Podział obiektu na gospodarstwa (obręby siedliskowe)

Znaczny obszar jaki zajmują drzewostany urządzanego obiektu, duŜa róŜnorodność siedlisk i

gatunków drzew powodują, Ŝe warunki produkcji są w nim bardzo róŜnorodne. Dla

opracowania prawidłowych zasad organizacji działalności gospodarczej w lesie zachodzi

potrzeba wyodrębnienia w ramach jednostki administracyjno-leśnej jednorodnych części, tak

aby wchodzące w ich skład drzewostany mogły być jednolicie traktowane pod względem

gospodarczym. Są to jednostki regulacyjne – gospodarstwa (obręby siedliskowe), które nie

tworzą powierzchni łącznej.

Gospodarstwa tworzy się na podstawie:

• dominujących funkcji pełnionych przez lasy (z uwzględnieniem wszystkich funkcji

pozostałych),

• przyjętych celów gospodarowania (z uwzględnieniem moŜliwości produkcyjnych

siedlisk leśnych).

Dominujące funkcje lasu narzucają główny podział gospodarczy na: rezerwaty, lasy ochronne

i lasy gospodarcze, z tym Ŝe drzewostany pełniące funkcje specyficzne kwalifikowane są do

gospodarstwa specjalnego, niezaleŜnie od głównego podziału gospodarczego. Podobnie

kwalifikowane są w odrębne gospodarstwo (zarówno z lasów ochronnych, jak i

gospodarczych) drzewostany przeznaczone do pilnej przebudowy. Pozostałe drzewostany

ujmowane są odpowiednio w gospodarstwie lasów ochronnych lub w gospodarstwie lasów

gospodarczych, podzielonym odpowiednio na mniejsze gospodarstwa: zrębowe, przerębowo-

zrębowe i przerębowe.

Drzewostany grupuje się w gospodarstwa w ramach obrębów leśnych, a dla kaŜdego

gospodarstwa określa się i przyjmuje etat uŜytkowania rębnego na okres obowiązywania

planu (w zasadzie na 10 lat).

Definicja :

gospodarstwem nazywamy obszar lasu o podobnych warunkach siedliskowych, dla którego

ustalono ten sam cel produkcji, tę samą kolej rębności, jak równieŜ ten sam sposób

postępowania hodowlanego, umoŜliwiający uzyskanie postawionego celu.

Podstawę wyodrębnienia gospodarstw w praktyce urządzania lasu stanowią szczegółowe

opisy taksacyjne siedlisk i drzewostanów oraz zestawienia inwentaryzacyjne rozpatrywane na

tle zaakceptowanych dominujących funkcji lasu i wynikających z nich celów gospodarstwa

leśnego.

Zgodnie z Instrukcją Urządzania Lasu (2003) gospodarstwo tworzą drzewostany, dla których

określono ten sam sposób zagospodarowania i przyjęto taki sam sposób regulacji

uŜytkowania rębnego. WyróŜnia się 4 gospodarstwa :

Tworzy się w ten sposób następujące gospodarstwa:

1) g o s p o d a r s t w o s p e c j a l n e (S)

a) rezerwaty przyrody wraz z otulinami;

b) projektowane rezerwaty przyrody;

c) lasy uzdrowiskowe w strefach A i B ochrony uzdrowiskowej, określonych statutem

uzdrowiska;

d) lasy w strefie górnej granicy lasu;

e) lasy glebochronne na wydmach nadmorskich i klifach w pasie nadbrzeŜnym, na

wydmach śródlądowych, na stokach o nachyleniu powyŜej 45° oraz na stromych

zboczach jarów, wąwozów i wzgórz;

f) lasy wodochronne w strefach ochronnych ujęć wody i źródeł wody,

wyodrębnionych stosownymi decyzjami administracyjnymi;

g) lasy na terenach ośrodków wypoczynkowych (liczących co najmniej 50 miejsc

noclegowych) i w ich najbliŜszym otoczeniu (100–500 m);

h) wyłączone powierzchnie badawcze i doświadczalne;

i) lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody (w tym na siedliskach

łęgowych i bagiennych);

j) wyłączone drzewostany nasienne oraz drzewostany zachowawcze;

k) lasy o szczególnym znaczeniu dla obronności i bezpieczeństwa Państwa;

l) lasy stanowiące ostoje zwierząt objętych ochroną gatunkową;

m) lasy znajdujące się na gruntach stanowiących współwłasność oraz na gruntach

spornych.

2) g o s p o d a r s t w o l a s ó w o c h r o n n y c h (O) - wszystkie lasy ochronne z wyjątkiem zaliczonych do gospodarstwa specjalnego lub do gospodarstwa przebudowy.,

3) g o s p o d a r s t w o z r ę b o w e w l a s a c h g o s p o d a r c z y c h (GZ) -

drzewostany w lasach gospodarczych (nie ujęte w gospodarstwie specjalnym lub

przebudowy), w których ze względu na typ siedliskowy lasu oraz GTD i aktualny skład

gatunkowy przyjmuje się zrębowy sposób zagospodarowania (rębnią zupełną).,

4) g o s p o d a r s t w o p r z e r ę b o w o - z r ę b o w e w l a s a c h g o s p o d a r c z y c h (GPZ) - drzewostany w lasach gospodarczych (nie ujęte w gospodarstwie specjalnym

lub przebudowy), w których ze względu na typ siedliskowy lasu oraz GTD i aktualny

skład gatunkowy stosuje się przerębowo-zrębowy sposób zagospodarowania (rębniami

częściowymi, gniazdowymi lub stopniowymi z okresem odnowienia do 40 lat),

5) g o s p o d a r s t w o p r z e r ę b o w e w l a s a c h g o s p o d a r c z y c h (GP) -

drzewostany w lasach gospodarczych (nie ujęte w gospodarstwie specjalnym lub

przebudowy), w których ze względu na typ siedliskowy lasu oraz GTD i aktualny skład

gatunkowy stosuje się przerębowy sposób zagospodarowania (rębnią przerębową lub

stopniową z okresem odnowienia ponad 40 lat),

6) g o s p o d a r s t w o p r z e b u d o w y w l a s a c h o c h r o n n y c h i

g o s p o d a r c z y c h (R) - drzewostany przeznaczone do przebudowy (wykaz

przeznaczony do akceptacji na II KTG), zarówno z lasów ochronnych jak i lasów

gospodarczych, ale bez drzewostanów zaliczonych do gospodarstwa specjalnego.

Literatura :

*) B. Szymkiewicz i inni : Urządzanie lasu - str. 41-57 i 74-76

*) W. Rosa, E. Stępień : Technologia sporządzania operatu urządzania lasu - str. 77-80

*) E. Bernadzki, W Rosa : Gospodarstwa (obręby siedliskowe) - jako obiekty regulacji ładu

czasowego i planowania hodowlanego - Sylwan 1983 r., nr 4,

*) Instrukcja Urządzania Lasu (2003) - str. §§ 79-82, str. 93-99; §40, pkt. 6, str. 61-62.

Charakterystyka gospodarstwa obejmuje:

• siedliskowy typ lasu,

• gatunek panujący (obecnie) i jego przeciętną klasę bonitacji,

• gospodarczy typ drzewostanu (ustalony na podstawie Zasad Hodowli Lasu, dla

odpowiedniej krainy i dzielnicy przyrodniczo-leśnej, oraz siedliskowego typu lasu),

• sposób zagospodarowania (typ rębni, przy rębniach, II i III podać okres odnowienia),

• cel produkcji,

• kolej rębu.

Obowiązuje znajomość pojęć i definicji :

• gospodarstwo (obręb siedliskowy),

• gospodarstwo wg IUL,

• kolej rębu,

• sposób zagospodarowania,

• cel produkcji,

• cele hodowlane