Violetta Julkowska
Europejski wymiar polskiej edukacji historycznej
Wystąpienie na temat europejskiego wymiaru edukacji historycznej ma charakter
wieloaspektowy. Z jednej strony jest próbą analizy sytuacji edukacyjnej, zwłaszcza
w odniesieniu do edukacji historycznej różnych szczebli w piątym roku realizacji reformy
oświaty; z drugiej strony zawiera zarys konceptualizacji wymiaru europejskiego w edukacji
historycznej.
Analiza sytuacji dydaktycznej prowadzona jest w kontekście, na który składają się
ustalenia programowe zawarte w Podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz
praktyczna realizacja tychże ustaleń w postaci programów i podręczników do nauczania
historii. Istotną częścią podejścia analitycznego są informacje pochodzące z badań
ankietowych, którymi zostali objęci nauczyciele przedmiotów humanistycznych różnych
typów szkół z terenów województw: wielkopolskiego, pomorsko-kujawskiego i zachodnio-
pomorskiego. Informacje te ukazują w bogatym spektrum zarówno sposób rozumienia przez
nauczycieli wymiaru europejskiego jak i praktyczną jego realizację na lekcjach historii
i wiedzy o społeczeństwie w ostatnich latach.
W oparciu o powyższe dane podjęta została próba zbudowania ogólnej koncepcji
wymiaru europejskiego edukacji historycznej. W koncepcji tej istotną rolę odgrywają
następujące elementy. Po pierwsze sposób rozumienia celów edukacji historycznej, po drugie
sposób interpretacji treści nauczania, po trzecie dobór metod pracy i wspomagających je
środków nauczania i po czwarte stworzenie przestrzeni różnorodnych działań praktycznych.
Sposób rozumienia celów edukacji historycznej przez nauczycieli humanistów w zmie-
nionym kontekście historycznym powinien pozostawać w zgodzie z szeroką definicją
wymiaru europejskiego, bazującą na poczuciu tożsamości indywidualnej i narodowej
w połączeniu z fundamentalnymi cechami kultury europejskiej, do których zaliczamy:
przestrzeganie zasad demokracji, poszanowanie praw człowieka, tolerancję i solidarność.
Z kolei sposób interpretacji treści nauczania edukacji historycznej w ujęciu europejskim
powinien pozwalać na nowe podejście do nauczania o wspólnych korzeniach historii
europejskiej w wielu jej aspektach a nie tylko politycznym, o teraźniejszych problemach wielokulturowej Europy oraz o wyzwaniach czekających młode pokolenie w najbliższej
przyszłości. Dostrzeżenie zmieniającego się charakteru kontaktów kulturowych na przestrzeni
historii europejskiej i wysnucie odpowiednich wniosków pozwoli na lepsze rozumienie
współczesnych zjawisk społecznych i wynikających z nich zadań na przyszłość.
Dobór adekwatnych do celów metod i środków dydaktycznych podyktowany powinien
być nadrzędnym celem wychowawczym jakim jest przygotowanie uczniów do aktywności
obywatelskich w społeczeństwie demokratycznym oraz celem kształcącym w postaci nabycia
niezbędnych kompetencji kulturowych, oczekiwanych od europejskich absolwentów szkół
średnich, znanych jako kompetencje berneńskie.