Zastosowanie techniki Heikin - Ashi na rynku
kapitałowym
Po raz pierwszy japońskie techniki inwestycyjne zostały wykorzystane na rynkach amerykańskich i europejskich na początku
lat dziewięćdziesiątych. Do podstawowych technik japońskich zalicza się: świece japońskie, renko, kagi, przełamanie trzech
linii i Ichimoku[1]. Wykorzystanie tych technik doprowadziło do zupełnie nowego postrzegania sił popytu i podaży rządzących
cenami na giełdach amerykańskich i europejskich. Największą popularnością spośród wielu technik japońskich cieszą się
świece japońskie (w dalszej części artykułu będą one nazywane klasycznymi). Technika Heikin - Ashi[2] stanowi pewnego
rodzaju modyfikację tej metody, której głównym zadaniem jest wyeliminowanie szumu z klasycznej techniki świec
japońskich. W wyniku prostych zbiegów otrzymuje się znacznie lepszy obraz trendów i obszarów konsolidacji (baz).
W technice Heikin - Ashi poszczególne ceny (haC, haO, haH, haL[3]) niezbędne do utworzenia pojedynczej świecy
otrzymujemy przy pomocy następujących formuł[4]:
gdzie:
Ct - cena zamknięcia na sesji t,
Ct-1 - cena zamknięcia na sesji t-1,
Ot - cena otwarcia na sesji t,
Ot-1 - cena otwarcia na sesji t-1,
Ht - cena najwyższa na sesji t,
Lt - cena najniższa na sesji t,
max(Ht, haOt, haCt) - maksimum z trzech cen: Ht, haOt, haCt,
min(Lt, haOt, haCt) - minimum z trzech cen: Lt, haOt, haCt.
Pozostałe reguły rysowania świec w tej technice są identyczne z obowiązującymi w technice klasycznej świec japońskich[5].
W metodzie Heikin - Ashi, podobnie jak ma to miejsce w technice świec japońskich, inwestorzy mogą przy konstrukcji
poszczególnych świec wykorzystywać różnego rodzaju horyzonty czasowe: intraday, dzienny, tygodniowy, miesięczny etc....
Technika Heikin - Ashi może być zastosowana zarówno na rynku akcji, indeksów, instrumentów pochodnych walutowym jak
i na rynku towarów (commodities).
Na rys. 1 - 4 przedstawione zostały wykresy cen PKN Orlen i Pekao w okresie 15.04.2005 - 07.07.2005 r. w technice Heikin
- Ashi i technice klasycznych świec japońskich.
1
Rysunek 1. Cena akcji PKN Orlen w technice Heikin - Ashi
y
ródło: Opracowanie własne.
Wykresy wykonane w technice Heikin - Ashi wydają się być "wygładzonymi" w stosunku do wykresów w klasycznej technice
świec japońskich. Seria białych świec w technice Heikin - Ashi doskonale uwidacznia trend wzrostowy panujący na wykresie
danego waloru. Duże białe świece pozbawione są w większości przypadków cieni dolnych. Zaś seria świec czarnych - trend
spadkowy, a duże czarne korpusy występują bez cieni górnych. Luki cenowe, stosunkowo często powstające na wykresach
wykonanych w klasycznej technice świec japońskich, znikają[6] w technice Heikin - Ashi.
Rysunek 2. Cena akcji PKN Orlen w klasycznej technice świec japońskich.
y
ródło: Opracowanie własne.
2
Rysunek 3. Cena akcji Pekao w technice Heikin - Ashi
y
ródło: Opracowanie własne.
Rysunek 4. Cena akcji Pekao w klasycznej technice świec japońskich.
y
ródło: Opracowanie własne.
Jeśli długość korpusów świec staje się krótsza - fakt ten jest synonimem słabości trendu. Można zatem wysunąć wniosek
o zbliżającej się korekcie. Z kolei świece o małych korpusach z dużymi cieniami górnymi stanowią zapowiedz
zmiany trendu
na spadkowy. W okresie konsolidacji zazwyczaj występują świece o małych korpusach z dużymi cieniami górnymi i dolnymi.
Możliwe układy świec i cieni na wykresach Heikin - Ashi przedstawione zostały w tabeli nr. 1.
3
Tabela 1. Możliwe układy świec na wykresie Heikin - Ashi.
Zachowanie
Obecny trend
trendu
Wzrostowy Spadkowy
Normalny trend Zwyżkujące białe świece Zniżkujące czarne świece.
Trend staje się
Zwyżkujące białe świece bez cieni dolnych Zniżkujące czarne świece bez cieni górnych
silniejszy
Trend staje się Ciała świec stają się mniejsze - uwaga na dolne Ciała świec stają się mniejsze - uwaga na górne
słabszy cienie cienie
Konsolidacja Świece o małych korpusach z długimi cieniami Świece o małych korpusach z długimi cieniami
(baza) górnymi i dolnymi górnymi i dolnymi
Świece o bardzo małych korpusach z długimi Świece o bardzo małych korpusach z długimi
cieniami górnymi i dolnymi. Ten układ jest cieniami górnymi i dolnymi. Ten układ jest
Zmiana trendu
bardzo często podobny do układu świec bardzo często podobny do układu świec
w konsolidacji. w konsolidacji.
y
ródło: Opracowanie własne na podstawie Valcu D. "Using the Heikin - Ashi Technique", Technical Analysis of Stocks and Commodities nr. 2/2004.
W układzie klasycznych świec możliwe jest także zastosowanie oscylatorów i wskaz
ników bazujących na technice Heikin -
Ashi. Podstawowym oscylatorem może być różnica ceny zamknięcia i otwarcia w technice Heikin - Ashi:
,
Na oscylator DiffCO może zostać nałożona zwykła średnia ruchoma np. 14 sesyjna. Oscylator i jego średnia przedstawione
zostały na rys. poniżej. Jedną ze strategii inwestycyjnych przy wykorzystaniu dłuższej średniej może być poszukiwanie
poziomów wykupienia i wyprzedania do przeprowadzania transakcji sprzedaży i kupna. Np. wszystkie transakcje wejścia na
rynek akcji Pekao w momencie, gdy średnia ruchoma z oscylatora osiągała poziom wyprzedania okazały się niezwykle
skuteczne - rys. 6.
Rysunek 5. Cena PKN Orlen w układzie klasycznych świec wraz z oscylatorem DiffCO i jego średnią 14 sesyjną
ruchomą.
Na rys. 5a - średnia ruchoma oscylatora DiffCo,
4
5b - cena haC i haO oraz oscylator DiffCO.
y
ródło: Opracowanie własne.
Rysunek 6. Cena Pekao w układzie klasycznych świec wraz z oscylatorem DiffCO i jego średnią 14 sesyjną
ruchomą.
Na rys. 6a - średnia ruchoma oscylatora DiffCo,
6b - cena haC i haO oraz oscylator DiffCO.
Zakup akcji w momencie, gdy średnia ruchoma z oscylatora DiffCO osiągała poziom wyprzedania prowadziły do nabycia
walorów w lokalnym dołku cenowym.
y
ródło: Opracowanie własne.
Jeszcze innym rozwiązaniem jest nałożenie na jednym wykresie oscylatora DiffCO i jego średniej np. 3 sesyjnej.
W momencie, gdy różnica oscylatora i jego średniej jest większa od zero utrzymujemy pozycję długą, a w przeciwnym
wypadku pozycję krótką - rys. 7. Jest to bardzo agresywny sposób inwestowania w układzie dziennym.
Rysunek 7. Zastosowanie oscylatora DiffCO i jego średniej do inwestowania w układzie dziennym.
5
Na rys. 7a - Oscylator DiffCO i jego 3 sesyjna średnia ruchoma,
7b - Różnica oscylator DiffCO i jego 3 sesyjnej średniej.
Linie pionowe oznaczają momenty przeprowadzenia transakcji - litery D i K na dole ekranu oznaczają odpowiednio pozycję
długą i krótką.
y
ródło: Opracowanie własne.
Streszczenie
Japońskie metody inwestycyjne cieszą się w ciągu ostatnich dwudziestu lat dużym zainteresowaniem inwestorów. Technika
Heikin - Ashi stanowi pewnego rodzaju modyfikację metody klasycznych świec japońskich. Dzięki zmodyfikowanym
procedurom ustalania cen zamknięcia, otwarcia, najwyższej i najniższej świecy w tej technice inwestorzy otrzymują bardziej
klarowny (filtracja szumu) obraz sytuacji na analizowanym wykresie.
[1] Nisson S. "Świece i japońskie inne techniki analizowania wykresów", WIG - Press, Warszawa 1996, Nison S. "Japanese
Candlesticks Chrting Technique", New York Institute of Finance, Englewood Cliffs, NY 1991, Morris G. "Wykresy świecowe",
Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998 oraz Borowski K., "Technika Ichimoku (renesans japońskiej techniki inwestowania)",
Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, Zeszyt 19, Warszawa 2001, str. 102-108.
[2] Heikin oznacza w języku japońskim wartość przeciętną lub równowagę, natomiast ashi - słupek. Na podstawie Yamanaka
Y. Chartpoint Issue nr. 12/ 2003 oraz Valcu D. "Using the Heikin - Ashi Technique", Technical Analysis of Stocks and
Commodities nr. 2/2004.
[3] Stanowiące odpowiedniki ceny zamknięcia (C), otwarcia (O), najwyższej (H) i najniższej (L) w klasycznej technice świec
japońskich.
[4] Na podstawie strony internetowej:http://www.investopedia.com/articles/technical/04/092204.asp z dnia 15.07.2005
i strony internetowej:http://www.educofin.com/ z dnia 15.07.2005.
[5] Nisson S. "Świece i japońskie inne techniki analizowania wykresów", WIG - Press, Warszawa 1996,
[6] Z uwagi na stosowane w technice Heikin - Ashi procedury obliczeniowe, luki cenowe z techniki świec japońskich zostają
włączone do korpusów odpowiednich świec (można zatem mówić o zmodyfikowanych świecach japońskich). Niestety utrata
luk hossy i bessy tzn. odpowiednich poziomów wsparcia i oporu, stanowi pewien mankament metody Heikin - Ashi.
6