Rachunkowość kosztów.
3.Koszty rozliczane w czasie- Rozliczenia Międzyokresowe Kosztów
Koszty dotyczące przyszłych okresów noszą nazwę kosztów rozliczanych w czasie. Dzieli
się je na bierne i czynne.
Ścisłe rozgraniczenie kosztów i przychodów dotyczących poszczególnych miesięcy
jest istotne dla zachowania współmierności przychodów i kosztów ich uzyskania, a tym
samym dla ustalenia realnego wyniku finansowego jednostki gospodarczej. Jeżeli wystąpią na
przykład koszty, które dotyczą innego lub kilku miesięcy, to należy dokonać rozliczeń
międzyokresowych kosztów.
Rozliczenie kosztów w czasie polega na:
1/wyłączeniu z kosztów działalności i gromadzeniu na odrębnym koncie kwot
kosztów za więcej niż jeden miesiąc, a następnie rozliczeniu ich na właściwe miesiące,
których koszty te dotyczą,
2/wliczeniu do kosztów bieżącego miesiąca usług i świadczeń wykonanych na rzecz
jednostki (lecz jeszcze nie stanowiących zobowiązania, np. z powodu braku właściwego
dokumentu), a także kosztów prawdopodobnych, przewidzianych do poniesienia.
W zależności od charakteru i sposobu rozliczania kosztów w czasie rozróżnia się
czynne i bierne rozliczenia międzyokresowe. Czynne rozliczenia międzyokresowe występują
w przypadku ponoszenia przez jednostkę kosztów dotyczących przyszłych miesięcy. Takie
koszty przyszłych okresów mogą być rozliczane na poszczególne miesiące w ciągu jednego
roku obrotowego lub w okresie kilku lat. W bilansie czynne rozliczenia międzyokresowe
wykazuje się po stronie aktywów — jako składnik majątku. W związku z tym rozliczenia te
są traktowane jako równoważne materialnym produktom pracy (wyrobom gotowym)
i wywierają wpływ na zwiększenie sumy wszystkich poniesionych w danym okresie kosztów
rodzajowych, nawet gdy będą oddziaływały na wynik finansowy innego miesiąca.
Bierne rozliczenia międzyokresowe obejmują kwoty zaliczane do kosztów bieżącego
miesiąca, których pokrycie nastąpi w przyszłości. Polegają one na „tworzeniu rezerwy" na
koszty przyszłych okresów. Rozliczenia te stosuje się w odniesieniu do kosztów
występujących nieperiodycznie, a wymagających równomiernego rozłożenia na poszczególne
miesiące. Bierne rozliczenia międzyokresowe wykazuje się w bilansie po stronie pasywów.
Rachunkowość kosztów.
Rezerw tworzonych na określone koszty, tj. biernych rozliczeń międzyokresowych, nie
można kompensować z innymi pozycjami kosztów przyszłych okresów.
W praktyce dokonuje się biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów
w wysokości przypadających na dany miesiąc:
1/ściśle oznaczonych świadczeń wykonanych na rzecz jednostki, lecz jeszcze nie
stanowiących zobowiązania, np. z braku faktury lub rachunku,
2/ prawdopodobnych kosztów, których kwota bądź data powstania zobowiązania z ich
tytułu nie są jeszcze znane. Dotyczy to w szczególności kosztów z tytułu napraw
gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane, złożone produkty
długotrwałego użytku, np. pralki, telewizory, samochody itp. Rodzaje i wielkość kosztów
z tych tytułów (w postaci biernych rozliczeń międzyokresowych) powinny być uzasadnione
ryzykiem gospodarczym i zwyczajami handlowymi.
Odpisy czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych mogą następować stosownie
do upływu czasu lub wielkości świadczeń. Zależy to od charakteru kosztów rozliczanych na
poszczególne miesiące, przy zachowaniu zasady ostrożnej wyceny i zapewnieniu realnej
wartości aktywów. Przewidywane, lecz nie poniesione wydatki objęte biernymi rozliczeniami
międzyokresowymi zmniejszają bieżąco koszty, nie później niż do końca roku obrotowego
następującego po roku ich ustalenia.
Rozliczenia międzyokresowe kosztów dotyczą głównie działalności operacyjnej,
chociaż mogą odnosić się również do działalności finansowej. Na przykład, jeżeli zgodnie
z zawartą umową wartość otrzymanych finansowych składników majątkowych jest niższa od
zobowiązania do zapłaty za te składniki, to różnica stanowi czynne rozliczenia
międzyokresowe kosztów.
Podobny charakter mają opłacone koszty gwarancji bankowych dotyczące przyszłych
okresów, a także różnice między wartością nominalną wyemitowanych przez jednostkę
obligacji, a przychodem uzyskanym z ich sprzedaży. Rozliczenia międzyokresowe dotyczące
działalności finansowej księguje się po stronie Wn konta „Inne rozliczenia międzyokresowe”.
Odpisuje się je w koszty operacji finansowych w równych ratach w ciągu okresu, na jaki
zaciągnięto zobowiązanie.
Rachunkowość kosztów.
Do ewidencji czynnych i biernych rozliczeń kosztów zwykłej działalności operacyjnej
na poszczególne okresy służy konto „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”. W ewidencji
analitycznej wyodrębnia się poszczególne tytuły rozliczeń międzyokresowych.
W ciężar konta „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” księguje się koszty rozliczane
w czasie przy równoczesnym uznaniu konta 490 „Rozliczenie kosztów (rodzajowych)". Zapis
ten powinien być poprzedzony wcześniejszym zaksięgowaniem poniesionych kosztów na
kontach układu rodzajowego kosztów, na których ujmuje się wszystkie powstałe w danym
okresie koszty, nawet jeżeli nie wpływają na wynik finansowy tego okresu. Jeśli
w zakładowym planie kont danej jednostki gospodarczej nie uwzględniono kont kosztów
według rodzaju i konta 490 „Rozliczenie kosztów (rodzajowych)", wówczas konto
„Rozliczenia międzyokresowe kosztów" obciąża się w korespondencji z kontami składników
majątku (np „Kasa", „Rachunki bankowe") i rozrachunków. Konto „Rozliczenia
międzyokresowe kosztów” uznaje się kwotami przypadającymi na poszczególne miesiące.
Materiał ten należy poszerzyć z książki: Sawicki K. Rachunkowość finansowa
przedsiębiorstw. Ekspert, Wrocław 2002 lub kolejne wydania.
Rozdział 6 p. Rozliczenia międzyokresowe kosztów.