Ekologia
Wykład z dnia 10.01.2010
Ekosystemy na świecie
Biogeografia  geografia biosfery, wyróżniamy fito- i zoogeografię
łączna biomasa organizmów  ok. 2500 km3 (w tym 4 km3 zoomasy)
Zasięg  obszar zajmowany przez osobniki tego samego gatunku (organizmy zonalne 
odpowiadające jakiejś strefie klimatycznej i azonalne  przywiązane do siedliska). Zasięg to nie to
samo co areał, zasięg jest sumą areałów.
Endemit  gatunek unikalny dla danego miejsca albo regionu, występujący na ograniczonym
obszarze, nigdzie indziej nie występujący naturalnie. (neo- i paleoendemity)
neoendemity  dopiero wyewoluowały na danym, ograniczonym w naturalny sposób obszarze (np.
wyspa, góry), poza którym nie zdążył lub nie zdołał się dalej rozprzestrzenić
Paleoendemity- współcześnie żyjące endemity roślin, których pochodzenie jest datowane od
trzeciorzędu.
Relikt - współczesne organizmy, zarówno roślinne jak i zwierzęce, mające w przeszłości szerszy zasięg
geograficzny, lecz obecnie żyjące na terenie znacznie mniejszym. Zmniejszenie zasięgu może
świadczyć o tendencji gatunku do wymierania. W systematyce mianem reliktu ewolucyjnego określa
się "niedobitki" różnych form życia, pozostałe po wymarłych grupach systematycznych
geograficzny
siedliskowy
systematyczny
filogenetyczny
Malina moroszka  relikt polodowcowy rośnie na torfowiskach
Wikariant  dwa lub trzy gatunki spokrewnione ze sobą lecz występujące w różnych regionach
geograficznych (wikariant geograficzny) bądz
różnych siedliskach (wikariant siedliskowy)
Teoria Wegenera - pierwsza teoria zakładająca wędrówkę kontynentów
Krainy zoogeograficzne i Państwa roślinne
- obszary (dużo endemitów na poziomie rodzajów i rodzin)
- prowincje (dużo endemitów na poziomie gatunków)
- regiony (charakterystyczna kombinacja gatunków neoendemitów)
- podregiony (co najmniej 75% identyczności)
- fauna i flora lokalna
Krainy zoogeograficzne i Państwa roślinne zostały wyróżnione i opisane na przełomie XIX i XX wieku.
KRAINA PALEARKTYCZNA - kraina zoogeograficzna obejmująca cały kontynent europejski, Wyspy
Kanaryjskie, Azory, Maderę, Wyspy Zielonego Przylądka, Afrykę powyżej zwrotnika Raka, Półwysep
Arabski poza pasem przybrzeżnym zaliczanym do krainy etiopskiej, Wyspy Japońskie, Azję Mniejszą i
te regiony Azji, które leżą na północ od Himalajów. Jest największą powierzchniowo krainą
zoogeograficzną.
Prawie cała Palearktyka leży w strefie klimatu zimnego i umiarkowanego, jedynie w południowej
części  podzwrotnikowego.
Niezbyt bogata, jak na tak wielki obszar, fauna jest typowa dla poszczególnych stref klimatyczno-
roślinnych, ułożonych równoleżnikowo  od tundry na północy, przez tajgę, lasy liściaste i zarośla
wiecznie zielone, po stepy i pustynie na południu. Najbardziej charakterystyczne gatunki zwierząt:
w strefie okołobiegunowej: niedz
wiedz
polarny, lis polarny, renifer, zając bielak, lemingi, sowa
śnieżna, pardwa górska;
w strefie umiarkowanej: ssaki kopytne: żubr, jeleń, sarna, piżmowiec, daniel, muflon, wielbłądy itp.;
drapieżne: niedz
wiedz
brunatny, irbis; ssaki z rodziny łasicowatych; wiele gatunków gryzoni.
Część gatunków na południowych krańcach Palearktyki to przybysze z krainy etiopskiej, np.: antylopy
 adaks i oryks, drapieżniki: lampart i gepard, a ponadto hiena pręgowana, ichneumon i jeżozwierz
afrykański. Elementami orientalnymi w faunie części azjatyckiej są m.in: syberyjski podgatunek
tygrysa - tygrys syberyjski, liczna grupa bażantów oraz przedstawiciel ssaków naczelnych  makak
japoński.
Gadów jest mało, a z płazów głównie występują ogoniaste. Z licznej gromady ptaków żyje tu
niespełna 1 000 gatunków i tylko jedna rodzina endemiczna  płochacze. Wśród ssaków są jedynie
dwie endemiczne rodziny gryzoni: ślepce i selewinki. Wynika to z faktu, że większość zwierząt
Palearktyki należy do rzędów i rodzin szeroko rozmieszczonych, których przedstawiciele zamieszkują
głównie obszary tropikalne i subtropikalne.
KRAINA NEARKTYCZNA - kraina zoogeograficzna obejmująca północną część Meksyku, Amerykę
Północną i Grenlandię.
Nearktyka leży w strefie klimatu zimnego i umiarkowanego.
Najbardziej charakterystyczne gatunki zwierząt:
ssaki
niedz
wiedz
czarny i grizzly - głównie w Górach Skalistych
piżmowół - w tundrze
karibu i łoś (amerykańskie podgatunki) - w tajdze
jeleń wirginijski i skunks - w lasach liściastych na wschodzie kontynentu
bizon - dawniej na preriach, obecnie tylko w parkach narodowych
pekari
ptaki: kardynały, tanagry, kolibry, dzikie indyki i in.
gady: grzechotniki, gekony, legwany, helodermy i in.
płazy: salamandry, ambystomy i in.
ryby: niszczuki, amia, liczne okoniowate i karpiowate.
Stosunkowo niewiele jest tu endemitów. Można do nich zaliczyć jadowite jaszczurki - helodermy,
płazy - ambystomy i amfiumy, a ze ssaków: skunksa, szopa pracza, niedz
wiedzia grizzly, widłorogie
oraz gryzonie: ursona, goffery, szczuroskoczki i sewele.
Część gatunków na południowych krańcach Nearktyki to przybysze z krainy neotropikalnej, dzięki
utworzonemu pod koniec trzeciorzędu połączeniu z Ameryką Południową (most lądowy Beringa), np.
ptaki - kolibry i kondory, ssaki - dydelf północny, pancernik peba.