Odruch proprioreceptywny (miotatyczny, na rozciąganie, odruch napięcia mięśniowego, odruch mięśnia własny) występuje w 2 formach:
• odruch na rozciąganie - siłą rozciągającą jest np. uderzenie młotka neurologicznego w ścięgno
• odruch napięcia mięśniowego (niewidoczny, izometryczny) – siłą rozciągającą jest siła grawitacji
Przyczyna róŜnego obrazu odruchu wynika z
występowania 2 typów wrzecion intrafuzalnych:
1. z workiem jądrowym (dynamiczne)
2. 2. z jądrami rozproszonymi w cytoplazmie
(statyczne)
Cechy odruchu proprioreceptywnego: jest monosynaptyczny, dwuneuronowy, brak efektów następczych, rekrutacji, promieniowania itd., jest nieznuŜalny (wymaga małego nakładu energii), jest toniczny (stały), posiada najkrótszy czas odruchu Autonomiczne ośrodki rdzenia kręgowego:
Do ośrodków parasympatycznych
Do ośrodków sympatycznych rdzenia kręgowego
rdzenia kręgowego zaliczamy jądro
zaliczamy:
krzyŜowo-przywspółczulne (S1-S3).
• II rzędowe ośrodki (C8-L2):
Znajdują się tu ośrodki:
- naczynioruchowe
- włosoruchowe
•mikcji
- potowydzielnicze
•defekacji
• II rzędowy ośrodek sercowy (C8-Th2) i ośrodek
•erekcji
oskrzelowo-płucny (Th3-Th5)
•ejakulacji
• rdzeniowy ośrodek rzęskowy (C8-Th2)
DROGI WSTĘPUJĄCE RDZENIA KRĘGOWEGO
DROGI ZSTĘPUJĄCE RDZENIA KRĘGOWEGO
Droga rdzeniowo–wzgórzowa ( tractus spinothalamicus) –
Drogi piramidowe (korowo-rdzeniowe)
biegnie w sznurach przednio-bocznych,
(tractus corticospinalis):
skrzyŜowanaprzechodzi na przeciwną stronę rdzenia
bezpośrednio po wniknięciu do niego (boczna) lub kilka
- boczna (lateralis) – skrzyŜowana, 95% włókien (skrzyŜowanie segmentów wyŜej (przednia)
piramid, na granicy rdz. kręgowego i przedłuŜonego – miejsce
- przednia (anterior) – przenosi dotyk protopatyczny (gruby, przej
-
ścia dróg korowo– rdzeniowych na stronę kontralateralną) jakościowy); przy pomocy tego dotyku rozróŜniamy np.
- przednia (anterior) – nieskrzyŜowana, 5% włókien gładkość – szorstkość
- boczna (lateralis) – przenosi ból i temperaturę Drogi pozapiramidowe:
Droga rdzeniowo–opuszkowa (tractus spinobulbaris), biegnie w sznurach tylnych, tworzy p
Droga przedsionkowo–rdzeniowa (tractus vestibulospinalis) ęczki: smukły (wzdłuŜ całego
rdzenia) i klinowaty (krótszy, tylko w odcinku piersiowym i związana z reakcjami postawnymi (skurcz izometryczny) –
szyjnym) - nieskrzy
powstawanie i korekta postawy ciała
Ŝowana w rdzeniu kręgowym, ale przechodzi
na przeciwną stronę powyŜej, czyli w rdzeniu przedłuŜonym Droga czerwienno–rdzeniowa (tractus rubrospinalis) Przewodzi czucie gł
zwi
ębokie i dotyk epikrytyczny – ilościowy
ązana z ruchem (skurcz izotoniczny), bierze udział w korekcji (mniej szorstkie – bardziej szorskie, ciepło - cieplej) itp., postawy
odpowiednio z dolnej (pęczek smukły) i górnej części ciała Droga nakrywkowo–rdzeniowa (tractus tectospinalis) (pęczek klinowaty) = czucie uświadomione
związana ze wzrokową korektą ruchu (takŜe postawy)
Droga rdzeniowo–móŜdŜkowa (tractus spinocerebellaris) Droga siatkowato–rdzeniowa (tractus reticulospinalis):
- przednia (anterior) droga skrzy
zwi
Ŝowana
ązana z regulacją napięcia mięśniowego (zasila motoneurony α
-tylna (posterior) droga nieskrzy
i γ)
Ŝowana
Droga oliwkowo–rdzeniowa ( tractus olivospinalis) – u przenosi czucie głębokie nieuświadomione (propriorecepcja człowieka przejmuje funkcje drogi czerwienno-rdzeniowej ogólna i specjalna)
Proprioreceptory (łac. proprio - swój własny) - receptory czucia głębokiego, zlokalizowane m. in. w mięśniach, ścięgnach, stawach. Propriorecepcja specjalna –
proprioreceptory mięśni szyi i błędników; propriorecepcja ogólna – proprioreceptory pozostałych mięśni i ścięgien
Ośrodki waŜne dla Ŝycia - zlokalizowane
oblongata)
są w dnie komory IV mózgu (ośrodki
automatyczne - wyŜsze piętra OUN nie są
„węzeł Ŝycia” – zawiera ośrodki
niezbędne do regulacji ich działania):
odruchów waŜnych dla Ŝycia
• pierwszorzędowy ośrodek akcji serca i
Granica między rdzeniem przedłuŜonym a
naczynioruchowy - przyspiesza/zwalnia akcję
kręgowym przebiega tuŜ powyŜej wyjścia I nerwu
serca oraz zwęŜa/rozszerza naczynia
rdzeniowego szyjnego, albo inaczej - tworzy ją
płaszczyzna przechodząca przez dolny brzeg
krwionośne
skrzyŜowania piramid.
• pierwszorzędowy ośrodek oddechowy –
reguluje częstość oddychania
Ośrodki związane z pobieraniem
pokarmu (odruchy pokarmowe - łuki
Wyjścia nerwów czaszkowych:
odruchowe dla tych odruchów przebiegają po
ściśle określonych anatomicznie drogach, w
1.
n. językowo-gardłowy (n.
których zarówno część aferentna jak i eferentna
glossopharyngeus, IX)
w większości przebiega w nerwach
2.
n. błędny (n. vagus, X)
czaszkowych)
3.
n. podjęzykowy (n. hypoglossus, XII)
Ośrodki odruchów obronnych (kichanie,
4.
n. dodatkowy (n. accessorius, XI)
kaszel, czkawka, wzdychanie, ziewanie)
5.
1. nerw rdzeniowy szyjny
6.
korzeń rdzeniowy nerwu
Ośrodki związane z funkcjami tworu
dodatkowego
siatkowatego - regulujące sen i czuwanie
(układ mimowolnoruchowy)
• związany jest z czynnościami mimowolnymi –
przebiegającymi poza świadomością
• związany z ruchem grup mięśni – ruchem mało precyzyjnym
• rozciąga się od jąder kresomózgowia, poprzez
międzymózgowie, śródmózgowie do rdzenia przedłuŜonego
• posiada bezpośrednie, dwukierunkowe połączenia z korą, szczególnie z polem 6. – polem przedruchowym (polem
pozapiramidowym)
W rzeczywistości nie istnieją czyste czynności
mimowolnoruchowe i dowolnoruchowe – kaŜda czynność
zawiera obie składowe
Układ pozapiramidowy steruje czynnościami mimowolno ruchowymi, wśród których, w zaleŜności od rodzaju sprzęŜenia czuciowo-ruchowego, moŜna wyróŜnić następujące kategorie:
•czynności do których układ pozapiramidowy jest konieczny i wystarczający (sprzęŜenie thalamo-strio-palidarne):
◦
reakcje statokinetyczne
◦
proste reakcje lokomocyjne (pływanie, pełzanie, chód, bieg, skok, lot)
◦
wrodzone automatyzmy ruchowe (drapanie, lizanie, mycie, otrzepywanie itp.)
◦
bezkierunkowe pobudzenie ruchowe
•czynności do których oprócz układu pozapiramidowego niezbędny jest układ limbiczny (sprzęŜenie thalamo-limbo-strio-palidarne):
◦
akty ruchowe związane z podstawowymi reakcjami biologicznymi takimi jak pobieranie pokarmu, obrona, reakcje seksualne oraz eksploracyjne
◦
ekspresja chwilowych stanów emocjonalnych
◦
mimika
•czynności do których oprócz układu pozapiramidowego i limbicznego niezbędny jest udział kory mózgowej (sprzęŜenie thalamo-cortico-limbo-strio-palidarne):
◦
reakcje wyuczone i zręcznościowe
◦
artykulacja
Uszkodzenia móŜdŜku (objawy Lucianiego):
• ataksja – niezborność móŜdŜkowa
◦
dysmetria, czyli niemoŜność zatrzymania ruchu w punkcie intencji
- hypometria (gdy chory zatrzymuje ruch za blisko)
- hypermetrii (gdy chory zatrzymuje ruch za daleko)
◦
drŜenie zamiarowe (drŜenie dłoni lub palca podczas ruchu celowego, w miarę zbliŜania się do punktu intencji – „próba palec-nos”)
• atonia – obniŜenie napięcia mięśniowego
• astazja - zaburzenia postawy stojącej (trudność utrzymania postawy stojącej)
• astenia - szybka znuŜalność mięśni (osłabienie siły skurczu)
• adiadochokineza - niemoŜność wykonywania szybkich, naprzemiennych ruchów
MóŜdŜek
Budowa ogólna: 2 półkule i robak
znajduje się w dole tylnym
Półkule pokrywa 3-warstwowa kora móŜdŜku,
czaszki, nad mostem i rdzeniem we wnętrzu, w istocie białej znajdują się jądra przedłuŜonym
głębokie (jądra wykonawcze móŜdŜku): jj.
· le
z
Ŝy pod namiotem móŜdŜku
ębate, czopowate i wierzchu
pomiędzy płatami: skroniowym i
potylicznym, a pniem mózgu
wraz z z konarami tworzy strop
komory IV
łączy się z pniem mózgu konarami
(górne, środkowe i dolne). Konary
górne łączą móŜdŜek ze
śródmózgowiem i mostem,
środkowe - z mostem, dolne - z
rdzeniem przedłuŜonym
Cechą charakterystyczną jest brak
bezpośrednich, zstępujących
połączeń móŜdŜku z rdzeniem
kręgowym – zawsze przez pień
mózgu.