Architektura systemów informatycznych
WPROWADZENIE DO SYSTEMU LINUX
•
Materiały: www.staff.amu.edu.pl/~evert/asi.php
•
W razie nieobecności proszę o zapoznanie się z materiałem z ćwiczeń w domu
•
Zaliczenie 11.01 lub 18.01.2010
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 1
muzykanci@o2.pl
•
Linux – jądro systemu (kernel)
– Wysyłanie i odbieranie komunikatu od sprzętu
– Przydzielanie i zwalnianie pamięci
– Uruchamianie i zamykanie programów
•
Dystrybucja Linuksa – jądro + oprogramowanie + instalator systemu np. Ubuntu, Fedora, Mandrake
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 2
muzykanci@o2.pl
•
Jądro (ang. kernel)
•
Powłoka (ang. shell) – program pośredniczący pomiędzy jądrem a użytkownikiem. Pobiera polecenia od użytkownika oraz przekazuje wyniki tych poleceń. Można spotkać powłoki tekstowe (np. bash) lub graficzne (np. Gnome)
•
System plików
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 3
muzykanci@o2.pl
•
Nazwy dysków: hd
– hda, hdb – oznacza kolejne dyski twarde
– hda1, hda2, hdb1 – oznacza partycje na kolejnych dyskach
• Systemy plików
– ntfs – Windows
– FAT (FAT32) Windows, ewentualnie niektóre dystrybucje linuxa
– ext2 – Linux, posiada mechanizm automatycznej defragmentacji plików
– ext3 – Linux, system ext2, rozszerzony o obsługę plików dziennika Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 4
muzykanci@o2.pl
•
Polecenie – program wywoływany przy pomocy powłoki, np.
ls
whoami
•
Parametry (opcje) polecenia – powodują działanie polecenia w inny sposób niż domyślny. Parametry umieszczane są po nazwie
polecenia i poprzedzane znakiem ‘–’ np.
ls –l
•
Argumenty – obiekty, na których wykonane ma być polecenie, np ls –l /home/student
ls /
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 5
muzykanci@o2.pl
•
Każde polecenie wykonywane w konsoli posługuje się trzema strumieniami danych:
Wejściowy – domyślnie jest to klawiatura
<
Wyjściowy – domyślnie jest to monitor
>
Błędów - domyślne wyjście to monitor
2>
• Ścieżki:
– Jeżeli ścieżka zaczyna się od katalogu głównego jest to tzw.
ścieżka pełna lub bezwzględna np.: /usr/lib
.. – katalog nadrzędny
. – katalog bieżący
– Ścieżka rozpoczynające się od .. lub . nazywana jest ścieżką względną
~ katalog domowy aktualnego użytkownika
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 6
muzykanci@o2.pl
/
katalog główny (root)
/bin
pliki binarne, narzędzia systemowe, podstawowe programy
/dev
pliki obsługujące urządzenia: cdrom, modem, drukarki
/boot
informacje i polecenia potrzebne do uruchomienia systemu,
/etc
globalne pliki konfiguracyjne, dane systemowe (pliki haseł)
/home katalogi użytkowników (oprócz katalogu roota)
/lib
skompilowane biblioteki potrzebne do obsługi systemu
/proc
informacje o procesach, wirtualny system plików
/root
katalog superużytownika – administratora systemu
/sbin
programy dostępne tylko dla administratora
/tmp
pliki tymczasowe, w tym pliki internetowe
/usr
narzędzia i aplikacje, dokumentacja systemu
/var
pliki pocztowe, kolejki drukarki i logi systemowe
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 7
muzykanci@o2.pl
Katalog domowy użytkownika j_kowalski
/home/j_kowalski
•
Katalog główny, korzeń, root
/
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 8
muzykanci@o2.pl
•
Przywoływanie poprzednich poleceń: strzałka gór, strzałka dół
•
Wyszukiwanie wcześniejszych poleceń: Ctrl + R
•
Przerwanie działania polecenia: Ctrl + C
•
Przewijanie ekranu terminala: Shift + PageUp, Shift + PageDown
•
Automatyczne dokończenie polecenia: Tab
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 9
muzykanci@o2.pl
•
whoami – podaje nazwę aktualnego użytkowanika
•
adduser – zakłada konto nowego użytkownika
•
passwd – zmienia hasło użytkownika
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 10
muzykanci@o2.pl
Ćwiczenie 1 – tworzenie użytkownika
•
Utwórz użytkownika i ustal dla niego hasło
–
Będziesz korzystał z tego użytkownika więc nazwę i hasło należy zapamiętać adduser nazwa_użytkownika nazwa_grupy
Przykład:
1. sudo adduser jkowalski
2. Podaj hasło administratora
3. Wprowadź hasło dla nowego użytkownika
4. Opcjonalnie podaj dane (imię nazwisko itp.) nowego użytkownika 5. Zaakceptuj wprowadzone dane
6. Wywołaj ponownie polecenie adduser jako nazwę grupy podając wartość: admin w celu dodania nowo utworzonego użytkownika do grupy z uprawnieniami administratora, np.:
adduser jkowalski admin
7. Wyloguj się z konta student i zaloguj na konto nowo utworzonego użytkownika
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 11
muzykanci@o2.pl
Ważniejsze polecenia – Uzyskiwanie pomocy
•
[polecenie] -- help opisuje podstawowe parametry oraz informacje o sposobie użytkowania polecenia np.:
ls --help
•
[polecenie] –h jak wyżej, ale bardziej podstawowe informacje i nie jest dostępna dla wszystkich poleceń
•
man [polecenie] bardziej obszerny manual opisujący dane polecenie np.:
man ls
•
info [polecenie] nowsza wersja powyższego polecenia np.: info ls
•
apropos [wybrane zagadnienie] podaje polecenia powiązane z wybranym zagadnieniem np.:
apropos copy
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 12
muzykanci@o2.pl
Podstawowe polecenia – informacje o katalogach i plikach
•
pwd - podaje nazwę bieżącego katalogu (aktualnego katalogu roboczego)
•
ls – przedstawia zawartość katalogu. Niektóre opcje: ls –l informacje o plikach poszerzone o właściciela, prawa dostępu, datę modyfikacji itp.
•
dirname – podaje nazwę katalogu
•
basename – podaje nazwę pliku
•
cd [katalog] – przejście do podanego katalogu, np.:
– cd ..
Przejście do katalogu nadrzędnego
– cd /usr/lib nie trzeba przechodzić katalog po katalogu, można od razu podać całą ścieżkę
– cd ../Pulpit
– cd przejście do katalogu domowego
•
quota – ilość miejsca na dyskach
•
df – ilość zajętej przestrzeni dyskowej
•
du - podaje informacje o wielkości poszczególnych katalogów
•
find – wyszukanie plików w określonym katalogu
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 13
muzykanci@o2.pl
• Przejdź do katalogu domowego
•
Upewnij się w jakim katalogu aktualnie się znajdujesz (pwd)
•
Wyświetl listę katalogów i plików
•
Sprawdź ile miejsce zajmują poszczególne katalogi (te które znajdują się w Twoim katalogu domowym)
•
Przejdź do katalogu głównego
•
Wyświetl listę katalogów
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 14
muzykanci@o2.pl
Podstawowe polecenia – operacje na plikach i katalogach
•
mkdir – tworzenie katalogu, np.: mkdir test
•
rmdir – usuwanie katalogu
•
touch – tworzenie nowego pliku, np.: touch plik_testowy.txt
•
mv – przeniesienie pliku lub zmiana nazwy
•
cp – skopiowanie pliku
•
rm – usunięcie pliku
•
– rm –f [katalog] usuwa katalog wraz z zawartością
•
chown – zmiana właściciela pliku
•
chgrp – zmiana grupy właścicieli pliku
•
find – wyszukiwanie plików
•
cat – wyświetla zawartość pliku
•
more (less) – jak wyżej, ale umożliwia przewijanie zawartości góra
•
dół. Przerwanie polecenia następuje po naciśnięciu Q
•
cmp – porównanie zawartości dwóch plików
•
grep – podaje wszystkie wiersze z pliku spełniające dany warunek Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 15
muzykanci@o2.pl
•
W swoim katalogu domowym utwórz katalog o nazwie test
•
W katalogu test stwórz plik testowy.txt
•
Utwórz na Pulpicie katalog cw
•
Przekopiuj plik testowy.txt do katalogu cw
•
Zmień nazwę przekopiowanego przed chwilą pliku na zmiana.txt Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 16
muzykanci@o2.pl
Ważniejsze polecenia – przekierowanie strumieni danych
•
> zmiana strumienia wyjściowego np. przekierowanie danych do pliku:
ls > lista.txt (zastąpienie danych znajdujących się w pliku) ls >> lista.txt (dopisanie danych do pliku, bez kasowania poprzednich)
•
< zmiana strumienia wejściowego np. odczytanie danych z pliku wc –l < objetosc.txt
•
2> zmiana strumienia błędu np. zapisanie błędów w pliku ls aaaa 2> bledy.txt
•
| przekazanie danych z jednego polecenia do drugiego np.: ls | less
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 17
muzykanci@o2.pl
•
Utwórz na pulpicie katalog informacje i umieść w nim plik dane_katalogi.txt, który będzie zawierał informacje o katalogach i plikach znajdujących się w katalogu domowym użytkownika oraz o katalogach znajdujących się w korzeniu
•
Wyświetl zawartość pliku
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 18
muzykanci@o2.pl