2011-04-02

UKŁAD POKARMOWY

BÓL TRZEWNY- z trzewi

(rozciąganie/skurcz trzewi)

BÓL SOMATYCZNY-ze ścian jamy

brzusznej i otrzewnej ściennej

WYWIAD (ANAMNESIS)

ZAPALENIE PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO

silny ból z nudnościami lub wymiotami

BÓL BRZUCHA

w prawej okolicy podżebrowej

promieniuje po prawej łopatki

W NIEKTÓRYCH CHOROBACH

ból przy obmacywaniu prawego górnego

kwadrantu brzucha

obj. Chełmońskiego +++

gorączka

bilirubiny i FA we krwi

*w RTG i USG kamienie – niekoniecznie

1

2011-04-02

ZAPALENIE TRZUSTKI

CHOROBA WRZODOWA

silny ból z nudnościami lub wymiotami

ból o nieregularnej rytmiczności (w. żołądka)

w okolicy pępkowej i nadbrzuszu, z

lub nawracający w postaci kilkutyd. okresów promieniowaniem do lewej łopatki i grzbietu szczególnie wiosną i jesienią (w. XII-cy)

ból przy obmacywaniu śródbrzusza

ból między posiłkami, posiłek przynosi

gorączka

krótkotrwałą ulgę (w. XII-cy)

leukocytoza

ból po posiłku (w. żołądka)

amylazy, lipazy we krwi, amylazy w

ból w okolicy środkowego nadbrzusza

moczu,

gastroskopia – rozp.

PRZEPUKLINA ROZWORU

RAK ŻOŁĄDKA

PRZEŁYKOWEGO PRZEPONY Z

REFLUKSEM

ból tępy

ciągły

ból napadowy

nie wykazuje zależności od pory roku,

tępy, ze zgagą

posiłku

za mostkiem

objaw późny

często w pozycji leżącej, łagodnieje w

pozycji siedzącej

2

2011-04-02

NIEDRO

ZAPALNE CHOROBY JELIT

ŻNOŚĆ JELIT – klasyczny

„ostry brzuch”

-bóle skurczowe (kolka)

bóle skurczowe lub tępe w okolicy pępka lub

- nudności, wymioty

w podbrzuszu

- zatrzymanie gazów i stolca (wzdęcia)

wstręt do jedzenia

- umiejscowienie bólu zal. od miejsca przeszkody

spadek m.c.

-RTG brzucha-„poziomy płynów”

biegunka

*czasem biegunka z domieszką krwi (np. CU) NISKA czy WYSOKA NIEDROŻNOŚĆ ?

GRANICA - ZASTAWKA BAUCHINA

ZAPALENIE WYROSTKA

ZAPALENIE UCHYŁKÓW JELITA

ROBACZKOWEGO

GRUBEGO

Typowy rozwój objawów:

ból w nadbrzuszu, rozlany

bóle w podbrzuszu, w rzucie

później nad prawym talerzem biodrowym,

anatomicznym zmian

dobrze zlokalizowany (pokazuje palcem)

szybko narasta nasilenie bólu

gorączka

nudności, wymioty

leukocytoza

bolesność przy obmacywaniu okolicy wyrostka

kolonoskopia, doodbytniczy kontrastowy

objawy: Blumberga, Rowsinga,

wlew barytu, CT brzucha

doodbytnicze:+++

gorączka, leukocytoza

3

2011-04-02

BÓL POD PŁŻ

-przy rozciągnięciu torebki wątroby

ANGINA BRZUSZNA

(przekrwienie, zapalenie, rak)

-na tle miażdżycy tętnic zaopatrujących

jelita w krew

BÓL POD LŁŻ

-ból po posiłkach, w czasie trawienia

-przy rozciągnięciu torebki śledziony

- spadek m.c.

BÓL BRZUCHA-Pytania

NIESTRAWNOŚĆ I WZDĘCIA

1) lokalizacja?

gdy:

2) promieniowanie?

- organiczna niedrożność odźwiernika

3) charakter bólu? tępy? ostry? stały?

- atonia żołądka

kolkowy?

- czynniki psychoemocjonalne

4) nasilenie bólu?

Przyczyny:

5) objawy towarzyszące: nudności? wymioty?

- rak żołądka!!!

biegunka? zaparcie? gorączka? żółtaczka?

- zapalne lub bliznowate zwężenie odźwiernika 6) czynniki wywołujące? czynniki

- przerost bł. mięśniowej odźwiernika

uśmierzające?

- ucisk na żołądek guza z zewnątrz

4

2011-04-02

NUDNOŚCI BEZ WYMIOTÓW- Pytania?

WYMIOTY Przyczyny

• niepożądane działanie wielu leków

1)

zwężenie odźwiernika, wrzód żołądka, XII-cy, atonia

• napromienianie

żołądka, stan po wagotomii, gastroparesis

diabeticorum, niedrożność, guzy, stany zapalne jelit,

• chemioterapia

zap. wyrostka robaczkowego, zap. wątroby, kolka

• mocznica

żółciowa, zap. dróg żółciowych, ostre zap. trzustki

• hiperkalcemia

2)

ostra i przewlekła niewydolność nerek , kolka

• choroby wątroby i dróg żólciowych

nerkowa

• stany zapalne żołądka ijelit

3)

ciśnienia wewnątrzczaszkowego (uraz, krwiak, guz), zapalenie opon mózgowych, migrena,

• choroba wrzodowa

4)

zatrucie lekami, subst. chemicznymi

• ciąża

5)

w przebiegu zaburzeń metabolicznych: np. kwasica

• choroba lokomocyjna

ketonowa

• niektóre choroby zakaźne

6)

w przebiegu zawału serca ściany dolnej!!!

WYMIOTY-Pytania?

ZGAGA

1) od jak dawna? jak często? kiedy ostatni piekący ból za dolną częścią mostka

raz?

2) po posiłku? po jakichś potrawach?

-wynik refluksu żołądkowo-przełykowego

3) inne dolegliwości? ból brzucha?

gorączka?żółtaczka?

-często po jedzeniu

4) przebyte zabiegi operacyjne?

- często w pozycji leżącej, po schyleniu się 5) wygląd wymiocin? „fusowate”? pokarm? z

- nocą

żółcią?

6) po lekach? alkoholu?

5

2011-04-02

SZYBKIE POWIĘKSZENIE BRZUCHA

ZABURZENIA POŁYKANIA- DYSFAGIA

nagromadzenie gazu, płynu, patologicznej

- choroby ukł. nerwowo-mm, rak przełyku,

tkanki

sklerodermia, cukrzyca, achalazja przełyku, przepuklina rozworu przełykowego

wzdęcia, przesięk/wysięk, guz?

cały brzuch? czy część?

Pytania:

ciąża?

1. od kiedy?

od kiedy?

2. dotyczy pokarmów stałych? płynnych?

objawy towarzyszące?

3. czy nasila się ostatnio?

4. objawy towarzyszące np. spadek m.c.?

ZAPARCIA-Pytania

PRZEPUKLINA

-rzadziej niż co 2 dzień oddawanie małych ilości, suchych stolców

-

niebezpieczna gdy uwięźnie!!! (niedrożność) Przyczyny:

- mała podaż płynów, brak ruchu, wpływy

emocjonalne

1) w jakiej okolicy ciała chory zauważył

- niedoczynność tarczycy

przepuklinę?

- hiperkalcemia

2) kiedy powstała?

- ciąża

- organiczna przeszkoda w jelicie

3) co czyni aby nie dopuścić do dolegliwości?

- ch. Hirschprunga (bezzwojowe jelito)

4) czy były powikłania?

- leki: opiaty, antydepresanty

5) czy próbowano leczyć chirurgicznie?

- szczelina odbytu

- guz odbytu, odbytnicy

- starszy wiek

6

2011-04-02

BIEGUNKA

>3 x na dobę przez co najmniej 2 dni,

oddawanie płynnych stolców

- naprzemienne zaparcia i biegunki

Przyczyny:

- zmiana kalibru stolca

leki przeczyszczające, antybiotyki

- krew w stolcu

enterocolitis

guzy hormonalnieczynne: gastrinoma,

vipoma

???rak odbytnicy???

nowotwory p. pok.

nadczynność tarczycy

przewlekłe zapalenie trzustki

nadmierny wzrost bakterii jelitowych

BIEGUNKA- Pytania

BIEGUNKA

1) częstość?

duża objętość stolca, jasne, płynne, pieniste- jelito cienkie

2) konsystencja? ilość?

stolce tłuszczowe, żółte, o gnilnym zapachu 3) barwa?

(steatorrhea) – niewydolność zewn.wydz. trzustki 4) ból brzucha? bolesne parcie na stolec?

mała objętość, często, z bolesnym parciem na stolec-końcowa część okrężnicy

5) w stolcu niestrawione resztki pokarmu?

biegunka, z dreszczami, gorączką, nudnościami, 6) ktoś jeszcze w rodzinie?

wymiotami- zakażenie Salmonella, Shigella, E. coli, wirusy

7) po pokarmie? jakim?

po spożyciu mleka – niedobór laktazy

8) gorączka?

w trakcie antybiotykoterapii- rzekomobłoniaste zapalenie jelit (Cl. difficile)

7

2011-04-02

KRWAWIENIE Z PRZEWODU

KRWAWIENIE Z GÓRNEGO ODC. P. POK.

POKARMOWEGO

Przyczyny:

zapalenie błony śluzowej żołądka/

dwunastnicy

-KRWAWIENIE Z GÓRNEGO ODC. P. POK.

ch. wrzodowa żołądka/ dwunastnicy

-KRWAWIENIE Z DOLNEGO ODC. P. POK.

żylaki przełyku/ dna żołądka!!!

z uchyłków przełyku

guzy żołądka/ przełyku

z. Malory –Weiss (linijne pęknięcia bł.

GRANICA- WIĘZADŁO WIESZADŁOWE

śluzowej w okolicy przełyku i wpustu)

XII-CY (TREITZA)

urazy

KRWAWIENIE Z GÓRNEGO ODC. P. POK.

SMOLISTE STOLCE (MELAENA)

NIEBEZPIECZNE!!!

głównie krwawienie z G.O.P.P., wyjątkowo

wymioty ze świeżą krwią? czy „fusowate”?

też z d.o.p.p. przy b. długim pasażu jelitowym

smoliste stolce?

mogą utrzymywać się do 7-10 dni po

epizodzie krwawienia

liczba? częstość takich wymiotów?

charakterystyczny zapach!

odniesienie do pory spożycia posiłków?

zapytać o leczenie żelazem, dietę (jagody?) odniesienie do spożycia alkoholu?

odniesienie do spożycia niektórych leków np.

ASA?

test FOB – na krew utajoną!!!

objawy towarzyszące? bóle brzucha?

8

2011-04-02

KRWAWIENIE PPRZEZ ODBYTNICĘ-

KRWAWIENIE PPRZEZ ODBYTNICĘ

Pytania

Przyczyny:

o świeża krew w stolcu - krwawienie z dolnego odc. p.

uchyłki jelita

pok., wyjątkowo też przy b. masywnym krwotoku i

guzy p. pok.

szybkim pasażu jelitowym z g.o.p.p.

pęknięte naczynia

o gdy dodatkowo gorączka, biegunka – przyczyną jest

polipy

stan zapalny

obfite krwawienie z wrzodu trawiennego lub o krew wymieszana ze stolcem- początkowy odc. jelita przebijającego tętniaka brzusznej aorty brzusznej o krew pokrywająca uformowany stolec- miejsce

colitis ulcerosa

krwawienie w końcowym odc. p. pok.

pełzakowica, czerwonka, E. coli, Salmonella, Shigella o biegunka, krew, gorączka – infekcja

hemoroidy

o krew, biegunka/zaparcia, zmiana kalibru stolca –

szczeliny odbytu

rak odbytnicy??

ŻÓŁTACZKA

KAMICA PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO

-żółte zabarwienie skóry i błon śluzowych

1) czy bywają bóle pod PŁŻ?

spowodowane nagromadzeniem bilirubiny

we krwi i tkankach

2) czy promieniują do prawej łopatki,

1) anemia hemolityczna – nadmierne

barku?

wytwarzanie bilirubiny

3) czy po tłustych, smażonych

2) uszkodzenie hepatocytów (zaburzone

potrawach?

sprzęganie bil. z glukuronianami)

3) cholestaza- utrudnienie odpływu żółci –

4) czy bywały kolki żółciowe? jak

kamienie, guzy, cholestatyczne zap.

często?

wątroby (w tym WZW!!!)

5) czy wykonywano USG?

Pytamy o przebytą żółtaczkę?

9

2011-04-02

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE TRZUSTKI

PRZEBYTE OPERACJE

Etiologia: alkoholicy, też kamica dróg

opisać szczegółowo wszystkie operacje!

żółciowych

podać daty!

przyczyna zabiegów! guz? hist-pat?

Objawy: głownie objawy niewydolności

zewnątrzwydzielniczej trzustki:

!!!odnieść do aktualnych dolegliwości –

niestrawność, biegunki tłuszczowe, bóle

usunięty pęcherzyk żółciowy nie boli, zrosty brzucha

pooperacyjne mogą być przyczyną

niedrożności, niedoszczętnie usunięty guz?

wznowa?!!!

PYTANIE O ALKOHOL

• jak często?

• jaka objętość?

• jaki alkohol?

• czy jest uzależniony?

• można zasięgnąć inf. od rodziny

10