1
 W skromnym laboratorium aptekarskim
zrodziła się i pracowała ta wielka, twórcza
myśl, która miała zmienić oblicze świata ...
Nafta, 1932, nr 8-9
IGNACY A
UKASIEWICZ - APTEKARZ
Magister farmacji Ignacy A
ukasiewicz, dziewiętnastowieczny aptekarz,
pionier nowoczesnego przemysłu naftowego, był człowiekiem o głębokim
umyśle, wielorakich zainteresowaniach i wielkim doświadczeniu \
yciowym.
Urodzony 23 marca 1822 roku we wsi Zaduszniki w powiecie mieleckim
obecnego województwa podkarpackiego, swą edukację ogólną uzyskał w
gimnazjum Pijarów w Rzeszowie.
Praktykę aptekarską rozpoczął w wieku lat czternastu, w aptece magistra
Antoniego Swobody w A
ańcucie. Jako młody praktykant aptekarski  puer -
nawiązał kontakty ze swymi rówieśnikami pracującymi w gorzelni nale\
ącej do
ordynacji Potockich. W tym zakładzie produkowany był te\
prymitywny płyn
oświetleniowy i produkcja ta zainspirowała A
ukasiewicza do przyszłego
poszukiwania nowoczesnej formy oświetlenia.
Po czterech latach praktyki w sztuce aptekarskiej, osiemnastoletni uczeń
aptekarski zdał pierwszy egzamin zawodowy, tak zwany egzamin tyrocynalny.
Z tytułem pomocnika aptekarskiego podjął pracę w aptece obwodowej magistra
Edwarda Huebla w Rzeszowie.
W okresie pracy w A
ańcucie i w Rzeszowie, A
ukasiewicz był zaanga\
owanym
działaczem konspiracyjnego ruchu narodowego na rzecz zorganizowania
powstania dla uwolnienia Polski z niewoli i powrotu do granic z roku 1772.
Spisek, jaki w tym celu został zawiązany, został wykryty, a Ignacy A
ukasiewicz
jako jeden z głównych jego organizatorów, aresztowany. Był to rok 1846.
Po prawie dwóch latach uwięzienia, początkowo w Rzeszowie a następnie we
Lwowie, młody podaptekarz został uwolniony lecz z nakazem osiedlenia się w
stolicy Galicji.
Dzięki pomocy swego brata, Ignacy A
ukasiewicz podjął pracę zawodową w
jednej z najsłynniejszych aptek lwowskich  w aptece  pod Gwiazdą magistra
Piotra Mikolascha. Zdolny i ambitny pracownik dą\
ył do uzyskania wy\
szego
 2
tytułu starając się o zezwolenie na opuszczenie Lwowa by móc podjąć studia w
Krakowie. Po usilnych staraniach i pomocy przede wszystkim pracodawcy,
A
ukasiewicz uzyskał mo\
liwość podjęcia studiów
na Uniwersytecie Jagiellońskim w roku
akademickim 1850/51. Niestety, ze względu na
niedostatek środków finansowych, zmuszony był
po ukończeniu pierwszego roku, przerwać naukę i
podjąć pracę, wprawdzie nie w zawodzie aptekarza
lecz ściśle związaną z preparatyką chemiczną .
Został laborantem w fabryce ałunu pod Krakowem.
Ostatni semestr studiów farmaceutycznych odbył A
ukasiewicz w Wiedniu,
uzyskując na Uniwersytecie Wiedeńskim, w dniu 30 lipca 1852 roku,
upragniony tytuł magistra farmacji na podstawie pracy dyplomowej  Baryta et
Anilinum . Ju\
jako magister, Ignacy A
ukasiewicz wrócił do pracy zawodowej
w aptece  pod Gwiazdą we Lwowie i tu, oprócz codziennych obowiązków
aptekarza, prowadził równie\
laboratorium chemiczno-farmaceutyczne
zaopatrujące mniejsze apteki w ró\
ne wyroby.
W owym czasie znany był produkt apteczny, sprowadzany z Włoch za du\
ą
cenę, pod nazwą Oleum Petrae album, który będąc oczyszczoną ropą naftową
był u\
ywany jako lek na ró\
ne dolegliwości. Na Podkarpaciu chłopi znali ropę,
której u\
ywali jako mazi do smarowania wozów, czasami te\
jako leku w
przypadkach odmro\
eń, przeciw świerzbowi, w reumatyzmie a tak\
e
wewnętrznie jako środek przeciwrobaczy.
I chocia\
surowiec ten ju\
wcześniej próbowano zastosować do celów
oświetleniowych, to jednak ze względu na nieznajomość preparatyki chemicznej
u\
ywano lekkich frakcji benzynowych i zwykle w ju\
istniejących lampach, co
przynosiło przede wszystkim niebezpieczeństwo wybuchu.
Apteka dziewiętnastowieczna była jedynym niemal miejscem, gdzie
wykształcony w dziedzinie chemii aptekarz mógł eksperymentować w
odpowiednio wyposa\
onej pracowni. I to właśnie pozwoliło A
ukasiewiczowi
zrozumieć charakter owego  oleju skalnego i odpowiednio go rozdzielić
podczas procesu destylacyjnego, otrzymując naftę nadającą się do celów
oświetleniowych.
Korzystając z umiejętności zawodowych lwowskiego blacharza, Adama
Bratkowskiego, zaprojektował A
ukasiewicz specjalną lampę, która to zapłonęła
po raz pierwszy w miejscu publicznym, w szpitalu lwowskim podczas nocnej
operacji chirurgicznej w dniu 31 lipca 1853 roku.
Od tego momentu rozpoczyna się działalność Ignacego A
ukasiewicza bardziej
na polu przemysłu naftowego, chocia\
podstawowym jego miejscem pracy
jeszcze przez okres kilku lat pozostawała apteka. Był aptekarzem w Gorlicach,
Jaśle i Brzostku lecz równolegle z tą pracą rozwijał działalność w zakresie
budowy kopalni ropy naftowej i rafinerii nafty.
 3
Pierwszym szybem naftowym zbudowanym w Bóbrce koło Krosna, ju\
w
roku 1854, był słynny  Franek . W miejscu tym, gdzie w dzisiejszych czasach
znajduje się Muzeum Przemysłu Naftowego i
Gazowniczego, jest obelisk postawiony przez samego
A
ukasiewicza, z napisem  Dla utrwalenia pamięci zało\
oney
kopalni oleyu skalnego w Bóbrce w r. 1854  Ignacy
A
ukasiewicz . A nale\
y w tym miejscu wspomnieć, \
e
pierwszy szyb naftowy w Stanach Zjednoczonych Ameryki
Północnej powstał w Pensylwanii o pełnych pięć lat póz
niej,
w roku 1859.
W pobliskiej Bóbrki Polance, powstała te\
pierwsza  destylarnia ropy
naftowej.
Po sprzeda\
y apteki w Brzostku w roku 1859, zajął się A
ukasiewicz tylko
rozwojem swych przedsięwzięć związanych z przemysłem naftowym. Oprócz
kopalni w Bóbrce i rafinerii ropy naftowej w Ulaszowicach, Klęczanach i
Polance, zbudował nową,  wielką rafinerię w Chorkówce, gdzie osiadł z
rodziną. Posiadał te\
w Krakowie  sklep z naftą przy ulicy Grodzkiej, a jego
wyroby kupowali te\
tak powa\
ni odbiorcy jak kolej galicyjska, samorządy
miejskie (między innymi w Rzeszowie) a tak\
e wielu kupców poza granicami
Galicji.
Za  swoje produkta otrzymane z pierwotnej ropy, jako to benzynę, naftę
salonową, naftę zwyczajną, oleje niebieskie, zielone, łuski parafinowe a
wreszcie parafinę i wyroby z niej pochodzące uzyskał A
ukasiewicz dyplom
honorowy na Wystawie Krajowej we Lwowie w roku 1877 i w wyniku
odniesionego tam sukcesu Order śelaznej Korony III klasy.
12 kwietnia 1880 wybrano Ignacego A
ukasiewicza pierwszym prezesem nowo
zało\
onego Krajowego Towarzystwa Naftowego.
Cię\
ka praca na ka\
dym stanowisku zawodowym, począwszy od
aptekarskiego ucznia, poprzez wszystkie, pomyślne i niepomyślne, koleje losu
do zamo\
nego przedsiębiorcy, nadwyrę\
yła zdrowie tego wybitnie
utalentowanego w dziedzinie chemii analitycznej magistra farmacji.
Zmarł po krótkiej chorobie w wieku niepełnych
sześćdziesięciu lat, w dniu 7 stycznia 1882 roku. Pochowany
jest na cmentarzu w Zręcinie, w pobli\
u Krosna.
Pracował A
ukasiewicz jako aptekarz i nafciarz lecz był
tak\
e działaczem niepodległościowym, posłem na Sejm
Krajowy, szambelanem papieskim, do przesady skromnym
dobrodziejem ka\
dej okolicy, w której przyszło spełniać mu
zawodową rolę. Powszechnie nazywany był przez włościan
 Ojcem A
ukasiewiczem ze względu na wiele gestów filantropijnych, jakie
czynił dla dobra potrzebujących.
Zało\
ył tak zwane  Kasy Brackie , pierwszą w Europie instytucję
ubezpieczeniową-w jego przedsiębiorstwach robotnicy otrzymywali emerytury
 4
po przepracowanych 20 latach, dbał o rozwój naukowy i zawodowy
mieszkańców galicyjskich wsi a jednocześnie o dobry stan dróg.
Otrzymał wiele członkostw honorowych towarzystw naukowych a zawsze
skromny zgodnie z maksymą:
 & Panowie, urodziłem się w kapocie, w kapocie całe \
ycie chodzę, pozwólcie
mi w niej umrzeć .
Lidia Maria Czy\