Geografia turystyczna

Geografia Turystyczna

Doc. Dr Antoni Korowicki

Konsultacje

Wtorek 17:30 – 18:15 (sala B20)

Poniedziałek 13:30 – 14:15 (sala B20)

TEL UG (058) 660-16-57

e-mail: nordus44@wp.pl (student wstih drugiego roku)

Plan wykładu

• Przekazanie wiedzy teoretycznej pozwalającej poznanie środowiska przyrodniczego człowieka oraz zrozumienie związków i procesów systemu człowieka – środowisko przyrodnicze – gospodarka turystyczna

• Przedstawienie stanu i aktualnych tendencji wykorzystania turystycznego przestrzeni – turystyczna rynku Treść kształcenia

1. Geografia turystyczna w strukturze nauk geograficznych – jej związki z innymi obszarami wiedzy 2. Metoda oceny atrakcyjności środowiska przyrodniczego i antropogenicznego dla potrzeb turystyki 3. Elementy kartografii turystycznej

4. Przestrzeń turystyczna i osadnictwo turystyczne

5. Geografia w badaniach nad turystyką

6. Regiony turystyczne w Polsce

Terminologia w geografii turystycznej

1. Turystyka, rekreacja, ruch turystyczny

2. Turyzm, geografia turyzmu, geografia turystyczna

3. Region turystyczny

4. Walor turystyczny

5. Miejscowość turystyczna

6. Zagospodarowanie turystyczne

7. Dostępność komunikacyjna

8. Chłonność turystyczna i pojemność turystyczna

9. Atrakcyjność turystyczna

Literatura:

1. Lijewski T, Mikułowski B, Wyrzykowski J, 2002 ,,Geografia Turystyki Polskiej”, wydanie czwarte zmienione, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, ss

2. Kowalczyk A, 2000 ,,Geografia turyzmu” wyd. naukowe PWN, Warszawa.

3. Gaworecki W.W, ,,Turystyka” Polskie Wydawnictwo

Wykład 2.

ZAGADNIENIA TEORETYCZNE GEOGRAFII TURYSTYKI (geografia turystyczna w strukturze geograficznych) 1. GEOGRAFIA

• To nauka przyrodnicza i społeczna zajmująca się badaniem powierzchni ziemi (przestrzeni geograficznej)

• Nazwa ta pochodzi od słów geos - ,,ziemia” i grapo - ,,piszę”

• Za twórcę terminu uważa się Eratostenesa z Cyreny (dokonał pomiaru Ziemi – obwód Ziemi)

• Geografia zajmuje się nie tylko analizą rozmieszczenia obiektów czy zjawisk na powierzchni Ziemi, ale także badaniem przyczyn przestrzennego zróżnicowania oraz wpływu człowieka na nie.

Koncentracja równomierne zjawisko

zjawisk rozłożenie zjawisk nie występuje

2. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE SKŁADA SIĘ Z:

• Środowisko przyrodnicze

• Środowisko społeczno-gospodarcze

• Środowisko przyrodnicze oddziałuje na człowieka – na środowisko społeczno gospodarcze i odwrotnie.

3. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE - ELEMENTY

a) Komponenty przyrody nieożywionej

• Budowa geologiczna

• Rzeźba terenu

• Klimat

• Wody

• Gleby

b) Komponenty przyrody ożywionej

• Szata roślinna

• Świat zwierzęcy

Środowisko przyrodnicze charakteryzuje się zróżnicowaniem, wzajemnym oddziaływaniem, zależnością pomiędzy jego elementami.

4. ŚRODOWISKO SPOŁECZNO – GOSPODARCZE (wybrane elementy)

- stworzone przez człowieka

• Przemysł

• Budownictwo

• Rolnictwo

• Turystyka

• Idt.

- Środowisko społeczno – gospodarcze charakteryzuje się zróżnicowaniem form działalności, oddziaływaniem i wzajemnym powiązaniem ich.

5. PODSUMOWANIE

• Cechą środowiska przyrodniczego jest jakościowe zróżnicowanie jego składowych (elementów, czynników, komponentów)

• Cechą środowiska przyrodniczego jest powiązanie, oddziaływanie i wzajemna zależność wśród jego składowych.

6. CECHY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

• Wzajemne powiązanie

• Jakościowe zróżnicowanie form działalności człowieka

• Oddziaływanie środowiska geograficznego na wszystkie formy

• Jakościowe zróżnicowanie komponentów przyrody

7. GEOGRAFIA TURY ……

a) Geografia turyzmu

• Jest najczęściej definiowana jako dyscyplina geografii, zajmująca się przyrodniczymi oraz antropogenicznymi uwarunkowaniami i następstwami ruchu turystycznego.

• Zajmuje się badaniem stosunków miedzy przyrodniczymi zasobami środowiska geograficznego ujętego w jednostki, ruchem turystycznym.

b) Geografia turystyki

• Jest rozumiana jako dyscyplina zajmująca się badaniem przestrzennego zróżnicowania ruchu turystycznego, jak również zachowaniami przestrzennymi turystów (przemieszczeniami turystów)

• Zajmuje się ona tylko osobami (turystami)

c) Geografia turystyczna

• Jest to cześć geografii stosowanej, która zajmuje się oceną i opisem środowiska przyrodniczego i kulturowego (antropogenicznego) na potrzeby turystyki. Zajmuje się walorami.

8. TEORIA GEOGRAFII TURYSTYKI

a) Przedmiot geografii turystyki

• Analiza form i relacji przestrzennych zjawisk turystycznych oraz związanych z nimi procesów oddziałujących na przestrzeń (Wg. J.Wraszyńska, A. Jackowski, 1978)

b) Cel badawczy geografii turystyki

• Jest stworzenie podstaw teoretycznych do podejmowania właściwych decyzji w świadomym kierowaniu ruchem turyst. przy uwzględnieniu jego aspektów środowiskowych, ekonomicznych, społecznych, ekologicznych.

c) Związki geografii turyst. z innymi dyscyplinami naukowymi

• Geografia wśród innych nauk o Ziemi (Geologia, Geodezja, Geofizyka, Geografia)

• Geografia turystyki jako dyscyplina geograficzno – ekonomiczna

• Geografia turystyki a inne nauki.

d) Kierunki badawcze geografii turystyki

GEOLOGIA – Rodzina nauk zajmująca się materią i budową litosfery, historią Ziemi, jej obecną ewolucją i czynnikami i procesami GEODEZJA – Nauka o rozmiarach Ziemi i technikach pomiaru położenia, odległości, powierzchni i wysokości obiektów na jej powierzchni

GEOFIZYKA – Dział nauki o Ziemi, z pogranicza geologii i fizyki. Którego przedmiotem badań są właściwości i procesy fizyczne charakteryzujące wnętrze i powierzchnię Ziemi

GEOGRAFIA – Nauka badająca powłokę Ziemi, jej przestrzenne zróżnicowanie pod względem przyrodniczym i społeczno -

gospodarczym oraz związki, które zachodzą pomiędzy środowiskiem przyrodniczym a działalnością ludzką.

9. DYSCYPLINY NAUK GEOGRAFICZNYCH

• Ze względu na różnorodność tematyki, przedmiotu i metod badań używa się terminu ,,nauki geograficzne”

• W systemie nauk geograficznych dokonano podziału na 2 podstawowe dyscypliny

- fizyczna

- ekonomiczna

a) Geografia turyst. jako dyscyplina geograficzno - ekonomiczna

• Geografia ludności

• Geografia gospodarcza (ekonomiczna)

• Geografia społeczna

• Geografia medyczna

• Geografia infrastruktury

• Geografia turystyki

• Geografia rolnictwa

b) Powiązania geografii turyst. z naukami

• Ekonomicznymi

• Przyrodniczymi

• Społecznymi

• Technicznymi

• Medycznymi

10. KIERUNKI BADAWCZE GEOGRAFII TURYSTYKI

a) Formalny

• Badania obejmują krajobraz jak i widoczne w nim formy antropogeniczne (np. charakter zabudowy, szlak turystyczny) b) Funkcjonalny

• Badania dotyczą współzależności zachodzących pomiędzy podmiotem ruchu, czyli turystą, a przedmiotem – przestrzenią turystyczną

c) Historyczno – genetyczny

• To historyczne spojrzenie na problemy turystyki i badania tego typu mają szczególne znaczenie tam, gdzie zostanie struktury formalne nie wykazują zgodności z aktualnymi strukturami funkcjonalnymi.

d) Ekologiczny

• Przedmiotem zainteresowania jest człowiek w jego środowisku geograficznym, traktowane jako dynamiczny system powiązań funkcjonalnych i przestrzennych, określających modele zachowań ludzi, układów przyrodniczych i sposoby gospodarowania w przyrodzie.

Wykład 3.

1TERMINOLOGIA W GEOGRAFII TURYSTYKI

• Turyzm

• Rekreacja

• Turystyka

• Ruch turystyczny

• Zagospodarowanie turystyczne

• Dostępność turystyczna

• Walory turystyczne

• Atrakcyjność turystyczna

• Chłonność turystyczna

• Pojemność turystyczna

• Przepustowość turystyczna

• Sezonowość w turystyce

• Sezon ogólnorekreacyjny

• Sezon kąpielowy

• Sezon zimowy

• Przestrzeń turystyczna

• Region turystyczny

• Rejon turystyczny

• Miejscowość turystyczna

• Regionalizacja turystyczna Polski

2. TURYZM

• ,,Całokształt zagadnień teoretycznych, gospodarczych, geograficznych, statystycznych, prawnych, kulturowych, społecznych związanych z ruchem uzdrowiskowo –turystycznym” (Leszczyki ST; 1937)

• ,, Całokształt zagadnień społecznych i gospodarczych, związanych z ruchem turystycznym (Międzynarodowy Słownik Turystyczny 1961)

• ,,Turyzm jest złożonym zjawiskiem obejmującym społeczno-kulturowe, gospodarcze, prawne, publiczne, przyrodnicze i przestrzenne

3. REKREACJA

• ,,Wielkie czynności podejmowane dla regeneracji sił a przejawiające się w uczestniczeniu w rozrywkach kulturowych, grach sportowych czy też w różnych firmach ruchu turystycznego – porodzinach zajęć służbowych lub szkolnych poza obowiązkami społecznymi i normalnymi czynnościami domowymi”

• ,,jest to działalność podejmowana poza obowiązkami zawodowymi, domowymi, społecznymi dla odpoczynku, rozrywki lub rozwoju własnej osobowości (Wielka Encyklopedia Powszechna)

4. TURYSTYKA

• ,,TOUR” – podróż, Anglia – Xviii.

• ,,Zjawisko społeczne, które polega na odniesieniu podróży w celach rozrywkowych, poznawczych (krajoznawczych, naukowych itp.) wypoczynkowych, leczniczych lub związanych z kultem religijnym, przy jednoczesnym zastrzeżeniu, że nie wiążą się one z pracą zarobkową ani zmianą stałego miejsca zamieszkania” (Warszyńska J., 1978)

• ,, Wyjazdy poza miejsce stałego zamieszkania w czasie wolnym od pracy w celach wypoczynkowych, poznawczych lub związanych z indywidualnymi zamiłowaniami, oraz użytkowanie środowiska celem zaspokajania potrzeb przebywających w nim turystów” (Rogalewski o. 1972, 1974)

5. RUCH TURYSTYCZNY

• ,,Ogół przestrzennych przemieszczeń się ludzi związanych z dobrowolną czasową, zmianą miejsca pobytu, środowisk i rytmu życia – w odniesieniu do określonego obszaru, kierunku, okresu itp.” (Matczak A, 1992) 6. ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNE

• Wynik działalności człowieka mającej na celu przystosowanie przestrzeni na potrzeby ruchu turystycznego.

7. DOSTĘPNOŚĆ TURYSTYCZNA

• Możliwość dojazdu środkami komunikacji do celu podjętej podróży, a także system połączeń komunikacyjnych, szlaków i wyciągów turystycznych umożliwiających turyście odbywanie wycieczek w obrębie wybranego regionu turystycznego do określonych miejsc.

8. WALORY TURYSTYCZNE

• ,, Walory turystyczne (regionu, szlaku, miejscowości)stanowi zespół elementów środowiska naturalnego oraz elementów pozaprzyrodniczych, które wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem zainteresowań turysty”(Warszyńska J. Jackowski,78

• ,, Wszelkie czynniki występujące w danym terenie, które mogą (maja zdolność) być przesłanką dla podejmowania przez turystów decyzji o przyjeździe do tego obszaru (Peretiatkowicz R.)

Wykład 4

1. KLASYFIKACJA WALORÓW TURYSTYCZNYCH WEDŁUG KRYTERIUM PEŁNIONYCH FUNKCJI:

1. Walory wypoczynkowe

a) zimowe walory (zbocza spadek terenu, opady śniegu) pozostają w ścisłym związku z warunkami środowiska przyrodniczego, miejsca regionu

b) walory letnie (rzeźba terenu, wody stojące, lasy, łąki (szata roślinna), klimat, fauna, flora 2. Walory krajoznawcze – to osobliwości przyrodnicze (parki narodowe, rezerwaty przyrody itp.) oraz elementy kultury materialnej i duchowej (zabytki, folklor, obiekty kultu narodowego a także współczesne osiągnięcia społeczeństwa) (Warszyńska J, Jackowski A, 1979)

3. Walory specjalistyczne – to zespół cech środowiska naturalnego umożliwiający uprawianie różnych form turystyki kwalifikowanej, a w przypadku obecności wód mineralnych i korzystnych warunków klimatycznych – balneoterapii innych form lecznictwa uzdrowiskowego. (Warszyńska J, Jackowski A, 1979)

2. PODZIAŁ WALORÓW WG KRYTERIUM GENEZY:

• Walory przyrodnicze (środowiska naturalnego)

• Walory antropogeniczne (kulturowe)

3. WALORY TURYSTYCZNE W KONCEPCJI MARKETINGU

• Atrakcje – sa to elementy miejsca docelowego, które w znacznej mierze określają wybór konsumentów i wpływają na motywacje potencjalnych nabywców.

4. KLASYFIKACJA ATRAKCJI TURYSTYCZNYCH WG V.T.C. MIDDLETONA, 1996

• atrakcje naturalne – krajobraz leśny, krajobraz nadmorski, plaże, klimat i inne cechy geograficzne miejsca docelowego; jego zasoby naturalne

• atrakcje stworzone przez człowieka – budynki i infrastruktura turystyczna obejmująca architekturę zabytkową, współczesną, zabytki, promenady, parki i ogrody, ośrodki konferencyjne, ośrodki żeglarskie, stoki narciarskie, archeologię przemysłową, pola golfowe, specjalistyczne sklepy i specjalistyczne centra handlowe

• atrakcje kulturowe – tradycje i folklor, religia i sztuka, teatr, muzyka, taniec i inne rozrywki, muzea, organizowane imprezy specjalne, festiwale i konkursy;

• atrakcje społeczne – sposoby życia mieszkańców lub lokalnej społeczności, języki możliwości spotkań towarzyskich.

5. WALORY TURYSTYCZNE A ATRAKCYJNOŚĆ TURYSTYCZNA

• Atrakcyjność turystyczna - ,,Występowanie pewnej cechy charakterystycznej, przyciągającej turystów na pewne tereny dzięki walorom krajobrazu naturalnego, klimatu, pomników historii, a także różnych interesujących obiektów zagospodarowania przestrzennego” (Bogucka A. 1976)

• Walor turystyczny jest obiektywnie istniejąca cechą (środowiska przyrodniczego lub antropogenicznego) a Atrakcyjność turystyczna jest subiektywnym odczuciem znaczenia danego waloru przez poszczególnych turystów

• Walor turystyczny należy traktować jako nośnik atrakcyjności turystycznej

6. ELEMENTY OCENY WALORÓW TURYSTYCZNYCH

a) chłonność turystyczna

• Jest to maksymalna liczba uczestników ruchu turystycznego, którzy mogą równocześnie przebywać na danym obszarze, nie powodując dewastacji i degradacji środowiska naturalnego a tym samym pogorszenia warunków wypoczynku.

b) Pojemność turystyczna

• ,,Liczba osób, które mogą jednocześnie przebywać w obszarze turystycznym (rekreacyjnym) zagospodarowanym nazywa się pojemnością”

c) Przepustowość turystyczna

• Liczba osób, które mogą jednocześnie poruszać się po szlaku lub obiekcie na określonym odcinku (długości) lub w określonej jednostce czasu”

d) Sezonowość turystyczna

• Sezon ogólnorekreacyjny

• Sezon kąpielowy

• Sezon zimowy

7. SEZONOWOŚĆ TURYSTYCZNA

a) ogólnorekreacyjny

• W polskich warunkach klimatycznych trwa przeciętnie od połowy kwietnia do końca października

• Pokrywa się on mniej więcej z długością okresu wegetacyjnego (średnia dobowa temperatura powietrza ponad 5 stopni C)

• Jako jego początek można przyjąć zakwitanie leszczyny, podbiału kaczeńca, natomiast za koniec opadanie liści brzozy b) kąpielowy

• Jest ściśle uzależniony od istniejących aktualnie warunków atmosferycznych.

• Trwa przeciętnie 60 dni

• Jego długość ograniczona jest temperatura wody wyższa od 18 stopni C oraz średnią dobową temperaturą powietrza wynosząca ponad 15 stopni C

c) zimowy

• Okres czasu, którego długość uzależniona jest od trwałości pokrywy śnieżnej, co równocześnie wiąże się z liczbą dni o średniej dobowej temperaturze powietrza 0 stopni C

8. HIERATCHIA JEDNOSTEK PRZESTRZENNYCH W BADANIACH GEOGRAFII TURYSTYKI

• Przestrzeń turystyczna – jest to część przestrzeni geograficznej (społeczno-ekonomicznej) w której zachodzą zjawiska turystyczne”

• Region turystyczny

• Rejon turystyczny

• Miejscowość turystyczna

9. KLASYFIKACJA PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ

• Różnorodność aktywności turystycznej człowieka pozwala na wydzielanie kilku typów przestrzeni turystycznej które reprezentują określone fazy rozwoju lub zawłaszczenia przestrzeni przez turystykę.

• Przyjmując za podstawę charakter działalności turystycznej oraz stopień kształtowania przez nią przestrzeni geograficznej, można wyróżnić pięć typów przestrzeni turystycznej

10. TYPY PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ

a) przestrzeń eksploracji turystycznej

• To taka, gdzie następuje odkrywanie nowych terenów dla potrzeb działalności turystycznej. Cechuje się ona:

- mała skalą ruchu turystycznego

- niewielką uciążliwością ekologiczną

- brak stałych urządzeń

b) Przestrzeń penetracji turystycznej

• Występuje tu forma ruchu turystycznego o znacznej skali i rozmiarach, której motywem są cele poznawcze realizowane najczęściej

• Przestrzeń penetracji turystycznej zagospodarowana jest w stopniu niewielkim i ułatwiającym turyście poznanie i krótkotrwały pobyt

c) Przestrzeń asymilacji turystycznej

• Dotyczy sfery społecznej i kulturowej i wymaga bliskiego kontaktu turysty z miejscowością społeczną

• Jest ona związana z dłuższymi pobytami wypoczynkowymi w środowisku autochtonicznym , niewielkim stopniu pociąga za sobą konieczność dalszego inwestowania turystycznego

d) Przestrzeń kolonizacji turystycznej

• Cechuje tą przestrzeń proces trwałego zajmowania i zagospodarowywana przez obiekty turystyczne nowych ziem.

e) Przestrzeń urbanizacji turystycznej

• Powstaje ona z części przestrzeni kolonizacji turystycznej i jest wynikiem przenoszenia się mieszkańców miast na uprzednio skolonizowane obszary wiejskie.

Wykład 5

1. REGION TURYSTYCZNY

• Tereny gdzie nasilenie występowania cechy zagospodarowania turystycznego i intensywności ruchu było większe niż średnie w danym typie krajobrazu naturalnego (Milewska M.I, 1963)

2. KRYTERIA DELIMITACJI (WYDZIELENIE< WYRÓŻNIENIE) REGIONU TURYSTYCZNEGO

• Atrakcyjność terenu pod względem zróżnicowania rzeźby, wód, zalesienia i występowania unikalnych elementów środowiska geograficznego

• Intensywność zagospodarowania turystycznego

• Nasilenie ogólnopolskiego ruchu turystycznego, co znaczy o ponad lokalnym znaczeniu regionu.

• Zasięg popularnych szlaków, tras turystycznych i innych urządzeń turystycznych ciążących zdecydowanie do centrum regionu

• Powiązanie terenu Jednym z elementów środowiska geograficznego (dolina rzeki, brzeg morza itd.) 3. REGION TURYSTYCZNY

• ,,Obszar pełniący funkcję turystyczną na zasadzie pewnej jedności cech środowiska fizyczno-geograficznego oraz wewnętrznych powiązań usługowych” (Warszyńska J, Jackowski A., 1978)

4. REGION TURYSTYCZNY

• ,, Jednostki przestrzenne w których turystyka stanowi dominującą formę działalności gospodarczej określa się powszechnie mianem jednostek o funkcji turystycznej

• O funkcjach turystycznych mówi się w przypadku regionów czy miejscowości, gdzie zatrudnienie w usługach i handlu związane jest z obsługą turystów (sektor trzeci) stanowi ponad 50% (często 70% i więcej) ogółu zatrudnionych (Warszyńska, Jackowski, 1978)

• To obszar (cześć kraju) charakteryzujący się walorami turystycznymi oraz odpowiednimi do nich walorami recepcyjnymi do którego kieruje się ruch turystyczny ‘’ (Bar. R. Doliński A. 1974)

5. REGIONALIZACJA TURYSTYCZNA POLSKI

a) Wybrzeże

• Pobrzeże Szczecińskie

• Pobrzeże Koszalińskie

• Pobrzeże Gdańskie

b) Pojezierze Pomorskie

• Pojezierze Drawskie

• Pojezierze Kaszubskie

• Bory Tucholskie

c) Pojezierze Mazurskie

• Pojezierze Brodnickie

• Pojezierze Iławskie

• Pojezierze Olsztyńskie

• Pojezierze Mrągowskie

• Kraina Wielkich Jezior

• Pojezierze Ełckie

• Pojezierze Suwalskie

d) Pojezierze Wielkopolskie

• Pojezierze Lubuskie

• Pojezierze Międzychodzko-Sierakowskie

• Pojezierze Leszczyńskie

• Poznań i okolice

• Pojezierze Gnieźnieńskie

• Pojezierze Włocławsko-Gostyńskie

e) Wyżyna Małopolska

• Jura Krakowsko-Częstochowska

• Góry Świętokrzyskie

• Zagłębie Staropolskie

f) Sudety

• Góry Izerskie

• Kotlina Jeleniogórska i Karkonosze

• Góry Kamienne i Wałbrzyskie

• Góry Sowie

• Ziemia Kłodzka

• Góry Opawskie

g) Karpaty

• Beskid Śląski

• Beskid Żywiecki, Mały, Makowski

• Podhale, Orawa, Spisz, Pieniny

• Tatry

• Gorce, Beskid wyspowy

• Beskid Sądecki

• Beskid Niski

• Bieszczady

• Pogórze Karpackie

h) pozostałe rejony turystyczne

6. MIEJSCOWOŚĆ TURYSTYCZNA

• ,, jednostka osadnicza (miasto, osiedle, wieś), która ze względu na walory i zagospodarowanie turystyczne oraz dostępność transportową stanowi punkt docelowy migracji turystycznych” (Warszyńska, Jackowski, 1978)

7. OŚRODEK TURYSTYCZNY

• Miejsce, gdzie ludzie jeżdżą na wakacje i dla rekreacji, skąd ośrodek wakacyjny lub uzdrowiskowy, także śródlądowy i nadmorski (Medik S. 1995)

Wykład 6

Ogólny podział metod badań

Metody

1. Pozyskiwanie danych

2. Opracowanie danych

Rodzaje informacji i techniki pozyskiwania danych

1. Informacje wtórne (dane w spisach statystycznych, rejestrach, przedstawienie na mapach)

2. Informacje pierwotne (dane z badań ankietowych, obserwacji, wywiadów)

Informacje pierwotne

Formularz

jest drukiem mającym zastosowanie w badaniach statystycznych

w graficznej formie formularz wyróżnia się część tytułową (nagłówek), część merytoryczną i część końcową (część tytułowa zawiera nazwę i adres instytucji)

Ankieta

jest metodą badania sądów, opinii, preferencji czy motywacji osób na temat pewnego zjawiska

Informacje wtórne

Roczniki statystyczne branżowe wydawane przez wyspecjalizowane organizacje

(GUS, ONZ, UNESCO)

Inne zestawienia zbiorcze dokonywane dla potrzeb statystycznych w różnych jednostkach

Metody badań w geografii

1. Metody realne (jakościowe)

2. Metody formalne (ilościowe)

3. Metody zasadnicze

4. Metody studialne

5. Metody rzeczowe

6. Metody techniczne

Metody formalne (ilościowe)

metody statystyczne z zakresu statystyki opisowej (średnia, mediana, kwartyle, odchylenie standardowe)

metody parametryczne (korelacja, regresja)

analiza wariacji

testy nie parametryczne (chi-kwadrat)

tabela, tablice statystyczne (numer, tytuł, właściwa treść, objaśnienia, źródło); - . 0 x

metody taksonomiczne

metody czynnikowe

metody grawitacji i potencjału

metody analizy strategicznej

metody analizy wieloczynnikowej

metody systemowe

metody bonitacji punktowej

metoda modelowa

Metoda bonitacji punktowej – określa atrakcyjność czynników analizowanych

topografia

lesistość terenu

wody powierzchniowe

a) Metoda określenia przydatności

b) Metoda badań ruchu turystycznego

c) Metoda klasyfikacji przestrzennej zjawisk turystycznych na podstawie kryteriów

Użyteczność – decyduje o formie ruchu turystycznego

Atrakcyjność – decyduje o randze obszaru oraz o intensywności użytkowania turystycznego

Metoda Finesa

postawa oceny atrakcji

• bezpośrednie obserwacje dokonywane w terenie, fotografie i zdjęcia lotnicze

pole oceny

• widok

• fragment terenu

Obserwacje terenowe

gęstość punktów widokowych

a) brzydkie 0-1

b) niedostrzegalne 1-2

c) przyjemne 2-4

d) wybitne 4-8

e) przepiękne 8-16

f) widowiskowe 16-32

Metoda Bureau of Land Management

forma

kształt

tekstura

linia graniczna

kontrastowość

modyfikacje antropogeniczne

Wykład 7

Elementy kartografii w geografii turystycznej

Mapa geograficzna – uogólniony obszar powierzchni Ziemi.

Elementy matematyczne

odwzorowanie kartograficzne

podziałka mapy

punkty nawiązania

linie

Opis pozaramowy

tytuł mapy

miesiąc i rok wydania

oznaczenie

Cechy mapy

wiarygodność

dokładność

pełność treści

poglądowość i czytelność

Odwzorowanie kartograficzne – proces jaki towarzyszy przenoszeniu siatki geograficznej lub poszczególnych punktów na płaszczyznę.

Powierzchnia

azymutalna

walcowa

stożkowa

Punkty przyłożenia

bieguny

równoleżniki

Odwzorowania azymutalne

Odwzorowania walcowe

Odwzorowania stożkowe

Odwzorowania umowne lub dowolne

Skala mapy

stosunek wielkości modelu Ziemi do rzeczywistej wielkości.

stosunek długości na mapie do stosunku długości w terenie.

• skala liczbowa

• skala mianowana

• skala polowa

• podziałka liczbowa

Skala liczbowa

(1:1000000) jeden cm na mapie odpowiada 1000000 cm w rzeczywistości

1cm – 10000 m

1 cm – 10 km

Skala polowa

Ile powierzchni rocznie zajmuje las, który na mapie w stosunku 1:1000000, w 4 cm ?

1 cm – 1000000

1 cm – 10000 m

1 cm – 10 km

(1cm) - (10km)

1 cm - 100 km

4 cm - x

x = 400 km

Podział map

ogólno geograficzne (główna objętość powierzchni Ziemi)

tematyczne (eksponuje jeden lub kilka wybranych elementów mapy – miejsca turystyczne /atrakcje, usługę, sieci/) Metody kartograficzne przedstawianych zjawisk

metoda sygnaturowa

metoda kropkowa (topograficzna, kartograficzna)

metoda zasięgów

metoda kartogramu

Wykład 8

Walory wypoczynkowe Polski

Wg genezy

walory przyrodnicze

walory przyrodniczo-kulturowe

walory kulturowe

Wg funkcji

walory wypoczynkowe

walory krajoznawcze

walory specjalistyczne

Walory turystyczne – elementy środowiska przyrody. Zespół obszarów charakterystycznych walorów wypoczynkowych.

Cechy wykluczające wypoczynek

tereny, na których jest zanieczyszczenie powietrza

tereny przekształcone przez działalność

gęstość zaludnienia

obszary bagienne

Główne obszary krajobrazu naturalnego

a) strefa nadmorska

b) strefa pojezierna

c) strefa nizin

d) strefa wyżyn

e) strefa górska

Krajobraz naturalny w strefie nadmorskiej

Pobrzeże Szczecińskie (Woliński Park Narodowy)

Pobrzeże Słowińskie (Słowiński Park Narodowy)

Krajobraz naturalny w strefie nizin

Puszcza Knyszyńska

Puszcza Białowieska

Doliny rzeczne Narwi, Biebrzy, Bugu

Puszcza Kurpiowska

tereny nad środkową Wartą i Pilicą

Bory Dolnośląskie

Obszary leśno-stawowe Kotliny Milickiej

Bory Stobrawskie

Puszcza Solska

Krajobraz naturalny w strefie górskiej

Karkonosze (Sudety)

Góry Sowie

Góry Bardzkie

Grupa Śnieżka

Góry Bialskie

Góry Złote

Beskid Śląski (Karpaty)

Beskid Żywiecki

Tatry

Pieniny

Gorce i Beskid Sądecki

Beskid Niski

Bieszczady

Walory widokowe krajobrazu warunkuje zróżnicowanie wysokości względem terenów:

Największe zróżnicowanie występuje w Sudetach i Karpatach.

Średni stopień zróżnicowania występuje na Przedgórzu Sudeckim, Pogórzu Karpackim, Roztoczu, pojezierzu Pomorskim, Mazowieckim i Wielkopolskim, naturalnych akwenach i ciekach wodnych, wodach przybrzeżnych Bałtyku, Zalewie Szczecińskim i Zalewie Wiślanym, jeziorach i zbiornikach sztucznych powyżej 100 ha.

Wody przydatne do kąpieli

Pojezierze Pomorskie

Pojezierze Mazurskie

Pojezierze Wielkopolskie

Główne zespoły wodne Pojezierza to

Pojezierze Kaszubskie

Pojezierze Iławskie

Pojezierze Olszczyńskie

Pojezierze Mrągowskie

Kraina Wielkich Jezior

Pojezierze Suwalskie

Jeziora doliny Odry

Pojezierze Gnieźnieńskie

Szlaki wodne Polski Północnej

Drawa

Gwda

Brda

Wda (Czarna woda)

Drwęca

Radunia

Jezioro Iławskie

Kanał elbląski

Pasłęka

Wielkie Jeziora Mazurskie

Czarna Hańcza

Kanał Augustowski

Walory wodne

a) wiążą się one z odkrywaniem większych rzek (Bug, Warta, Pilica, Wisła, San)

b) powstają na sztucznych zbiornikach wodnych

• zbiornik Zegrzyński

• zbiornik Sulejowski

• jezioro Otmuchowskie

• jezioro Nyskie

• jezioro Turawskie

• jezioro Żywieckie

• zbiornik Różnowski

• zbiornik Soliński

Najstarszy zbiornik wody na obszarze Polski

zbiornik Joziorsko

zbiornik Gorszczyński

zbiornik Goczałkowicki

zbiornik Pilchowicki

zbiornik Różnowski

zalew Siemianówka

Wykład 9

Walory narciarskie Polski.

Minimalne warunki do zjazdów narciarskich:

150 m różnicy wzniesień

średnie nachylenie stoków 7-26

80 dni zalegania pokrywy śniegowej

Rozmieszczenie terenów narciarskich

W Sudetach:

Góry Izerskie

Karkonosze

Góry Sowie

Grupa Śnieżka

Góry Bialskie

W Karpatach:

Beskid Śląski

Beskid Żywiecki

Tatry

Gorce

Beskid Sądecki

Bieszczady

Walory uzdrowiskowe – regiony bioklimatyczne Polski

1. region nadmorski o bioklimacie silnie bodźcowym obejmującym wybrzeże Bałtyku

2. region pojezierny o bioklimacie łagodnie bodźcowym

3. region północno – wschodni o bioklimacie umiarkowanie bodźcowym

4. region centralny słabo bodźcowy

5. region południowo – wschodni, najcieplejszy, o zwiększonej bodźcowości termicznej

6. region podgórski i górski silnie bodźcowy

Antropoklimat łagodnie bodźcowy

pojezierze południowo – bałtyckie

pojezierze wschodnio – bałtyckie

wyżyna śląsko – krakowska

część wyżyny środkowo – małopolska

część pogórza Sudetów

Obszary nieprzydatne dla turystyki wypoczynkowej

1. aglomeracja podsudecka

2. aglomeracja opolska

3. aglomeracja górnośląsko- rybnicka

4. aglomeracja bielska

5. aglomeracja częstochowska

6. aglomeracja krakowska

7. aglomeracja staropolska

8. aglomeracja lubelska

9. aglomeracja poznańska

10. aglomeracja łódzka

11. aglomeracja warszawska

12. aglomeracja bydgosko – toruńska

13. aglomeracja szczecińska

Tereny zanieczyszczone powyżej norm

GOP

Rybnicki Okręg Węglowy

Częstochowski Okręg Przemysłowy

Krakowski Okręg Przemysłowy

Bielsko – uralski Okręg Przemysłowy

Puławski Okręg Przemysłowy

Legnicko – Głogowski Okręg Przemysłowy

Zachodnie Sudety

Walory uzdrowiskowe

czynniki lecznictwa

warunki naturalne

inne czynniki środowiskowe, mające wpływ na lecznictwo

czynniki naturalne

krajobraz

warunki klimatyczne

wody lecznicze

gazy lecznicze

peloidy

woda morska

woda lecznicza – woda czerpana lub sama wypływa z głębi Ziemi, która dzięki swym właściwościom wpływa leczniczo na nastrój człowieka.

Wody dzielą się na mineralne i swoiste (1g soli w 1l).

• swoiste – występuje w nich jeden z pierwiastków farmakody – gazy, pierwiastki radoczynne i które mają wyższe temperatury (jod, brom, fluor, arsen, bar, żelazo)

podział wód ze względu na aminy

a) wodorowęglanowe

b) chlorkowe

c) siarczanowe

podział wód ze względu na kationy

a) radowe

b) wapniowe

c) magnezowe

gazy lecznicze – skład powietrza lub w wodzie leczniczej (dwutlenek węgla, siarkowodór, radon).

peloidy – utwory geologiczne, które zmieszane z wodą służą do kąpieli i okładów leczniczych, zaliczamy: borowiny, muły, szlamy, glinki

woda morska – aerozol (rozproszony gaz, związki stałe, mgła).

Regiony balneologiczne Polski:

Karpacki

Sudecki

Nidziański

Pomorsko – Kujawski

Wykład 10

Kierunki i działania

Podstawowe kierunki i działania zakładów leczniczych to:

• leczenie

• rehabilitacja

• prewencja

• wychowanie zdrowotne

Leczenie

• obejmuje głównie choroby przewlekłe, określane często jako cywilizacyjne

Rehabilitacja

• zwana balneorehabilitacją, ma cechy swoiste, odróżniające ją od rehabilitacji prowadzonej w innych zakładach leczniczych

• wykorzystuje naturalne metody lecznicze, jakimi dysponuje dane uzdrowisko

• rehabilitacja wczesna i późna

Profilaktyka

• Podstawy profilaktyki jest dążenie do zmiany patogennego modelu życia i zachowania człowieka, a z drugiej strony-wzmacnianie naturalne mechanizmów obronnych

• Może być realizowana w uzdrowiskach

Edukacja zdrowotna

• Zmniejszenie zachorowalności

• Równoczesne leczenie i kompetentne nauczanie(edukowane) w uzdrowiskach

Ranking uzdrowisk (autorem jest Z. Krasiński)

1. Kołobrzeg

2. Krynica Zdrój

3. Polanica Zdrój

4. Nałęczów

5. Busko Zdrój

6. Ciechocinek

7. Iwonicz Zdrój

8. Inowrocław

9. Kudowa Zdrój

10. Ustroń

11. Międzywodzie

12. Dźwirzyno

13. Jurata

Pojęcie walor krajoznawczy

„ za walor turystyczny o treści krajoznawczej zwany dalej walorem krajoznawczym, uważa się obiekt materialny lub nie materialny lub przejaw kultury duchowej stanowiący przedmiot zainteresowań turystów”

Walor krajoznawczy

Obiekt materialny

przejaw kultury duchowej

Walor krajoznawczy

Forma pochodzenia natury

forma pochodzenia antropogenicznego

Warunki uznania obiektu lub zjawiska za walor krajoznawczy:

• cechy obiektu lub zjawiska wzbudzające zainteresowanie

• czytelność w krajobrazie, pozwalająca na percepcję zmysłową

• sposób występowania obiektu czy zjawiska

• zagospodarowanie i przystosowanie do zwiedzania

Funkcje walorów krajoznawczych

• funkcje dokumentacyjno-ochronne

• funkcje naukowe

• funkcje poznawcze

• funkcje dydaktyczno-wychowawcze

• funkcje estetyczne

• funkcje rekreacyjne

Klasyfikacja przyrodniczych walorów krajoznawczych

1. Ukształtowane bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka(wydmy)

2. Utworzone przez człowieka (kanał)

3. Ingerencja człowieka występuje w stopniu niewiele zmieniającym charakter waloru (punkt widokowy) Ad 1.

1. Osobliwości flory i fauny

Flora:

•

Selekcja gatunkowa – Mikołajek Nadmorski)

•

Parametry wielkości

•

Stałość waloru pod względem czasu i miejsca występowania

•

Odporność na zagrożenie

•

Unikalność i niepopularność np. (Car-dąb) Puszcza Białowieska – Dąb Bartek w Bartkowie k/Kielc

•

Sekwoja – drzewo mamutowe Glinna k/Szczecina

Fauna: Wiele stanowisk żubrów w kompleksach leśnych

•

Puszcza Białowieska

•

Bieszczady

•

Puszcza Borecka

•

Puszcza Knyszyńska

•

Lasy wokół Wałcza

Ośrodki zamknięte

•

Białowieża

•

Borki

•

Niepołomice

•

Rejony Pszczyny

•

Smardzewice

•

Taczunów

•

Woliński Park Narodowy

Europa środkowa- największe kompleksy stawowo-leśno-łąkowe objęte ochrona jako Rezerwat Stawy Milickie, stanowią miejsca lęgów i odpoczynków w czasie przelotu wielu gatunków ptaków wodnych i błotnych (150 gatunków gniazduje, ok. 50 gatunków przelotnie)

2. Skałki i grupy skał

•

Należą do atrakcyjnych form przyrody nieożywionej

•

Stanowią wychodnie utworów wgłębnych

•

Zbudowane ze skał owadowych np. Sudety (Góry Stołowe z Masywem Szczelińca Wielkiego i Małego oraz Błędnych Skał)

•

Karpaty (Pieniny)

•

Jura Krakowsko-Częstochowska od Krakowa po Wieluń (Maczuga Herkulesa w Pieskowej Skale)

3. Wąwozy, doliny, przełomy rzeczne

•

Występuje w krajobrazie górskim, wyżynnym oraz pojeziernym

•

Są dowodem procesów geologicznych i morfologicznych

Wąwóz Krakow- Dolina Kościeliska

Wąwóz Homde- Pieniny

Wąwóz Bolechowicki- k/Krakowa

Wąwozy Lessowe okolic Kazimierza Dolnego

Wąwozy Lessowe okolic Sandomierza

Dolina kościeliska w Tatrach Zachodnich

Jar Rzeki Pradunia k/Babiego Dołu

Przełom rzeki Szum i Sopot

Przełom Dunajca przez Pieniny

4. Wodospady, źródła i wywierzyska

Wodospady- Wodogrzmoty Mickiewicza na potoku Roztoka, Wielka Siklawa, Kamieńczyk, Szklarku, Wilczki(Międzygórze) Źródła rzek- Łyny, Wywierzysko, Lodowe Kiry

5. Jaskinie i grody

Jaskinie i groty- Wielka Śnieżna w Tatrach, Jaskinia Mroźna, Jaskinia Łokietka, Jaskinia Raj, Groty Mechowskie, Grota Kryształowa 6. Głazy narzutowe i głazowiska

Pojezierze Pomorskie- Tychowo

Pojezierze Mazurski- Fulda

Pobrzeże Bałtyckie- Puck

Zwady Mszczonowskie- k/Łodzi

Inne obiekty geologiczne

Kotły Tatrzańskie i Sudeckie

Wydmy Łebskie i Pustynia Błędowska

Góra św Anny (wulkanizm)

Kratery Meteorytu Morsko k/Poznania

7. Inne obiekty geologiczne

Wywierzysko- stałe lub okresowe źródło krasowe z którego wody wypływają pod ciśnieniem (w przeciwieństwie do wypływu Krasowego)

Przyrodnicze walory krajobrazu utworzone przez człowieka

Parki zabytkowe

Muzea i zbiory przyrodnicze

Ogrody botaniczne

Ogrody zoologiczne

Element natury utworzony w procesie twórczej, kompozycyjnej i artystycznej działalności

Występowanie:

Park Oliwski

Park w Nieborowie, Arkadii

Park Łazienkowski

Park Wilanowski

Park Pałacowy w Białymstoku

Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie

Park Wiejski Przelewice

Park Pałacowy Pszczyna

Park Pałacowy Puławy

Park Zamkowy w Gołuchowie

Park Pałacowy w Kozłówce

Park Zamkowy

Muzea:

Parków Narodowych

Oceanograficzne i Akwarium Morskie w Gdyni

Ziemi w Warszawie

Leśnictwa i Drzewnictwa w Krakowie

Tatrzańskie

Przyrodniczo – Leśne Białowieża

Przyrodnicze – Cieplice Śląskie

Przyrody Drozdowo

Ogrody Botaniczne

Wykład 14

Turystyczne walory specjalistyczne Polski

wędkarstwo – amatorskie łowienie ryb na wętkę, za pomocą ściśle określonymi przepisami sprzętu.