Członkostwo Polaków w związkach
zawodowych w 2012 roku:
1. NSZZ Solidarność  680 os. (1,1% dorosłych
obywateli)
2. OPZZ  792,5 os.* (1,6%)
3. FZZ  408,1 os. (1,4%)
4. Pozostałe związki  ok. 311 os. (0,4%)
5. RAZEM  OK. 2000 os. (4,6%)
(*  dane za 2011 rok; z
ródło: Historia i teraz
niejszość związków zawodowych w Polsce,
Money.pl i dane CBOS)
ZwiÄ…zki zawodowe w Polsce na przestrzeni lat
OPZZ
" rok 1984  3948 członków
" rok 2011  793 członków
NSZZ  Solidarność
" 1991 2246 członków
" 2012 680 członków
FZZ
" 2002 371 członków
" 2012 408 członków
USTAWA O ZWI
ZKACH ZAWODOWYCH Z DN.
23.05.1991  WYBRANE ARTYKUA
Y
Art. 1. [ZwiÄ…zek zawodowy] 1. ZwiÄ…zek zawodowy
jest dobrowolnÄ… i samorzÄ…dnÄ… organizacjÄ… ludzi
pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich
praw, interesów zawodowych i socjalnych.
2. Związek zawodowy jest niezależny w swojej
działalności statutowej od pracodawców,
administracji państwowej i samorządu terytorialnego
oraz od innych organizacji.
Do związków zawodowych mogą należeć (Art. 2.):
qðpracownicy bez wzglÄ™du na podstawÄ™ stosunku
pracy, członkowie spółdzielni rolniczych,
qðemeryci, renciÅ›ci,
qðosoby bezrobotne,
qðosoby skierowane do zakÅ‚adów w celu odbycia
służby zastępczej.
Art. 4. [Funkcje zwiÄ…zku zawodowego] ZwiÄ…zki
zawodowe reprezentują pracowników i inne osoby, o
których mowa w art. 2, a także bronią ich godności,
praw oraz interesów materialnych i moralnych,
zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych.
Art. 5.[Reprezentowanie interesów pracowniczych]
ZwiÄ…zki zawodowe majÄ… prawo reprezentowania
interesów pracowniczych na forum
międzynarodowym.
Art. 6. [Współuczestnictwo w tworzeniu warunków
pracy] Związki zawodowe współuczestniczą w
tworzeniu korzystnych warunków pracy, bytu i
wypoczynku.
Art. 7. [Reprezentowanie pracowników] 1.W zakresie
praw i interesów zbiorowych związki zawodowe
reprezentują wszystkich pracowników, niezależnie
od ich przynależności związkowej.
Art. 11. [Ogólnokrajowe zrzeszenia] 1. Związki
zawodowe mają prawo tworzyć ogólnokrajowe
zrzeszenia (federacje) związków zawodowych.
2. Ogólnokrajowe związki zawodowe i zrzeszenia
związków zawodowych mogą tworzyć ogólnokrajowe
organizacje międzyzwiązkowe (konfederacje).
3. Organizacje zwiÄ…zkowe, w tym federacje i
konfederacje, mają prawo tworzenia i wstępowania
do międzynarodowych organizacji pracowników.
Art. 12. [Powstanie zwiÄ…zku zawodowego] 1. ZwiÄ…zek
zawodowy powstaje z mocy uchwały o jego
utworzeniu, podjętej przez co najmniej 10 osób
uprawnionych do tworzenia związków zawodowych.
2. Osoby, które podjęły uchwałę o utworzeniu
zwiÄ…zku zawodowego, uchwalajÄ… statut i wybierajÄ…
komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób.
ROLA ZWI
ZKÓW ZAWODOWYCH
qðobrona interesów zawodowych pracowników i
działanie na rzecz poprawy ich sytuacji
ekonomicznej i społecznej,
qðdziaÅ‚alność edukacyjna (kursy przekwalifikujÄ…ce)
oraz oświatowa (informowanie o prawach
pracowników),
qðregulacja systemu pracy oraz warunków pracy,
qðkontrola przestrzegania prawa pracy,
qðregulacja stosunków miÄ™dzy pracodawcÄ… i praco-
biorcÄ….
Komisja Trójstronna do Spraw Społeczno-
Gospodarczych
qðprzedstawiciele rzÄ…du,
qðorganizacje pracodawców prywatnych (PKPP Lewiatan,
Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej, Business
Centre Club i Związek Rzemiosła Polskiego)
qðzwiÄ…zki zawodowe ( NSZZ  Solidarność , Forum
Związków Zawodowych i Ogólnopolskie Porozumienie
Związków Zawodowych)
qðjako doradcy: przedstawiciele samorzÄ…du
terytorialnego, NBP, GUS, administracji publicznej,
organizacji zawodowych i społecznych.
Kompetencje Komisji:
qðustalanie wskaz
ników wzrostu wynagrodzeń w
przedsiębiorstwach i w sferze budżetowej,
qðprace wstÄ™pne nad budżetem paÅ„stwa,
qðkomisja może zabierać gÅ‚os w sprawach
gospodarczych i społecznych.
PRACODAWCA NIE MOŻE:
qðnadzorować lub kontrolować zwiÄ…zków zawodowych,
qðkontrolować dziaÅ‚alnoÅ›ci zwiÄ…zków zawodowych pod
względem realizacji ich postanowień statutowych (wybór
członków, organów itp.)
Legalność działalności związków zawodowych podlega
wyłącznie kontroli sądowej (w demokratycznym
państwie)
PRACODAWCA MOŻE:
qðzawiadomić prokuraturÄ™ o dziaÅ‚alnoÅ›ci zwiÄ…zków
sprzecznej ze statutem,
qðmieć prawo do niezakłóconego funkcjonowania
przedsiębiorstwa
ZAKA
ADOWY UKA
AD ZBIOROWY PRACY
qðPorozumienie zawierane pomiÄ™dzy pracodawcami
lub ich organizacjami a zwiÄ…zkiem lub zwiÄ…zkami
zawodowymi.
qðUkÅ‚ady mogÄ… okreÅ›lać szerzej i korzystniej
uprawnienia pracownicze uregulowane powszechnie
w kodeksie lub innych przepisach. Nie mogÄ…
natomiast zawierać przepisów mniej korzystnych dla
pracownika niż przepisy prawa pracy.
qðPo zbadaniu zgodnoÅ›ci z prawem ukÅ‚ad podlega
wpisowi do rejestru prowadzonego przez
Okręgowego Inspektora Pracy.
ZASADY ZAWIERANIA I FUNKCJONOWANIA
UKA
ADÓW ZBIOROWYCH:
qðmogÄ… być zawierane na szczeblu zakÅ‚adowym i
ponadzakładowym,
qðstronami ukÅ‚adu zbiorowego sÄ… zwiÄ…zki zawodowe i
pracodawcy,
qðzawarcie ukÅ‚adu nastÄ™puje w drodze rokowaÅ„,
qðukÅ‚ad może okreÅ›lać sprawy dotyczÄ…ce treÅ›ci
stosunku pracy, wzajemne zobowiÄ…zania stron
stosunku pracy i inne sprawy nieuregulowane w
przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie
obowiÄ…zujÄ…cy.
Rada pracownicza
qðustawa z dn. 7 kwietnia 2006 o informowaniu
pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji,
qðmoże być powoÅ‚ana w zakÅ‚adach wykonujÄ…cych
działalność gospodarczą zatrudniających co
najmniej 50 pracowników,
qðnie może wystÄ™pować w:
1. przedsiębiorstwach państwowych, w których
tworzony jest samorząd załogi przedsiębiorstwa;
2. przedsiębiorstwach mieszanych zatrudniających co
najmniej 50 pracowników;
3. państwowych instytucjach filmowych.
Reprezentacja pracowników
Kiedy?
Gdy nie ma związków zawodowych i rady pracowniczej
Po co?
Przepisy wymagają konsultowania niektórych rzeczy
lub zmian z pracownikami (reprezentacjÄ…)
Podstawa prawna?
Brak. Pracodawca ma swobodę określenia w ramach
przepisów prawa pracy (np. regulamin) funkcjonowania
tego organu.
Powstanie i działalność rady pracowników (zakłady, w
których zatrudnienie > 50 osób) określa ustawa z dn. 7
kwietnia 2006 o informowaniu pracowników i
przeprowadzaniu z nimi konsultacji)
Sposób wyboru
qðpowinien być okreÅ›lony w regulaminie lub innym
dokumencie wewnętrznym i zawierać:
qðliczbÄ™ przedstawicieli (np. 1 na 50 osób),
qðtermin i tryb zgÅ‚aszania kandydatów,
qðtermin podania nazwisk kandydatów do wiadomoÅ›ci
załogi,
qðdata wyboru,
qðtryb przeprowadzania wyborów (np. karty i urna)
qðtryb wyÅ‚aniania przedstawicieli (np. ci, którzy uzyskali
najwięcej głosów),
qðtermin i sposób podania wyników wyborów do
wiadomości pracowników)
qðkadencyjność, czy wybory na potrzeby osobnych
sytuacji
Przedmiot konsultacji Podstawa prawna
Zamiar i zasady przeprowadzania Art. 2 ust. 7 i art. 3 ustawy z 13
zwolnień grupowych marca 2003 r. o zasadach
rozwiÄ…zywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn
niedotyczących pracowników
Ustalenie warunków korzystania Art. 8 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994
z zakładowego funduszu r. o zakładowym funduszu
świadczeń socjalnych świadczeń socjalnych
Utworzenie pracowniczego Art. 11 ust. 3 ustawy z 20 kwietnia
programu emerytalnego (PPE) 2004 r. o pracowniczych
programach emerytalnych
Uzgadnianie wykazu prac w Art. 145 oraz art. 225 ustawy 
warunkach szczególnie Kodeks pracy
szkodliwych dla zdrowia oraz
monotonnych i w ustalonym z
góry tempie, a także wykazu
prac, które powinny być
wykonywane przez co najmniej 2
osoby dla asekuracji
Wszystkie działania związane z
bezpieczeństwem i higieną pracy
Zawieszanie postanowień prawa
zakładowego lub umów o pracę
Ustalanie warunków telepracy
Wprowadzenie rocznego okresu Art. 150 ustawy  Kodeks pracy
rozliczeniowego
Wprowadzenie ruchomego Art. 150 ustawy  Kodeks pracy
rozkładu czasu pracy
Wprowadzenie przerywanego Art. 139 ustawy  Kodeks pracy
czasu pracy
Status i ochrona prawna
qðpracodawca ma obowiÄ…zek zapewnić warunki do
konsultacji,
qðprzedstawicielom pracowników przysÅ‚uguje
wynagrodzenie za czas konsultacji,
qðmniejsze kompetencje niż zwiÄ…zki zawodowe i rady
pracownicze,
qðbrak ochrony prawnej reprezentantów zaÅ‚ogi