
dzie tramwajowym, na skrzy\
owaniu oraz
w odległości mniejszej ni\
10 m od przejazdu lub skrzy\
owania,
 na przejściu dla pieszych, na przejez
dzie dla rowerzystów oraz w odległości mniejszej ni\

10 m przed tym przejściem lub przejazdem; na drodze dwukierunkowej o dwóch pasach
ruchu zakaz ten obowiązuje tak\
e za tym przejściem lub przejazdem,
 w tunelu, na moście lub na wiadukcie,
 na jezdni wzdłu\
linii ciągłej oraz w pobli\
u jej punktów krańcowych, je\
eli zmusiłoby to
innych kierujących pojazdami wielośladowymi do naje\
d\
ania na tę linię,
 na jezdni obok linii przerywanej wyznaczającej krawędz
jezdni oraz na jezdni i na
poboczu obok linii ciągłej wyznaczającej krawędz
jezdni,
 w odległości mniejszej ni\
10 m od przedniej strony znaku lub sygnału drogowego, je\
eli
zostałyby one zasłonięte przez pojazd,
 na jezdni przy jej lewej krawędzi, z wyjątkiem zatrzymania lub postoju pojazdu na
obszarze zabudowanym na drodze jednokierunkowej lub na jezdni dwukierunkowej
o małym ruchu,
 na pasie między jezdniami,
 w odległości mniejszej ni\
15 m od słupka lub tablicy oznaczającej przystanek, a na
przystanku z zatoką  na całej jej długości,
 w odległości mniejszej ni\
15 m od punktów krańcowych wysepki, je\
eli jezdnia z prawej
jej strony ma tylko jeden pas ruchu,
 na drodze (ście\
ce) dla rowerów.
Zabrania się postoju:
 w miejscu utrudniającym wjazd lub wyjazd, w szczególności do i z bramy, gara\
u,
parkingu lub wnęki postojowej,
 w miejscu utrudniającym dostęp do innego prawidłowo zaparkowanego pojazdu lub
wyjazd tego pojazdu,
 przed i za przejazdem kolejowym, po obu stronach drogi, na odcinku od przejazdu
kolejowego do słupka wskaz
nikowego z jedną kreską,
 w strefie zamieszkania w innym miejscu ni\
wyznaczone w tym celu,
 na obszarze zabudowanym, pojazdu lub zespołu pojazdów o dopuszczalnej masie
całkowitej przekraczającej 16 t lub o długości przekraczającej 12 m, poza wyznaczonymi
w tym celu parkingami.
Zabrania się zatrzymania lub postoju pojazdu na autostradzie lub drodze ekspresowej
w innym miejscu ni\
wyznaczone w tym celu. Je\
eli unieruchomienie pojazdu nastąpiło
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
15
z przyczyn technicznych, kierujący pojazdem jest obowiązany usunąć pojazd z jezdni oraz
ostrzec innych uczestników ruchu.
U\
ywanie świateł zewnętrznych
Kierujący pojazdem jest obowiązany u\
ywać świateł mijania podczas jazdy w warunkach
normalnej przejrzystości powietrza:
 w czasie od zmierzchu do świtu,
 w okresie od 1 paz
dziernika do ostatniego dnia lutego  przez całą dobę,
 w tunelu.
W czasie od świtu do zmierzchu w warunkach normalnej przejrzystości powietrza,
zamiast świateł mijania, kierujący pojazdem mo\
e u\
ywać świateł do jazdy dziennej.
W czasie od zmierzchu do świtu, na nie oświetlonych drogach, zamiast świateł mijania
lub łącznie z nimi, kierujący pojazdem mo\
e u\
ywać świateł drogowych, o ile nie oślepi
innych kierujących albo pieszych poruszających się w kolumnie. Kierujący pojazdem,
u\
ywając świateł drogowych, jest obowiązany przełączyć je na światła mijania w razie
zbli\
ania się:
 pojazdu nadje\
d\
ającego z przeciwka, przy czym je\
eli jeden z kierujących wyłączył
światła drogowe  drugi jest obowiązany uczynić to samo,
 do pojazdu poprzedzającego, je\
eli kierujący mo\
e być oślepiony,
 pojazdu szynowego lub komunikacji wodnej, je\
eli poruszają się w takiej odległości, \
e
istnieje mo\
liwość oślepienia kierujących tymi pojazdami.
Kierujący pojazdem silnikowym lub szynowym jest obowiązany, podczas zatrzymania
lub postoju w warunkach niedostatecznej widoczności, u\
ywać świateł pozycyjnych
przednich i tylnych lub świateł postojowych. Dopuszcza się włączenie świateł postojowych
jedynie od strony środka jezdni w pojez
dzie nie złączonym z przyczepą oraz w zespole
pojazdów o długości nie przekraczającej 6 m.
Podczas zatrzymania lub postoju, w miejscu oświetlonym w stopniu zapewniającym
widoczność pojazdu lub znajdującym się poza jezdnią i poboczem, wszystkie światła pojazdu
mogą być wyłączone. Przepis ten nie dotyczy pojazdu szynowego oraz pojazdu, na którym
znajduje się urządzenie lub ładunek, wystające poza pojazd i wymagające oznaczenia
odrębnymi światłami.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakich aktach prawnych uregulowane są zasady ruchu drogowego?
2. Jaka jest ró\
nica między pojęciem  omijania , a  wymijania ?
3. W jakich sytuacjach kierujący pojazdem ma zakaz holowania drugiego pojazdu?
4. Ile wynosi dopuszczalna prędkość pojazdów na obszarze zabudowanym?
5. Jak zdefiniujesz pojęcie  rzeczywistej masy pojazdu ?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Korzystając z ustaw i rozporządzeń dotyczących przepisów ruchu drogowego określ, czy
podane poni\
ej stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe. Je\
eli uwa\
asz, \
e zdanie jest
prawdziwe wpisz w kratkę literę P zaś, je\
eli uwa\
asz, \
e zdanie jest fałszywe wpisz literą F.
1) obszar zabudowany nie musi być oznaczony znakami drogowymi.
2) wymijanie to przeje\
d\
anie obok nie poruszającego się pojazdu.
3) motorower mo\
e być pojazdem wielośladowym.
4) prędkość ciągnika rolniczego wynosi 20 km/h.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
16
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać odpowiednie definicje w ustawach lub rozporządzeniach,
2) po zastanowieniu, w kratkę wpisać literą P dla oznaczenia stwierdzenia prawdziwego lub
literą F dla oznaczenia stwierdzenia fałszywego,
3) przeanalizować otrzymane wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
 przybory do pisania,
 arkusz do ćwiczenia,
 akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
 Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Korzystając z ustawy  Prawo o ruchu drogowym przeczytaj poni\
sze definicje,
a następnie odpowiedz na pytania, wybierając jako poprawną odpowiedz
a) lub b):
1. Autostradą jest:
a) droga dwu- lub jednojezdniowa, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi, na
której skrzy\
owania występują wyjątkowo, przeznaczona tylko do ruchu pojazdów
samochodowych,
b) droga dwujezdniowa oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi, na której nie
dopuszcza się ruchu poprzecznego, przeznaczona tylko do ruchu pojazdów
samochodowych, które na równej, poziomej jezdni mogą rozwinąć prędkość co
najmniej 40 km/h, w tym równie\
w razie ciągnięcia przyczep.
2. Drogą twardą jest:
a) wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika drogi (ście\
ki) dla
pieszych lub drogi (ście\
ki) dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów
szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju
pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt,
b) droga z jezdnią o nawierzchni bitumicznej, betonowej, kostkowej, klinkierowej lub
brukowej oraz z płyt betonowych lub kamienno-betonowych, je\
eli długość
nawierzchni przekracza 20m; inne drogi są drogami gruntowymi.
3. Dopuszczalna masa całkowita pojazdu określana jest jako:
a) masa pojazdu łącznie z masą znajdujących się w nim rzeczy i osób,
b) suma masy własnej i dopuszczalnej ładowności.
4. Pojazd uprzywilejowany:
a) wysyła sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie
sygnały dz
więkowe o zmiennym tonie,
b) wysyła sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych bez konieczności
wysyłania sygnałów dz
więkowych o zmiennym tonie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać odpowiednie definicje w ustawie  Prawo o ruchu drogowym ,
2) po zastanowieniu prawidłową odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
17
3) przeanalizować otrzymane wyniki,
4) zaprezentować otrzymane wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
 przybory do pisania,
 arkusz do ćwiczenia,
 przepisy o ruchu drogowym,
 Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Korzystając z ustawy  Prawo o ruchu drogowym przeczytaj poni\
sze definicje,
a następnie odpowiedz na pytania, wybierając jako poprawną odpowiedz
a) lub b):
1. Je\
eli pieszy nie mo\
e skorzystać z pobocza to:
a) mo\
e iść po jezdni.
b) ma zakaz poruszania się w miejscu, gdzie pobocze jest niedostępne.
2. Piesi idący po poboczu lub jezdni:
a) mają obowiązek iść prawą stroną jezdni.
b) mają obowiązek iść lewą stroną jezdni.
3. Pieszy mo\
e skorzystać z drogi dla rowerów:
a) zawsze.
b) tylko w razie braku chodnika lub pobocza lub gdy nie mo\
na z nich skorzystać.
4. Przechodzenie przez torowisko jest:
a) zabronione.
b) dozwolone ale tylko na przejściach dla pieszych.
5. Pieszy ma zakaz:
a) przechodzenia przez torowisko.
b) przebiegania przez jezdnię.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać odpowiedni fragment materiału w ustawie  Prawo o ruchu drogowym ,
2) po zastanowieniu prawidłową odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
3) przeanalizować otrzymane wyniki,
4) zaprezentować wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
 przybory do pisania,
 arkusz do ćwiczenia,
 przepisy o ruchu drogowym,
 Poradnik dla ucznia.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
18
4.1.4 Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wskazać przypadki braku mo\
liwości holowania pojazdu przez inny
pojazd? 1
1

2) wskazać dopuszczalną prędkość pojazdu w obszarze zabudowanym?
1
1

3) wskazać ró\
nicę między pojęciem  wymijania , a  omijania ?
1
1

4) wskazać dopuszczalną prędkość pojazdów na obszarze zabudowanym?
1
1

5) zdefiniować pojęcie  rzeczywistej masy pojazdu ?
1
1

__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
19
4.2. Uprawnienia związane z posiadaniem pojazdu
4.2.1. Materiał nauczania
Dokumentem uprawniającym do kierowania pojazdem silnikowym jest prawo jazdy
określonej kategorii.
W prawodawstwie polskim wyró\
nia się następujące kategorie prawa jazdy:
 A  motocykl,
 A1  motocykl o pojemności skokowej silnika nie przekraczającej 125 cm sześć., i mocy
nie przekraczającej 11 kW
 B  pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 3,5 tony
z wyjątkiem autobusu lub motocykla,
 B1  trójkołowy lub czterokołowy pojazd samochodowy o masie własnej nie
przekraczającej 550 kg z wyjątkiem motocykla
 C  pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony,
z wyjątkiem autobusu, a tak\
e ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobie\
nym,
 C1  pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony
i nie przekraczającej 7,5 tony, z wyjątkiem autobusu, a tak\
e ciągnikiem rolniczym lub
pojazdem wolnobie\
nym,
 D  autobus, ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobie\
ny,
 D1  autobus przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej ni\
17 osób łącznie
z kierowcą, a tak\
e ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobie\
ny,
 B+E  samochód osobowy określony w poz.3 z przyczepą o dopuszczalnej masie
całkowitej co najmniej 1 t,
 C+E  zespół pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 18 t. i długości co
najmniej 12 m. zło\
ony z samochodu cię\
arowego i przyczepy lub ciągnika siodłowego
i naczepy,
 C1+E  zespół pojazdów o długości co najmniej 8 m. zło\
ony z samochodu cię\
arowego
o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 2 t.
 D+E  autobus z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 1,25 t,
 D1+E  autobus z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 1,25 t,
 T  ciągnik rolniczy z przyczepą (przyczepami) lub pojazd wolnobie\
ny trolejbusowa
trolejbus.
Prawo jazdy otrzymuje osoba, je\
eli:
 osiągnęła wymagany dla danej kategorii wiek,
 uzyskała orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania
pojazdem i orzeczenie psychologiczne o braku przeciwwskazań psychologicznych do
kierowania pojazdem, o ile jest ono wymagane,
 odbyła wymagane dla danej kategorii szkolenie,
 zdała z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy wymagany dla danej kategorii.
Wymagany dla danej kategorii wiek wynosi:
 16 lat  dla kategorii A1, B1 lub T,
 18 lat  dla kategorii A, B, B+E, C, C+E, C1 lub C1+E,
 21 lat  dla kategorii D, D+E, D1 lub D1+E.
Osoba, która nie ukończyła 18 lat, mo\
e uzyskać prawo jazdy kategorii A1, B1 lub T za
pisemną zgodą rodziców lub opiekunów. Tak więc osoba, która chce uzyskać prawo jazdy na
ciągnik rolniczy, mo\
e ubiegać się o nie ju\
w wieku 16 lat.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
20
Prawo jazdy nie mo\
e być wydane osobie:
 u której w wyniku badania lekarskiego stwierdzono aktywną formę uzale\
nienia od
alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu,
 w stosunku do której orzeczony został  prawomocnym wyrokiem sądu lub orzeczeniem
innego organu uprawnionego do orzekania w sprawach o wykroczenia w trybie
dyscyplinarnym  zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych  w okresie
obowiązywania tego zakazu.
Dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem wydaje, za opłatą oraz po
uiszczeniu opłaty ewidencyjnej, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby
ubiegającej się, a w uzasadnionych przypadkach  właściwy ze względu na miejsce
czasowego pobytu.
Warunki dopuszczenia pojazdów do ruchu
Dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego, ciągnika
rolniczego, motoroweru lub przyczepy jest dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe.
Pojazdy dopuszczone są do ruchu, je\
eli są zarejestrowane i zaopatrzone w zalegalizowane
tablice (tablicę) rejestracyjne, a w przypadku pojazdów samochodowych, z wyłączeniem
motocykli, w nalepkę kontrolną.
W przypadku zagubienia dowodu rejestracyjnego lub karty pojazdu, zamiast tych
dokumentów nale\
y przedstawić zaświadczenie wystawione przez organ rejestrujący
właściwy ze względu na miejsce ostatniej rejestracji, potwierdzające dane zawarte
w zagubionym dokumencie, niezbędne do rejestracji.
Rejestracji pojazdu dokonuje, na wniosek właściciela, starosta właściwy ze względu na
miejsce jego zamieszkania (siedzibę), wydając dowód rejestracyjny i zalegalizowane tablice
(tablicę) rejestracyjne oraz nalepkę kontrolną, je\
eli jest wymagana.
Czasowej rejestracji pojazdu dokonuje starosta właściwy ze względu na miejsce
zamieszkania (siedzibę) właściciela pojazdu, wydając pozwolenie czasowe i zalegalizowane
tablice (tablicę) rejestracyjne.
Czasowej rejestracji dokonuje się:
 z urzędu  po zło\
eniu wniosku o rejestrację pojazdu,
 na wniosek właściciela pojazdu  w celu umo\
liwienia wywozu pojazdu za granicę,
przejazdu pojazdu z miejsca jego zakupu lub odbioru na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, przejazdu pojazdu związanego z koniecznością dokonania jego badania
technicznego lub naprawy,
 na wniosek jednostki upowa\
nionej do przeprowadzania badań homologacyjnych lub
jednostki badawczej producenta pojazdu, jego wyposa\
enia lub części  w celu
umo\
liwienia odpowiednich badań.
Czasowej rejestracji dokonuje się zasadniczo na okres nieprzekraczający 30 dni. Termin
ten mo\
e być jednorazowo przedłu\
ony o 14 dni w celu wyjaśnienia spraw związanych
z rejestracją pojazdu. Po upływie terminu czasowej rejestracji pozwolenie czasowe i tablice
rejestracyjne zwraca się do organu, który je wydał.
Badania techniczne pojazdów
Okresowe badanie techniczne pojazdów przeprowadza się corocznie.
Dodatkowemu badaniu technicznemu podlega równie\
pojazd:
 skierowany przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę w razie uzasadnionego
przypuszczenia, \
e:
a) zagra\
a bezpieczeństwu ruchu,
b) narusza wymagania ochrony środowiska,
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
21
c) uczestniczył w wypadku drogowym, w którym zostały uszkodzone zasadnicze elementy
nośne konstrukcji nadwozia, podwozia lub ramy skierowany przez starostę w celu
ustalenia danych pojazdu niezbędnych do jego rejestracji,
 w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących
zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym, z wyłączeniem monta\
u instalacji do
zasilania gazem,
 który ma być u\
ywany jako taksówka osobowa lub baga\
owa, pojazd uprzywilejowany,
pojazd do nauki jazdy, pojazd do przeprowadzania egzaminu państwowego lub pojazd
odpowiednio przystosowany lub wyposa\
ony zgodnie z przepisami o przewozie
drogowym towarów niebezpiecznych.
 w którym została dokonana naprawa wynikająca ze zdarzenia powodującego
odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń z tytułu zawartej umowy na kwotę przekraczającą
2000 zł,
 sprowadzony z zagranicy i noszący ślady uszkodzeń lub którego stan techniczny
wskazuje na naruszenie elementów nośnych konstrukcji pojazdu, mogących stwarzać
zagro\
enie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Organ dokonujący rejestracji pojazdu wpisuje do dowodu rejestracyjnego termin
następnego badania technicznego pojazdu.
Je\
eli pojazd jest zarejestrowany, kolejny termin badania technicznego wpisuje do
dowodu rejestracyjnego uprawniony diagnosta po stwierdzeniu pozytywnego wyniku badania
i po uiszczeniu przez właściciela pojazdu opłaty ewidencyjnej.
Badanie techniczne jest przeprowadzane na koszt właściciela pojazdu.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka kategoria prawa jazdy uprawnia do kierowania ciągnikiem rolniczym?
2. Jak często nale\
y przeprowadzać badania techniczne pojazdów?
3. W jakiej sytuacji dokonuje się czasowej rejestracji pojazdu?
4. Jaki dokument stwierdza uprawnienia do kierowania motocyklem?
4.2.3 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ uprawnienia, jakie musi posiadać osoba, aby mogła kierować samochodem
osobowym o masie nieprzekraczającej 3,5 t.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dokonać analizy treści ćwiczenia,
2) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
3) określić warunki, które muszą być spełnione przez osobę, aby uzyskała pozwolenie na
kierowanie samochodem osobowym,
4) zanotować wyniki,
5) przeanalizować otrzymane wyniki,
6) zaprezentować otrzymane wyniki na forum grupy i przeprowadzić dyskusję dotyczącą
wiarygodności otrzymanych wyników.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
 przybory do pisania,
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
22
 arkusz do ćwiczenia,
 przepisy o ruchu drogowym,
 Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Korzystając z przepisów o ruchu drogowym wska\
, czy podane poni\
ej stwierdzenia są
prawdziwe, czy fałszywe. Je\
eli uwa\
asz, \
e zdanie jest prawdziwe wpisz w kratkę literę P
zaś, je\
eli uwa\
asz, \
e zdanie jest fałszywe wpisz literą F.
1) dopuszczalna prędkość ciągnika rolniczego wynosi 20 km/h.
2) wymagany wiek do uzyskania prawa jazdy kategorii C wynosi 18 lat.
3) dokumentem dopuszczającym pojazd do ruchu jest prawo jazdy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać odpowiednie fragmenty w ustawach lub rozporządzeniach o ruchu drogowym
i materiale nauczania,
2) po zastanowieniu, w kratkę wpisać literą P dla oznaczenia stwierdzenia prawdziwego lub
literą F dla oznaczenia stwierdzenia fałszywego,
3) przeanalizować otrzymane wyniki,
4) zaprezentować otrzymane wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
 przybory do pisania,
 arkusz do ćwiczenia,
 przepisy o ruchu drogowym,
 Poradnik dla ucznia.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać kategorie prawa jazdy uprawniające do kierowania ciągnikiem
1
1

rolniczym?
2) określić dopuszczalną prędkość ciągnika rolniczego w obszarze
1
1

zabudowanym?
3) określić warunki otrzymania prawa jazdy przez zainteresowanego?
1
1

4) wskazać przesłanki dokonania czasowej rejestracji pojazdu?
1
1

__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
23
4.3. Znaki i sygnały drogowe
4.3.1. Materiał nauczania
Kierujący ciągnikiem rolniczym ma obowiązek stosować się do obowiązujących znaków
i sygnałów drogowych. Ponadto jest obowiązany do rozpoznawania ró\
nych oznaczeń
znajdujących się na drodze w formie znaków.
Znaki drogowe dzielą się na: znaki nakazu, zakazu, ostrzegawcze, informacyjne, kierunku
i miejscowości, uzupełniające, dodatkowe, poziome. Ponadto wyró\
nia się sygnalizatory
świetlne oraz tabliczki do znaków drogowych. Do znaków ostrzegawczych zalicza się:
Rys. 1. Niebezpieczny zakręt Rys. 2. Niebezpieczny Rys. 3. Niebezpieczne zakręty,
w prawo [4] zakręt w lewo [4] pierwszy w prawo [4]
Rys. 4. Niebezpieczne zakręty, Rys. 5. Skrzy\
owanie dróg [4] Rys. 6. Skrzy\
owanie z drogą
pierwszy w lewo podporządkowaną
występującą po obu
stronach [4]
Rys. 7. Skrzy\
owanie z drogą Rys. 8. Skrzy\
owanie z drogą Rys. 9. Wlot drogi jednokierunkowej
podporządkowaną podporządkowaną z prawej strony [4]
występującą po prawej występującą po lewej
stronie [4] stronie [4]
Rys. 10. Wlot drogi jednokierunkowej Rys. 11. Ustąp pierwszeństwa [4] Rys. 12. Skrzy\
owanie o ruchu
z lewej strony [4] okrę\
nym [4]
Rys. 13. Przejazd kolejowy Rys. 14. Przejazd kolejowy bez Rys. 15. Nierówna droga [4]
z zaporami [4] zapór [4]
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
24
Rys. 16. Próg zwalniający [4] Rys. 17. Zwę\
enie jezdni dwustronne [4] Rys. 18. Zwę\
enie jezdni
prawostronne [4]
Rys. 19. Zwę\
enie jezdni Rys. 20. Ruchomy most [4] Rys. 21. Roboty na drodze [4]
lewostronne [4]
Rys. 22. Śliska jezdnia [4] Rys. 23 Przejście dla pieszych [4] Rys. 24. Dzieci [4]
Rys. 25. Zwierzęta gospodarskie [4] Rys. 26. Zwierzęta dzikie [4] Rys. 27. Boczny wiatr [4]
Rys. 28. Odcinek jezdni o ruchu Rys. 29. Tramwaj [4] Rys. 30. Niebezpieczny zjazd [4]
dwukierunkowym [4]
Rys. 31. Stromy podjazd [4] Rys. 32. Rowerzyści [4] Rys. 33. Spadające odłamki skalne [4]
Rys. 34. Lotnisko [4] Rys. 35. Nadbrze\
e lub brzeg rzeki [4] Rys. 36. Sypki \
wir [4]
Rys. 37. Sygnały świetlne [4] Rys. 38. Inne niebezpieczeństwa [4] Rys. 39. Niebezpieczne pobocze [4]
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
25
Rys. 40. Oszronienie jezdni [4] Rys. 41. Zator drogowy [4] Rys. 42. Wypadek drogowy [4]
Wśród najwa\
niejszych znaków zakazu wyró\
nia się:
Rys. 43. Zakaz ruchu w obu Rys. 44. Zakaz wjazdu [4] Rys. 45. Zakaz wjazdu ciągników
kierunkach [4] rolniczych [4]
Rys. 46. Zakaz wjazdu pojazdów Rys. 47. Zakaz wjazdu pojazdów Rys. 48. Zakaz wjazdu pojazdów
o szer. ponad ... m [4] o wys. ponad...m [4] o dł. ponad...m [4]
Rys. 49. Stop [4] Rys. 50. Zakaz skrętu w lewo [4] Rys. 51. Zakaz skrętu w prawo [4]
Rys. 52. Zakaz zawracania [4] Rys. 53. Pierwszeństwo dla Rys. 54. Ograniczenie prędkości [4]
nadje\
d\
ających
z przeciwka [4]
Rys. 55. Zakaz postoju [4] Rys. 56. Zakaz zatrzymywania się [4] Rys. 57. Strefa ograniczonego
postoju [4]
Rys. 58. Zakaz ruchu pieszych [4 Rys. 59. Koniec zakazów [4] Rys. 60. Zakaz wjazdu pojazdów
silnikowych, z wyjątkiem
motocykli jednośladowych [4]
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
26
Rys. 61. Zakaz wjazdu samochodów Rys. 62. Zakaz wjazdu pojazdów Rys. 63. Zakaz wjazdu pojazdów
cię\
arowych [4] silnikowych z przyczepą z materiałami, które mogą
[4] skazić wodę [4]
Wśród znaków nakazu nale\
y rozró\
niać:
Rys. 64. Nakaz jazdy w prawo Rys. 65. Nakaz jazdy w prawo za Rys. 66. Nakaz jazdy w lewo przed
przed znakiem [4] znakiem [4] znakiem [4]
Rys. 67. Nakaz jazdy w lewo za Rys. 68. Nakaz jazdy prosto [4] Rys. 69. Nakaz jazdy prosto lub
znakiem [4] w prawo [4]
Rys. 70. Nakaz jazdy prosto lub Rys. 71. Nakaz jazdy w prawo lub Rys. 72. Nakaz jazdy z prawej
w lewo [4] w lewo [4] strony znaku [4]
Rys. 73. Nakaz jazdy z lewej Rys. 74. Nakaz jazdy z lewej lub Rys. 75. Ruch okrę\
ny [4]
strony znaku [4] prawej strony znaku [4]
Rys. 76. Droga dla pieszych [4] Rys. 77. Koniec drogi dla pieszych [4]
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
27
Do znaków informacyjnych zalicza się przede wszystkim:
Rys. 78. Droga z pierwszeństwem [4] Rys. 79. Koniec drogi Rys. 80. Droga jednokierunkowa [4]
z pierwszeństwem [4]
Rys. 81. Droga bez przejazdu [4] Rys. 82. Przejście dla pieszych [4] Rys. 83. Droga ekspresowa [4]
Rys. 84. Autostrada [4] Rys. 85. Strefa zamieszkania [4] Rys. 86. Koniec strefy
zamieszkania [4]
Rys. 87. Obszar zabudowany [4] Rys. 88. Koniec obszaru zabudowanego [4]
Znaki drogowe informacyjne wskazują kierunki miejscowości lub dzielnic miast. Mogą
wskazywać równie\
kierunek do obiektu komunikacyjnego, turystycznego lub
wypoczynkowego. Poza tym znaki kierunku i miejscowości wskazują numer drogi i odległość
do głównych miejscowości poło\
onych przy danym szlaku drogowym.
Rys. 89. Wskazuje na skrzy\
owaniu lub bezpośrednio Rys. 90. Wskazuje kierunek do obiektu
przed nim kierunki do miejscowości lub komunikacyjnego [4]
dzielnic miast [4]
Rys. 91. Wskazuje kierunek do obiektu turystycznego Rys. 92. Wskazuje numer drogi i odległość do
[4] głównych miejscowości poło\
onych przy
danym szlaku drogowym [4]
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
28
Rys. 93. Wskazuje numer i rodzaj (kategorię) drogi [4]
Znaki drogowe uzupełniające
Rys. 94. Kierunki na pasach ruchu Rys. 95. Kierunki na pasie ruchu Rys. 96. Pas ruchu dla określonych
[4] [4] pojazdów [4]
Rys. 97. Niesymetryczny podział Rys. 98. Koniec pasa ruchu na Rys. 99. Koniec pasa ruchu na
ruchu dla przeciwnych jezdni dwukierunkowej jezdni jednokierunkowej
kierunków [4] [4] [4]
Wśród znaków drogowych dodatkowych występują znaki ostrzegające o zbli\
aniu się do
przejazdu kolejowego.
Oprócz znaków drogowych na jezdni bardzo wa\
ną rolę odgrywają sygnały świetlne.
Rys. 100. Sygnalizator z sygnałami Rys. 101. Sygnalizator z sygnałem Rys. 102. Sygnalizator kierunkowy
do kierowania ruchem dopuszczającym warunkowe [5]
[5] skręcanie[5]
Rys. 103. Sygnalizator z sygnałami Rys. 104. Sygnalizator z sygnałami Rys. 105. Sygnalizator z sygnałami
dla pasów ruchu [5] dla pieszych [5] dla rowerzystów [5]
Rys. 106. Sygnalizator z sygnałem nakazującym opuszczenie pasa ruchu [5]
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
29
Sygnalizator z sygnałami do kierowania ruchem
 Sygnał zielony zezwala na wjazd za sygnalizator. Sygnał zielony nie zezwala na wjazd za
sygnalizator, je\
eli:
a) ruch pojazdu utrudniłby opuszczenie jezdni pieszym lub rowerzystom,
b) ze względu na warunki ruchu na skrzy\
owaniu lub za nim opuszczenie skrzy\
owania
nie byłoby mo\
liwe przed zakończeniem nadawania sygnału zielonego.
 Sygnał \
ółty oznacza zakaz wjazdu za sygnalizator, chyba \
e w chwili zapalenia się tego
sygnału pojazd znajduje się tak blisko sygnalizatora, \
e nie mo\
e być zatrzymany przed
nim bez gwałtownego hamowania; sygnał ten oznacza jednocześnie, \
e za chwilę zapali
się sygnał czerwony;
 Sygnał czerwony oznacza zakaz wjazdu za sygnalizator.
 Sygnał czerwony i \
ółty nadawane jednocześnie oznaczają zakaz wjazdu za sygnalizator.
Sygnały te oznaczają tak\
e, \
e za chwilę zapali się sygnał zielony.
Sygnalizator z warunkowym zezwoleniem na skręt.
Nadawany przez sygnalizator sygnał czerwony wraz z sygnałem w kształcie zielonej
strzałki oznacza, \
e dozwolone jest skręcanie w kierunku wskazanym strzałką w najbli\
szą
jezdnię na skrzy\
owaniu, pod warunkiem, \
e kierujący zatrzyma się przed sygnalizatorem
i nie spowoduje utrudnienia ruchu innym jego uczestnikom. Sygnał w kształcie zielonej
strzałki nadawany przez sygnalizator, zezwalający na skręcanie w lewo, zezwala równie\
na
zawracanie z lewego skrajnego pasa ruchu, chyba \
e jest to zabronione znakiem.
Sygnalizator kierunkowy
Sygnały świetlne nadawane przez sygnalizator kierunkowy dotyczą kierujących jadących
w kierunkach wskazanych strzałką (strzałkami). Sygnał zielony nadawany przez sygnalizator
kierunkowy oznacza ponadto, \
e podczas jazdy we wskazanym kierunku nie występuje
kolizja z innymi uczestnikami ruchu. Sygnalizatory kierunkowe nadające sygnały
przeznaczone tylko dla pojazdów skręcających w lewo mogą nie być umieszczone po prawej
stronie drogi.
Sygnalizator z sygnałami dla pasów ruchu
Sygnały świetlne nadawane przez sygnalizator oznaczają: sygnał zielony  zezwolenie na
wjazd na pas ruchu, nad którym sygnalizator jest umieszczony, sygnał czerwony  zakaz
wjazdu na pas ruchu, nad którym sygnalizator jest umieszczony.
Sygnalizator z sygnałami dla pieszych
Sygnały świetlne dla pieszych nadawane przez sygnalizator oznaczają: sygnał zielony 
zezwolenie na wejście na przejście dla pieszych, przy czym sygnał zielony migający oznacza,
\
e za chwilę zapali się sygnał czerwony i pieszy jest obowiązany jak najszybciej opuścić
przejście, sygnał czerwony  zakaz wejścia na przejście.
Sygnalizator z sygnałami dla rowerzystów
Sygnały świetlne dla rowerzystów nadawane przez sygnalizator oznaczają: sygnał zielony
 zezwolenie na wjazd na przejazd dla rowerzystów, przy czym sygnał zielony migający
oznacza, \
e za chwilę zapali się sygnał czerwony i rowerzysta jest obowiązany jak najszybciej
opuścić przejazd; sygnał czerwony  zakaz wjazdu na przejazd.
Nakaz opuszczenia pasa ruchu
Sygnał świetlny stały lub migający, nadawany przez sygnalizator oznacza nakaz
opuszczenia pasa ruchu, nad którym sygnalizator jest umieszczony, i wjazdu na część jezdni
znajdującą się po stronie wskazanej strzałką.
Oprócz sygnałów świetlnych mo\
na spotkać się równie\
z sygnałem dz
więkowym na
drodze.
Przepisy o ruchu drogowym zezwalają kierującemu pojazdem na u\
ywanie sygnału
dz
więkowego w razie gdy zachodzi konieczność ostrze\
enia o niebezpieczeństwie. Jednak nie
mo\
e on nadu\
ywać sygnału dz
więkowego oraz u\
ywać sygnału dz
więkowego na obszarze
zabudowanym, chyba \
e jest to konieczne w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
30
Poruszając się na drodze nale\
y zwracać szczególną uwagę na pojazdy uprzywilejowane.
Pojazd uprzywilejowany w ruchu drogowym jest uczestnikiem ruchu o specjalnych
uprawnieniach, oznaczonym w specjalny sposób dla odró\
nienia od zwykłych pojazdów.
Do pojazdów uprzywilejowanych nale\
ą głównie karetki pogotowia, wozy stra\
ackie
oraz radiowozy policyjne. Kodeks drogowy zezwala kierującemu pojazdem
uprzywilejowanym (przy zachowaniu szczególnej ostro\
ności) na niestosowanie się do
przepisów ruchu drogowego, a tak\
e znaków i sygnałów drogowych, w tym do sygnalizacji
świetlnej. Kierujący takim pojazdem nie jest jednak zwolniony ze stosowania się do sygnałów
dawanych przez kierujących ruchem. Natomiast wszyscy u\
ytkownicy drogi zobowiązani są
do ułatwienia przejazdu pojazdowi uprzywilejowanemu m.in. poprzez natychmiastowe
usunięcie się z jego drogi i w razie potrzeby zatrzymanie się.
Rys. 107. Ambulans [6] Rys. 108 Wóz stra\
acki [6]
Rys. 109. Wóz więzienny [6] Rys. 110 Radiowóz policyjny [7]
Pojazdy uprzywilejowane wysyłają odpowiednie sygnały:
 świetlne sygnały przerywane (błyskowe) ustalonego koloru (zazwyczaj niebieskiego lub
czerwonego), w Polsce obowiązkowo koloru niebieskiego  czerwony w zasadzie
przeznaczony jest tylko do jazdy w kolumnie.
 dz
więkowe sygnały o zmiennym tonie.
Często pojazdy takie są wyposa\
one w urządzenie nagłaśniające, umo\
liwiające
podawanie komunikatów. Pojazd uprzywilejowany dodatkowo musi mieć włączone światła
mijania lub drogowe.
Pojazdy zawodowej i ochotniczej stra\
y po\
arnej są barwy czerwonej lub z czerwonym
pasem wyró\
niającym, ambulanse pogotowia ratunkowego, najczęściej barwy białej
z niebieskim (i ewentualnie czerwonym) pasem wyró\
niającym, pojazdy Policji barwy
granatowej z białym pasem wyró\
niającym i napisem  Policja  z wyłączeniem pojazdów
nieoznakowanych.
Na drodze nale\
y równie\
zwracać uwagę na pojazdy specjalne, do których nale\
ą:
pojazd nauki jazdy, pojazd wykonujący prace na drodze, pojazd przewo\
ący materiały
niebezpieczne oraz pojazdy przewo\
ące osoby niepełnosprawne i dzieci.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
31
Rys. 111. Nauka jazdy [8]
Rys. 112. Autobus szkolny [9] Rys. 113. Tabliczka informująca o przewo\
eniu
materiałów niebezpiecznych [10]
Rys. 114. Nalepka do oznaczania pojazdu kierowanego Rys. 115. Tablica do oznaczania pojazdów
przez osobę niepełnosprawną mającą konstrukcyjnie przeznaczonych do
trudności w poruszaniu się [11] przewozu osób niepełnosprawnych [11]
Pojazd wykonujący na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne
powinien wysyłać \
ółte sygnały błyskowe.
Przestrzeganie kolejności stosowania przepisów ruchu drogowego
Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani stosować się do
poleceń i sygnałów dawanych przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego kontroli,
sygnałów świetlnych oraz znaków drogowych nawet wówczas, gdy z przepisów ustawy
wynika inny sposób zachowania ni\
nakazany przez te osoby, sygnały świetlne lub znaki
drogowe. Polecenia i sygnały dawane przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego
kontroli mają pierwszeństwo przed sygnałami świetlnymi i znakami drogowymi, natomiast
sygnały świetlne mają pierwszeństwo przed znakami drogowymi regulującymi pierwszeństwo
przejazdu.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
32
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje znaków drogowych?
2. Jakie znasz rodzaje sygnałów drogowych?
3. Jakie znasz rodzaje pojazdów uprzywilejowanych?
4. Co oznacza okrągły biały znak drogowy otoczony czerwonym kołem?
5. Jakie znasz rodzaje znaków nakazu?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeczytaj poni\
sze stwierdzenia, a następnie, je\
eli uwa\
asz, \
e zdanie jest prawdziwe 
wpisz w kratkę literę P zaś, je\
eli uwa\
asz, \
e zdanie jest fałszywe wpisz literą F.
1) znak nakazu posiada tę sama wartość co znak ostrzegawczy.
2) sygnał pomarańczowy uprawnia do przejazdu przez skrzy\
owanie.
3) wóz stra\
acki jest pojazdem uprzywilejowanym, je\
eli wysyła sygnały
dz
więkowe i świetlne
4) pojazd wykonujący prace na drodze musi wysyłać czerwone sygnały świetlne.
5) autobus szkolny nie musi być oznaczony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać odpowiednie fragmenty w ustawach lub rozporządzeniach o ruchu drogowym
i materiale nauczania,
2) po zastanowieniu, w kratkę wpisać literą P dla oznaczenia stwierdzenia prawdziwego lub
literą F dla oznaczenia stwierdzenia fałszywego,
3) przeanalizować otrzymane wyniki,
4) zaprezentować otrzymane wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- tablice z sygnałami i znakami drogowymi,
- filmy dydaktyczne z sygnałami drogowymi.
Ćwiczenie 2
Ustal rodzaje pojazdów, które wymagają szczególnego oznaczenia na drodze. Opisz
szczegółowo rodzaj oznaczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dokonać analizy treści ćwiczenia,
2) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
3) ustalić rodzaje pojazdów, które wymagają odpowiednich oznaczeń,
4) zanotować wyniki,
5) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
6) zaprezentować otrzymane wyniki.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
33
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tablice ze znakami drogowymi,
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- arkusz do ćwiczenia,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Co oznaczają ni\
ej podane znaki drogowe?
Rys. 116 [4]
a) zakaz wjazdu,
b) ustąp pierwszeństwa,
c) roboty na drodze.
Rys. 117 [4]
a) pozwolenie na wjazd dla ciągników rolniczych,
b) zakaz wjazdu ciągników rolniczych,
c) uwaga na ciągniki rolnicze.
Rys. 118 [4]
a) zakaz wjazdu pojazdów cię\
arowych,
b) zakaz wjazdu pojazdów z materiałami niebezpiecznymi,
c) zezwolenie na wjazd pojazdów cię\
arowych.
Rys. 119 [4]
a) koniec drogi z pierwszeństwem,
b) droga z pierwszeństwem,
c) ustąp pierwszeństwa.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
34
Rys. 120 [4]
a) prędkość maksymalna,
b) prędkość minimalna,
c) dozwolona prędkość dla ciągników rolniczych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
2) ustalić rodzaje znaków,
3) zanotować wyniki zaznaczając prawidłową odpowiedz
kółkiem,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5) zaprezentować otrzymane wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tablice ze znakami drogowymi,
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- arkusz do ćwiczenia,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Przeczytaj poni\
sze stwierdzenia, a następnie zaznacz prawidłową odpowiedz
kółkiem.
1. Sygnał zielony:
a) zawsze zezwala na wjazd za sygnalizator,
b) zezwala na wjazd za sygnalizator, je\
eli nie utrudnia to opuszczenia jezdni pieszym
lub rowerzystom.
2. Sygnał czerwony wraz z sygnałem w kształcie zielonej strzałki oznacza:
a) zezwolenie na skręt w kierunku wskazanym strzałką w najbli\
szą jezdnię na
skrzy\
owaniu, pod warunkiem, \
e kierujący zatrzyma się przed sygnalizatorem i nie
spowoduje utrudnienia ruchu innym jego uczestnikom,
b) zezwolenie na skręt w kierunku wskazanym strzałką w najbli\
szą jezdnię na
skrzy\
owaniu bez konieczności zatrzymania się przed sygnalizatorem.
3. Migający sygnał zielony dla pieszych oznacza, \
e:
a) pieszy obowiązany jest opuścić przejście,
b) pojazdy mogą ruszać ze skrzy\
owania.
4. Sygnał nakaz opuszczenia pasa ruchu oznacza:
a) nakaz wjazdu na część jezdni znajdującą się po stronie wskazanej strzałką,
b) zakaz wjazdu na część jezdni znajdującą się po stronie wskazanej strzałką.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
35
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
2) ustalić rodzaje sygnałów drogowych,
3) zanotować wyniki zaznaczając prawidłową odpowiedz
kółkiem,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5) zaprezentować otrzymane wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tablice z sygnałami drogowymi,
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- arkusz do ćwiczenia,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 5
Określ kolejność stosowania się kierującego do znaków, sygnałów i poleceń drogowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
2) ustalić kolejność stosowania się do znaków, sygnałów i poleceń drogowych,
3) zanotować wyniki,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5) zaprezentować otrzymane wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tablice ze znakami i sygnałami drogowymi,
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- arkusz do ćwiczenia,
- Poradnik dla ucznia.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dokonać podziału znaków drogowych?
1
1

2) wymienić rodzaje sygnałów drogowych?
1
1

3) wymienić rodzaje pojazdów uprzywilejowanych?
1
1

4) wymienić kolejność stosowania się do znaków, sygnałów i poleceń?
1
1

__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
36
4.4. Kontrola ruchu drogowego i uprawnienia kontrolujących
4.4.1. Materiał nauczania
Zatrzymanie prawa jazdy i dowodu rejestracyjnego jest mo\
liwe na podstawie przepisów
ustawy  Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z przepisami funkcjonariusz Policji jest
zobowiązany do zatrzymania prawa jazdy za pokwitowaniem w razie:
- stwierdzenia, \
e kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzez
wości lub w stanie po
u\
yciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,
- stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność,
- podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy,
- gdy upłynął termin wa\
ności prawa jazdy,
- gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja
o zatrzymaniu prawa jazdy,
- gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano
decyzję o cofnięciu prawa jazdy,
- przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów
ruchu drogowego,
- przekroczenia przez kierującego pojazdem, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz
pierwszy prawa jazdy, liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego.
Ponadto funkcjonariusz Policji mo\
e zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem w razie
uzasadnionego podejrzenia, \
e kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które
mo\
e być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.
Zatrzymane prawo jazdy, z wyjątkiem przypadku podejrzenia jego podrobienia lub
przerobienia, Policja przekazuje niezwłocznie, nie póz
niej ni\
w ciągu 7 dni, według
właściwości, sądowi, prokuratorowi lub staroście.
W razie przeprowadzenia badania krwi lub moczu dla oceny trzez
wości lub zawartości
środka działającego podobnie do alkoholu, prawo jazdy przekazuje się wraz z wynikiem tego
badania. Je\
eli jednak wynik tego badania nie został uzyskany w ciągu 30 dni od dnia
zatrzymania prawa jazdy, nale\
y niezwłocznie zwrócić je właścicielowi.
Zatrzymanie prawa jazdy w przypadku:
- stwierdzenia, \
e kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzez
wości lub w stanie po
u\
yciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,
- uzasadnionego podejrzenia, \
e kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które
mo\
e być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów wymaga wydania postanowienia
o zatrzymaniu prawa jazdy, przez prokuratora lub właściwy sąd w terminie 14 dni od
otrzymania prawa jazdy. O wydaniu postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy
zawiadamia się właściwego starostę.
W przypadku, gdy upłynął termin wa\
ności prawa jazdy lub kierujący pojazdem
przekroczył liczbę 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, Policja mo\
e
zatrzymać prawo jazdy. Zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje po ustaniu przyczyny
zatrzymania.
Policjant, po zatrzymaniu pojazdu, podaje kierującemu stopień, imię i nazwisko oraz
przyczynę zatrzymania, a ponadto:
 policjant umundurowany okazuje legitymację słu\
bową na \
ądanie kontrolowanego
uczestnika ruchu,
 policjant nie umundurowany okazuje legitymację słu\
bową bez wezwania.
Policjant mo\
e pominąć tę procedurę w przypadkach, gdy:
 pojazd zostaje zatrzymany w wyniku prowadzonego pościgu,
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
37
 zatrzymuje pojazd, co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, \
e pochodzi
z przestępstwa,
 je\
eli zachodzi uzasadnione podejrzenie, \
e w aucie znajdują się osoby, które popełniły
przestępstwo.
Policjant zatrzyma dowód rejestracyjny (pozwolenie czasowe) w razie:
 stwierdzenia lub uzasadnionego przypuszczenia, \
e pojazd:
a) zagra\
a bezpieczeństwu w szczególności po wypadku drogowym, w którym zostały
uszkodzone zasadnicze elementy nośne konstrukcji nadwozia, podwozia lub ramy,
b) zagra\
a porządkowi ruchu,
c) narusza wymagania ochrony środowiska;
 stwierdzenia, \
e pojazd nie został poddany badaniu technicznemu w wyznaczonym
terminie lub termin badania nie został wyznaczony prawidłowo;
 stwierdzenia zniszczenia dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego) w stopniu
powodującym jego nieczytelność;
 uzasadnionego podejrzenia podrobienia lub przerobienia dowodu rejestracyjnego
(pozwolenia czasowego);
 stwierdzenia, \
e badanie techniczne zostało dokonane przez jednostkę do tego
nieupowa\
nioną;
 nie okazania przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy
obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub nie
okazania dokumentu stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia;
 uzasadnionego przypuszczenia, \
e dane w nim zawarte nie odpowiadają stanowi
faktycznemu.
W razie zatrzymania dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego), policjant wydaje
kierowcy pokwitowanie. Mo\
e on zezwolić na u\
ywanie pojazdu przez czas nie
przekraczający 7 dni, określając warunki tego u\
ywania w pokwitowaniu.
Poszczególnym naruszeniom przepisów ruchu drogowego odpowiada liczba punktów
karnych. Limit punków karnych dla kierowców w okresie 1 roku od dnia wydania po raz
pierwszy prawa jazdy wynosi 20, natomiast dla pozostałych 24. Po przekroczeniu 24 punktów
karnych policjant kontrolujący zatrzyma prawo jazdy uniemo\
liwiając dalsze kierowanie
pojazdem. Po utracie prawa jazdy za przekroczenie dozwolonej liczby punktów karnych
kierujący jest zobligowany do poddania się badaniu psychologicznemu oraz zdać egzamin
państwowy, w zakres którego wchodzi część teoretyczna i praktyczna kursu na prawo jazdy.
W zale\
ności od rodzaju czynu, kierujący jest adekwatnie karany. Wśród czynów
o charakterze szczególnym wyró\
nia się:
- popełnienie przestępstwa drogowego  10 punktów,
- spowodowanie zagro\
enia bezpieczeństwa ruchu drogowego  6 punktów,
- kierowanie pojazdem mechanicznym w stanie nietrzez
wości, w stanie po u\
yciu alkoholu
lub środka podobnie działającego do alkoholu  10 punktów,
- nieudzielanie pomocy ofiarom wypadku  10 punktów,
- spowodowanie innego ni\
kolizja drogowa zagro\
enia bezpieczeństwa ruchu drogowego
 6 punktów,
Za nieprawidłowe zachowanie się kierujących wobec pieszych równie\
otrzymuje się
punkty karne:
- omijanie pojazdu, który jechał w tym samym kierunku, lecz zatrzymał się w celu
ustąpienia pierwszeństwa pieszym  10 punktów,
- wyprzedzanie na przejściach dla pieszych i bezpośrednio przed nimi  9 punktów,
- nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na oznakowanym przejściu 
8 punktów,
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
38
- nieustąpienie pierwszeństwa przez kierującego pojazdem, który skręca w drogę
poprzeczną, pieszemu przechodzącemu na skrzy\
owaniu przez jezdnię drogi, na którą
wje\
d\
a pojazd  8 punktów,
- niezatrzymanie pojazdu w razie przechodzenia przez jezdnię osoby niepełnosprawnej,
u\
ywającej specjalnego oznaczenia, lub osoby o widocznej ograniczonej sprawności
poruszania się w celu umo\
liwienia jej przejścia  8 punktów,
- nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu podczas cofania  5 punktów.
Wśród wykroczeń dotyczących niestosowania się do znaków i sygnałów drogowych
wyró\
nia się:
- niezastosowanie się, w celu uniknięcia kontroli, do sygnału osoby uprawnionej do
kontroli ruchu drogowego, nakazującego zatrzymanie pojazdu  8 punktów,
- niezastosowanie się do: sygnałów świetlnych  6 punktów, sygnałów i poleceń
podawanych przez osoby uprawnione do kierowania ruchem drogowym  6 punktów,
sygnałów i poleceń dawanych przez osoby uprawnione do kontroli ruchu drogowego 
6 punktów,
- niestosowanie się do znaków:  zakaz wjazdu  5 punktów,  zakaz ruchu w obu
kierunkach  5 punktów,  zakaz skrętu w lewo lub  zakaz skrętu w prawo  5
punktów,  nakaz jazdy ...   5 punktów, określających kierunki na pasach ruchu lub
sposób ich wykorzystania  5 punktów,  strzałka kierunkowa  5 punktów,  linia
podwójna ciągła  5 punktów.
Nieprzestrzeganie przepisów obowiązujących na skrzy\
owaniach lub w innych miejscach
przecinania się kierunków ruchu lub toru jazdy pojazdów.
Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu:
- na skrzy\
owaniu w sytuacji równorzędnej  6 punktów,
- na skrzy\
owaniu oznaczonym znakami określającymi pierwszeństwo przejazdu  6
punktów,
- pojazdom szynowym  6 punktów,
- rowerzystom  6 punktów,
- podczas zmiany pasa ruchu  5 punktów,
- w razie przecinania się poza skrzy\
owaniem kierunków ruchu lub torów jazdy pojazdów
poruszających się po tej samej drodze  5 punktów,
- podczas włączania się do ruchu  5 punktów,
- podczas cofania  4 punktów,
- nieułatwienie przejazdu pojazdowi uprzywilejowanemu  5 punktów,
- naruszenie zakazu zawracania  5 punktów.
Przekroczenie prędkości:
- powy\
ej 50 km/h  10 punktów,
- od 41 do 50 km/h  8 punktów,
- od 31 do 40 km/h  6 punktów,
- od 21 do 30 km/h  4 punkty,
- od 11 do 20 km/h  2 punkty,
- od 6 do 10 km/h  1 punkt.
Punkty karne otrzymuje się równie\
w przypadku złamania zakazu wyprzedzania,
niestosowania się do u\
ywania świateł, nieu\
ywania pasów bezpieczeństwa.
Istnieje wiele naruszeń, którym nie przypisano wartości punktowej, np. jazda bez
wymaganych dokumentów, palenie tytoniu, czy przeje\
d\
anie przez wysepkę.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
39
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie organy są uprawnione do zatrzymania prawa jazdy i dowodu rejestracyjnego?
2. W jakiej sytuacji funkcjonariusz Policji mo\
e zatrzymać prawo jazdy?
3. W jakiej sytuacji funkcjonariusz Policji mo\
e zatrzymać dowód rejestracyjny?
4. Kiedy kierujący pojazdem otrzymuje punkty karne?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeczytaj poni\
sze stwierdzenia, a następnie, je\
eli uwa\
asz, \
e zdanie jest prawdziwe 
wpisz w kratkę literę P zaś, je\
eli uwa\
asz, \
e zdanie jest fałszywe wpisz literą F.
1) prawo jazdy mo\
e być zatrzymane przez stra\
miejską.
2) funkcjonariusz Policji mo\
e zatrzymać prawo jazdy, gdy upłynie termin
wa\
ności dokumentu.
3) kierujący pojazdem za wszystkie wykroczenia otrzymuje punkty karne.
4) za jazdę bez wymaganych dokumentów kierujący pojazdem otrzymuje
5 punktów karnych.
5) funkcjonariusz Policji mo\
e zatrzymać dowód rejestracyjny, je\
eli pojazd nie
został poddany badaniu technicznemu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
2) ustalić uprawnienia osób kontrolujących ruch drogowy,
3) zanotować wyniki,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5) zaprezentować otrzymane wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- arkusz do ćwiczenia,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Opisz sytuacje, w których organ kontrolujący pojazd mo\
e zatrzymać prawo jazdy. Na
jakiej podstawie prawo jazdy mo\
e zostać zatrzymane?
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
2) wskazać sytuacje drogowe skutkujące zatrzymaniem prawa jazdy,
3) zanotować wyniki,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5) zaprezentować otrzymane wyniki.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
40
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tablice ze znakami i sygnałami drogowymi,
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- arkusz do ćwiczenia,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Opisz sytuacje, w których organ kontrolujący pojazd mo\
e zatrzymać dowód
rejestracyjny. Na jakiej podstawie dowód rejestracyjny mo\
e zostać zatrzymany?
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
2) wskazać sytuacje skutkujące zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego,
3) zanotować wyniki,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5) zaprezentować otrzymane wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tablice ze znakami i sygnałami drogowymi,
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- arkusz do ćwiczenia,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Po zapoznaniu się z pytaniami zaznacz odpowiednią odpowiedz
kółkiem.
1. W ciągu roku kierujący pojazdem posiadający prawo jazdy nie dłu\
ej ni\
rok mo\
e
uzyskać:
a) 20 punktów karnych.
b) 24 punkty karne.
c) 25 punktów karnych.
2. Po przekroczeniu punktów karnych:
a) policjant kontrolujący zatrzymuje prawo jazdy.
b) kierujący pojazdem mo\
e warunkowo prowadzić pojazd.
c) kierujący pojazdem musi zdać egzamin praktyczny.
3. Za przekroczenie prędkości powy\
ej 50km/h kierujący pojazdem otrzymuje:
a) 5 punktów karnych.
b) 8 punktów karnych.
c) 10 punktów karnych.
4. Je\
eli kierujący pojazdem popełni więcej ni\
jedno wykroczenie:
a) do ewidencji wpisywane jest największe wykroczenie.
b) do ewidencji wpisywane są wszystkie wykroczenia.
c) wykroczenia wpisywane są do ewidencji tylko wtedy, gdy kierujący pojazdem nie
zapłaci mandatu.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
41
5. Limit punktów karnych dla kierowców w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy
prawa jazdy wynosi:
a) 15 punktów karnych.
b) 20 punktów karnych.
c) 24 punktów karnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
2) wskazać sytuacje skutkujące przyznaniu punktów karnych,
3) zanotować wyniki,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tablice ze znakami i sygnałami drogowymi,
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- arkusz do ćwiczenia,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 5
Przeczytaj przykładowe pytania na prawo jazdy kategorii T, a następnie zaznacz
prawidłową odpowiedz
kółkiem. Pamiętaj, \
e więcej ni\
jedna odpowiedz
mo\
e być
prawidłowa.
1. Kierujący ciągnikiem rolniczym powinien dostosować prędkość jazdy do:
a) rzez
by terenu.
b) stanu i ładunku pojazdu.
c) warunków atmosferycznych.
2. Znak ten zabrania wjazdu:
Rys. 121 [4]
a) ciągników.
b) Samochodów cię\
arowych.
c) pojazdów wolnobie\
nych.
3. Aby ułatwić wyprzedzanie, kierujący ciągnikiem rolniczym powinien:
a) zwiększyć prędkość.
b) zjechać jak najbardziej na prawo.
c) w razie potrzeby zatrzymać się.
4. Rozłączenia pedałów hamulca roboczego w ciągniku rolniczym mo\
na dokonać:
a) jadąc z du\
ą prędkością.
b) przed zawróceniem w cię\
kim terenie.
c) na drodze twardej.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
42
5. Prędkość ciągnika rolniczego z przyczepą w obszarze zabudowanym wynosi:
a) 20 km/h.
b) 30 km/h.
c) 40 km/h.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z przykładowymi testami egzaminacyjnymi,
3) pamiętać, \
e wiele odpowiedzi mo\
e być prawidłowych,
4) zanotować wyniki,
5) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tablice ze znakami i sygnałami drogowymi,
- program komputerowy do rozwiązywania testów na prawo jazdy,
- akty prawne z zakresu ruchu drogowego,
- arkusz do ćwiczenia,
- Poradnik dla ucznia.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego?
1
1

2) wymienić sytuacje drogowe skutkujące zatrzymaniem prawa jazdy?
1
1

3) wymienić sytuacje drogowe skutkujące zatrzymaniem dowodu
rejestracyjnego? 1
1

4) wymienić sytuacje, kiedy kierujący pojazdem otrzymuje punkty karne?
1
1

__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
43
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz kartę odpowiedzi własnym imieniem i nazwiskiem.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań.
4. Test pisemny zawiera 20 zadań z zakresu stosowania przepisów ruchu drogowego.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wska\
tylko jedną
prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki, zaznacz właściwą odpowiedz
kółkiem,
a obok odpowiedzi czytelnie się podpisz.
6. Rozwiązuj test samodzielnie, poniewa\
tylko wtedy poznasz prawdziwy rezultat twojej
nauki.
7. Kiedy jakieś pytanie będzie dla Ciebie zbyt trudne, rozwiązuj pozostałe zadania, a do jego
rozwiązania powróć póz
niej.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Droga to
a) wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza i chodnika drogi.
b) wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza i chodnika drogi bez
torowiska pojazdów szynowych.
c) wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza i chodnika drogi dla pieszych
lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się
w obrębie tego pasa.
d) wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza i chodnika drogi tylko dla
pieszych.
2. Poboczem jest
a) część drogi przyległa do jezdni, która mo\
e być przeznaczona do ruchu pieszych lub
niektórych pojazdów, postoju pojazdów, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt.
b) część drogi przyległa do jezdni, która mo\
e być przeznaczona do ruchu pieszych lub
niektórych pojazdów.
c) część drogi przyległa do jezdni, która mo\
e być tylko pędzenia zwierząt.
d) część drogi przyległa do jezdni, która mo\
e być przeznaczona tylko do ruchu
pieszych.
3. Uczestnikiem ruchu jest
a) pieszy i kierujący.
b) pieszy, kierujący, a tak\
e inne osoby przebywające w pojez
dzie.
c) pieszy, kierujący, a tak\
e inne osoby przebywające w pojez
dzie lub na pojez
dzie
znajdującym się na drodze.
d) osoby przebywające w pojez
dzie lub na pojez
dzie znajdującym się na drodze.
4. Pojazdem silnikowym jest:
a) pojazd wyposa\
ony w silnik.
b) pojazd wyposa\
ony w silnik z wyjątkiem motoroweru.
c) pojazd wyposa\
ony w silnik, włączając motorower.
d) pojazd wyposa\
ony w silnik, z wyjątkiem motoroweru i pojazdu szynowego.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
44
5. Omijaniem jest
a) przeje\
d\
anie obok pojazdu poruszającego się w tym samym kierunku.
b) przechodzenie obok pojazdu poruszającego się w tym samym kierunku.
c) przeje\
d\
anie obok pojazdu poruszającego się w przeciwnym kierunku.
d) przeje\
d\
anie lub przechodzenie obok nie poruszającego się pojazdu, uczestnika
ruchu lub przeszkody.
6. Pieszy
a) mo\
e korzystać z chodnika lub pobocza.
b) obowiązany jest korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych, a w razie braku
z pobocza.
c) nie musi korzystać z chodnika.
d) mo\
e iść jezdnią.
7. Kierujący pojazdem jest obowiązany
a) jechać z prędkością, która nie utrudnia jazdy innym kierującym.
b) hamować w sposób, który nie powoduje zagro\
enia bezpieczeństwa ruchu lub jego
utrudnienia.
c) utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia zderzenia w razie hamowania lub
zatrzymania się poprzedzającego pojazdu.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
8. Dopuszczalna prędkość pojazdu na obszarze zabudowanym w godzinach 500 2300 wynosi
a) 40 km/h.
b) 50 km/h.
c) 60 km/h.
d) 70 km/h.
9. Dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu jest
a) tylko dowód rejestracyjny.
b) tylko pozwolenie czasowe.
c) dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe.
d) prawo jazdy.
10. Badanie techniczne pojazdów osobowych o dopuszczalnej masie całkowitej
nieprzekraczającej 3,5t, motocykla lub przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej
nieprzekraczającej 3,5t przeprowadzane jest
a) przed upływem 2 lat od dnia pierwszej rejestracji.
b) przed upływem 3 lat od dnia pierwszej rejestracji oraz potem corocznie.
c) przed upływem 2 lat od dnia pierwszej rejestracji, a następnie przed upływem
ka\
dych kolejnych 3 lat od dnia przeprowadzenia rejestracji.
d) przed upływem roku od dnia pierwszej rejestracji.
11. Znak drogowy  skrzy\
owanie dróg jest znakiem
a) zakazu.
b) nakazu.
c) ostrzegawczym.
d) informacyjnym.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
45
12. Pojazdem uprzywilejowanym jest
a) nauka jazdy.
b) ambulans jadący z włączonymi światłami migającymi (sygnał, światła mijania
i sygnał dz
więkowy).
c) pojazd wykonujący roboty drogowe.
d) pojazd przewo\
ący osoby niepełnosprawne.
13. Funkcjonariusz Policji ma prawo zatrzymać prawo jazdy gdy
a) jest ono zniszczone i nieczytelne.
b) kierujący pojazdem posiada 20 punktów karnych.
c) termin wa\
ności upływa w ciągu miesiąca.
d) zawsze.
14. Za nieudzielanie pomocy ofierze wypadku kierujący pojazdem otrzymuje
a) 5 punktów karnych.
b) 10 punktów karnych.
c) 15 punktów karnych.
d) nie otrzymuje punktów karnych.
15. Za jazdę bez wymaganych dokumentów kierujący pojazdem
a) otrzymuje 5 punktów karnych.
b) nie otrzymuje punktów karnych.
c) zostaje zatrzymany.
d) otrzymuje 10 punktów karnych.
16. W przypadku występowania na drodze sygnałów i znaków drogowych kierujący
pojazdem obowiązany jest do zastosowania się w pierwszej kolejności do
a) znaków drogowych.
b) sygnałów drogowych.
c) do znaków, je\
eli jest małe natę\
enie ruchu.
d) tylko do znaków drogowych.
17. Prędkość ciągnika rolniczego z przyczepą w obszarze zabudowanym wynosi
a) 20 km/h.
b) 30 km/h.
c) 40 km/h.
d) 50 km/h.
18. Prawo jazdy kategorii T uprawnia do poruszania się na drogach
a) krajowych.
b) międzynarodowych.
c) lokalnych.
d) wszystkich.
19. Znak drogowy w kształcie  odwróconego \
ółtego trójkąta oznacza
a) zakaz wjazdu.
b) ustąp pierwszeństwa.
c) zakaz zatrzymywania się.
d) roboty na drodze.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
46
20. Znak  STOP oznacza
a) bezwzględny nakaz zatrzymania się.
b) warunkowy nakaz zatrzymania się.
c) nakaz zatrzymania się, je\
eli jest du\
e natę\
enie ruchu.
d) mo\
e być zignorowany, je\
eli nie ma pojazdów na drodze.
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
47
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Stosowanie przepisów ruchu drogowego
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr zadania Odpowiedz
Punkty
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
48
6. LITERATURA
1. Ustawa  Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku.
2. Wichter J.: Bezpieczeństwo samochodów i ruchu drogowego. Wydawnictwa
Komunikacji i A
ączności 2004.
3. Kotowski W.: Zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym. C.H. BECK 2005.
4. http://www.v10.pl/prawo/Znaki,drogowe,111.html
5. http://eduseek.interklasa.pl/multimedia/znaki/znakidrogowe/znaki/ssdkpiprys.htm
6. http://pl.wikipedia.org/wiki/Pojazd_uprzywilejowany
7. http://pl.wikipedia.org/wiki/Policja
8. www.lok.slask.pl
9. www.mary.win.pl
10. www.szczecin.kwpsp.gov.pl
11. http://wson.free.ngo.pl
__________________________________________________________________________________________
"Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
49