oprac. Justyna Kowalczyk
Historia filozofii nowożytnej
Ćwiczenia 3  23. X. 2008r.
Dr Andrzej Stoiński
1. Francis Bacon,
1561  1626,
Dzieła:
"  Wielkie ustanowienie nauk
"  Novum Organum
"  Nowa Atlantyda
2.  Novum Organum
Rozwiał metodologię empiryzmu. Zamierzał stworzyć taką metodę, która pozwoli
odkryć stałe właściwości rzeczy
 Rozumowi ludzkiemu potrzeba nie skrzydeł, lecz ołowiu , zabiegał tym samym o
rzetelne badanie rozumu u samych podstaw.
Bacon nie negował znaczeniu rozumu w poznaniu. Rozum i zmysły muszą ze sobą
współpracować. Taka współpraca daje pewność wiedzy.
TEORIA ZA
UDZEC
Bacon uważał, że umysł ludzki jest podległy różnego rodzaju
złudzeniom (idola) Wyróżnił on cztery rodzaje takich złudzeń (jest to tzw. teoria
idoli):
I. złudzenia plemienne (idola tribus) - wynikające z natury ludzkiej i wspólne
wszystkim ludziom; należy do nich antropomorfizm i doszukiwanie się
celowości w świecie; dotyczą całego ludzkiego rodzaju; są to złudzenia
wrodzone; nasze myślenie nie odzwierciedla rzeczywistości; do tego
nawiązuje Zenon z Elei w swoich opowieściach; Bacon zrywa z teorią, że
rozum ludzki odzwierciedla rzeczywistości, człowiek gubi się w abstrakcjach,
szuka powiedzenia tego co sobie wymyśli,
II. złudzenia jaskini (idola specus) - przesądy jednostek, spowodowane przez
wpływ wychowania i środowiska; środowisko, lektury, autorytety mają
wpływ na człowieka; wiara ( przekonanie w to co nam podają inni) na tym
opiera się nasza wiedza, posiadamy wiarę że mamy wiedzę,
III. złudzenia rynku (idola fori) - powodowane przez niedokładność,
nieadekwatność i wieloznaczność pojęć, niedoskonałość języka; obraca się
wokół języka, i słów jakimi operuje człowiek; podstawową funkcją języka
jest komunikacja; umysł ludzki służy poznaniu naukowemu, a posługuje się
językiem, który służy do czegoś innego (narzędzie, które służy do jednego,
jest używane do czegoś innego); język służy poznaniu, są jednak pewne
treści, których nie można opisać; hipostazowanie jest błędem związanym z
idolami rynku; również nadawanie realnego istnienia pewnym rzeczą jest
wymysłem językowym,
IV. złudzenia teatru (idola theatri) - powodowane przez błędne spekulacje
filozoficzne, których wyniki są przyjmowane na mocy autorytetu; teorie
filozofii są jak sztuki w teatrze, nimi się sugerujemy postrzegając
rzeczywistość w szczególny sposób,
Bacon opowiadał się za indukcjonizmem eliminacyjnym, twierdził że te złudzenia
można usunąć. Można tego dokonać posługując się indukcją, i do tego celu stworzył
trzy tablice:
1. tablica obecności  są to wypadki w których ta własność występuje
(śnieg, wiatr),
2. tablica nieobecności  są to wypadki gdzie tej własności nie ma (słońce,
pustynia),
1
3. tablica stopni - zestawić wypadki, gdzie ta własność występuje w różnym
natężeniu (zależność od szerokości geograficznej)
Stosujemy te tablice, gdy chcemy dokładnie dowiedzieć czegoś o danym przedmiocie;
badamy poszukiwaną własność (np. ciepło, prędkość, dz
więk, latanie itp.);
poszukujemy cech konstytutywnych tej własności, cech, które w sposób konieczny
(podstawowy) mówią nam jaka jest dana własność, jak posiadamy dane cechy, to
możemy zbudować taki przedmiot, który posiada te cechy. Badamy cechy, które
posiada ten przedmiot. Badając cechy przedmiotu poznajemy przedmiot.
Bacon za wyjątkowo bezużyteczne narzędzie nauki uznał sylogizm. Zdaniem Bacona
trzeba operować doświadczeniem, a nie założeniami.
Metodzie sylogizmu Bacon przeciwstawia indukcję - stopniowe uogólnianie wiedzy,
zamiast natychmiastowego układania ogólnych twierdzeń na podstawie danych
zmysłowych; jest krytykiem dedukcji; gdyż dotychczas stosowało się je wbrew
rozsądkowi i wbrew wybranym faktom, tak by interpretować fakty w myśl teorii, i tu
następowała sprzeczność, tak się nagina interpretacje by była zgodna z faktami
teoria koncepcji;
Bacon krytykuje scholastyków i jej sylogizmy,
Bacon twierdził że im metoda trudniejsza, tym więcej popełnia się w niej błędów;
twierdził że im bystrzejszy umysł tym bardziej błądzi, gdyż wolniejsze umysły, nie
zboczą zbytnio z drogi,
Klasyfikacja nauk wg Bacona:
1. historia - pamięć (wszelki opis jednostkowych faktów)
2. poezja  wyobraz
nia
3. rozum - filozofia (wszelkie poznanie ogólne - Bóg, przyroda, człowiek)
W tabelkach: sprawdzamy jaka cecha powtarza się w tabelce pierwszej i drugiej, powtarzającą się
cechę wykreślamy.
Cechy przedmiotu posiadającego własność latania:
Tablica obecności
Kaczka Nietoperz Samolot
Tablica nieobecności
skrzydła skrzydła
skrzydła
uszy silnik
pióra
błony paliwo Mysz Pingwin Samochód
dziób
lekkie kości pilota
lekkie kości
ogon futro koła
kuper zęby stewardesy
futro kuper silnik
opływowy oczy opływowy
zęby skrzydła paliwo
kształt kształt
piszczor błony hamulce
błony sierść
oczy dziób kierownice
wąsy opływowy kształt światła
sierść oczy kierowcę
Cechy przedmiotu nie posiadającego własności latania
Metoda ta nie jest jednak skuteczna,
2