Kategoria naczelna: TRANSTEKSTUALNOŚĆ -> 5 typów relacji transtekstualnych: 1. INTERTEKSTUALNOŚĆ (rozumiana bardzo wąsko)

- rzeczywiste występowanie tekstu w tekście

- w postaci cytatu, plagiatu, aluzji,

2. PARATEKSTUALNOŚĆ

- wszelkie komentarze do utworu zawarte w nim samym,

- wszystko to, co jest pisane piórem autora i tworzy otokę (zmienną) tekstu

- przedmowy, przysłowia, tytuły, epigrafy,

- tytuł, podtytuł, śródtytuł

- przedmowy, posłowia, wstępy, uwagi od wydawcy

- noty na marginesie, u dołu strony, na końcu

- epigrafy, ilustracje, wkładki reklamowe

3. METATEKSTUALNOŚĆ

- w jednym tekście pojawiają się komentarze dotyczące tekstu innego

- relacja krytyczna,

- komentarz, w którym niekoniecznie cytuje tekst, a w skrajnych wypadkach nawet go nie nazywa, 4. HIPERTEKSTUALNOŚĆ

- pojawia się, kiedy następuje relacja jednocząca tekst B (hipertekst) z wcześniejszym tekstem A (hipotekst),

- tekst B nie wypowiada się na temat tekstu A, ale jako taki nie mógłby zaistnieć bez niego, 5. ARCHITEKSTUALNOŚĆ

- tekst odsyła zawsze do ogólnych reguł, według których został zbudowany, co czasem bywa w sposób pratekstowy (komentarz) zaznaczony, czasem zaś przemilczane,

- typ najbardziej abstrakcyjny i implicytny

- relacja całkowicie niema

- artykułowana zaledwie wzmianką paratekstualną natury taksonomicznej (tytułową): Poezje, Eseje,

‘Powieść o Róży’, lub podtytułową,

- sam tekst nie musi znać (sygnalizować) właściwej mu przynależności gatunkowej,

- określenie statusu gatunkowego dzieła należy do czytelnika, krytyka etc., którzy mogą zakwestionować status przypisywany mu przez paratekst,

WNIOSKI/OCENA

- typeologia Genette’a budzi wątpliwości, wydaje się przeciążona i nierozłączna

- przeciążona, ponieważ paratekstualność cięzko traktować jako typ relacji między tekstami, paratekstualność wprowadza tylko wskaźniki informujące o charakterze utworu,

- powinno usunąć paratekstualność,

- w nierozłączności chodzi o nieuzasadnione rozróżnienie intertekstualności i hipertekstualności- w obydwu przypadkach dochodzi do rozpoznania bądź nierozpoznania odwołań,

- rozdzielając na dwie części, w których po jednej stronie są cytaty i aluzje (materialny dowody), a po drugiej stronie odwołania mniemające materialnego przykładu, jest to nieuzasadnione,

- powinno się hipertekstualność i intertekstualność lączyć razem, powinna to być wewnętrznie zróżnicowana jedna klasa, w której jest więcej czynnik wspólnych niż różnicujących,

- tak z 5 punktów zostają 3, które ze sobą współgrają – intertekstualność, metatekstualność io architekstualność

- intertekstualność cechuje literaturę, metatekstualność w niej się pojawia, architekstualność stanowi właściwość wszelkiego utworu literackiego

Koncepcja intertekstualności Ryszarda Nycza

Ryszard Nycz definiuje intertekstualność jako ten aspekt ogółu własności i relacji tekstu, który wskazuje na uzależnienie jego wytwarzania i odbioru od znajomości innych tekstów. Wychodzi z założenia, że intertekstualność jest kluczową kategorią opisu literatury postmodernistycznej.

Proponuje uwzględnić relacje nie tylko z tekstami literackimi, ale również plastyką, muzyką, architekturą itp. Według Ryszarda Nycza autor tekstu zazwyczaj sygnalizuje wyznaczniki intertekstualne. Nycz dzieli je na trzy grupy:

Presupozycje – występują np. w parodiach. Zadaniem czytelnika jest uwzględnić inne sądy niż te, które pojawiają się w tekście.

Atrybucje – w przypadku atrybucji wyznacznikiem intertekstualności jest realizacja przez tekst właściwości charakterystycznych dla innego typu tekstów.

Anomalie – są to miejsca niezrozumiałe, niespójne, dysharmonijne, które zazwyczaj sygnalizują w tekście występowanie intertekstualności.