Ei M e t r o l o g i a
BADANIA TERMOGRAFICZNE
Włodzimierz Adamczewski
W ELEKTROENERGETYCE
wpływu i stanu sąsiednich, takich samych elementów, geometrii
Pewność zasilania w energię elektryczną jest dla
obiektu, symetrii budowy itp.
współczesnej cywilizacji podstawowym warunkiem
W torach prądowych trójfazowych jest oczywiste, że obrazy cieplne
istnienia. Stąd waga jaką przykłada się do technik
elementów porównuje się z tymi samymi w innych fazach, zwłaszcza
diagnostycznych w elektroenergetyce  począwszy
gdy można przyjąć, że obciążenie prądowe we wszystkich fazach
od wytwarzania, poprzez dystrybucję aż do
tego samego toru jest takie samo.
Pozwala to na uproszczenie metodyki badań i ułatwienie procesu
 konsumpcji . Jedną z najlepszych, bo zdalnych
interpretacji.
jest technika termowizyjna. Wykrycie stanu
przedawaryjnego jest możliwe na pracującym
Przyrost temperatury, przegrzanie. Klasyfikacja wad
urządzeniu, bez konieczności jego wyłączania, czego
wymagały klasyczne techniki diagnostyczne. Mało
W wyniku  oględzin za pomocą urządzenia termograficznego i
tego: obciążenie, praca urządzenia jest warunkiem rejestracji obrazów otrzymuje się termogramy elementów poddanych
badaniom.
koniecznym wykrycia wady.
Interpretacja termogramu pod względem termicznym, uwzględ-
niająca wpływ czynników zewnętrznych, obciążenia i zastosowanych
materiałów powinna doprowadzić do zakwalifikowania anomalii do
Wykrywanie anomalii termicznych
określonego  stopnia zagrożenia i związanej z nim pilności inter-
Technika zdalnej termodetekcji w elektroenergetyce pozwala
wencji.
na szybkie wykrywanie miejsc potencjalnych awarii czy wad w
Kryteria klasyfikacji wad elementów urządzeń elektrycznych
instalacji i nie wymaga wyłączeń. Z definicji bowiem wadą złącza
w zależności od przyrostu temperatury w różnych krajach wyglądają
jest jego zwiększona rezystancja, która tylko podczas przepływu
różnie. Pewien wpływ ma tu inna konstrukcja i normy dopuszczalnej
prądu prowadzi do podwyższenia temperatury złącza proporcjo- gęstości prądu w zestykach, lecz przeważający wpływ ma chyba
nalnie do lokalnej rezystywności oraz prądu obciążenia. Stopień
niewiedza  jak gorąco jest za gorąco .
tego podgrzania jest podstawowym kryterium klasyfikowania
W światowej literaturze specjalistycznej spotyka się różne priorytety
wad.
interwencji związane z przyrostem temperatury (z klasyfikacją wady).
W różnych krajach różne są wymagania dotyczące stopnia obcią- Dostawca przytłaczającej większości sprzętu termowizyjnego użyt-
żenia instalacji podczas badana termograficznego. W Polsce, jeszcze
kowanego w Polsce (AGA, póz
niej AGEMA, obecnie FLIR) opracował
w latach 70. jako minimum przyjęto 40% obciążenie toru prądowego,
szacunkowe zalecenia postępowania dla zaobserwowanych przyro-
obecnie jednak ze względu na ogólnie mniejsze obciążenia, dopusz- stów temperatury w warunkach nominalnego obciążenia.
cza się 30%.
Przyrost temperatury definiuje się tutaj jako różnicę między tempe-
W praktyce jednak często bywa tak, że obciążenia obwodów czy
raturą maksymalną zarejestrowaną przez kamerę na elemencie a tem-
linii są mniejsze od wymaganych przy diagnozie termograficznej.
peraturą powietrza panującą w najbliższym otoczeniu. Temperatura
Pomiary powinno się wykonać nawet w takich warunkach, gdyż
ta odczytywana jest przez kamerę jako temperatura elementów
zaniechanie pomiarów nie zmieni wiedzy o instalacji, natomiast
najbliższych nieczynnych elektrycznie. W zamkniętych szafkach elek-
wykrycie wady dowodzić będzie rangi zagrożenia w przypadku, gdy
troenergetycznych lub sterowania i automatyki temperatura ta może
obciążenie będzie zwiększone.
się znacznie różnić od temperatury w pomieszczeniu.
Wykonywanie w takich sytuacjach pomiarów jest uzasadnione rów- W przypadku urządzeń na wolnym powietrzu jest to temperatura
nież faktem, że same  termiczne oględziny jednego toru prądowego
powietrza, ale tylko w sytuacji nienagrzewania przez słońce.
nie są pracochłonne, trwają zwykle bardzo krótko. Jednoczesna
Dla urządzeń tych rolę nagrzewającą pełni słońce a rolę chłodzącą
obserwacja znacznego obszaru, a przy tym wysoka wyróżnialność
pełni wiatr.
małych różnic temperatury powoduje, że pominięcie ewidentnej
Wiatr już o prędkości 5 m/s obniża ponad dwukrotnie przyrosty
wady, nawet słabo skontrastowanej jest bardzo mało prawdopodob- temperatury obiektów o średnio rozwiniętej powierzchni!
ne. Kamery termowizyjne mają rozdzielczości termiczne na poziomie
W przypadku obciążeń mniejszych od nominalnych jest niezbędne
poniżej 0,1K, podczas gdy istotne wady to przyrosty temperatury
przeliczenie otrzymanego przyrostu temperatury do 100% maksymalne-
kilkunasto-, czy kilkudziesięciostopniowe.
go obciążenia możliwego w tym obwodzie, zgodnie z zasadą, że przy-
Jedyny mankament badań przy niskim obciążeniu to mniej precy- rost temperatury jest proporcjonalny do kwadratu prądu obciążenia.
zyjna klasyfikacja wady, niż przy większych obciążeniach.
Wpływ różnych czynników (środowisko, uwarunkowania technicz- Przyrost temperatury Zalecenie
ne, konstrukcyjne, aparaturowe itd.) powoduje, że w ogóle o precyzji
Ponad 50K Natychmiastowa interwencja
i kryteriach obiektywnych trudno jest tu mówić. W tym świetle znacze-
30K do 50K Niezbędna naprawa tak szybko
nia nabiera doświadczenie ekipy termograficznej, która na miejscu
jak to tylko możliwe
klasyfikuje wady, uwzględniając liczne czynniki, zarówno związane
10K do 29K Poprawić w pierwszym
z wiedzą o badanym elemencie, o warunkach i metodzie pomiaru jak
dogodnym terminie
też o specyfice stosowanego urządzenia pomiarowego.
mniej niż 10K Monitorować
Termografia jest metodą porównawczą, dlatego dla właściwej
oceny wady i jej lokalizacji jest niezbędne uwzględnienie również
2 Elektroinstalator 5/2008 www.elektroinstalator.com.pl
M e t r o l o g i a Ei
Przedstawione w ramce są to zalecenia  miękkie , których stoso- Analizując problem warunków pomiarowych należy mieć na uwa-
wanie zależy od wielu czynników takich jak: możliwość wystąpienia dze przede wszystkim możliwość wykonania badań, a w szczegól-
obciążeń większych od zarejestrowanych w czasie badań termogra- ności:
ficznych (niekoniecznie muszą to być obciążenia nominalne dla dane-  do warunków wykluczających badania metodami termograficz-
go aparatu elektrycznego), możliwość przełączenia na czas napraw, nymi zaliczyć należy niedostępność optyczną (złącze zakryte, niewi-
skutki ewentualnej awarii (groz
ne przy zasilaniu istotnej maszyny doczne) oraz intensywne opady deszczu i śniegu;
w ruchu ciągłym, a nieistotne np. dla jednego z wentylatorów hali)  do utrudniających badania  bardzo wysokie lub bardzo niskie
itp. temperatury, obecność pól magnetycznych itp.
Ostateczna decyzja o naprawie należy zawsze do użytkownika W pomieszczeniach zamkniętych panują na ogół odpowiednie
instalacji. warunki pomiarowe. Wyjątkiem są pomieszczenia przegrzane, miej-
Ostatnio coraz częściej w diagnostyce termograficznej obok przy- sca w pobliżu pieców, na stropach kotłów, w pobliżu wanien szklar-
rostów temperatury definiuje się nadwyżkę temperatury, czyli prze- skich itp.
grzanie jako różnicę między temperaturą wadliwego elementu a tem- Chodzi tu zarówno o warunki pracy aparatury  typowo do 50oC
peraturą tych samych elementów w dwóch pozostałych fazach (o ile  jak i obsługi.
można uznać, że pracują prawidłowo i mają podobne obciążenie). Poczucie dyskomfortu powoduje chęć szybszego zakończenia
pracy, może też spowodować błędne zachowania.
Wtedy kryterium jest ostrzejsze: Nieodpowiednie warunki panują też w pomieszczeniach z silnymi
Ponad 30K& & & & Naprawić natychmiast; polami elektromagnetycznymi.
Do 30K & & & & ..... Naprawić jak najszybciej; Badania w otwartej przestrzeni, gdy zależy na precyzji pomiarów,
Do 5K & & & ....& .. Monitorować. powinny odbywać się w nocy przy pełnym zachmurzeniu oraz przy
(Zawsze po unormowaniu do pełnego obciążenia). znacznym obciążeniu.
Badania urządzeń elektroenergetycznych mogą odbywać się
Podczas badań termograficznych rozdzielnic i aparatów elektrycz- w dzień, jednak nie przy bezpośrednim nasłonecznieniu obiektów
nych obydwa te kryteria muszą być jednocześnie brane pod uwagę (najlepiej  niska, pełna pokrywa chmur).
przy decyzji o rejestracji i zakwalifikowaniu jej do anomalii. Latem, w dzień nawet promieniowanie rozproszone chmur zauwa-
Są to: przyrost temperatury i asymetria międzyfazowa. żalnie zniekształca pole temperatury obiektów. Obiekty wysokotem-
peraturowe (powyżej 150 - 200oC), zwłaszcza przy wysokiej emi-
syjności powierzchni, mogą być badane o każdej porze dnia i roku
Warunki pomiarów
z wyjątkiem wymogu bardzo wysokiej dokładności pomiaru.
Generalnie zasadnicze różnice warunków pomiarowych występują Niekorzystne efekty (silne schłodzenie i spłaszczenie rozkładu pola
pomiędzy badaniami: temperatury) daje padający deszcz i śnieg. Wiatr porywisty również
l w pomieszczeniach, silnie schładza obiekty o małej bezwładności cieplnej lub niskim
l w otwartej przestrzeni. przewodnictwie cieplnym. Duża wilgotność powietrza i mgła powo-
Flir
www.elektroinstalator.com.pl
Elektroinstalator 5/2008 3
Ei M e t r o l o g i a
4 Elektroinstalator 5/2008 www.elektroinstalator.com.pl
M e t r o l o g i a Ei
dują zmianę własności transmisyjnych powietrza i osłabienie sygnału i możliwość reemisji sygnałów z różnych kierunków tym wyższą, im
docierającego do kamery termowizyjnej. dana powierzchnia jest bardziej odchylona od kierunku prowadzonej
obserwacji. Szczególnie powinni o tym zawsze pamiętać użytkownicy
Wpływ wiatru pirometrów.
W przypadku badań  zewnętrznych istotną rolę grają warunki
środowiskowe. Temperatura powietrza jest nieistotna, gdyż interesują Oddziaływanie nieba
nas przyrosty temperatury ponad otoczenie natomiast ważną rolę Do urządzenia termograficznego docierają od badanego obiektu
odgrywa wiatr, który schładza podgrzane złącza. Może to, w przypad- dwa (a nawet więcej) rodzaje promieniowania cieplnego nałożone
ku nieuwzględnienia zmniejszyć sygnalizowany stopień zagrożenia. na siebie:
Wytwórca aparatury termowizyjnej opracował orientacyjne współ-  promieniowanie własne,
czynniki obniżenia przyrostu temperatury w zależności od prędkości  promieniowanie odbite,
wiatru. Podlegają one jednak wielu ograniczeniom. Są to parametry Przy badaniach termograficznych na otwartej przestrzeni na obraz
fizyko-chemiczne obiektu i powietrza: własny nakładają się odbicia od otoczenia, mającego temperaturę bli-
 podatność obiektu na schładzanie przez wiatr (masa, kształt i ską temperaturze powietrza (ściany domów, drzewa, ziemia), odbicia
przewodnictwo cieplne); ciepłe omówione wyżej oraz zimne odblaski, zwykle od nieboskłonu.
 stałość prędkości wiatru (w przypadku zmienności długi czas Urządzenie termograficzne nie rozróżnia tych rodzajów promieniowa-
uśredniania dla obiektów o dużej bezwładności cieplnej a krótki  tuż nia  traktuje je jak sumę  odbicia od scenerii mającej temperaturę
przed pomiarem  dla obiektów małych). otoczenia uwzględnia w obliczeniach (po to ustawiamy temperaturę
W ramce przedstawiono współczynniki, przez które są mnożone otoczenia w kamerze). Efekt odbicia ,,zimnego nieba jako brak pew-
otrzymane wartości przyrostów temperatury, aby uzyskać odniesienie nej składowej pojawi się jako temperatura obiektu niższa od tempera-
do pogody bezwietrznej. tury otoczenia (co oczywiście jest interpretacją błędną). Stwierdzono,
że chmury o niskim pułapie dają efekt mało różniący się od wpływu
Prędkość wiatru (m/s) Mnożnik
drzew, domów, trawy, ziemi, itp., tj. mają temperaturę radiacyjną bliską
1 1,00
temperaturze otoczenia.
2 1,36
Temperatura radiacyjna czystego nieba bez chmur, przy małej
3 1,64
wilgotności powietrza w dzień czy w nocy jest bardzo niska np.
4 1,86
 60 czy  80�C. (Odczyt zależny od przejrzystości powietrza i kąta
5 2,06
nad horyzontem.) Wpływ nieba będzie więc między innymi funkcją
6 2,23
chwilowego zachmurzenia, co jest stwierdzeniem ważnym dla badań
7 2,40
w ogólności obiektów pod gołym niebem, a w szczególności wyż-
8 i więcej Nie wykonuje się pomiarów
szych pięter budynków. Powierzchnie o dobrej odbijalności (blacha
aluminiowa, ocynkowana, a nawet szyby w budynkach) badane
Błąd względny otrzymanych wartości przyrostów temperatury przy braku zachmurzenia pod kątami umożliwiającymi nałożenie
oraz błąd klasyfikacji wady zwiększa się wraz z prędkością wiatru, co zimnego promieniowania bezchmurnego nieba, mogą wykazać dużo
powoduje, że już przy wietrze ponad 4 m/s nie zaleca się wykonywa- niższą temperaturę niż rzeczywista, mimo prawidłowo dobranego
nia badań, gdy wymagania co do precyzji są wysokie. współczynnika emisyjności. Te same powierzchnie badane w dzień
pochmurny pod tymi samymi kątami wykażą temperaturę bardziej
Wpływ słońca zbliżoną do rzeczywistej (oczywiście w badaniach nocnych również).
Słońce oddziaływuje dwojako: poprzez nagrzanie elementu pod-
danego badaniom oraz przez odblaski. Pierwszy rodzaj oddziaływa-
Wykonywanie badań
nia zazwyczaj uniemożliwia badanie termograficzne. Elementy duże,
o dużej bezwładności cieplnej powinny być badane dopiero kilka Raport powstały w wyniku badań termograficznych powinien
godzin po zaniku oddziaływania słońca. Odblaski przy chwilowych zawierać zestaw danych oczekiwanych przez zamawiającego, umoż-
przejaśnieniach oraz zimą nie są zbyt groz
ne dla doświadczonych liwiających mu podjęcie właściwej decyzji.
ekip. Na zarejestrowanych termogramach, zwłaszcza po upływie Rzetelne pomiary prowadzące do tego celu muszą być wykony-
pewnego czasu od rejestracji i przy skomplikowanej geometrii wane w odpowiednich warunkach, przy pomocy odpowiedniej apa-
powierzchni obiektu, istnieje niebezpieczeństwo niewłaściwej inter- ratury, przez wykwalifikowany personel i z zachowaniem właściwych
pretacji gorących punktów. Z tego względu podczas silnego oddzia- procedur badawczych.
ływania słońca unika się pomiarów termograficznych elementów
o temperaturze poniżej ok. 100-200oC (zależnie od współczynnika Aparatura
emisyjności). W badaniach urządzeń elektroenergetycznych i energetycznych są
spotykane zarówno obiekty duże takie jak kotły, elektrofiltry, kominy,
Odblaski transformatory, jak i obiekty małe np. nóż odłącznika, przepust izola-
Odblaski nakładają się na obraz cieplny badanego obiektu. tora ściennego itp.
Problem odblasków wynika z odbijalności powierzchni. Tylko ciała Warunki pomiarowe niekiedy uniemożliwiają obserwację obiektu
doskonale czarne lub przezroczyste nie wykazują odbijalności. Wśród z dogodnej odległości i pod dogodnym kątem. Potrzeby zamawiają-
sygnałów odbijanych z powierzchni badanych obiektów mogą więc cego są zróżnicowane - raz potrzebne jest wykrycie i lokalizacja ano-
być zarówno sygnały z bardzo zimnej przestrzeni kosmicznej, jak i od malii z szacunkowym określeniem zakresu odchyleń od normy, innym
z
ródeł ciepłych. Największy problem z odblaskami powoduje oczywi- razem dokładna ocena wartości temperatury i klasyfikacja wady.
ście słońce jako z
ródło punktowe i wysokotemperaturowe (6000K). Spotyka się temperaturę obiektów przewyższającą temperaturę
Te efekty jest stosunkowo łatwo zauważyć i wyeliminować. Sporej otoczenia o kilka stopni, jak również o kilkaset stopni. Badania pro-
uwagi wymaga uwzględnienie możliwości wystąpienia innych odbić. wadzone są w różnej temperaturze otoczenia i warunkach środowi-
W przypadku badania obiektów o niskim współczynniku emisyjności, skowych.
czyli wysokiej odbijalności i niewysokiej temperaturze powierzchni Szerokie przedziały zmienności napotkanych i żądanych para-
odblaski mogą powodować np. ludzie, lampy oświetleniowe, komi- metrów powodują, że aparatura termograficzna musi zapewniać
ny, napowietrzne rurociągi ciepłownicze, samochody. Analizując wystarczającą rozdzielczość obrazów, przy jednoczesnym dużym
problem odbić należy brać pod uwagę krzywiznę badanego obiektu polu widzenia w celu identyfikacji, wystarczającą rozdzielczość tem-
www.elektroinstalator.com.pl
Elektroinstalator 5/2008 5
Ei M e t r o l o g i a
peraturową i zmienny przedział oczekiwanej lub obserwowanej pomiar, a w razie potrzeby podać temperaturę obiektu w przeliczeniu
temperatury obiektu, możliwość zmiany współczynnika emisyjności na warunki normalne. W przypadku badania obiektów nietypowych
w czasie obserwacji i wiele innych . lub jednostkowych, potrafi dobrać optymalne warunki badania; we
Pożądana jest również odporność mechaniczna na wstrząsy i współdziałaniu z lokalnym specjalistą, uwzględnić specyfikę obiektu
wpływy atmosferyczne. Własne zasilanie musi zapewnić co najmniej i wpływ otoczenia.
kilkugodzinną pracę. Rejestracja obrazu powinna mieć możliwość Członek grupy badawczej musi posiadać ogólną wiedzę o obiek-
nagrania komentarza słownego; nie powinno być możliwe przypad- tach badanych, aby zapewnić wystarczającą identyfikację problemu;
kowe skasowanie. im większy poziom kompetencji tym mniejsza szansa na błąd.
Konstrukcja aparatury powinna umożliwiać szybkie dopasowa- W raporcie, na wybranych termogramach, ilustrujących stan ter-
nie parametrów obserwacji do warunków obserwacji obiektu, oraz miczny istotnych fragmentów stacji może być dokonana pogłębiona
zapewnić stabilność wskazań. analiza, na jaką pozwala oprogramowanie.
Ta różnorodność wymogów powoduje, że wyodrębniły się dwie l Pracownik stacji elektroenergetycznej lub ze służb utrzyma-
klasy aparatury dla zastosowań termodiagnostycznych w elektro- nia ruchu, którego jednym z obowiązków jest systematyczna lub
energetyce. wyrywkowa kontrola zacisków i zestyków aparatów elektrycznych
l Proste, tanie kamery do badań jakościowych z elementami przy pomocy prostej kamery termowizyjnej. Pracownik ten musi
pomiaru, gdzie główną cechą jest wizualizacja pola temperatury, posiadać podstawową wiedzę o specyfice pomiarów temperatury
a możliwość pomiaru punktowego lub określenie temperatury mak- w podczerwieni na obiektach elektroenergetycznych jak również
symalnej w obszarze jest elementem ważnym, ale nie we wszystkich dobrą znajomość uwarunkowań tych badań cechami posiadanej
sytuacjach stosowanym. Urządzenia te są przeznaczone do kontroli aparatury. Główną metodą badań powinny być porównania stanów
stanu cieplnego obiektów i elementów w sposób porównawczy lub termicznych tych samych elementów w różnych fazach. Ważne
do wykrywania miejsc występowania ekstremalnych temperatur na jest aby prace kontrolne wykonywał w miarę możliwości ten sam
kontrolowanym obiekcie. Taką niedrogą aparaturę powinny posiadać pracownik co zmniejszy rozrzut błędu systematycznego i szybciej
rejony energetyczne dla szybkiej, zgrubnej i  na miejscu oceny nabierze on doświadczenia oraz by wyniki jego pracy były okresowo
stanu cieplnego sprawdzanych urządzeń. Tego typu aparatura jest weryfikowane przez specjalistyczną ekipę termograficzną. Aparatura
również rekomendowana dla służb utrzymania ruchu w firmach kontrolna powinna podlegać okresowej kontroli  potwierdzeniom
z zagrożeniem pożarowym, z priorytetem ciągłości ruchu, z obciążo- wyposażenia pomiarowego zgodnie z zaleceniami normy PN-ISO
ną i rozległą siecią elektroenergetyczną, duża liczbą rozdzielnic itd. 10012-1  Wymagania dotyczące zapewnienia jakości wyposażenia
Tę funkcję pełni kamera FLIR InfraCAM. pomiarowego .
l Kamery termograficzne pomiarowe o wysokiej rozdzielczości Zgodnie z zasadami Systemu Zarządzania Jakością osoba wyko-
przestrzennej  dla badań głównie ilościowych. Są wyposażone nująca badania termograficzne powinna spełniać poniższe wymaga-
w oprzyrządowanie umożliwiające pracę w różnych warunkach nia.
i kontrolę różnych obiektów. Oprogramowanie wewnętrzne pozwala l Powinna być odpowiednio przygotowana do prowadzenia tego
na wszechstronną analizę termogramów na ekranie kamery już rodzaju badań:
w momencie obserwacji, ale również po zarejestrowaniu.  posiadać odpowiednie wykształcenie, przeszkolenie i doświad-
Oprogramowanie komputerowe pozwala na o wiele bogatszą ana- czenie lub umiejętności;
lizę zarejestrowanych termogramów, na precyzyjną klasyfikację wad  posiadać przynajmniej ogólną wiedzę o obiekcie badań, jego
i określenie niezbędności remontu, co doskonale optymalizuje pracę technologii i zakresie pracy, możliwości wystąpienia anomalii, normal-
ekip remontowych. Aparatura ta umożliwia też badania, wszelkich nego zużycia, a także wiedzę o dotychczasowym przebiegu pracy
innych obiektów, a nie tylko obiektów elektroenergetycznych. (historię obiektu);
Ze względu na wysoką cenę oraz niezbędne przygotowanie facho-  posiadać wiedzę o przewidywanych skutkach wystąpienia ano-
we operatorów, w kamery takie są wyposażane specjalistyczne ekipy malii termicznych i ich związku z wadami obiektu;
wykonujące na zlecenia wszelkie prace z zastosowaniem termografii.  rozumieć znaczenie stwierdzonych odchyleń dla normalnego
Na taką kamerę mogą sobie też pozwolić firmy, w których znajdzie użytkowania badanych obiektów i znać przepisy prawne lub technicz-
ona zastosowanie, poza elektroenergetyką i ogólnie utrzymaniem ne dopuszczalności wad.
ruchu, również w procesie technologicznym i w pracach badawczo- l Powinna posiadać sprzęt sprawny i właściwy do wykonywanych
rozwojowych, a także w celu zmniejszenia zużycia energii w całej badań:
firmie (izolacja rurociągów, budynków, obiektów technologicznych).  certyfikat kalibracji jest wystawiony przez producenta sprzętu
Takie uniwersalne kamery termowizyjne FLIR serii T o symbolach na określony czas. Dla całego wyposażenia pomiarowego, również
T200, T250, T360 i T400, z funkcją rejestracji foto oraz (nie wszystkie) dla kamer termowizyjnych jest konieczne sprawdzanie  w wypadku
komentarza głosowego w pełni spełniają wymienione potrzeby. wystąpienia anomalii pracy sprzętu zauważonych podczas normalnej
eksploatacji , ale również ustalenie okresowych sprawdzeń z często-
Obsługa tliwością zalecaną przez producenta, bądz
opartą o doświadczenia
Na obraz cieplny urządzeń elektroenergetycznych wpływa bardzo własne lub innych. Częstość sprawdzeń powinna uwzględniać czas
wiele parametrów. Są to głównie: rzeczywistej pracy w tym okresie,  starzenie się w czasie przechowy-
 warunki meteorologiczne, wania oraz koszt i czas wyłączenia z eksploatacji. Ogólne wytyczne
 warunki techniczne pracy obiektu, znajdują się w normie PN-ISO 10012 +Ap1 / 2001  Wymagania doty-
 konstrukcja urządzenia. czące zapewnienia jakości wyposażenia pomiarowego ;
Zobiektywizowanie wpływu tych wszystkich parametrów na obraz  sprzęt  właściwy do wykonywanych zadań oznacza, że zakup
cieplny jest trudne, a ze względu na duża liczbę obiektów poddawa- został dokonany po dokładnym wyspecyfikowaniu potrzeb (teraz
niej-
nych oględzinom np. w rozdzielniach  praktycznie niemożliwe. szych i dających się przewidzieć), a sprzęt jest stosowany w obsza-
W tej sytuacji szczególną rolę odgrywa poziom kompetencji ekipy rach, gdzie jest to właściwe i uzasadnione.
wykonującej pomiary termalne w podczerwieni: l Powinna mieć udokumentowane procedury badawcze oraz
l Ekipa wyspecjalizowana w pomiarach termograficznych  dys- procedury postępowania z badaniami i wynikami niezgodnymi
ponująca sprzętem pomiarowym odpowiednio wysokiej klasy, (kame- z wymaganiami:
rą termograficzną pomiarową) wykonuje obligatoryjne kontrole stacji  w szczególności ściśle się stosować do zatwierdzonych procedur
elektroenergetycznych najwyższych napięć. Potrafi ona podczas dotyczących typowych zastosowań. Badania nietypowe przeprowa-
oględzin oszacować wpływ wszystkich czynników zniekształcających dzać po nabraniu biegłości w badaniach termowizyjnych oraz po
6 Elektroinstalator 5/2008 www.elektroinstalator.com.pl
M e t r o l o g i a Ei
wykonaniu walidacji metody termowizyjnej, tj. oszacowaniu wpływu rowych między elementami podobnie obciążonymi, a nie przez
różnych czynników na niepewność wyniku.Walidacja metody daje ocenę przyrostu temperatury (dotyczy to także pól zasilających
orientację, jakie naprawdę czynniki, przy jakich badaniach mają istot- urządzenia pracujące w sposób nieciągły, przypadkowy jak windy
ny wpływ na wynik - ich znajomość ma więc kluczowe znaczenie, pompy, sprężarki, niektóre wentylatory, grzałki w procesie techno-
a jakie czynniki mają wpływ niewielki i ich wartość nie musi być logicznym itp.;
znana z maksymalną dokładnością;  uwzględnienie warunków przeprowadzania badań (meteorolo-
 wszelkie odchylenia od spodziewanych wyników, za wyjąt- gicznych, środowiskowych, aparaturowych i innych);
kiem wykrytych wad powinny być  na miejscu weryfikowane  wskazanie zamawiającemu, jeszcze  na miejscu , wykrytych
inną metodą bądz
co najmniej  myślowo , aby zminimalizować wad wymagających natychmiastowej interwencji;
ryzyko błędnego badania lub niepotrzebnej rejestracji stanów  zinterpretowanie zarejestrowanych termogramów;
normalnych.  sporządzenie raportu o typowej formie adekwatnej do potrzeb
zamawiającego, a w nim wymienienie, oprócz sytuacji i elementów
Procedury zarejestrowanych, wszystkich elementów nie podlegających bada-
Procedura badania będzie zależna od możliwych do spełnienia niom i przyczyn tego zaniechania.
oczekiwań zamawiającego. W przypadku badania rozdzielni (stacji Uwaga: często zdarza się, że firmy ubezpieczeniowe wymagają
elektroenergetycznych) celem jest znalezienie wszystkich złączy wykonania badań termowizyjnych wszystkich rozdzielnic elektro-
o zbyt wysokiej temperaturze i zakwalifikowanie ich do naprawy o energetycznych w zakładzie produkcyjnym, który ubezpieczają
określonej pilności wykonania. i przedstawienia raportu.
Procedura badania jest funkcją celu. Aby nie pominąć żadnego Niekiedy żądają przedstawienia termogramów wszystkich roz-
złącza, zasadą jest: dzielnic, nawet nie obciążonych w trakcie badań, jak również
 śledzenie drogi prądowej, np. od odłącznika liniowego do takich, w których wykonawca badań nie stwierdza anomalii. Taki
transformatora;  całościowy raport z badań, mimo elementów zbędnych, nie
 rejestracja termogramów przejrzanych elementów i odpowia- zawierających wad, jest po upływie czasu dobrym odniesieniem
dającego im obciążenia. Obciążenie powinno być stałe lub wolno- do stanu aktualnego.
zmienne, w miarę możliwości maksymalne, nie mniejsze od 40%.
W przypadku pól o szybkich zmianach obciążeń np. podstacji
Ei
PKP lub trakcji elektrycznej komunikacji miejskiej rejestrowane
są termogramy w czasie wystąpienia obciążenia, co skutkuje
Włodzimierz Adamczewski
wzrostem temperatury złącz i elementów czynnych. Ocena stanu
TERMOPOMIAR
jest dokonywana na podstawie zauważonych relacji temperatu-
Fluke
www.elektroinstalator.com.pl
Elektroinstalator 5/2008 7