FUTURYZM
Pamiętać należy, że twórczość malarzy futurystów powstała dopiero po napisaniu obu manifestów.
Dlatego obrazy futurystyczne datuje się po 1910 r.
do ok. 1914.
sztuka włoska
przenika do Polski i Rosji, ale nie w czystej postaci tzn. kubofuturyzm
Akt założycielski i manifest futuryzmu- notatka do tekstu Filippo Tommaso Marinettiego: (Apoteoza nowoczesności, przemysłu, ruchu, pędu, transportu, życia miasta, anarchii
duża samoświadomość o tym, że są artystami awangardowymi, nowoczesnymi
przeciw mitologizacji sztuki dawnej, zwłaszcza włoskiego renesansu, starożytności itd.
ze względu na marazm związany z postrzeganiem Włoch jako kolebki sztuki dawnej;
dlatego znamienne jest, że to w Italii rodzi się Futuryzm
sformułowanie polskiego poety J. Przybosia "3xM = miasto masa maszyna" - dobrze opisuje fascynacje futuryzmu, również włoskiego
zerwanie z kontemplacyjnym odbiorem sztuki, na rzecz kolektywnego-jednostka eliminowana na rzecz kolektywu/masy
nowa definicja piękna: postęp, maszyna, szybkość - pięknem; zerwanie z tradycyjną estetyką ruch w micro i makro skali - atomy, planety są nową fascynacją - dwa rodzaje ruchu:absolutny i względny; powszechny dynamizm Boccioniego
symultaniczność - problem zmienności czasoprzestrzeni
próba obrazowania pojęć abstrakcyjnych, jak: prędkość, energia
prowokacyjne działania futurystów dały początek dla happeningu i performansu
mają świadomość o tym, że przyszłe pokolenia będą miały swoje awangardy
potrzeba zmian w każdej dziedzinie życia)
• List z 11 lutego 1909 opisuje (barwnie i poetycko) dyskusję o rewolucji światopoglądowej.
„Chodźmy, rzekłem, chodźmy przyjaciele! Ruszajmy! Nareszcie mitologia i ideały mistyczne zostały przezwyciężone. Jesteśmy świadkami narodzin Centaura, a wkrótce ujrzymy lot pierwszych aniołów!...
Trzeba będzie wstrząsnąć bramami życia, aby wypróbować ich zamki i zawiasy! Ruszajmy! Oto pierwsza jutrzenka nad ziemią! Nie można porównać z niczym błysków czerwonego słonecznego miecza, który przecina po raz pierwszy nasze tysiącletnie ciemności!...”
„Potężna miotła szaleństwa oderwała nas od nas. samych, rzucając w ulice urwiste i głębokie jak łożyska strumieni. Tu i ówdzie chorowita lampa świecąca spoza szyb okiennych uczyła nas wzgardy dla zwodniczej matematyki naszych zwodniczych oczu.
Krzyknąłem: — Węch, sam węch wystarcza bestiom!
A my jak młocie lwy ścigaliśmy śmierć, o czarnej sierści poplamionej bladymi krzyżami. Uciekała przez niebo szerokie, fioletowe, pulsujące życiem.”
Sama forma listu jest szybka nieco chaotyczna ale z logicznym pędem... wymienione rzeczy i sytuacje pewnie są nieprzypadkowe, no ale czy tak jest – nie wiem.
Manifest sławi zmiany, prędkość, wojnę, seksizm. Namawia do likwidacji muzeów, bibliotek, akademii.
1. Chcemy opiewać miłość niebezpieczeństwa, przyzwyczajenie do energii i do zuchwalstwa.
2.
Odwaga, śmiałość, bunt — będą zasadniczymi składnikami naszej poezji.
3. Aż do dziś literatura sławiła nieruchome zamyślenie, ekstazę i marzenie senne. My chcemy sławić agresywny ruch, gorączkową bezsenność, krok biegacza, salto mortale, policzek i pięść.
4. Oświadczamy, że wspaniałość świata wzbogaciła się o nowe piękno: piękno szybkości! Samochód wyścigowy ze swoim pudłem zdobnym w wielkie rury podobne do wężów o ognistym oddechu...
ryczący samochód, który zdaje się pędzić po taśmie karabinu maszynowego, jest piękniejszy od Nike z Samotraki.
5. Chcemy opiewać człowieka dzierżącego kierownicę, której oś idealna przeszywa Ziemię, ciśniętą także w bieg po swej orbicie.
6. Trzeba, aby poeta poświęcił się z bujnym, wspaniałomyślnym zapałem dla pomnożenia entuzjazmu i żaru w elementach pierwotnych.
7. Nie ma już piękna poza walką. Twór, który nie ma charakteru agresywnego, nie może być arcydziełem. Poezja musi być pojmowana jako gwałtowne natarcie na siły nieznane, celem rzucenia ich pod nogi człowiekowi.
8. Znajdujemy się na wysuniętym cyplu stuleci!... Pocóż mielibyśmy oglądać się za siebie, jeśli chcemy sforsować tajemniczą bramę Niemożliwego? Czas i Przestrzeń umarły wczoraj. My żyjemy już w absolucie, ponieważ stworzyliśmy nieustającą wszechobecną szybkość.
9. Chcemy sławić wojnę — jedyną higienę świata — militaryzm, patriotyzm, gest niszczycielski anarchistów, piękne idee, za które się umiera, oraz pogardę dla kobiet.
10. Chcemy zburzyć muzea, biblioteki, akademie wszystkich rodzajów, chcemy zwalczać moralizm, feminizm i wszelką oportunistyczną lub utylitarną podłość.
11. Będziemy opiewać tłumy wstrząsane pracą, rozkoszą lub buntem; będziemy opiewać różnobarwne i polifoniczne przy- pływy rewolucji w nowoczesnych stolicach; wibrującą gorączkę nocną arsenałów i stoczni podpalanych przez gwałtowne księżyce elektryczne; nienasycone dworce kolejowe, pożeracze dymiących wężów; fabryki uwieszone u chmur na krętych sznurach swoich dymów; będziemy opiewać mosty podobne do gimnastyków- -olbrzymów, którzy okraczają rzeki, lśniące w słońcu błyskiem noży; awanturnicze statki węszące za horyzontem, szerokopierśne lokomotywy, galopujące po szynach, jak stalowe konie okiełzane rurami, i lot ślizgowy aeroplanów, których śmigło łopoce na wietrze jak flaga i zdaje się klaskać jak rozentuzjazmowany tłum.
• List z 11 lutego 1910 podpisany przez: Umberto Boccioni, Carlo Carrà, Luigi Russolo, Giacomo Balla i Gino Severini
też krytykuje snobizm muzeów i czołobitność wielbicieli sztuki dawnej.
(W tym liście podkreślają, że futuryzm NIE JEST STYLEM, nie chcą tworzyć nowej estetyki, lecz chcą by nowa sztuka wynikała z pragnień artystów.
to pragnienie wiąże się z buntem wobec dawnej sztuki, postulują nowoczesną sztukę młodych twórców.
Cenią aktywność artystów, chcą odrodzenia aktywizmu intelektualnemu we Włoszech.
Sztuka powinna czerpać inspiracje z otoczenia, dotykalnych cudów współczesnego świata
twierdzą, że krytycy psują odbiór sztuki, są nieużyteczni i szkodliwi, sprzedajni, zachowawczy, są niespełnionymi artystami
odrzucają wszelkie zasady mimesis, odtwórstwa, harmonii, dobrego smaku
stawiają na codzienność, postęp)
•
MALARSTWO FUTURYSTYCZNE: MANIFEST TECHNICZNY z 11 kwietnia 1910
(dynamizm, symultaniczność, ruch,
zerwanie z antropocentryzmem - przedmiot równie ważny jak człowiek
widz powinien mieć wrażenie, że znajduje się w centrum obrazu
sprzeciwiają się imitacji
przestrzeń zmienia się w czasie - to trzeba pokazywać w sztuce
tematy współczesne
kolory współoddziałują, współistnieją - jednorodny komplementaryzm - co daje wrażenie ruchu lub nie, nawiązanie do neoimpresjonizmu - dywizjonizm do uzyskania dynamizmu - "Dziewczyna biegnąca po balkonie"
spontaniczność i siła istotą sztuki
rola światła w sztuce bardzo ważna w oddaniu dynamiki
określają się jako nowi prymitywiści
odejście od konwencji, jako sposób na oczyszczenie duszy)