2384
Do czego to służy?
Proponowany układ nie służy absolut−
nie do niczego, z wyjątkiem zabawy. Je−
go budowa nie ma żadnych wzniosłych
celów edukacyjnych czy poglądowych:
po prostu zróbmy sobie fajne migoczące
światełka! Nie sądzę, aby w projektowa−
niu takich układów było coś złego lub po−
niżającego godność konstruktora. Ukła−
dzik, który zaprojektowałem przeznaczo−
ny jest dla dzieci od lat 9 do 99, podobnie
jak mądrze napisane bajki.
Układów realizujących najrozmaitsze
Migające światełka
efekty świetlne opisaliśmy już w naszym
piśmie ogromną ilość. Jednak wszystkie,
lub prawie wszystkie z nich miały jedną
wadę: generowane przez nie efekty były
powtarzalne, co powodowało szybkie
znużenie obserwatora i zanik zaintereso−
wania wykonanym przez nas układem.
Proponowane urządzenie generuje
efekty pseudolosowe, które wprawdzie
powtarzają się po pewnym czasie, ale
podczas krótkotrwałej obserwacji spra−
wiają wrażenie kompletnego chaosu.
Układ może znaleźć zastosowanie jako
efektowny
sygnalizator
lub
trochę
odmienna od nieszczęsnych “gwiazdek”
ozdoba choinkowa.
Nie muszę chyba nadmieniać, że migo−
czące światełka przeznaczone są dla naj−
młodszych adeptów sztuki konstruowania
układów elektronicznych, i że może je zro−
bić każdy, nawet elektronik, dla którego ta
konstrukcja będzie pierwszą, jaką wyko−
nał w swoim życiu.
Jak to działa?
Schemat elektryczny układu migoczą−
cych diod LED został pokazany na rysun−
ku 1
1. Jak widać, układ jest banalnie pro−
sty i zrozumienie zasady jego działania
(o ile jest tu coś do zrozumienia) nie zaj−
mie nam więcej niż chwilę.
16 diod LED zostało uformowanych
w matrycę 4x4 diody. Wiersze matrycy
zasilane są od strony minusa zasilania za
pośrednictwem czterech tranzystorów
T1 ... T4, natomiast napięcie do kolumn matrycy doprowadzane jest bezpośre−
Rys. 1
1. S
Schemat iideowy
54
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/99
dnio z wyjść licznika binarnego IC1A typu
story i termistory. Zmieniające się oświe−
czenia R1 i R2 do IC1B oraz grup diod do
4520. Bazy tranzystorów wysterowywa−
tlenie i temperatura otoczenia będą
IC1A.
ne są z wyjść drugiego licznika − IC1B.
“psuć” stabilność częstotliwości wytwa−
Ze względu na ideę działania urządze−
Na wejścia zegarowe liczników poda−
rzanych przez generatory i uzyskane
nia nie stanowi to znaczącego błędu.
wane są impulsy prostokątne, wytwarza−
efekty mogą nabrać rzeczywiście loso−
ne przez dwa generatory zrealizowane na
wego charakteru.
bramkach Schmitta IC2A i IC2B. Budowa
Wykaz elementów
generatorów jest identyczna, ale różnią
Montaż i uruchomienie
Kondensatory
się one wartościami elementów, co po−
Na rysunku 2
2 została pokazana moza−
C1, C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1uF MKT
woduje, że każdy układ wytwarza inną
ika ścieżek płytki obwodu drukowanego,
C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100uF/16V
częstotliwość i nie jest w jakikolwiek
wykonanego na laminacie jednostron−
C4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF
sposób zsynchronizowany z drugim.
nym oraz rozmieszczenie na niej elemen−
O tym, które z diod LED zostaną aktu−
tów. Zastosowanie laminatu jednostron−
Rezystory
alnie włączone decyduje stan wyjść
nego wprawdzie obniżyło koszt wykona−
R1, R2, R3, R4 . . . . . . . . . . . . . . . .3,3kΩ
R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100kΩ(*) dwóch liczników, z których każdy zlicza
nia układu, ale spowodowało koniecz−
R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220kΩ(*) impulsy o innej częstotliwości. To wła−
ność zastosowania kilku zworek, ozna−
śnie powoduje, że zapalanie się kombi−
czonych na stronie opisowej płytki gru−
Półprzewodniki
nacji diod na matrycy ma pozornie loso−
bymi kreskami. Od wlutowania tych,
D1 ... D16 . . . . . . . . . . . .dioda LED 5mm wy charakter. Pozornie, bo jednak po
przez nikogo nie lubianych zworek roz−
w różnych kolorach
pewnym czasie kombinacje efektów
poczniemy teraz montaż układu, lutując
IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4520
świetlnych zaczną się powtarzać. Jednak
w dalszej kolejności elementy o coraz
IC2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4093
dla obserwatora, który będzie podziwiał
większych gabarytach i kończąc na przy−
T1, T2, T3, T4 . . .BC548 lub odpowiednik
nasze dzieło przez niezbyt długi okres,
lutowaniu 16 diod LED. Kolor świecenia
Pozostałe
złudzenie całkowitej przypadkowości
tych diod zależy wyłącznie od indywidu−
CON1 . . . . . . . . . . . . . . . .ARK2 (3,5mm) wyświetlanych wzorów świetlnych bę−
alnych upodobań.
Podstawki pod IC
dzie praktycznie doskonałe.
Nie muszę chyba zapewniać, że zmon−
Jak wiecie, osiągnięcie efektów
towany układ nie wymaga ani uruchamia−
w pełni losowych nie jest bynajmniej za−
nia, ani jakiejkolwiek regulacji. Poza eks−
daniem łatwym. Wprawdzie w jednym
perymentami polegającymi na “psuciu”
Komplet p
podzespołów zz p
płytką
z ostatnich numerów EdW został opubli−
stabilności częstotliwości generatorów,
jest d
dostępny w
w s
sieci h
handlowej
kowany układ generatora o losowo zmie−
możemy jeszcze próbować zamieniać
AVT jjako k
kit A
AVT−2
2384
niającej się częstotliwości, ale było to miejscami wyprowadzenia licznika IC1B,
urządzenie dość złożone i stosowanie go
podłączając je do rezystorów w odmien−
w naszym prostym i tanim układzie nie
nej kolejności niż
miałoby większego sensu. Jednak i tu
na
schemacie.
mamy pewne możliwości zwiększenia
Aby ułatwić takie
przypadkowości generowanych efektów
e k s p e r y m e n t y,
świetlnych. Otwiera się szerokie pole do
ścieżki
łączące
eksperymentów z najrozmaitszymi ele−
wyjścia tego liczni−
mentami dołączanymi szeregowo lub
ka z rezystorami
równolegle do rezystorów, określających
zostały na krótkim
pracę obydwóch generatorów. Można tu
odcinku przewężo−
zastosować przede wszystkim fotorezy−
ne
(oznaczenie
“X” na płytce, co
może ułatwić ich
przecięcie, a na−
stępnie wykonanie
nowych połączeń
za pomocą odcin−
ków przewodów.
Pozostaje
mi
już tylko życzyć
Wam miłej zabawy
i
chwili relaksu
przed
czekającą
nas budową bar−
dziej skompliko−
wanych i “ambit−
nych”
układów.
Zbigniew R
Raabe
Uwaga:
Na płytce PCB
zamieniono podłą−
Rys. 2
2. S
Schemat m
montażowy
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/99
55