WszechÅ›wiat to caÅ‚a przestrzeÅ„, razem z wschodzÄ…cym w jej skÅ‚ad WszechÅ›wiat to caÅ‚a przestrzeÅ„, razem z wschodzÄ…cym w jej skÅ‚ad WszechÅ›wiat to caÅ‚a przestrzeÅ„, razem z wschodzÄ…cym w jej skÅ‚ad elementami materialnymi (galaktyki) i niematerialnymi(energia). elementami materialnymi (galaktyki) i niematerialnymi(energia). elementami materialnymi (galaktyki) i niematerialnymi(energia). Galaktyki zgrupowania gwiazd i otaczajÄ…cych je miÄ™dzygwiezdnych Galaktyki zgrupowania gwiazd i otaczajÄ…cych je miÄ™dzygwiezdnych Galaktyki zgrupowania gwiazd i otaczajÄ…cych je miÄ™dzygwiezdnych pyłów i gazów. Dysk galaktyczny charkterystycznÄ… cechÄ… uÅ‚ożenia pyłów i gazów. Dysk galaktyczny charkterystycznÄ… cechÄ… uÅ‚ożenia pyłów i gazów. Dysk galaktyczny charkterystycznÄ… cechÄ… uÅ‚ożenia materii w dysku jest wystÄ™powanie spiralnie zakrzywionych ramion. materii w dysku jest wystÄ™powanie spiralnie zakrzywionych ramion. materii w dysku jest wystÄ™powanie spiralnie zakrzywionych ramion. UkÅ‚ad sÅ‚oneczny zespół ciaÅ‚ niebieskich, który skÅ‚ada siÄ™ z gwiazdy UkÅ‚ad sÅ‚oneczny zespół ciaÅ‚ niebieskich, który skÅ‚ada siÄ™ z gwiazdy UkÅ‚ad sÅ‚oneczny zespół ciaÅ‚ niebieskich, który skÅ‚ada siÄ™ z gwiazdy centralnej i krążących wokół niej planet. Planeta ciaÅ‚o niebieskie, które centralnej i krążących wokół niej planet. Planeta ciaÅ‚o niebieskie, które centralnej i krążących wokół niej planet. Planeta ciaÅ‚o niebieskie, które Å›wieci Å›wiatÅ‚em odbitym. Krąży wokół SÅ‚oÅ„ca po eliptycznej orbicie. Å›wieci Å›wiatÅ‚em odbitym. Krąży wokół SÅ‚oÅ„ca po eliptycznej orbicie. Å›wieci Å›wiatÅ‚em odbitym. Krąży wokół SÅ‚oÅ„ca po eliptycznej orbicie. Księżyc ciaÅ‚o niebieskie krążące po orbitach wokół planet. Również Księżyc ciaÅ‚o niebieskie krążące po orbitach wokół planet. Również Księżyc ciaÅ‚o niebieskie krążące po orbitach wokół planet. Również Å›wiecÄ… Å›wiatÅ‚em odbitym. Planetoidy bardzo maÅ‚e ciaÅ‚a niebieskie Å›wiecÄ… Å›wiatÅ‚em odbitym. Planetoidy bardzo maÅ‚e ciaÅ‚a niebieskie Å›wiecÄ… Å›wiatÅ‚em odbitym. Planetoidy bardzo maÅ‚e ciaÅ‚a niebieskie (Å›rednica poniżej 100km) krążące wokół sÅ‚oÅ„ca. NajwiÄ™cej ich znajduje siÄ™ (Å›rednica poniżej 100km) krążące wokół sÅ‚oÅ„ca. NajwiÄ™cej ich znajduje siÄ™ (Å›rednica poniżej 100km) krążące wokół sÅ‚oÅ„ca. NajwiÄ™cej ich znajduje siÄ™ pomiÄ™dzy orbitÄ… Marsa i Jowisza. Meteroidy drobne czÄ…stki pomiÄ™dzy orbitÄ… Marsa i Jowisza. Meteroidy drobne czÄ…stki pomiÄ™dzy orbitÄ… Marsa i Jowisza. Meteroidy drobne czÄ…stki miÄ™dzyplanetarnej materii (pyÅ‚, lód). Komety ciaÅ‚a niebieskie krążące miÄ™dzyplanetarnej materii (pyÅ‚, lód). Komety ciaÅ‚a niebieskie krążące miÄ™dzyplanetarnej materii (pyÅ‚, lód). Komety ciaÅ‚a niebieskie krążące wokół SÅ‚oÅ„ca po bardzo wydÅ‚użonych orbitach. Promieniowanie SÅ‚oÅ„ca i wokół SÅ‚oÅ„ca po bardzo wydÅ‚użonych orbitach. Promieniowanie SÅ‚oÅ„ca i wokół SÅ‚oÅ„ca po bardzo wydÅ‚użonych orbitach. Promieniowanie SÅ‚oÅ„ca i wiatr sÅ‚oneczny rozgrzewa jÄ…dro komety, co prowadzi do powstania wiatr sÅ‚oneczny rozgrzewa jÄ…dro komety, co prowadzi do powstania wiatr sÅ‚oneczny rozgrzewa jÄ…dro komety, co prowadzi do powstania warkocza komety. warkocza komety. warkocza komety. Planety: A) WewnÄ™trzne(Merkury, Wenus, Ziemia, Mars): -maÅ‚e rozmiary, Planety: A) WewnÄ™trzne(Merkury, Wenus, Ziemia, Mars): -maÅ‚e rozmiary, Planety: A) WewnÄ™trzne(Merkury, Wenus, Ziemia, Mars): -maÅ‚e rozmiary, -warstwowa budowa wnÄ™trza oraz istnienie metalicznego jÄ…dra, -warstwowa budowa wnÄ™trza oraz istnienie metalicznego jÄ…dra, -warstwowa budowa wnÄ™trza oraz istnienie metalicznego jÄ…dra, -stosunkowo duża gÄ™stość, -mniej lub bardziej gÄ™sta atmosfera. -stosunkowo duża gÄ™stość, -mniej lub bardziej gÄ™sta atmosfera. -stosunkowo duża gÄ™stość, -mniej lub bardziej gÄ™sta atmosfera. B) ZewnÄ™trzne(Jowisz, Saturn, Uran, Neptun): -duże rozmiary -maÅ‚a B) ZewnÄ™trzne(Jowisz, Saturn, Uran, Neptun): -duże rozmiary -maÅ‚a B) ZewnÄ™trzne(Jowisz, Saturn, Uran, Neptun): -duże rozmiary -maÅ‚a gÄ™stość(zbudowane głównie z cieczy i gazów), -bardzo gruba i gÄ™sta gÄ™stość(zbudowane głównie z cieczy i gazów), -bardzo gruba i gÄ™sta gÄ™stość(zbudowane głównie z cieczy i gazów), -bardzo gruba i gÄ™sta atmosfera. atmosfera. atmosfera. Fazy księżyca: 1) Nów faza, gdy księżyca nie widać, gdyż znajduje siÄ™ Fazy księżyca: 1) Nów faza, gdy księżyca nie widać, gdyż znajduje siÄ™ Fazy księżyca: 1) Nów faza, gdy księżyca nie widać, gdyż znajduje siÄ™ on pomiÄ™dzy SÅ‚oÅ„cem a ZiemiÄ…. 2) Pierwsza kwadra księżyc pokonaÅ‚ on pomiÄ™dzy SÅ‚oÅ„cem a ZiemiÄ…. 2) Pierwsza kwadra księżyc pokonaÅ‚ on pomiÄ™dzy SÅ‚oÅ„cem a ZiemiÄ…. 2) Pierwsza kwadra księżyc pokonaÅ‚ ź drogi wokół Ziemi, znajduje siÄ™ on pod kÄ…tem prostym w stosunku do ź drogi wokół Ziemi, znajduje siÄ™ on pod kÄ…tem prostym w stosunku do ź drogi wokół Ziemi, znajduje siÄ™ on pod kÄ…tem prostym w stosunku do osi Ziemia-SÅ‚oÅ„ce. OÅ›wietlona jest poÅ‚owa księżycowej tarczy. 3) PeÅ‚nia osi Ziemia-SÅ‚oÅ„ce. OÅ›wietlona jest poÅ‚owa księżycowej tarczy. 3) PeÅ‚nia osi Ziemia-SÅ‚oÅ„ce. OÅ›wietlona jest poÅ‚owa księżycowej tarczy. 3) PeÅ‚nia Faza gdy Ziemia znajduje siÄ™ pomiÄ™dzy Księżycem i SÅ‚oÅ„cem. Księżyc Faza gdy Ziemia znajduje siÄ™ pomiÄ™dzy Księżycem i SÅ‚oÅ„cem. Księżyc Faza gdy Ziemia znajduje siÄ™ pomiÄ™dzy Księżycem i SÅ‚oÅ„cem. Księżyc jest oÅ›wietlony w caÅ‚oÅ›ci. 4) Ostatnia kwadra Księżyc pokonaÅ‚ ¾ drogi jest oÅ›wietlony w caÅ‚oÅ›ci. 4) Ostatnia kwadra Księżyc pokonaÅ‚ ¾ drogi jest oÅ›wietlony w caÅ‚oÅ›ci. 4) Ostatnia kwadra Księżyc pokonaÅ‚ ¾ drogi wokół Ziemi, znajduje siÄ™ on znów pod kÄ…tem prostym w stosunku do osi wokół Ziemi, znajduje siÄ™ on znów pod kÄ…tem prostym w stosunku do osi wokół Ziemi, znajduje siÄ™ on znów pod kÄ…tem prostym w stosunku do osi Ziemia-SÅ‚oÅ„ce. OÅ›wietlona jest poÅ‚owa tarczy. Ziemia-SÅ‚oÅ„ce. OÅ›wietlona jest poÅ‚owa tarczy. Ziemia-SÅ‚oÅ„ce. OÅ›wietlona jest poÅ‚owa tarczy. Korona SÅ‚oneczna widoczna podczas zaćmienia zewnÄ™trzna część Korona SÅ‚oneczna widoczna podczas zaćmienia zewnÄ™trzna część Korona SÅ‚oneczna widoczna podczas zaćmienia zewnÄ™trzna część atmosfery sÅ‚onecznej. atmosfery sÅ‚onecznej. atmosfery sÅ‚onecznej. Zaćmienie SÅ‚oÅ„ca nazywamy zasÅ‚oniÄ™cie caÅ‚ej lub części tarczy Zaćmienie SÅ‚oÅ„ca nazywamy zasÅ‚oniÄ™cie caÅ‚ej lub części tarczy Zaćmienie SÅ‚oÅ„ca nazywamy zasÅ‚oniÄ™cie caÅ‚ej lub części tarczy sÅ‚onecznej przez Księżyc. Zaćmienie SÅ‚oÅ„ca nastÄ™puje w fazie nowiu sÅ‚onecznej przez Księżyc. Zaćmienie SÅ‚oÅ„ca nastÄ™puje w fazie nowiu sÅ‚onecznej przez Księżyc. Zaćmienie SÅ‚oÅ„ca nastÄ™puje w fazie nowiu Księżyca. Dochodzi do niego, gdy Księżyc znajdzie siÄ™ pomiÄ™dzy Księżyca. Dochodzi do niego, gdy Księżyc znajdzie siÄ™ pomiÄ™dzy Księżyca. Dochodzi do niego, gdy Księżyc znajdzie siÄ™ pomiÄ™dzy SÅ‚oÅ„cem a ZiemiÄ…. SÅ‚oÅ„cem a ZiemiÄ…. SÅ‚oÅ„cem a ZiemiÄ…. Zaćmienie Księżyca nazywamy zasÅ‚oniÄ™cie caÅ‚ej lub części tarczy Zaćmienie Księżyca nazywamy zasÅ‚oniÄ™cie caÅ‚ej lub części tarczy Zaćmienie Księżyca nazywamy zasÅ‚oniÄ™cie caÅ‚ej lub części tarczy naturalnego satelity przez cieÅ„ Ziemi. Dochodzi do niego, gdy Ziemia naturalnego satelity przez cieÅ„ Ziemi. Dochodzi do niego, gdy Ziemia naturalnego satelity przez cieÅ„ Ziemi. Dochodzi do niego, gdy Ziemia znajdzie siÄ™ pomiÄ™dzy SÅ‚oÅ„cem a Księżycem, czyli w fazie peÅ‚ni Księżyca. znajdzie siÄ™ pomiÄ™dzy SÅ‚oÅ„cem a Księżycem, czyli w fazie peÅ‚ni Księżyca. znajdzie siÄ™ pomiÄ™dzy SÅ‚oÅ„cem a Księżycem, czyli w fazie peÅ‚ni Księżyca. 22 czerwca poczÄ…tek astronomicznego lata, 23 wrzeÅ›nia jesieÅ„, 22 22 czerwca poczÄ…tek astronomicznego lata, 23 wrzeÅ›nia jesieÅ„, 22 22 czerwca poczÄ…tek astronomicznego lata, 23 wrzeÅ›nia jesieÅ„, 22 grudzieÅ„ zima, 21 marzec wiosna. grudzieÅ„ zima, 21 marzec wiosna. grudzieÅ„ zima, 21 marzec wiosna. NastÄ™pstwa ruchu obiegowego: -zmienne w ciÄ…gu roku punkty wschodu i NastÄ™pstwa ruchu obiegowego: -zmienne w ciÄ…gu roku punkty wschodu i NastÄ™pstwa ruchu obiegowego: -zmienne w ciÄ…gu roku punkty wschodu i zachodu SÅ‚oÅ„ca na horyzoncie, -wystÄ™powanie pór roku, -wystÄ™powanie zachodu SÅ‚oÅ„ca na horyzoncie, -wystÄ™powanie pór roku, -wystÄ™powanie zachodu SÅ‚oÅ„ca na horyzoncie, -wystÄ™powanie pór roku, -wystÄ™powanie stref klimatycznych, -zmieniajÄ…ce siÄ™ w ciÄ…gu roku widoczne gwiazdy, stref klimatycznych, -zmieniajÄ…ce siÄ™ w ciÄ…gu roku widoczne gwiazdy, stref klimatycznych, -zmieniajÄ…ce siÄ™ w ciÄ…gu roku widoczne gwiazdy, -wystÄ™powanie stref oÅ›wietlenia. -kalendarz -wystÄ™powanie stref oÅ›wietlenia. -kalendarz -wystÄ™powanie stref oÅ›wietlenia. -kalendarz NastÄ™pstwa ruchu obrotowego: -pozorny ruch gwiazd, - siÅ‚a Coriolisa, - NastÄ™pstwa ruchu obrotowego: -pozorny ruch gwiazd, - siÅ‚a Coriolisa, - NastÄ™pstwa ruchu obrotowego: -pozorny ruch gwiazd, - siÅ‚a Coriolisa, - dzieÅ„ i noc, -spÅ‚aszczenie Ziemi w okolicach biegunów i wyciÄ…gniÄ™cie jej dzieÅ„ i noc, -spÅ‚aszczenie Ziemi w okolicach biegunów i wyciÄ…gniÄ™cie jej dzieÅ„ i noc, -spÅ‚aszczenie Ziemi w okolicach biegunów i wyciÄ…gniÄ™cie jej na równiku, - odhylenia kierunków wiatrów staÅ‚ych na równiku, - odhylenia kierunków wiatrów staÅ‚ych na równiku, - odhylenia kierunków wiatrów staÅ‚ych Doba sÅ‚oneczna to czas, który musi minąć pomiÄ™dzy dwoma kolejnymi Doba sÅ‚oneczna to czas, który musi minąć pomiÄ™dzy dwoma kolejnymi Doba sÅ‚oneczna to czas, który musi minąć pomiÄ™dzy dwoma kolejnymi górowaniami SÅ‚oÅ„ca na nieboskÅ‚onie. górowaniami SÅ‚oÅ„ca na nieboskÅ‚onie. górowaniami SÅ‚oÅ„ca na nieboskÅ‚onie. Doba cywilna ze wzglÄ™dów prakycznych, zwiÄ…zanych z aktywnoÅ›ciÄ… Doba cywilna ze wzglÄ™dów prakycznych, zwiÄ…zanych z aktywnoÅ›ciÄ… Doba cywilna ze wzglÄ™dów prakycznych, zwiÄ…zanych z aktywnoÅ›ciÄ… czÅ‚owieka biologicznÄ… ludzi, poczÄ…tek doby przesuniÄ™to o 12 godzin. czÅ‚owieka biologicznÄ… ludzi, poczÄ…tek doby przesuniÄ™to o 12 godzin. czÅ‚owieka biologicznÄ… ludzi, poczÄ…tek doby przesuniÄ™to o 12 godzin. Czas sÅ‚oneczny to górowanie SÅ‚oÅ„ca na caÅ‚ej dÅ‚ugoÅ›ci danego Czas sÅ‚oneczny to górowanie SÅ‚oÅ„ca na caÅ‚ej dÅ‚ugoÅ›ci danego Czas sÅ‚oneczny to górowanie SÅ‚oÅ„ca na caÅ‚ej dÅ‚ugoÅ›ci danego konkretnego poÅ‚udnika w tym samym czasie. konkretnego poÅ‚udnika w tym samym czasie. konkretnego poÅ‚udnika w tym samym czasie. Czas miejscowy czas nad innym poÅ‚udnikiem od tego nad którym Czas miejscowy czas nad innym poÅ‚udnikiem od tego nad którym Czas miejscowy czas nad innym poÅ‚udnikiem od tego nad którym SÅ‚oÅ„ce obecnie góruje SÅ‚oÅ„ce obecnie góruje SÅ‚oÅ„ce obecnie góruje Czas strefowy czas obowiÄ…zujÄ…cy w strefach o szerokoÅ›ci 15° dÅ‚ugoÅ›ci Czas strefowy czas obowiÄ…zujÄ…cy w strefach o szerokoÅ›ci 15° dÅ‚ugoÅ›ci Czas strefowy czas obowiÄ…zujÄ…cy w strefach o szerokoÅ›ci 15° dÅ‚ugoÅ›ci geograficznych, równy czasowi sÅ‚onecznemu Å›redniemu Å›rodkowego geograficznych, równy czasowi sÅ‚onecznemu Å›redniemu Å›rodkowego geograficznych, równy czasowi sÅ‚onecznemu Å›redniemu Å›rodkowego poÅ‚udnika strefy . poÅ‚udnika strefy . poÅ‚udnika strefy . Czas uniwersalny Å›rodek strefy czasowej wyznaczony przez poÅ‚udnik Czas uniwersalny Å›rodek strefy czasowej wyznaczony przez poÅ‚udnik Czas uniwersalny Å›rodek strefy czasowej wyznaczony przez poÅ‚udnik zerowy. zerowy. zerowy. Linia zmiany daty umowna granica na powierzchni Ziemi, miÄ™dzy Linia zmiany daty umowna granica na powierzchni Ziemi, miÄ™dzy Linia zmiany daty umowna granica na powierzchni Ziemi, miÄ™dzy obszarami o staÅ‚ej różnicy daty, poprowadzona mniej wiÄ™cej wzdÅ‚uż 180 obszarami o staÅ‚ej różnicy daty, poprowadzona mniej wiÄ™cej wzdÅ‚uż 180 obszarami o staÅ‚ej różnicy daty, poprowadzona mniej wiÄ™cej wzdÅ‚uż 180 poÅ‚udnika (biegnie tylko po Oceanie Spokojnym, nie przecinajÄ…c lÄ…dów poÅ‚udnika (biegnie tylko po Oceanie Spokojnym, nie przecinajÄ…c lÄ…dów poÅ‚udnika (biegnie tylko po Oceanie Spokojnym, nie przecinajÄ…c lÄ…dów ani wysp). Na wschód od linii zmiany daty jest zawsze data wczeÅ›niejsza o ani wysp). Na wschód od linii zmiany daty jest zawsze data wczeÅ›niejsza o ani wysp). Na wschód od linii zmiany daty jest zawsze data wczeÅ›niejsza o jeden dzieÅ„. jeden dzieÅ„. jeden dzieÅ„.