GIMNASTYKA ODDECHOWA DLA DZIECI I MA
ODZIEŻY
WST
P
W ostatnich latach obserwujemy wzrost występowania chorób układu
oddechowego. Dzieje się to na skutek zanieczyszczenia środowiska oraz
zatruwania organizmu dymem z papierosa , który osłabia czynności układu
oddechowego. Lekarze zwracają się do grona nauczycieli wychowania
fizycznego, pracujących z dziećmi i młodzieżą o włączenie do programu zajęć
lekcyjnych kilkunastu ćwiczeń oddechowych, które nie tylko nie zakłócą toku
lekcji, lecz wręcz go uatrakcyjnią. Wprowadzenie ich przyczyni się do
poprawy istniejącej obecnie sytuacji zagrożenia ze strony licznych chorób
atakujących nie tylko układ oddechowy.
CO TO JEST GIMNASTYKA ODDECHOWA?
Zespół ćwiczeń podnoszących sprawność i wydajność układu oddechowego nosi
nazwę gimnastyki oddechowej. Do niej można zaliczyć poranną higieniczną
gimnastykę, która powinna być wykonywana codziennie. W skład gimnastyki
oddechowej wchodzą ćwiczenia lekkie, jak bardziej intensywne. Do lżejszych
(statycznych) ćwiczeń oddechowych zalicza się ćwiczenia wykształcające
poprawny akt oddechowy i poprawiające wentylację płuc. Wykonuje się je bez
dodatkowych ruchów np. kończyn. Do intensywniejszych (dynamicznych) 
należą ćwiczenia łączące oddech z ruchem RR, NN, T, które wymagają już
pewnego rodzaju wysiłku mięśni oraz obciążają układ oddechowy i krążenia.
Cele gimnastyki oddechowej:
- spełnia rolę profilaktyczną,
- uczy prawidłowego oddychania,
- sprzyja prawidłowemu rozwojowi klatki piersiowej,
- zwiększa pojemność życiową płuc,
- zwiększa wentylację płuc.
Oddziaływanie ćwiczeń oddechowych na organizm.
Ćwiczenia oddechowe uprawiane regularnie usprawniają przede wszystkim
układy oddychania i krążenia, gdyż oba współpracują w ścisłej łączności.
Ćwicząc pobudza się krążenie krwi, która w płucach pobiera z wdychanego
powietrza tlen, i rozprowadza go drogą naczyń krwionośnych do
najdrobniejszych naczyń włosowatych, do tkanek, gdzie z kolei zostawia tlen, a
odbiera potrzebny dwutlenek węgla. Pracujące mięśnie są lepiej ukrwione i
odżywione, wzrasta ich objętość i siła. Również układ kostny i więzadłowo-
stawowy rozwija się prawidłowo, wzmacnia i staje się bardziej elastyczny.
Ćwiczenia wspomagają pracę układu trawienia i przemiany materii. Uczą
prawidłowego sposobu oddychania, zapewniają wentylację płuc. I wreszcie dają
dużo zadowolenia, sprawiają radość, podnoszą dobre samopoczucie ćwiczącego.
Wykonywane rano, pobudzają i przygotowują organizm do pracy w ciągu dnia,
a powtarzane między innymi zajęciami, np nauką, odświeżają układ nerwowy,
który jest wrażliwy na brak tlenu.
Wskazania i przeciwwskazania do ćwiczeń oddechowych.
Dzieci i młodzież zdrowa powinna wykonywać wszystkie ćwiczenia
oddechowe, bez obawy narażenia swojego organizmu, muszą być wykonywane
w odpowiednich warunkach ze zrozumieniem celu ich stosowania.
Wskazania do stosowania gimnastyki oddechowej dotyczą przypadków:
- przewlekłych chorób układu oddechowego ( ostre przewlekłe, spastyczne
nieżyty
oskrzeli,
- przy utrudnionym wydechu,
- przy wadach postawy,
- przy słabo rozwiniętej klatce piersiowej,
- po zabiegach operacyjnych na klatce piersiowej, przy zrostach i zgrubieniach
opłucnej,
- w chorobach krążenia celem poprawy ukrwienia tkanek,
- przy siedzącym trybie życia,
- dla ogólnej poprawy samopoczucia.
Przeciwwskazania do stosowania gimnastyki oddechowej są nieliczne należy
ich przestrzegać. Oto one:
- ciężka niewydolność kręgosłupa,
- wady serca  zwężenie zastawki dwudzielnej,
- choroby zakaz
ne i niektóre ostre schorzenia płuc i serca, oraz narządów jamy
brzusznej,
- czynna gruz
lica z rozpadem, krwioplucue, wysoka temperatura.
W jakich warunkach należy ćwiczyć?
Ćwiczenia oddechowe powinny być wykonywane na świeżym powietrzu, bądz

przy otwartym oknie, gdzie jest dużo wolnej przestrzeni. Mogą być urozmaicone
grami z piłką, zabawami połączonymi z lekkim biegiem, mogą zawierać element
współzawodnictwa. Zabawy te wyrabiają dyscyplinę i porządek. Biegi
wykonywane na małych odcinkach wyrabiają koordynację oddechu z ruchem,
przyśpieszają obieg krwi, usprawniają oddychanie.
 ZESTAW ĆWICZEC
ODDECHOWYCH DLA DZIECI W
WIEKU
7  13 LAT
Ogólne wskazówki do ćwiczeń
1. Przyjąć poprawną postawę wyjściową w całkowitym rozluz
nieniu ciała. a więc w
pozycji
2. siedzącej lub stojącej, rozpocząć ćwiczenia kilkoma wahadłowymi ruchami ramion.
3. Ćwiczyć w wolnym i umiarkowanym tempie.
4. Ćwiczenia intensywniejsze przeplatać lżejszymi.
5. Nie zatrzymywać oddechu w trakcie wykonywania ćwiczeń.
6. Nie napinać niepotrzebnie mięśni nie dopuszczać do zmęczenia.
7. Po przebytej chorobie płuc pamiętać o wskazówkach udzielanych przez lekarza lub
kinezyterapeutę.
Lp Rodzaj pozycji Szkic pozycji Opis pozycji
1 2 3 4 5
1 W pozycji 1 Spokojny wdech przez nos w tempie 1,2,3 i
lezącej na wydech przez usta złożone jak do gwizdania
plecach z nogami w tempie 1,2,3, - zachować pauzę.
ugiętymi w 2 Spokojny wydech równoczesnym
kolanach wypinaniem brzucha (duży brzuch), wdech z
równoczesnym wciąganiem brzucha (mały
brzuch).
3 Leżenie tyłem rozkroczne, palce stóp
skierowane na zewnątrz, wznos nóg zgiętych
i złączonych w kolanach jak najbliżej piersi
(wydech), powrót do pozycji wyjściowej
(wdech).
4 W leżeniu tyłem (wdech). Wznos nóg
ugiętych, złączonych do piersi i powrót do
pozycji wyjściowej (wydech).
5 Leżenie tyłem, ramiona wzdłuż tułowia,
przejście do leżenia przewrotnego (wydech),
powrót do pozycji wyjściowej (wdech).
6 Przejście z leżenia tyłem do siadu (wydech),
powrót do pozycji wyjściowej (wdech).
7 Z leżenia tyłem, ramiona w pion ze skłonem
w przód i chwytem rąk za kostki (wydech),
powrót do pozycji wyjściowej (wdech).
8 Leżenie tyłem, ramiona w bok ze wznosem
nóg pionowo w górę, krążenie obunóż z
przodu w bok, w tył, w bok, (wydech) z
podciąganiem kolan do klatki piersiowej
(wdech).
1 2 3 4 5
2 W pozycji 9 (Wydech), nogi wykonują równocześnie
wyjściowej z rozkrok przesuwając piętami po podłożu,
nogami (wydech) z równoczesnym łączeniem stóp.
wyprostowanymi 10 (Wdech), w spoczynkowej pozycji leżącej,
(wydech) z podciąganiem kolan do klatki
piersiowej.
3 W siadzie 11 (wdech)z równoczesnym unoszeniem ramion
skrzyżnym bokiem w górę, ręce spoczywają na
kolanach. Klasnąć nad głową i popatrzeć na
ręce, )wydech) z równoczesnym
opuszczeniem ramion i oparciem rąk o
kolana.
12 Ręce ugięte na barkach. (Wdech) z
unoszeniem łokci w górę, (wydech) Z
opuszczeniem łokci i przyciąganiem ich do
klatki piersiowej.
13 Ręce ugięte na barkach z równoczesnym
zataczaniem kółeczek, ruch odbywa się w
kierunku od przodu ku górze, przy
opuszczeniu tyłem (wydech), powtórzyć
kilka razy ruch krążenia i zmienić kierunek
zataczanego kółeczka.
14 Z siadu skrzyżnego, ramiona wsparte o
podłogę, wyprost w pion (wdech). Skłon
tułowia w przód i wytrzymanie (wydech).
15 Ręce złożone na klatce piersiowej, (wdech) z
równoczesnym wymachem jednej ręki w bok
, popatrzeć na rękę, (wydech), ręka wraca na
klatkę piersiową. To samo powtórzyć z
wymachem drugiej ręki.
4 W siadzie 16 Ręce na kolanach lub przy udach na podłożu.
skulonym (Wdech) z równoczesnym wymachem obu
ramion w górę, (wydech) ze skłonem tułowia
w przód, opuszczeniem ramion i
wyprostowaniem nóg.
5 W siadzie 17 Ręce na biodrach. (Wdech) z uwypukleniem
prostym klatki piersiowej i cofaniem łokci w tył,
(wydech) z powrotem łokci w przód i lekkim
pochyleniem się w przód.
18 Siad prosty. Pionowy skurcz ramion 
(wdech) z uwypukleniem klatki piersiowej,
(wydech) z opuszczeniem ramion.
19 Dmuchanie na gorące mleko. Ćwiczenie
oddechowe - głęboki wdech nosem, wydech
ustami.
20 Siad prosty - pionowy skurcz ramion,
(wdech) z uwypukleniem klatki piersiowej,
(wydech) z opuszczeniem ramion.
1 2 3 4 5
6 W siadzie 21 Ręce spoczywają przy udach na podłożu.
prostym Ćwiczyć parami z piłką siatkową.
rozkrocznym Przetaczanie piłki do partnera (wdech),
(wydech) z pochyleniem tułowia w przód i
wypchnięcie piłki po podłożu..
22 Ręce na biodrach. (Wdech) z wymachem
ramienia, (Wydech) ze skrętoskłonem do
kolana przeciwnego. Ręka dotyka opuszków
lub palców stóp
7 W siadzie 23 Klęk, ramiona w górę skos (wdech), opust i
klęcznym przejście do siadu klęcznego (wydech).
24 Siad klęczny podparty, ramiona jak najdalej
w przód (wydech), wyprost do klęku (wdech)
8 W siadzie 25 Ręce ugięte na biodrach. (Wdech) z
okrakiem na cofaniem łokci w tył, (wydech) z lekkim
ławeczce skierowaniem łokci do przodu pauza  owrót
do pozycji wyjściowej.
26 (Wydech) z wymachem ramion i skrętem
tułowia, (wydech) - ręce ugiąć przed klatką
piersiową
9 W pozycji 27 Wznos ramion w górę ze wspięciem
stojącej w (wdech), luz
ny opust ramion i postawa
rozkroku (wydech).
28 Krążenia tułowia w przód, w dół, (wydech),
w bok, w tył (wdech).
29 Sprężynowanie nóg, z równoczesnym
wahadłowym ruchem ramion w przód do
poziomu (wdech), ruch ramion dołem w tył
(wydech).
30 Wspięcie, ramiona wzdłuż tułowia (wdech),
przejście do przysiadu kucznego i siadu
klęcznego z dotknięciem głową podłogi
(wydech). Powrót do pozycji wyjściowej.
10 W pozycji na 31 (Wdech) z podniesieniem głowy, (wydech) z
czworakach opuszczeniem głowy. W czasie pauzy głowa
wraca do pozycji wyjściowej.
32 (Wdech) z podniesieniem głowy, (wydech) z
opuszczeniem głowy i wygięciem pleców.
33 (Wdech) z uniesieniem głowy, (wydech) z
 ukłonem japońskim tj siad na piętach, ręce
jak najdalej wyciągnięte w przód, tułów
pochylony do kolan, głowa jak najdalej
przód.
34 (Wdech) z wymachem ręki w górę w skos i
odchyleniem klatki piersiowej, (wydech) z
powrotem do pozycji wyjściowej. Powtórzyć
ręką przeciwna.
1 2 3 4 5
11 Ćwiczenia w 35 Dwa kroki marszu (wdech), 4 kroki biegu
marszu (wydech).
36 Zabawa w bańki mydlane. Ćwiczenie
oddechowe  głęboki wdech nosem, wydech
ustami.
37 Marsz w miejscu ze śpiewem piosenki w
rytmie marszowym.
38 Dmuchawiec. Nabieranie powietrza i
zdmuchiwanie owoców mniszka ( ulubiona
zabawa dzieci na łące).
Opracowała: mgr Jadwiga Gąsiorowska
Szkoła Podstawowa nr 3 we Włocławku
Bibliografia
1. Barbara Piotrkowska. Gimnastyka oddechowa dla dzieci i
młodzieży, Społeczny Komitet Walki z Gruz
licą i Chorobami
Płuc, Warszawa 1978 r.
2. Celina Malczyk, Alojzjusz Smolik.  Gimnastyka wyrównawcza
w szkole , Wydawnictwo  Sport i Turystyka , Warszawa 1963.