CIAŁO TŁUSZCZOWE

Ciało tłuszczowe jest ściśle związane z układem krążenia owadów . Corpus adiposus

składa się z komórek podobnych do hemocytów (ciałek krwi), lecz wypełnionych związkami

tłuszczowymi. To te związki tłuszczowe tworzą większe lub mniejsze skupienia na

powierzchni narządów wewnętrznych, konkretnie w zatoce okołosierdziowej i

okołonerwowej. Rola ich polega na gromadzeniu zapasów substancji odżywczych.

U larw pszczelich ciało tłuszczowe rozwija się bardzo silnie, gromadzą się w nim substancje

zapasowe, które są wykorzystywane przez organizm w okresie przeobrażenia się w dorosłego

osobnika. U pszczoły dorosłej ciało tłuszczowe jest rozwinięte już słabiej niż u wielu innych

gatunków owadów. Należy również wspomnieć, że pszczoły zimowe różnią się znacznie od

pszczół letnich stanem fizjologicznym i kondycją. Ich ciało tłuszczowe po osiągnięciu

maksymalnej wielkości, czyli około 12 dnia ich życia, utrzymuje swą masę na stałym

poziomie przez kilka tygodni, a zaczyna się zmniejszać dopiero podczas zimowli (schyłek lata

to drugi okres zwiększonego zapotrzebowania pszczół na pyłek kwiatowy, czyli pokarm

białkowy), ponieważ nagromadzone w nim substancje zapasowe zostają zużywane, dlatego

tylko pszczoły zimowe mają dobrze rozwinięte ciało tłuszczowe. Tak więc, ciała tłuszczowe

pszczół zimowych w Europie środkowej od połowy lub końca lipca jest dobrze rozwinięte,

ale od wczesnej wiosny, gdy pszczoły zaczynają karmić czerw, znów się zużywa i nie

odbudowuje, gdy pszczoły zaczynają zbierać pyłek i nektar. Gdy wychowują dużo czerwiu,

długość ich życia się skraca.

W badaniach prowadzonych przez A. Maurizio, a także w Oddziale Pszczelnictwa w

Puławach związek między odżywianiem się pyłkiem, rozwojem ciała tłuszczowego i

długością życia był u obserwowanych pszczół wyraźnie widoczny: te spożywające pyłek żyły

dłużej niż spożywające wyłącznie pokarm węglowodanowy.

Do hemocytów zbliżone są pod względem funkcjonalnym komórki osierdziowe (czyli

perikardialne), które zwane są neurocytami, ale nie są one zawieszone w hemolimfie (płynie

ustrojowym), lecz występują w różnych miejscach ciała pszczoły, szczególnie w zatoce około

trzewiowej. Odgrywają one rolę tzw. „nerek spichlerzowych”, to znaczy gromadzą obce

substancje koloidalne wychwytywane z hemolimfy, ale nie wydalają ich na zewnątrz.

Enocyty to komórki duże, owalne lub okrągłe. Mogą one być swobodnie zawieszone

w hemolimfie, tworzą skupienia przy ciele tłuszczowym. Mają barwę żółtą i ciemniejącą z

wiekiem pszczoły. Jednak rola enocytów nie jest wyjaśniona. Bardzo możliwe, że u matki

biorą one udział w tworzeniu się otoczki jaja. Wysuwano więc hipotezę, że enocyty

odgrywają rolę gruczołów wydzielania wewnętrznego, że podczas przeobrażenia wydzielają

do hemolimfy substancje służące do budowy oskórka.

Ciało tłuszczowe jest więc uważane za tkankę funkcjonalnie odpowiadającą wątrobie i

tkance tłuszczowej kręgowców oraz za miejsce kontrolowanych hormonalnie przemian

metabolizmu pośredniego owadów. Pełni ono rolę tkanki zapasowej akumulującej zapasowe

węglowodany, tłuszcze i białka oraz uwalniającej trehalozę ( która znajduje się także w

grzybach, drożdżach), diglicerydy i białka do hemolimfy, a także odkładającej niekiedy

produkty przemiany materii azotowej (kwas moczowy). Jest ono zlokalizowane w jamie ciała

(hemocelu), ma część wisceralną (wokół przewodu pokarmowego owada) oraz część

peryferyczną, docierającą wokół włókien mięśniowych do powłok ciała.