33
Temat: Historia w prywatności na kartach „Lalki”.
(czas realizacji – 2 lekcje)
Cele szczegółowe:
rozumienie roli, jaką odgrywa pamiętnik Rzeckiego w Lalce
rozumienie wartości, jakie wnosi do powieści pamiętnik Rzeckiego
poznanie mieszczańskiego etosu pracy
charakterystyka Rzeckiego jako romantyka wychowanego na legendzie Napo-
leona i ideałach Wiosny Ludów
charakterystyka Rzeckiego jako subiekta starej daty
Materiał:
B. Prus, Lalka
podręcznik: Napoleon Polaków, s. 14–15
Przygotowanie:
Uczniowie czytają w domu dokładnie 3. i 10. rozdział z I tomu Lalki („Pamiętnik starego subiekta”), przypominają sobie legendę Napoleona oraz wydarzenia Wiosny Ludów.
Tok lekcji:
1. Poszukiwanie w „Pamiętniku starego subiekta” opisu wydarzeń historycznych i historii prywatnej, praca indywidualna.
Prosimy uczniów, aby na podstawie 3. i 10. rozdziału Lalki napisali krótki życiorys Ignacego Rzeckiego. Następnie uczniowie decydują o tym, które z opisanych faktów należą do wydarzeń historycznych, a które są prywatną historią Rzeckiego, i uzasadniają swój wybór. W tym miejscu może się wywiązać dyskusja na temat subiektywnej wartości historii zapisanej w pamiętniku, np. czy opis bitwy dokonany przez Rzeckiego ma wartość obiektywną, czy jest jedynie jednostkowym zapisem przeżyć, subiektywną relacją z wydarzeń itp. Uczniowie zapewne zauważą, że Napoleon, Wiosna Ludów są częścią historii Europy, pobyt u Jana Mincla zaś dotyczy życia osobistego Rzeckiego.
Po odczytaniu kilku propozycji prosimy uczniów o wskazanie w życiu Rzeckiego tych wydarzeń i doświadczeń, które go ukształtowały, wpłynęły na jego osobowość, stworzyły jego świat wartości (dzieciństwo Rzeckiego, życie i praca w sklepie Jana Mincla oraz udział w Wiośnie Ludów).
2. Charakterystyka świata wartości Ignacego Rzeckiego, praca w grupach.
Dzielimy uczniów na trzy grupy. Każda analizuje jeden z etapów życia bohatera (dzieciństwo, życie i pracę w sklepie Jana Mincla, udział w Wiośnie Ludów). Prosimy uczniów, aby się skupili przede wszystkim na odszukaniu i wskazaniu wartości, którymi kierował się Rzecki na poszczególnych etapach swojego życia.
3. Wspólna charakterystyka Ignacego Rzeckiego.
Przedstawiciele poszczególnych grup odczytują efekty swojej pracy. Nauczyciel po-maga formułować wnioski. Wskazuje też na związek między historią a osobowością bohatera, np.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Propozycje scenariuszy lekcji
wpływ złotej legendy Napoleona, która towarzyszyła Rzeckiemu od dziecka, na dokonywane przez niego wybory życiowe, dużą naiwność polityczną, wiarę w nieco spiskową teorię świata i nadawanie politycznego znaczenia działaniom Wokulskiego,
wpływ historii rodzinnej na udział Rzeckiego w Wiośnie Ludów, wpływ ideałów Wiosny Ludów na poglądy Rzeckiego,
wpływ pobytu Rzeckiego w mieszczańskiej rodzinie Minclów na jego stosunek do pracy i osobowość.
Zwracamy uczniom uwagę na to, że:
Rzecki w poglądach i ideałach, które wyznaje, jest romantykiem.
4. Podsumowanie.
Prosimy uczniów, aby na koniec spróbowali wskazać rolę, jaką odgrywały w powie-
ści omówione fragmenty pamiętnika.
Dzięki pamiętnikowi powieść zyskuje tło historyczne i obyczajowe. Pamiętnik zawiera informacje, które nadają sens późniejszym wydarzeniom. Dzięki pamiętnikowi historia i teraźniejszość tworzą ciągłość.
Zwracamy uczniom uwagę na to, że pewne wydarzenia przedstawione w Lalce poznajemy przez pryzmat spojrzenia Rzeckiego. Powrócimy do tego, omawiając zagadnienie narracji w powieści.
5. Praca domowa.
Porównaj trzy fragmenty Lalki:
tom I, rozdział 2.
Od słów: „Pan Ignacy od dwudziestu pięciu lat mieszkał w pokoiku przy
sklepie”* do słów: „Jeżeli dzień udał się dobrze, pan Ignacy był kontent”.
tom I, rozdział 3.
Od słów: „Właścicielem sklepu był Jan Mincel” do słów: „Zasada robienia
oszczędności stała się już u niego chorobliwym dziwactwem”.
tom II, rozdział 19.
Od słów: „W sobotę, po rozejściu się subiektów” do słów: „po co pan darmo pracuje?”.
i na ich podstawie scharakteryzuj mieszczański etos pracy, na którym się wychował
Ignacy Rzecki. Wskaż zmiany, jakim podlegał etos pracy wraz z upływem czasu.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Temat: Kim jest Wokulski?
(czas realizacji – 2 lekcje)
Cele szczegółowe:
próba charakterystyki Wokulskiego
zrozumienie złożoności psychologicznej postaci Wokulskiego
* Wszystkie cytaty pochodzą z: B. Prus, Lalka, Wrocław 1998.