konkurencji i konsumentów
(część 2)
PPwG 2010
1
Nadużywanie pozycji dominującej (1)
• Pojęcie pozycji dominującej - pozycja przedsiębiorcy,
która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji
na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości
działania w znacznym zakresie niezależnie od
konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów;
domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję
dominującą, jeżeli jego udział w rynku przekracza 40%
• Pomiar udziału w rynku – udział w sprzedaży, inne
kryteria
• Pozycja dominująca indywidualna (jeden przedsiębiorca)
i pozycja dominująca łączna (kolektywna)
2
Nadużywanie pozycji dominującej (2)
• Przejawy nadużywania pozycji dominującej
• bezpośrednie lub pośrednie narzucanie nieuczciwych cen
(nadmiernie wygórowane albo rażąco niskie) odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów
(nieuczciwe warunki) np. ceny zakładów wodociągowych, wysoka opłata za brak legitymacji, zaniżona cena za przewozy w celu wyeliminowania konkurencji
• ograniczenie produkcji, zbytu (kontyngentowanie) lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów , np.
ograniczanie sprzedaży w celu podniesienia cen, ograniczenie dostępu do informacji o współdziałaniu systemu operacyjnego z innymi programami
• stosowanie w podobnych umowach uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających zróżnicowane warunki konkurencji (dyskryminacja) np. stosowanie różnych stawek na wysypisku w zależności od pochodzenia firmy, pobieranie opłat za korzystanie z przystanków tylko od niektórych przewoźników, opłat za programy w zależności od przynależności do izby gospodarczej
3
Nadużywanie pozycji dominującej (3)
• uzależnianie zawarcia umowy od innego świadczenia (wiązanie ofert), niemającego związku z przedmiotem umowy, np. obowiązek współuczestnictwa w inwestycji telekomunikacyjnej, uzależnianie najmu od objęcia udziałów w spółce giełdy rolnej
• przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji, np. uzależnianie rabatu od przeznaczenia większości budżetu reklamowego
• narzucanie uciążliwych warunków umów, przynoszących
nieuzasadnione korzyści przedsiębiorcy np. brak odpowiedzialności dostawcy energii za szkody wyrządzone przy usuwaniu awarii,
bezpłatne przekazywanie inwestycji telekomunikacyjnych,
energetycznych
• stwarzanie konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia praw np. uciążliwe warunki rozwiązania umowy, reklamacji
Skutki - nieważność czynności stanowiącej nadużycie pozycji
dominującej, kary pieniężne
4
koncentracji (1)
• Obowiązek zgłoszenia zamiaru koncentracji
• Zamiar koncentracji - połączenie przedsiębiorców, przejęcie kontroli nad przedsiębiorcą (nabycie akcji, udziałów, unia personalna), utworzenie nowego przedsiębiorcy, nabycie znacznego mienia
• Koncentracja podlegająca zgłoszeniu:
– łączny światowy obrót uczestników koncentracji przekracza 1
mld euro
– łączny krajowy obrót przekracza 50 mln euro
• Wyłączenia – obrót podmiotu przejmowanego nie przekracza 10 mln euro, w obrębie grupy kapitałowej, w wyniku upadłości
5
koncentracji (2)
• Dokonanie koncentracji przez przedsiębiorcę zależnego
przypisuje się przedsiębiorcy dominującemu.
• Przedsiębiorca dominujący :
a) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością
głosów
b) jest uprawniony do powoływania większości członków
zarządu lub rady nadzorczej
c) więcej niż połowa członków zarządu jest jednocześnie
członkami zarządu innego przedsiębiorcy
d) wywiera decydujący wpływ na działalność innego
przedsiębiorcy (umowa o zarządzanie, o przekazywanie
zysku)
6
koncentracji (3)
• Postępowanie - zgłoszenie zamiaru koncentracji przez
przedsiębiorcę przejmującego kontrolę lub wspólnie
• Decyzja o zgodzie na koncentrację - jeżeli nie powstanie
lub nie umocni się pozycja dominująca i nie nastąpi
ograniczenie konkurencji
• Decyzja warunkowa - zbycie udziałów, majątku,
wyzbycie się kontroli nad przedsiębiorcą, udzielenie
licencji na prawa wyłączne.
• Decyzja zezwalająca mimo dominacji - jeżeli wystąpi
postęp tech.-ekonom. lub pozytywny wpływ na
gospodarkę
• Decyzja zakazująca koncentracji
7
koncentracji (4)
• Jeżeli po dokonaniu koncentracji opartej
na nieprawdziwych danych nie można
przywrócić konkurencji na rynku w inny
sposób można nakazać:
– podział przedsiębiorstwa
– zbycie części przedsiębiorstwa, zbycie
udziałów lub akcji
– odwołanie osób pozostających w unii
personalnej
8
Naruszenie zbiorowych interesów
konsumentów (1)
• Bezprawne działanie przedsiębiorcy godzące w zbiorowe interesy konsumentów:
– stosowanie postanowień niedozwolonych wzorców umownych -
postanowienia nieuzgodnione indywidualnie, kształtujące prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy
• zakazy z art.3853 KC, domniemanie niedozwolonego charakteru – np.
wyłączenie lub istotne ograniczenie odpowiedzialności wobec konsumenta, cesja praw i obowiązków bez zgody konsumenta, uzależnienie umowy od przyrzeczenia zawierania umów podobnego rodzaju lub innej umowy bez związku z umową zawieraną, uprawnienie kontrahenta do jednostronnej zmiany umowy, wyłączenie obowiązku zwrotu zapłaty za świadczenie niespełnione, pozbawienie prawa do rozwiązania, wypowiedzenia umowy, rażąco wygórowana kara umowna
• ponad 1000 klauzul zakazanych przez SOKiK z inicjatywy konsumentów, organizacji konsumenckich, rzeczników konsumentów, Prezesa UOKiK -
postanowienia nieważne
– niedopuszczalność stosowania postanowień równoważnych
9
Naruszenie zbiorowych interesów
konsumentów (2)
– naruszanie obowiązku udzielania informacji – nieprawdziwa informacja o możliwości złożenia reklamacji, niepowiadomienie klienta o powstaniu zaległości i przekazaniu jego danych do BIG
– nieuczciwa lub wprowadzająca w błąd reklama i inne czyny nieuczciwej konkurencji, np. nieprawidłowe oznaczenie towaru w promocji, fałszywa informacja o wyprzedaży likwidacyjnej
– nieuczciwe praktyki rynkowe - sprzeczne z dobrymi obyczajami, zniekształcające zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu, w szczególności praktyki wprowadzające w błąd, agresywne, systemy konsorcyjne
– inne np. opłaty za rozpakowanie towaru w sklepie, zastraszanie konsumentów przez firmy windykacyjne, odpłatne wydawanie legitymacji uprawniających do ulg w komunikacji
10
• Rodzaje postępowań
– postępowania wyjaśniające
– postępowania antymonopolowe w sprawach praktyk
ograniczających konkurencję (porozumienia, nadużywanie
pozycji dominującej)
– postępowania w sprawach koncentracji
– postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów
konsumentów
• Charakter postępowania – postępowanie szczególne,
prawo przeprowadzania dowodów (kontrole,
przeszukania)
11
•
Decyzja stwierdzająca praktykę ograniczającą
konkurencję / nakazująca jej zaniechanie /
stwierdzająca jej zaniechanie / lub o braku praktyki.
Ustalenie terminu i warunków zaniechania
•
Decyzja ustalająca praktykę naruszającą zbiorowe
interesy konsumentów, zakaz praktyki, określenie
środków usuwających naruszenia, oświadczenie o
naruszeniu w prasie.
•
Od decyzji Prezesa UOKiK przysługuje odwołanie do
Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
12
• Kary pieniężne dla przedsiębiorcy - płatne z
dochodu po opodatkowaniu
– do 10% przychodu rocznego za niedozwolone
porozumienia, nadużycie pozycji dominującej,
dokonanie koncentracji bez wymaganej zgody,
naruszenie zbiorowych interesów konsumentów
– do 10 tys. euro za każdy dzień niewykonywania
decyzji
– do 50 mln euro za nieprawdziwe dane
• Kary pieniężne dla osób pełniących funkcje
kierownicze
13