BEZPIECZEÑSTWO PRACY 3/2002

dr in¿. KATARZYNA MAJCHRZYCKA Centralny Instytut Ochrony Pracy

Œrodki ochrony indywidualnej uk³adu oddechowego dla personelu medycznego o najskuteczniejszych œrodków u¿ytkowania, pozwala na stwierdzenie

• < 0,5, 0,3 > – sprzêt wysokoskutecz-profilaktycznych w zagro¿e-czy ochrona jest odpowiednia do warun-ny.

niach czynnikami biologiczny-ków panuj¹cych na konkretnym stano-Ze wzglêdu na zakres wielkoœci cz¹-

mi, przenoszonymi drog¹ powietrzn¹, wisku pracy. Pó³maski nie posiadaj¹ce stek bioaerozoli stanowi¹cych zagro¿e-nale¿¹ sprawnie dzia³aj¹ce systemy wen-okreœlonej klasy ochronnej mog¹ nie sta-nie dla personelu medycznego, pó³ma-tylacyjne. Jednak¿e w wielu przypadkach nowiæ wystarczaj¹cego zabezpieczenia ski o œrednim stopniu ochrony przezna-stosowanie tych systemów nie jest mo¿-

w warunkach panuj¹cych na stanowi-czone s¹ do stosowania w razie wyst¹-

liwe ze wzglêdu na charakter czynnoœci skach pracy.

pienia zagro¿eñ w postaci: mikroorgani-zawodowych personelu zatrudnionego zmów z grupy pneumonia i mycobacte-w zak³adach opieki zdrowotnej. W takich Zasady klasyfikacji pó³masek rium, mikroorganizmów charaktery-przypadkach dostarczanie pracownikom do ochrony przed bioaerozolem stycznych przy stosowaniu nubulizato-odpowiednio dobranych œrodków ochro-rów, podczas gdy pó³maski o wysokim ny indywidualnej staje siê podstawowym Oprócz obowi¹zku dostarczania pra-stopniu ochrony przeznaczone s¹ do sto-dzia³aniem profilaktycznym.

cownikom zatrudnionym w warunkach sowania podczas prac zwi¹zanych z chi-Wystêpowanie zagro¿eñ w postaci nara¿enia na szkodliwe bioaerozole, pó³-

rurgi¹ laserow¹ (g³ównie laserów CO ) bioaerozoli wch³anianych do organizmu 2

masek certyfikowanych na znak bezpie-oraz wobec cz¹stek patogenów przeno-drog¹ inhalacyjn¹ powoduje koniecznoœæ czeñstwa, pracodawca ma tak¿e obowi¹-

szonych przez krew. Pó³maski o najni¿-

stosowania indywidualnych œrodków zek dokonaæ prawid³owego doboru tych szej skutecznoœci zalecane s¹ do stoso-ochrony uk³adu oddechowego w postaci

œrodków pod wzglêdem ich odpowied-wania przy bliskim kontakcie z chorym, czêœci twarzowych (pó³masek lub masek) nioœci w odniesieniu do charakteru zagro-w sytuacjach, gdy zaka¿enie przenosi siê skompletowanych z wysokoskutecznymi

¿enia i czynnoœci zawodowych. Przyk³a-drog¹ kropelkow¹ (np. b³onica, Mycopla-filtrami lub pó³masek filtruj¹cych (sprzêt dami mog¹ byæ dwa skrajne przypadki.

sma pneumoniae, krztusiec, paciorkow-ten okreœlany jest jako filtruj¹cy). W szcze-Pierwszy, gdy pracownik wykonuje pra-cowe zapalenie gard³a).

gólnych przypadkach, np. w warunkach cê w nara¿eniu na czynnik biologiczny Pó³maski o potwierdzonej skuteczno-wystêpowania nieznanych mikroorgani-nale¿¹cy do drugiej grupy ryzyka, co

œci ochronnej, spe³niaj¹ce podstawowe zmów chorobotwórczych, mo¿e byæ ko-oznacza, ¿e wywo³anie choroby przez ten wymagania, powinny byæ oznakowane nieczne stosowanie sprzêtu izoluj¹cego czynnik jest ma³o prawdopodobne, lub w sposób umo¿liwiaj¹cy u¿ytkowniko-drogi oddechowe od atmosfery œrodowi-jeœli to nast¹pi, istnieje mo¿liwoœæ sku-wi identyfikacjê klasy ochronnej, a tym ska pracy, w postaci aparatów wê¿owych tecznego leczenia. W tym przypadku sto-samym prawid³owy wybór pod k¹tem sprê¿onego powietrza lub aparatów po-sowanie pó³maski o najni¿szej skutecz-profilaktyki wystêpuj¹cych zagro¿eñ.

wietrznych butlowych.

noœci ochronnej jest uzasadnione. Jednak-Ze wzglêdu na powszechne stosowa-

¿e, gdy w œrodowisku pracy wystêpuje Zasady

nie w zak³adach opieki zdrowotnej œrod-czynnik, który wywo³uje ciê¿ki przebieg znakowania pó³masek

ków ochrony indywidualnej nale¿¹cych choroby i stanowi powa¿ne zagro¿enie do grupy sprzêtu filtruj¹cego, w szcze-dla zdrowia, konieczne jest stosowanie Pó³maski przeznaczone do ochrony gólnoœci pó³masek filtruj¹cych, zagadnie-najskuteczniejszych rozwi¹zañ, a w pew-pracowników zak³adów opieki medycz-nia zwi¹zane z klasyfikacj¹, znakowa-nych przypadkach nawet pó³masek sta-nej nara¿onych na szkodliwe dzia³anie niem i sposobem u¿ytkowania ograni-nowi¹cych tak¿e barierê wobec krwi bioaerozoli powinny byæ oznakowane czono jedynie do tej grupy sprzêtu.

i p³ynów fizjologicznych.

w sposób wyraŸny i trwa³y, posiadaæ do-Podczas u¿ytkowania filtruj¹cego Aby umo¿liwiæ przeprowadzenie do-

³¹czon¹ instrukcjê u¿ytkowania, a tak¿e sprzêtu ochrony uk³adu oddechowego boru klasy ochronnej pó³masek stosowa-deklaracjê zgodnoœci z podstawowymi cz¹stki aerozolu przenikaj¹ w fazie wde-nych do ochrony przed bioaerozolem wymaganiami, wystawion¹ przez produ-chu przez materia³ filtracyjny, a tak¿e wprowadzono klasyfikacjê, której pod-centa. Ponadto powinny byæ oznakowa-przez nieszczelnoœci wynikaj¹ce z braku staw¹ jest ocena skutecznoœci materia³u ne znakiem bezpieczeñstwa „B”, umiesz-dok³adnego dopasowania ochrony do filtracyjnego wobec aerozoli modelo-czonym bezpoœrednio na wyrobie lub kszta³tu twarzy u¿ytkownika. Wynika wych o ró¿nej wielkoœci cz¹stki oraz ba-opakowaniu, w sposób trwa³y i widocz-z tego, ¿e nie ka¿dy z dostêpnych na ryn-dania szczelnoœci pó³maski.

ny przez ca³y czas u¿ytkowania ochro-ku wzorów ochron w jednakowy sposób Ustalono trzy podstawowe zakresy ny.

zapewnia minimalne przenikanie zanie-wielkoœci cz¹stek:

Znakowanie umieszczone na pó³ma-czyszczeñ przez barierê ochronn¹. Jedy-

• > 1mm – sprzêt o niskiej skutecznoœci sce powinno zawieraæ: nie klasa ochronna i zakres stosowania

• < 1, 0,5 > – sprzêt o œredniej skutecz-

– nazwê, znak fabryczny lub inne ce-podany przez producenta w instrukcji noœci

chy identyfikuj¹ce producenta, np. logo 8

BEZPIECZEÑSTWO PRACY 3/2002

– numer identyfikacyjny (nazwê han-Zasady

dlow¹ lub kod – identyfikator) bezpiecznego stosowania pó³masek

– numer normy lub symbol innego dokumentu, którego wymagania spe³nia W celu zapewnienia warunków bezpó³maska (w przypadku pó³masek filtru-piecznego stosowania œrodków ochrony j¹cych powszechnego u¿ytku jest to nor-uk³adu oddechowego nale¿y: ma PN-EN 149)

– zidentyfikowaæ zagro¿enie

– symbol odpowiedniej klasy ochron-

– dokonaæ prawid³owego doboru pó³-

nej: P1, P2, P3

masek w zale¿noœci od wymaganej sku-

– oznaczenie „S”, gdy pó³maska prze-tecznoœci ochronnej i warunków stoso-znaczona jest jedynie do ochrony przed wania

aerozolem z cz¹stek sta³ych

– dokonaæ wyboru pó³masek posiada-

– oznaczenia „SL”, gdy pó³maska j¹cych certyfikat na znak bezpieczeñstwa przeznaczona jest do ochrony przed ae-i deklaracjê zgodnoœci producenta oraz rozolem z cz¹stek sta³ych i ciek³ych.

oznaczonych znakiem bezpieczeñstwa „B”

Symbole P1, P2, P3 oznaczaj¹ gwa-

– przeszkoliæ u¿ytkowników w zakre-rantowan¹ skutecznoœæ ochronn¹ wobec sie sposobu noszenia, dopasowywania, aerozoli zgodnie z zapisami normy PN-zgodnie z informacjami producenta EN 149: 1996, gdzie:

– stosowaæ jedynie pó³maski, które P1 – najni¿szy poziom ochrony; pó³-

maj¹ aktualn¹ datê przydatnoœci do sto-maski przeznaczone do stosowania, gdy sowania, nie s¹ uszkodzone i by³y prze-stê¿enie substancji szkodliwej wystêpu-chowywane w warunkach okreœlonych j¹cej w postaci aerozolu nie przekracza przez producenta

czterokrotnej wartoœci najwy¿szego do-

– stosowaæ jednorazowo, gdy tak za-puszczalnego stê¿enia (NDS) leca producent.

P2 – œredni poziom ochrony; pó³ma-Przestrzeganie tych zasad, a tak¿e pro-ski przeznaczone do stosowania, gdy stê-

wadzenie szerokiej akcji informacyjnej

¿enie substancji szkodliwej wystêpuj¹cej wœród pracowników wykonuj¹cych w postaci aerozolu nie przekracza dzie-czynnoœci zawodowe w warunkach za-siêciokrotnej wartoœci NDS

gro¿eñ czynnikami biologicznymi, przy-P3 – wysoki poziom ochrony; pó³ma-czyni siê do poprawy bezpieczeñstwa ski przeznaczone do stosowania, gdy stê-

w zak³adach opieki zdrowotnej, a jedno-

¿enie substancji szkodliwej wystêpuj¹cej czeœnie stanowi wa¿ny wk³ad w profilak-w postaci aerozolu nie przekracza trzy-tykê zaka¿eñ szpitalnych.

dziestokrotnej wartoœci NDS.

Wymienione klasy ochronne odnosz¹-

PIŒMIENNICTWO

ce siê do bioaerozoli maj¹ jednoczeœnie odniesienie do zakresu wieloœci cz¹stek

[1] Bezpieczeñstwo pracy i ergonomia T. 2, wed³ug klasyfikacji przedstawionej Red. nauk. D. Koradecka CIOP, Warszawa w pkt. 2.

1999

Ka¿de opakowanie jednostkowe pó³-

[2] Ciach I., Ciach T. Badania skutecznoœci masek dostêpne w handlu powinno byæ filtracyjnej masek chirurgicznych. Prace Wy-zaopatrzone w instrukcjê u¿ytkowania dzia³u In¿ynierii Chemicznej i Procesowej PW. T. XXIII z. 3-4, 1996

producenta, która co najmniej zawiera:

[3] Bielicka A., Zió³kowska T. Skutecznoœæ

– zakres stosowania

masek chirurgicznych. Problemy Techniki

– przeciwwskazania u¿ytkowania Medycznej 1987, XVII

– informacjê czy jest to sprzêt jedno-

[4] Dier¿anowska D., Jeliaszewicz J. Zaka¿e-razowego czy wielokrotnego u¿ytku nia szpitalne. Oœrodek Wydawniczy „Augu-

– sposób zak³adania, dopasowywania stana”, Bielsko-Bia³a 1999

oraz przechowywania

[5] Barnhart S., Sheppard L. Tuberculosis in

– czas przydatnoœci do stosowania (od Health Care Seattings and the Estimated Be-daty produkcji).

nefits of Engineering Controls and Respirato-ry Protection. JOEM, Vol. 39, No 9, 1997

Instrukcja dostarczana przez produ-

[6] PN-EN 149:1996 Sprzêt ochrony uk³adu centa powinna byæ zredagowana w jêzy-oddechowego. Pó³maski filtruj¹ce. Wymaga-ku polskim.

nia, badanie, znakowanie 9