Środowisko przyrodnicze ulega coraz większym wpływom ze strony człowieka, ma to związek z rozwojem

cywilizacji. Wpływ człowieka na środowisko określamy mianem antropopresji, która może przybrać

formę degradacji (obniżenie wartości elementów przyrodniczych), dewastacji (zniszczenie środowiska

przyrodniczego). Dla ograniczenia negatywnego wpływu na ekosystemy wprowadza się zasady

zrównoważonego rozwoju, tak, by zachować środowisko i jego walory dla następnych pokoleń.

Działalność człowieka powoduje zmiany w każdym elemencie środowiska. Atmosfera jest zanieczyszczana

przede wszystkim gazami (tlenkiem węgla, dwutlenkiem węgla, dwutlenkiem azotu), pyłami (zawierają

związki kadmu, ołowiu, miedzi), co w rezultacie powoduje powstawanie tzw. dziury ozonowej, kwaśnych

deszczy czy efektu cieplarnianego, a w dużych aglomeracjach miejskich wszechobecne staje się zjawisko

smogu.

Z kolei do warstwy glebowej przenikają trujące substancje, zwiększające jej zakwaszenie i wyjałowienie

(gleby nie nadają się pod uprawę). Do tego należy wymienić silną erozję gleby, która jest efektem złego gospodarowania i zabiegów agrotechnicznych — zastosowania zbyt dużej ilości sztucznych nawozów i

monokultury upraw. Podobne skutki przynosi intensywna eksploatacja terenów wydobycia surowców

mineralnych (wyrobiska, hałdy, osuwiska), budowa tuneli w skałach czy terasowanie stoków w górach.

Zmiany w sieci hydrograficznej przejawiają się osuszaniem zatok morskich pod uprawę roślin, regulacją

cieków wodnych, zasoleniem wód powierzchniowych, postępującą eutrofizacją zbiorników wodnych.

Katastrofy tankowców powodują degradację morskich ekosystemów.

Zmiany antropogeniczne są również widoczne w biosferze: wylesianie znacznych powierzchni,

powstawanie monokultur leśnych, degradacja siedlisk roślin i zwierząt, obniżanie poziomu wód gruntowych czy procesy osuszania torfowisk. Działalność człowieka ingeruje w ekosystem. Jest to problem całego globu, dla Polski źródłem zanieczyszczeń są przede wszystkim: ścieki komunalne, ścieki przemysłowe i rolnicze, pochodzące z działalności człowieka.

Polska podjęła próbę ochrony środowiska przyrodniczego, wprowadzają różne formy ochrony krajobrazu.

Ochroną objęte jest blisko 33 % powierzchni kraju. Składają się na nie parki narodowe, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody, rezerwaty przyrody, ochrona gatunkowa, rezerwaty

biosfery, Obszary Natura 2000. Oto krótka charakterystyka poszczególnych form ochrony:

rezerwaty biosfery — tworzone w ramach programu UNESCO, na przykład: Kampinoski, Jeziora

Łuknajno, Słowiński, Białowieski

rezerwaty przyrody — powoływane przez Ministra Ochrony Środowiska, chronią ekosystemy

naturalne bądź w niewielkim stopniu zmienione przez człowieka, zazwyczaj określone gatunki

zwierząt lub siedlisk roślinnych; zabroniona jest tutaj działalność człowieka; przykładem rezerwatów

w Polsce są: Jaskinia Niedźwiedzia w Masywie Śnieżnika, rezerwat Bukowica

parki krajobrazowe — są powoływane przez wojewodę, w celach ochrony przyrody cennej

zwłaszcza z punktu widzenia turysty; zazwyczaj to duże powierzchniowo obszary, na przykład:

Mazurski Park Krajobrazowy, Ślężański Park Krajobrazowy; spełniają funkcje wypoczynkowe i

rekreacyjne dla ludności; obecnie istnieje około 120 parków krajobrazowych w Polsce;

pomniki przyrody — to ochrona pojedynczych obiektów przyrody ożywionej lub nieożywionej o

cennych walorach krajobrazowych; są powoływane przez wojewodę, na przykład: wąwozy lessowe

koło Sandomierza, Jaskinia Raj w Górach Świętokrzyskich, dęby w Rogalinie, głazy narzutowe w

rejonie Białogardu)

obszary chronionego krajobrazu, tzw. korytarze ekologiczne dla zwierząt, powoływane dla

utrzymania populacji ginących gatunków;

ochrona gatunkowa roślin i zwierząt — ochronie podlegają pojedyncze gatunki lub całe siedliska

zagrożone wyginięciem; na przykład relikty dawnych epok: wierzba lapońska, czy endemity: jeże,

słowiki oraz liczne gatunki zwierząt, jak: salamandra, żółwie błotne, traszki, padalce, dzięcioły,

kormorany, czapla szara i inne;

stanowiska dokumentacyjne — ochronie podlegają stanowiska geologiczne, czyli skamieniałości,

grupy skała, kamieniołomy;

użytki ekologiczne — stanowiska przyrodnicze dla celów dydaktycznych, na przykład bagna,

torfowiska, grupy skał;

Obszar Natura 2000 — składają się na niego elementy cenne w skali europejskiej a zagrożone

wyginięciem)

zespoły przyrodniczo-krajobrazowe — chronią piękne krajobrazy

parki narodowe — to najwyższa forma ochrony przyrody, stąd na ich obszarze funkcjonuje zakaz

jakiejkolwiek ingerencji człowieka w środowisko przyrodnicze; to obszary o powierzchni powyżej

1000 ha, ich utworzenie leży w gestii parlamentu;

W celu poprawy jakości środowiska przyrodniczego w Polsce trzeba:

ograniczyć spalanie surowców energetycznych

dbać o świadomość ekologiczną społeczeństwa

wprowadzać recykling

ograniczyć emisje szkodliwych substancji do atmosfery, hydrosfery i biosfery

wprowadzać zasady zrównoważonego rozwoju na co dzień.