Uniwersytet Łódzki
dr Leszek Margielewski
Podział przetworów naftowych Klasa
Określenie klasy
F
Fuels
Paliwa
Solvents and raw materials for Rozpuszczalniki i surowce dla S
chemical industry
przemysłu chemicznego
Lubricants, industrial oils and
Środki smarne, oleje przemy-
L
related products
słowe i produkty pokrewne
W
Waxes
Woski
B
Bitumen
Asfalty
Klasyfikacje ciekłych środków smarowych
●
Ze względu na przeznaczenie środki smarowe dzielimy na:
– przemysłowe oleje i smary
– produkty do obróbki metali
– oleje i smary samochodowe
– środki smarowe stosowane w kolejnictwie, lotnictwie, przestrzeni kosmicznej
●
Klasyfikacja środków smarowych:
– na podstawie lepkości
– na podstawie jakości
●
Metody klasyfikacji lepkościowej:
– uniwersalne sekundy Seybolta SUS – Seybolt Universal Seconds
– stopnie lepkości ISO – International Organisation for Standarisation’s
– liczby AGMA – American Gear Manufacturers Association
– stopnie lepkości SAE – Society of Automotive Engineers
●
Uniwersalne sekundy Seybolta stosowane najszerzej w Ameryce Północnej odpowiadają lepkości oleju zmierzonej w 100° i 210°F (37.8, 98.9°C).
●
Stopnie lepkości ISO:
– międzynarodowa akceptacja
– bezpośrednie powiązanie stopni ISO z lepkością kinematyczną w 40°C
– nie mają zastosowania w tej metodzie przedstawiania lepkości oleje samochodowe i przekładniowe
– nie wszystkie rodzaje olejów mogą zostać sklasyfikowane, podział nie jest ciągły.
●
Istnieje 18 klas lepkościowych olejów ISO VG: 2, 3, 5, 7, 10, 15, 22, 32, 46, 68, 100, 150, 220, 320, 460, 680, 1000 I 1500.
●
Stopień lepkości ISO odpowiada lepkości oleju wyrażonej w cSt w 40°C.
●
Najniższy stopień ISO to 2. Kolejny stopień odpowiada lepkości o 50%
wyższej od poprzedniego. Zakres lepkości ustala się na podstawie lepkości średniej z uwzględnieniem odchyłek 10 %-owych w stronę wyższych i niższych lepkości.
●
Liczby AGMA oparte zostały na podstawie wymagań lepkościowych dla różnych typów reduktorów. Stopnie te są wybijane na tabliczce znamionowej maszyny.
●
Stosowane są dwa typy liczb AGMA:
– EP
– R&O.
●
EP stosuje się olejów przekładniowych bogatych w dodatki EP.
●
R&O ma zastosowanie dla olejów o niskiej zawartości dodatków przeciwzatarciowych.
STOPNIE
LEPKOŚĆ ŚREDNIA
ZAKRES LEPKOŚCI
ISO
LEPKOŚĆ MINIMALNA
LEPKOŚĆ MAKSYMALNA
[CST W 40°C]
[CST]
SUS
[CST]
SUS
2
2.2
1.98
32.0
2.42
34.0
3
3.2
2.88
35.5
3.52
37.5
5
4.6
4.14
39.5
5.06
42.5
7
6.8
6.12
46.0
7.48
50.5
10
10
9.00
55.5
11.0
62.5
15
15
13.5
71.5
16.5
83.5
22
22
19.8
97.0
24.2
116
32
32
28.8
136
35.2
165
46
46
41.4
193
50.6
235
68
68
61.2
284
74.8
347
100
100
90.0
417
110
510
150
150
135
625
165
764
220
220
198
917
242
1121
320
320
288
1334
352
1631
460
460
414
1918
506
2344
680
680
612
2835
748
3465
1000
1000
900
4169
1100
5095
1500
1500
1350
6253
1650
7643
AGMA EP
R&O
ISO
LEPKOŚĆ W 40°C [CST]
–
1
46
41.4 –
50.6
2
EP
2
68
61
–
75
3
EP
3
100
90
–
110
4
EP
4
150
135
–
165
5
EP
5
220
198
–
242
6
EP
6
320
288
–
352
7
EP
7
COMP
460
414
–
506
8
EP
8
COMP
680
612
–
748
8A
EP
8A
COMP
1000
900
–
110
Porównanie klasyfikacji lepkościowej
Klasyfikacja jakościowa olejów przemysłowych
●
Klasyfikacja jakościowa opiera się na ogólnym podziale olejów przemysłowych i nadanie im odpowiednich kodów literowych ISO
6743.
KOD LITEROWY
ZASTOSOWANIE
A
OTWARTE UKŁADU SMAROWNICZE
B
SMAROWANIE FORM ODLEWNICZYCH
C (CK)
PRZEMYSŁOWE PRZEKŁADNIE ZĘBATE
D
SPRĘŻARKI (WŁĄCZNIE Z CHŁODNICZYMI I DO POMP PRÓŻNIOWYCH) E
PRZEMYSŁOWE SILNIKI SPALINOWE
F
OSIE, ŁOŻYSKA I SPRZĘŻONE Z NIMI SKOJARZENIA G
PROWADNICE ŚLIZGOWE
H
UKŁADY HYDRAULICZNE
M
MECHANICZNA OBRÓBKA METALI
N
ELEKTROIZOLACJA
P
UKŁADY PNEUMATYCZNE
Q
UKŁADY TERMOREGULACJI
R
CZASOWA OCHRONA PRZED KOROZJĄ
T
TURBINY
U
OBRÓBKA TERMICZNA
X
UKŁADY WYMAGAJĄCE SMARÓW PLASTYCZNYCH
Y
INNE OBSZARY ZASTOSOWAŃ
Z
CYLINDRY MASZYN PAROWYCH
PRZYKŁADOWO NORMA ISO 6743/1 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY A KOD LITEROWY
ZASTOSOWANIE
AB
ODKRYTE PRZEKŁADNIE, LINY
AN
ELEMENTY LEKKO OBCIĄŻONE
AY
SMAROWANIE PRZELOTOWE, OSIE
NORMA ISO 6743/2 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY F
KOD LITEROWY
ZASTOSOWANIE
FC
ŁOŻYSKA TOCZNE I ŚLIZGOWE, SMAROWANIE OBIEGOWE, SMAROWANIE MGŁĄ
OLEJOWĄ
FB
JAK WYŻEJ PRZY PODWYŻSZONYCH OBCIĄŻENIACH
NORMA ISO 6743/3 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY D
KOD LITEROWY
ZASTOSOWANIE
DAA, DAB, DAC
SPRĘŻARKI POWIETRZA (A – AIR)
DVA……DVF
POMPY PRÓŻNIOWE (V – VACUUM)
DGA……DGE
SPRĘŻARKI DO GAZÓW (G – GAS)
DRA……DRD
SPRĘŻARKI CHŁODNICZE (R – REFRIGERATOR)
NORMA ISO 6743/4 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY H
KOD
RODZAJ OLEJU
ZASTOSOWANIE
LITEROWY
HH
RAFINOWANE OLEJE MINERALNE BEZ
OGÓLNE UKŁADY HYDRAULICZNE POD
DODATKÓW
NISKIMI OBCIĄŻENIAMI
HL
RAFINOWANE OLEJE MINERALNE O
POPRAWIONYCH WŁASNOŚCIACH
PRZECIWKOROZYJNYCH I PRZECIW-
UTLENIAJĄCYCH
HM
OLEJE TYPU HL O POPRAWIONYCH
OGÓLNE UKŁADY HYDRAULICZNE POD
WŁASNOŚCIACH PRZECIWZUŻYCIO-
WYSOKIMI OBCIĄŻENIAMI
WYCH
HR
OLEJE TYPU HL O POPRAWIONYCH
WŁASNOŚCIACH LEPKOŚCIOWO-TEM-
PERATUROWYCH
HV
OLEJE TYPU HM O POPRAWIONYCH
BUDOWNICTWO I SPRZĘT ŻEGLUGOWY
WŁASNOŚCIACH LEPKOŚCIOWO-TEM-
PERATUROWYCH
HS
CIECZE SYNTETYCZNE NIE BĘDĄCE
CIECZAMI TRUDNO PALNYMI
NORMA ISO 6743/5 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY T
KOD LITEROWY
ZASTOSOWANIE
TSA, TSC, TSD,
TURBINY PAROWE (S – STEAM)
TSE
TGA……TGE
TURBINY GAZOWE (G – GAS)
NORMA ISO 6743/6 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY C
KOD LITEROWY
ZASTOSOWANIE
CKB…CKE,
PRZEKŁADNIE ZAMKNIĘTE
CKG, CKS, CKT
CKH, CKI, CKL,
PRZEKŁADNIE OTWARTE
CKM
Symbol
rodziny
Rodzaj
Liczba
ISO
(klasa)
ISO
–
L
–
DVA
–
46
Olej należący do klasy ciekłych olejów smarowych służący do smarowania sprężarek próżniowych o lepkości w 40°C 46cSt.
Klasa
Określenie klasy
F
Fuels
Paliwa
Solvents and raw materials for Rozpuszczalniki i surowce dla S
chemical industry
przemysłu chemicznego
Lubricants, industrial oils and
Środki smarne, oleje przemy-
L
related products
słowe i produkty pokrewne
W
Waxes
Woski
B
Bitumen
Asfalty