]

Wykonywanie

świadectw

charakterystyki

energetycznej –

materiały pomocnicze

Zbigniew Rymarczyk

czerwiec 2009

2

Spis treści

1.Założenia wstępne......................................................................................3

2.Obliczenie powierzchni i kubatury...............................................................4

3.Obliczenie wartości skrajnych EPH+W oraz EP’H+W na podstawie RMI......5

4.Obliczenie rocznego zapotrzebowania na energię końcową i pierwotną QK,W i QP,W.......................................................................................................6

5.Miesięczne straty ciepła przez przenikanie i wentylację w okresie miesięcznym QH,ht.............................................................................................8

6. Obliczenie miesięcznych zysków ciepła QH,gn.........................................10

7.Obliczenie współczynnika wykorzystania zysków ciepła...........................11

8.Obliczenie rocznego zapotrzebowania ciepła użytkowego do ogrzewania i wentylacji..........................................................................................................12

9.Obliczanie rocznego zapotrzebowania na energię końcową i pierwotną QK,H i QP,H......................................................................................................13

10. Obliczenie wskaźników EP i EK...............................................................14

3

1. Założenia wstępne

Celem niniejszej pracy jest opracowanie świadectwa charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego wielorodzinnego wyłącznie z lokalami mieszkalnymi. Budynek został oddany do eksploatacji…

a. L iczba mieszkańców

Liczba mieszkańców w przedmiotowym budynku wielorodzinnym wynosi … osób (liczbę mieszkańców w zależności od rodzaju budynku lub lokalu mieszkalnego należy przyjmować zgodnie z projektem budynku, a dla budynków istniejących na podstawie stanu rzeczywistego (obj. do tabeli nr 15, zał. nr 5 str. 39 + obj. do tabeli nr 5, zał. nr 6 str. 63).

b. L okalizacja

Budynek zlokalizowany jest w miejscowości ….., III strefa klimatyczna; najbliższa stacja meteorologiczna dla której określana jest średnia temperatura powietrza zewnętrznego w analizowanym okresie miesięcznym oraz punkt pomiarów promieniowania słonecznego (zał. nr 5, str. 29 obj. do zależności (1.12) i (1.13) + zał. nr 5, str. 33, obj. do zależności (1.25)) znajduje się w …..

c. O

grzewanie

Charakterystyka kotłowni:

Budynek zasilany jest w ciepło z …...

Charakterystyka systemu ogrzewania:

Typ instalacji: ciepło dostarczane z …..,.

Parametry pracy instalacji: …/… oC.

Przewody w instalacji…..

Rodzaje grzejników: ….

Osłonięcie grzejników: …..

Zawory termostatyczne: ….

4

Liczba dni ogrzewania w tygodniu/liczba godzin na dobę: …/….

Modernizacja instalacji po 1985 roku: …..

d. C

iepła woda użytkowa

Ciepła woda użytkowa przygotowywana …..

e. M

ateriały i konstrukcje

Budynek o

…

kondygnacjach nadziemnych

z pełnym

podpiwniczeniem, zbudowany w technologii tradycyjnej. Ściany zewnętrzne zbudowane z ….. Piwnica nieogrzewana. Ściany piwnic wykonane z …. Zastosowano stropy ….. Stropodach niewentylowany.

Okna w mieszkaniach i na klatkach schodowych drewniane, podwójnie szklone. Drzwi wejściowe drewniane.

2. Obliczenie powierzchni i kubatury

Niżej przedstawiono rzuty poszczególnych kondygnacji oraz przekrój pionowy budynku w celu określenia:

• Af - powierzchnia ogrzewana (o regulowanej temperaturze) budynku lub lokalu mieszkalnego,

• A - sumy pól powierzchni wszystkich przegród budynku, oddzielających część ogrzewana budynku od powietrza zewnętrznego, gruntu i przyległych pomieszczeń nieogrzewanych, liczoną po obrysie zewnętrznym,

• Ve - kubatury ogrzewanej części budynku, pomniejszoną o podcienia, balkony, loggie, galerie itp., liczoną po obrysie zewnętrznym.

W wymiarowaniu powierzchni i przestrzeni wykorzystano informacje ujęte w normach:

• PN –EN ISO 13789 „Właściwości cieplne budynków. Współczynnik strat ciepła przez przenikanie”

• PN –EN 12831 „Instalacje ogrzewcze w budynkach. Obliczenie zapotrzebowania na moc cieplną”

• PN-70/B02365 „Powierzchnia budynków. Podział, określenia i zasady obmiaru”

5

• PN-ISO 9836:1997 „Właściwości użytkowe w budownictwie. Określenie i obliczenie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych”

Zgodnie z zasadami obmiaru, powierzchnia ogrzewanej części budynku wynosi Af=…. m2.

3. Obliczenie wartości skrajnych EPH+W oraz EP’H+W na podstawie RMI a. W

spółczynnik kształtu budynku A/V e

Współczynnik kształtu (wskaźnik zwartości) budynku określono jako iloraz A/Ve.

b. M

aksymalna wartość rocznego wskaźnika zapotrzebowania na

energię pierwotną do ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej EPH+W

W przedmiotowym budynku do sporządzenia charakterystyki energetycznej budynku niezbędne jest określenie energii do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Zatem, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690, zm.: z 2003 roku Nr 33, poz. 270; z 2004 r. Nr 109 poz. 1156; z 2008 r. Nr 201 poz. 1238), maksymalne wartości EP rocznego wskaźnika obliczeniowego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej, w zależności od współczynnika kształtu budynku A/Ve należy obliczono na podstawie jednej z poniższych zależności:

• dla A/Ve ≤ 0,2

EPH+W=73 +∆EP

[kWh/(m2.rok)],

• dla 0,2 ≤A/Ve ≤ 1,05

EPH+W=55 + 90. (A/Ve) + ∆EP

[kWh/(m2.rok)],

• dla A/Ve ≥ 1,05

EPH+W=149,5 +∆EP

[kWh/(m2.rok)],

przy czym ∆EP=∆EPw jest dodatkiem na jednostkowe

zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotna do

przygotowania ciepłej wody użytkowej w ciągu roku

∆EPw = 7800/(300 + 0,1.Af)

[kWh/(m2.rok)].

W przypadku przedmiotowego budynku wartość A/Ve = ….., a

zatem EPH+W=…

c. O

bliczenie dopuszczalnej wartości wskaźnika EP dla budynku

przebudowywanego

6

W przypadku budynku przebudowywanego dopuszcza się

zwiększenie wskaźnika EPH+W w porównaniu z budynkiem nowym o takiej samej geometrii i sposobie użytkowania o 15 %, a zatem EP’H+W=1,15 EPH+W.

[kWh/

(m2.rok)].

W przypadku przedmiotowego budynku

EP’H+W=1,15 ……..

4. Obliczenie rocznego zapotrzebowania na energię końcową i pierwotną QK,W i QP,W

Niżej przedstawiono zależności do wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energię pierwotną przez system do podgrzania ciepłej wody użytkowej.

a. R

oczne zapotrzebowanie ciepła użytkowego Q W,nd

Roczne zapotrzebowanie ciepła użytkowego QW,Nd wyznacza się na podstawie zależności (1.29) z Rozporządzenia Ministra

Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 201, poz. 1240) QW,nd = VCWi . Li . cw . ρ W . (Θ cw – Θ o) . kt . tuz/(1000 . 3600)

[kWh/rok]

gdzie:

VCWi - jednostkowe dobowe zużycie wody, dm3/(j.o.).doba

Li-liczba jednostek odniesienia, osoby

cw- ciepło właściwe wody, 4,19 kJ/(kg.K)

ρ W-gęstość wody, 1000 kg/m3

Θ cw– temperatura ciepłej wody w zaworze czerpalnym, oC

Θ o- temperatura zimnej wody, oC

kt– współczynnik korekcyjny dla temperatury ciepłej wody innej niż 55 oC,

tuz- czas użytkowania, doby

Zgodnie z powyższą zależnością, w przedmiotowym budynku

QW,nd = …………..

[kWh/rok]

b. Ś

rednia sezonowa sprawność całkowita systemu przygotowania

c iepłej wody użytkowej η

w,tot

7

Średnia sezonowa sprawność całkowita systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej η w,tot obliczana jest z zależności (1.27) RMI z 6 listopada:

η w,tot = η w,e η w,g η w,d η w,s

gdzie:

η w,e – średnia sezonowa sprawność wykorzystania (przyjmuje się 1,0), η w,g - średnia sezonowa sprawność wytworzenia nośnika ciepła z energii dostarczonej do granicy bilansowej budynku,

η w,d - średnia sezonowa sprawność transportu (dystrybucji) ciepłej wody w obrębie budynku (osłony bilansowej lub po za nią),

η w,s - średnia sezonowa sprawność akumulacji ciepłej wody w elementach pojemnościowych systemu ciepłej wody.

W przedmiotowym budynku:

η w,tot = η w,e η w,g η w,d η w,s

c. R

oczne zapotrzebowanie na energię końcową do przygotowania

ciepłej wody użytkowej QK,W

Roczne zapotrzebowanie na energię końcową QK,W jest obliczone ze wzoru

QK,W = QW,nd/η w,tot

[kWh/rok)],

d. E

nergia elektryczna pomocnicza na przygotowanie ciepłej wody użytkowej Eel,pom,W

Energia elektryczna pomocnicza na przygotowanie ciepłej wody użytkowej wyraża się wzorem (1.32):

E

.

.

el,pom,W=Σ i qel,W,i Af . tel,i 10-3

[kWh/rok)],

gdzie:

qel,W,i - zapotrzebowanie mocy elektrycznej do napędu i-tego urządzenia pomocniczego w systemie przygotowania ciepłej wody, odniesione do powierzchni użytkowej (ogrzewanej), W/m2

tel,i – czas działania urządzenia pomocniczego w ciągu roku, zależny od programu eksploatacji instalacji ciepłej wody, h/rok.

e. R

oczne zapotrzebowanie na energię pierwotną przez system do podgrzania ciepłej wody QP,W

8

Roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną przez system do podgrzania ciepłej wody wyraża się wzorem

QP,W = wW . QK,W + wel . Eel,pom,W

[kWh/rok)],

gdzie:

wW – współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej, Wel – współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie energii elektrycznej.

5. Miesięczne straty ciepła przez przenikanie i wentylację w okresie miesięcznym QH,ht

Niżej przedstawiono sposób obliczeń miesięcznych strat ciepła przez przenikanie Qtr oraz wentylację Qve.

5.1. Obliczenie Qtr

a. P

owierzchnie

Wyniki obliczeń pola powierzchni przegród otaczających

przestrzeń o regulowanej temperaturze, obliczane są wg wymiarów zewnętrznych przegrody, przy czym wymiary okien i drzwi przyjęto jako wymiary otworów w ścianie.

b. W

spółczynniki przenikania ciepła

Współczynniki przenikania ciepła i-tej przegrody pomiędzy

przestrzenia ogrzewaną i stroną obliczane są za pomocą programu do sporządzania charakterystyki energetycznej budynków.

c. D

ługości mostków cieplnych

Długości liniowych mostków ciepła wprowadzono jako dane

wejściowe do programu do sporządzania charakterystyki

energetycznej budynków.

d. W

artości liniowych współczynników przenikania ciepła Ψ

i

Wartości liniowych współczynników przenikania ciepła Ψ i przyjęto wg PN – EN ISO 14683:2008 (wg RMI zalecana jest także norma PN –

EN ISO 10211: 2008, tablice mostków cieplnych, obliczenia

szczegółowe mostków cieplnych z wykorzystaniem programów

komputerowych).

e. W

spółczynnik strat ciepła przez przenikanie H tr

Współczynnik strat ciepła przez przenikanie Htr obliczany jest na podstawie wzoru

9

H

.

tr = Σ i [btr,i (Ai . Ui + Σ ili . Ψ i)]

[W/K],

gdzie:

btr,i – współczynnik redukcyjny obliczeniowej różnicy temperatury i – tej przegrody.

f. W

artość Q tr

Wartość Qtr dla każdego miesiąca obliczana jest ze wzoru

Qtr = Htr . (Θ int,H - Θ e) . tM . 10-3

[kWh/miesiąc],

gdzie:

Θ int,H – temperatura wewnętrzna dla okresu ogrzewania w budynku lub lokalu mieszkalnym przyjmowana zgodnie z wymaganiami

zawartymi w przepisach techniczno – budowlanych, oC

Θ e – średnia temperatura powietrza zewnętrznego w analizowanym okresie miesięcznym według danych dla najbliższej stacji

meteorologicznej, oC

tM – liczba godzin w miesiącu, h.

5.2. Obliczenie Qve

a. W

artości V

o, Vinf

Vo – obliczeniowy strumień powietrza wentylacyjnego, wymagany ze względów higienicznych, liczony zgodnie z PN-83/B-09430/AZ3:2000

“Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego I użyteczności publicznej. Wymagania” (dla kawalerki przyjmowany 80 m3/h (0,022 m3/s)

V

inf – strumień powietrza infiltrującego przez nieszczelności, spowodowany działaniem wiatru i wyporu termicznego

Vo dla przedmiotowego budynku:

Dla budynku bez próby szczelności:

Vinf = 0,2 . kubatura wentylowana / 3600.

b. W

spółczynnik strat ciepła na wentylację H ve

Współczynnik Hve obliczamy ze wzoru:

H

.

ve = ρ aca Σ k (bve,k Vve,k,mn)

[W/K],

gdzie:

10

ρ aca – pojemność cieplna powietrza, 1200 J/(m3.K)

bve,k- współczynnik korekcyjny dla strumienia k,

Vve,k,mn – uśredniony w czasie strumień powietrza k, m3/s

k – identyfikator strumienia powietrza.

W przypadku budynku z wentylacja naturalną

Hve = 1200 (Vo + Vinf]

[W/K],

c. W

artości Q ve

Wartości miesięcznych strat ciepła przez wentylację budynku obliczana jest ze wzoru:

Qve = Hve . (Θ int,H - Θ e) . tM . 10-3

[kWh/miesiąc].

5.3. Obliczenie QH,ht

Niżej obliczono miesięczne straty ciepła przez przenikanie i wentylację budynku zgodnie z zależnością:

QH,ht = Qtr + Qve

[kWh/mies.]

6. Obliczenie miesięcznych zysków ciepła QH,gn

6.1. Obliczenie miesięcznych wewnętrznych zysków ciepła Qint Wartości Qint obliczane są według zależności

Q

.

.

.

int = qint Af tM 10-3,

[kWh/mies.]

gdzie:

qint – jednostkowe wewnętrzne zyski ciepła, W/m2

Af - powierzchnia pomieszczeń o regulowanej temperaturze w budynku lub lokalu mieszkalnym, m2

tM – liczba godzin w miesiącu, h

Uwaga: do wewnętrznych zysków ciepła należy dodać odpowiednie wartości strat ciepła z instalacji CO oraz c.w.u.

6.2. Wartości zysków ciepła Qsol od promieniowania słonecznego

11

Wartości zysków ciepła Qsol od promieniowania słonecznego obliczamy ze wzoru

Qsol = Σ i (Ci . Ai . li . g . kα . Z)

[kWh/mies.]

gdzie:

Ci – udział powierzchni płaszczyzny szklonej do całkowitego pola powierzchni okna, zależny od wielkości konstrukcji okna, wartość średnia wynosi 0,7,

Ai – pole powierzchni okna lub drzwi balkonowych w świetle otworu w przegrodzie, m2

li – wartość energii promieniowania słonecznego dla danego miesiąca, kierunku świata oraz stacji meteorologicznej, kWh/(m2.mies.) g – współczynnik przepuszczalności energii promieniowania

słonecznego przez oszklenie,

kα - współczynnik korekcyjny wartości li ze względu na nachylenie płaszczyzny połaci dachowej do poziomu; dla ściany pionowej kα wynosi 1,0,

Z – współczynnik zacienienia budynku ze względu na jego usytuowanie oraz przesłony na elewacji budynku.

6.3. Obliczenie zysków ciepła wewnętrznych i pochodzących od słońca QH,gn

Miesięczne wewnętrzne zyski ciepła i pochodzące od słońca obliczane są z zależności

QH,gn = Qint + Qsol [kWh/mies.]

7. Obliczenie współczynnika wykorzystania zysków ciepła

a. O

bliczenie stosunku zysków do strat γ H

Wartość stosunku zysków wewnętrznych i słonecznych do strat związanych z przenikaniem ciepła i wentylacją obliczana jest z zależności:

b. O

bliczanie wewnętrznej pojemności cieplnej strefy budynku lub c ałego budynku C

m

Wartość Cm oblicza się na podstawie wzoru:

12

C

.

m= Σ i Σ j (ci,j . ρ i,j . di,j Aj)

[J/K],

gdzie:

ci,j – ciepło właściwe materiału warstwy i-tej w elemencie j-tym, J/

(kgK)

ρ i,j - gęstość materiału warstwy i-tej w elemencie j-tym, kg/m3

di,j - grubość warstwy materiału, m

Aj- powierzchnia warstwy i-tej materiału w elemencie j-tym, przy czym łączna grubość warstw nie może przekraczać 0,1 m, m2

Uwaga: obliczenie wartości Cm możliwe jest także za pomocą uproszczonej zależności:

Cm= stała . Af

[J/K],

gdzie wartość stałej jest przyjmowana na podstawie konstrukcji budynku, np. dla budynku o bardzo ciężkiej konstrukcji wartość stałej wynosi 370000, zaś dla budynków o ciężkiej konstrukcji wartość ta wynosi 260000.

c. O

bliczenie stałej czasowej budynku τ

Stałą czasową budynku oblicza się na podstawie zależności: τ =

.

d. O

bliczenie parametru numerycznego a H

Parametr numeryczny aH obliczany jest na podstawie zależności: e. O

bliczenie η

H,gn

Dla

mamy

Dla

mamy

8. Obliczenie rocznego zapotrzebowania ciepła użytkowego do ogrzewania i wentylacji

13

a. O

bliczenie zapotrzebowania ciepła z poszczególnych miesięcy Q H,nd,n Obliczenie zapotrzebowania ciepła QH,nd,n dokonywane jest za pomocą zależności:

QH,nd,n = QH,ht - η H,gn . QH,gn

[kWh/rok].

b. O

bliczenie rocznego ciepła użytkowego budynku Q H,nd

Wartość QH,nd jest sumą zapotrzebowania ciepła z poszczególnych miesięcy, w których wartości obliczeniowe są dodatnie:

QH,nd= Σ n QH,nd,n

.

[kWh/rok]

9. Obliczanie rocznego zapotrzebowania na energię końcową i pierwotną QK,H i QP,H

a. O

bliczenie η

H,tot

Średnia sezonowa sprawność całkowita systemu grzewczego

budynku η H,tot wyraża się zależnością:

η H,tot = η H,g . η H,s . η H,d . η H,e

gdzie:

η H,g – średnia sezonowa sprawność wytworzenia nośnika ciepła z energii dostarczonej do granicy bilansowej budynku,

η H,s- średnia sezonowa sprawność akumulacji ciepła w

elementach pojemnościowych systemu grzewczego budynku,

η H,d- średnia sezonowa sprawność transportu (dystrybucji) nośnika ciepła w obrębie budynku (osłony bilansowej lub poza nią), η H,e- średnia sezonowa sprawność regulacji i wykorzystania ciepła w budynku (w obrębie osłony bilansowej).

b. O

bliczenie Q K,H

Roczne zapotrzebowanie na energię końcową QK,H obliczane jest z zależności

[kWh/(m2.mies.)]

c. O

bliczenie E el,pom,H

Energia pomocnicza Eel,pom,H na potrzeby systemu ogrzewania i wentylacji określana jest na podstawie zależności

Eel,pom,H= Σ i qel,H,I . Af . tel,i . 10-3

[kWh/rok]

14

gdzie:

qel,H,i – zapotrzebowanie mocy elektrycznej do napędu i – tego urządzenia pomocniczego w systemie ogrzewania, odniesione do powierzchni ogrzewanej,

Af – powierzchnia o regulowanej temperaturze (ogrzewana),

tel,i- czas działania urządzenia pomocniczego w ciągu roku.

d. O

bliczenie Q P,H

Roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną przez system

grzewczy i wentylacyjny do ogrzewania i wentylacji oblicza się na podstawie zależności:

QP,H = wH . QK,H + wel . Eel,pom,H

[kWh/rok)],

gdzie:

wH – współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie ciepła do ogrzewania,

Wel – współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie energii elektrycznej.

10.

Obliczenie wskaźników EP i EK

a. O

bliczenie Q P

Roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną przez system

grzewczy i wentylacyjny do ogrzewania i wentylacji obliczane jest na podstawie wzoru:

QP= QP,H + QP,W

[kWh/rok]

b. O

bliczenie EP

Wskaźnik zapotrzebowania na energię pierwotną EP jest

określany za pomocą zależności

[kWh/(m2.rok)]

c. O

bliczenie Q K= QK,H + QK,W

Roczne zapotrzebowanie na energię końcową przez system

grzewczy i wentylacyjny oraz system do podgrzania ciepłej wody jest obliczany na podstawie zależności

QK= QK,H + QK,W.

[kWh/rok]

d. O

bliczenie EK

15

Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię końcową oblicza się z zależności

.

[kWh/(m2.rok)]

Załączniki:

• Wydruk z programu komputerowego wybranych obliczeń

• Świadectwo charakterystyki energetycznej dla budynku