26.03.2013r.
Ostatnia instytucja związana z orzeczeniami  powaga rzeczy osądzonej  res iudicata
Pojęciem tym posługuje się kilka przepisów kpc, na ich podstawie możemy zdefiniować powagę
rzeczy osądzonej jako rozstrzygnięcie co do istoty sprawy, zawarte w prawomocnym wyroku.
Rozstrzygnięcie to polega na wiążącym ustaleniu istnienia albo nieistnienia określonej normy
indywidualno konkretnej, materialnej albo jurysdykcyjnej.
Powaga rzeczy osądzonej ma aspekt pozytywny polegający na wiążącym ustaleniu istnienia albo
nieistnienia danej normy oraz aspekt negatywny, który sprowadza się do niedopuszczalności
ponownego rozpoznania tej samej sprawy.
Ten negatywny aspekt powoduje, że po pierwsze ponowne powództwo o to samo roszczenie
podlega odrzuceniu. Nie można wytoczyć również powództwa cywilnego w postępowaniu karnym
o roszczenie, które zostało zasądzone już w postępowaniu cywilnym. Odrzucenie tego powództwa
przewiduje art. 199 par 1 punkt 2 kpc.
Art. 199.
ż1. Sąd odrzuci pozew:
1) jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna;
2) jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona;
3) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli powód nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel
ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;
ż2. Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej powoda i niedziałania przedstawiciela ustawowego
lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem, uniemożliwiającego jej działanie, sąd odrzuci pozew
dopiero wówczas, gdy brak nie będzie uzupełniony zgodnie z przepisami kodeksu.
ż3. Odrzucenie pozwu może nastąpić na posiedzeniu niejawnym.
Jeżeli toczą się dwa postępowania o to samo roszczenie, a powództwo nie zostało odrzucone i w
jednym z tych postępowań zapadł prawomocny wyrok, to wówczas postępowanie w drugiej
sprawie powinno ulec umorzeniu. Podstawą umorzenia w tym wypadku jest art. 355 par 1 kpc,
który podaje jako przyczynę umorzenia postępowania  niedopuszczalność wydania wyroku.
Art. 355.
ż1. Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie
wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.
ż2. Postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym
pozew w piśmie procesowym albo gdy strony zawarły ugodę przed mediatorem, którą zatwierdził sąd.
Po trzecie, powaga rzeczy osądzonej powoduje, że postępowanie, które toczy się przy istniejącej już
powadze rzeczy osądzonej, jest dotknięte nieważnością. Ta nieważność postępowania w tym
wypadku wynika z postanowień art. 379 punk 3:
Art. 379. Nieważność postępowania zachodzi:
1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna,
2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela
ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany,
3) jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już
prawomocnie osądzona,
4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z
mocy ustawy,
5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw,
6) jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu.
Ta nieważność powoduje, że wyrok, który zapadnie w tym drugim postępowaniu, podlega
zaskarżeniu apelacją. Nieważność postępowania jest podstawą wniesienia środka odwoławczego
od wydanych w takiej sprawie orzeczeń.
Jeśli orzeczenie uprawomocniło się, nie zostało zaskarżone, to od takiego orzeczenia można wnieść
nadzwyczajny środek zaskarżenia, np skargę kasacyjną.
Pamiętamy o tym, że powaga rzeczy osądzonej w tym aspekcie negatywnym, powoduje
niedopuszczalność ponownego orzekania w tej samej sprawie.
Od tej zasady są pewne wyjątki. Tak np jeżeli prokurator wytoczył powództwo na rzecz oznaczonej
osoby i sąd wydał wyrok uwzględniający tylko niektóre ze zgłoszonych roszczeń, albo prokurator
domagał się roszczenia znacznie niższego niż należało się to wierzycielowi, wówczas wierzyciel ten
może w kolejnym procesie domagać się zasądzenia dodatkowej kwoty, która nie była przedmiotem
rozpoznania sądu w poprzednim postępowaniu.
Jeżeli sąd zasądził alimenty wyrokiem, wyrok się uprawomocnił, to dopuszczalne jest wytoczenie
powództwa o podwyższenie zasądzonych alimentów. To samo osoba zobowiązana do alimentów,
jeżeli uznaje, że zasądzone alimenty są zbyt wysokie, może wystąpić o obniżenie zasądzonych
alimentów, a nawet może wytoczyć powództwo o ustalenie, że jego obowiązek alimentacyjny
wygasł. W związku z tym tutaj mamy jak gdyby pewne wyjątki od tej zasady powagi rzeczy
osądzonej.
Istotne jest tutaj również określenie granic tej powagi. Mówimy, że powaga rzeczy osądzonej ma
granice przedmiotowe i granice podmiotowe. Granice przedmiotowe określone są przez przedmiot
rozstrzygnięcia i podstawę faktyczną rozstrzygnięcia. Natomiast granice podmiotowe określone są
przez strony, między którymi zapadł wyrok.
Art. 366. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot
rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami.
Jeżeli wpłynie do sądu powództwo, a pozwany podnosi zarzut powagi rzeczy osądzonej, to wtedy
sąd musi zbadać czy to nowe powództwo pod względem przedmiotowym i podmiotowym
odpowiada wydanemu wcześniej wyrokowi. Jeżeli jeden z tych elementów jest różny, to zarzut
powagi rzeczy osądzonej jest chybiony. Musi być ta tożsamość podmiotowa i przedmiotowa. Tutaj
często podaje się akademicki przykład ze sprawą rozwodową:
Toczyło się postępowanie o rozwód, sąd wydał wyrok oddalający powództwo. Stwierdził, że nie
nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Po pewnym czasie ten sam powód
ponownie wnosi powództwo o rozwód.
Sąd I instancji mówi - res iudicata  myśmy już to powództwo osądzili negatywnie. Od tego
postanowienia o odrzuceniu powództwa zostało wniesione zażalenie i sąd II instancji powiedział, że
w takim wypadku trzeba zbadać czy wszystkie elementy podmiotowe i przedmiotowe są
identyczne. Co do podmiotów nie ulega wątpliwości, natomiast jeśli chodzi o elementy
przedmiotowe, sąd powiedział  trzeba zbadać czy od pierwszego wyroku nie nastąpiła zmiana
okoliczności, która powoduje że tamten wyrok w tych nowych okolicznościach faktycznych nie ma
powagi rzeczy osądzonej.
W art. 365, czyli prawomocność materialna, moc wiążąca orzeczenia, jest powiedziane że:
Art. 365.
ż1. Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy
administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.
ż2. Kodeks postępowania karnego określa, w jakim zakresie orzeczenia sądu cywilnego nie wiążą sądu w postępowaniu karnym.
Gdy chodzi o inne osoby, to prawomocność materialna jest w tych wypadkach rozszerzona, bo
rozciąga się na te inne osoby właśnie.
Natomiast art. 366 stanowi, że :
Art. 366. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot
rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami.
Nie ma tutaj regulacji, że może to dotyczyć osób trzecich w pewnych wypadkach.
Granice podmiotowe prawomocności materialnej i powagi rzeczy osądzonej zostały w ustawie
różnie określone. W orzecznictwie SN, a także w literaturze przedmiotu można spotkać wypowiedzi
zmierzające do wykazania, że powaga rzeczy osądzonej uregulowana w art. 366, w ślad za
prawomocnością również może mieć rozszerzone granice podmiotowe. To jest stanowisko, co do
którego można mieć zastrzeżenia.
Przykład: klient biura turystycznego wytacza powództwo przeciwko biuru turystycznemu przed sąd
ochrony konkurencji i konsumentów o uznanie, że pewne postanowienie tej umowy, którą ma
podpisać, jest niedozwolone. Jakaś klauzula jest niedozwolona. Sąd ochrony konkurencji i
konsumentów stwierdza, że faktycznie, klauzula ta jest niedozwolona. W takim wypadku to
orzeczenie ma powagę rzeczy osądzonej między klientem biura a między tym biurem. Teraz jeżeli
chodzi o to całe postępowanie, to tutaj trzeba powiedzieć, że procedura wygląda tak: po wydaniu
takiego wyrok sąd ochrony konkurencji i konsumentów zgodnie z art. 479 (45) musi przesłać odpis
tego prawomocnego wyroku prezesowi urzędu ochrony konkurencji i konsumentów. Następnie
prezes urzędu tą klauzulę umowną niedozwoloną wprowadza do rejestru.
Teraz w sprawie tej pojawia się proces klienta B, przeciwko temu samemu biuru o uznanie tego
samego wzorca za niedozwolone. Identyczna sprawa pod względem faktycznym, różniła się tylko
strona powodowa. Tutaj rodzi się pytanie, czy ten wzorzec jest potrzebny. No i tutaj zaczęto się nad
tym zastanawiać co z tym fantem zrobić. Zaczęto wywodzić, że to powództwo tego klienta B należy
odrzucić, dlatego że mamy tu do czynienia z powagą rzeczy osądzonej. No ale jak, skoro art. 366
mówi, że powaga rzeczy osądzonej wiąże między tymi samymi stronami, a tutaj są inne strony.
Zaczęto kombinować w literaturze i stwierdzono, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się także na
inne strony.
W tym wypadku trzeba znalez
ć jakieś inne rozwiązanie, by nie doszło do tego drugiego procesu.
Autorzy, którzy się tym zajmowali nie znali teorii przesłanek zasadności powództwa. Gdyby ci znali
tą teorię, powiedzieliby że powództwo osoby B podlega oddaleniu, z uwagi na brak interesu
prawnego do wytoczenia powództwa. To jest rozwiązanie. Przepisy art. 365 i 366 są różne, nie ma
co kombinować.
Powaga rzeczy osądzonej odnosi się tylko do wyroków, ona nie dotyczy postanowień. W związku z
tym jeżeli jakaś kwestia została rozstrzygnięta postanowieniem (nie mówimy o postępowaniu
nieprocesowym), to to nie stanowi przeszkody do ponownego rozstrzygnięcia tej samej kwestii
proceduralnej mocą postanowienia. Drugie postanowienie jednak w tej samej sprawie musi być
treścią identyczne do poprzedniego, gdyż sąd jest tym poprzednim postanowieniem związany.
Środki zaskarżenia
Są to środki zmierzające do uchylenia bądz
zmiany czynności decyzyjnych sądu, głównie w postaci
orzeczeń sądu  nakazów zapłaty, zarządzeń przewodniczącego, referendarza sądowego, etc.
System tych środków zaskarżenia jest skomplikowany, jest ich w sumie kilkanaście, ale możemy je
podzielić na pewne grupy:
1) Środki zaskarżenia zwyczajne  środki odwoławcze:
- apelacja
- zażalenie
2) Środki zaskarżenia szczególne:
- sprzeciw od wyroku zaocznego
- zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym
- sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym
- odwołanie się do sądu od zarządzeń przewodniczącego
- skarga na orzeczenie referendarza sądowego (nie dotyczące kosztów)
3) Środki zaskarżenia nadzwyczajne:
- skarga kasacyjna
- skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
- skarga o wznowienie postępowania
- skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego
Poza tą systematyką znajduje się środek w postaci skargi na przewlekłość postępowania.
Kwalifikacja tego środka nasuwa pewne trudności, jedni mówią, że jest to nadzwyczajny środek
zaskarżenia, inni mówią, że to nie jest w ogóle środek zaskarżenia, bo tu nie chodzi o uchylenie
żadnego orzeczenia, tylko o stwierdzenie przewlekłości i zasądzenie dla osoby dotkniętej
przewlekłością postępowania jakiejś gratyfikacji pieniężnej.
Jeżeli chodzi o całą regulację kodeksową dotyczącą środków zaskarżenia, to ona jest oparta na 2
zasadach konstytucyjnych  na zasadzie zaskarżalności (art. 78) i zasadzie instancyjności (art. 176).
Środki zaskarżenia dzielimy na 3 grupy, dlatego że każda z tych grup ma swoje specyficzne cechy,
właściwe dla danego środka. Zaczynamy od środków odwoławczych.
Zwyczajne środki zaskarżenia mają dwie cechy  dewolutywność i suspensywność.
Dewolutywność polega na tym, że wniesienia środka zaskarżenia powoduje przeniesienie sprawy
do wyższej instancji albo do SN. Suspensywność natomiast polega na wstrzymaniu się
uprawomocnienia orzeczenia.
Środki zaskarżenia szczególne charakteryzują się tylko suspensywnością. One powodują, że
zaskarżone tymi środkami orzeczenie nie staje się prawomocne. Nie powodują one natomiast
przeniesienia sprawy do wyższej instancji.
Środki zaskarżenia nadzwyczajne zaś charakteryzują się tym, że przysługują od prawomocnych
orzeczeń. Stąd ich nazwa.
Jeżeli mówimy, że środki zaskarżenia zwyczajne cechują się dewolutywnością, to tak jest, ale trzeba
mieć na uwadze pewne wyjątki. Jeśli chodzi o zażalenie, to mówimy, że ono ma  dewolutywność
względną . Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, sąd I
instancji może to zażalenie rozpoznać nie przesyłając akt sądowi II instancji.
Art. 395.
ż1. Akta sprawy wraz z zażaleniem sąd pierwszej instancji przedstawia sądowi drugiej instancji po doręczeniu zażalenia stronie
przeciwnej, a w przypadkach gdy ustawa przewiduje doręczenie zaskarżonego postanowienia tylko jednej ze stron oraz w
przypadkach wskazanych w art. 394 ż 1 pkt 5 - niezwłocznie po złożeniu zażalenia bez doręczenia go stronie przeciwnej. Odpowiedz

na zażalenie może być wniesiona wprost do sądu drugiej instancji w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zażalenia.
ż2. Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, sąd, który wydał zaskarżone postanowienie,
może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt sądowi drugiej instancji, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby
sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych.
Warunki dopuszczalności środków zaskarżenia:
1) Istnienie zaskarżonego orzeczenia
2) Właściwy dla danego orzeczenia środek zaskarżenia
3) Legitymacja do wniesienia środka zaskarżenia
4) Interes we wniesieniu środka
5) Zachowanie terminu do wniesienia środka
6) Zachowanie przepisanej formy
Nie spełnienie jednego z tych warunków powoduje, że środek zaskarżenia jest niedopuszczalny i ta
niedopuszczalność znajdzie swój wyraz w odrzuceniu środków zaskarżenia.
Ad. 1  Istnienie zaskarżonego orzeczenia
Aby można mówić o dopuszczalności środka orzeczenia musimy zakładać, że istnieje orzeczenie.
Sentencia non existens  orzeczenie nieistniejące. Z tą sytuacją w praktyce mamy do czynienia
najczęściej wtedy, gdy sąd wydał wyrok nie orzekając o całości roszczenia. Wydał wyrok zasądzający
część świadczenia, w pozostałej części się nie wypowiedział. W takim wypadku strona
niezadowolona z takiego rozstrzygnięcia nie może wnieść apelacji od tej części, w której sąd się nie
wypowiedział, bo sąd nie wydał takiego rozstrzygnięcia.
Ad. 2  Właściwy środek zaskarżenia (kiedy indziej)
Ad. 3  Legitymacja do wniesienia środka
To krąg podmiotów uprawnionych do zaskarżenia (kiedy indziej)
Ad. 4  Interes prawny do wniesienia środka
Z interesem w zaskarżeniu mamy do czynienia wtedy, jeżeli orzeczenie sądu jest niezgodne z
żądaniem strony skarżącej. Jeżeli zatem powód domagał się rozwiązania małżeństwa przez rozwód,
małżeństwo zostało rozwiązane i teraz powód wnosi apelacje od tego wyroku, no to pojawia się
pytanie  dlaczego on to robi, przecież dostał to czego chciał. Ale może się okazać, że ten skarżący,
który dostał wyrok jaki chciał, wnosi apelację i mówi tak  ja otrzymałem to, czego chciałem, wyrok
jest zgodny z moim żądaniem, jednakże zaskarżam ten wyrok, ponieważ wyrok został wydany w
nieważnym postępowaniu, np skład sądu był niewłaściwy. Zaskarżam ten wyrok, chcę uchylenia
tego wyroku i powtórzenia tego postępowania. Chcę uzyskać taki sam wyrok, tylko w ważnym
postępowaniu.
Ad. 5  Zachowanie terminu do wniesienia środka
Uchybienie temu terminowi powoduje, że środek zaskarżenia jest niedopuszczalny. O tych
terminach będzie mowa kiedy indziej.
Ad. 6  Niezachowanie formy
Przepisy ustawy określają warunki formalne środków zaskarżenia, w szczególności ten warunek, że
środki zaskarżenia powinny być wniesione w formie pisemnej. Każdy środek zaskarżenia podlega
opłacie, którą skarżący musi uiścić. Niezachowanie właściwej formy powoduje, że sąd wzywa do
uzupełnienia, do poprawienia środka zaskarżenia. Jeżeli środek zaskarżenia nie zostanie
poprawiony lub uzupełniony, to wówczas następuje odrzucenie środka zaskarżenia. W takim
wypadku nie mamy do czynienia z brakiem formalnym pisma obejmującego apelację, tylko
brakiem formalnym apelacji. W związku z tym, jeżeli wnosimy pozew i pozew nie odpowiada
warunkom formalny, wzywa się powoda do uzupełnienia lub poprawienia, jeżeli nie poprawi, nie
uzupełni, to przewodniczący dokonuje zwrotu pisma.
Wniesienie środka zaskarżenia powoduje wszczęcie postępowania, które może zakończyć się
różnie. Przede wszystkim postępowanie to wywołane wniesieniem środka zaskarżenia może
skończyć się negatywnie, jeżeli sąd odrzuci środek zaskarżenia. Albo środek zaskarżenia zostanie
oddalony jako niezasadny. Gdy skarżący cofa wniesiony środek zaskarżenia, wówczas umarza się
postępowanie.
Apelacja
Regulowana jest w artykułach od 367 do 391.
Egzamin  od czego przysługuje apelacja.
Odpowiedz
 apelacja przysługuje od nieprawomocnych wyroków sądu I instancji do sądu II
instancji.
Celem apelacji jest ponowne rozpoznanie sprawy przez sąd II instancji. W wyniku tego rozpoznania
- wydanie przez sąd II instancji wyroku reformatoryjnego.
Art. 374. Sąd drugiej instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym w razie cofnięcia pozwu, cofnięcia apelacji albo
jeżeli zachodzi nieważność postępowania.
Art. 378.
ż1. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę
nieważność postępowania.
ż2. W granicach zaskarżenia sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także na rzecz współuczestników, którzy wyroku
nie zaskarżyli, gdy będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są dla nich wspólne. Współuczestników tych należy
zawiadomić o rozprawie; mogą oni składać pisma przygotowawcze.
Sąd apelacyjny ponownie rozpoznaje sprawę, a nie samą apelację. SN dla porównania rozpoznaje
skargę kasacyjną!
Apelacja zmierza do ponownego rozpoznania sprawy i celem skarżącego jest wydanie orzeczenia
reformatoryjnego. Apelacja w polskim postępowaniu cywilnym w wyjątkowych wypadkach ma
również charakter kasatoryjny. Sąd może nie zmieniać wyroku, może ten wyrok uchylić, czyli
skasować i przekazać sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
W związku z tym jaki jest cel tej kasacji, to należy powiedzieć o tym, że jeżeli chodzi o obowiązujące
europejskie porządki prawne, to wyróżniamy dwa rodzaje apelacji:
- apelację pełną  apelacio cum beneficio novorum  apelacja z możliwością dopuszczenia tzw
nowości  apelacja z dobrodziejstwem nowości
- apelację niepełną  apelacio sine beneficio novorum  czyli apelację niedopuszczającą żadnych
nowości.
Przy apelacji pełnej możliwe jest badanie przez sąd II instancji nowych okoliczności, które nie były
przedmiotem rozpoznania sądu I instancji. Natomiast przy apelacji niepełnej nowości sąd
niedopuszczalne. Nie można powoływać nowych faktów i dowodów, sąd rozpoznaje sprawę tylko
na podstawie materiałów przesłanych przez sąd I instancji.
W polskim porządku prawnym:
Art. 382. Sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu
apelacyjnym.
W postępowaniu apelacyjnym dopuszczalne jest zatem gromadzenie materiału dowodowego.
Art. 381. Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem
pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła póz
niej.
Nie jest to ukłon w stronę apelacji niepełnej, a ten przepis jest przejawem zasady koncentracji
materiału procesowego, chodzi o to żeby okoliczności faktyczne i dowody w całości przedstawiać
sądowi w I instancji, a sądowi apelacyjnemu jedynie je uzupełnić (ewentualnie).
Co do zakresu tego postępowania dowodowego i tego art. 381, zwrócić można uwagę na art. 386
par. 4:
Art. 386.
ż1. W razie uwzględnienia apelacji sąd drugiej instancji zmienia zaskarżony wyrok i orzeka co do istoty sprawy.
ż2. W razie stwierdzenia nieważności postępowania sąd drugiej instancji uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w zakresie
dotkniętym nieważnością i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
ż3. Jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz
odrzuca pozew lub umarza postępowanie.
ż4. Poza wypadkami określonymi w ż 2 i 3 sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego
rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
ż5. W wypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie.
ż6. Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno
sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Nie dotyczy to jednak
wypadku, gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego.
Jeżeli sąd II instancji uzna, że postępowanie dowodowe trzeba przeprowadzić w całości od nowa,
wówczas kasuje wyrok sądu I instancji i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania.
Warunek pierwszy dopuszczalności wniesienia apelacji jest spełniony, jeśli istnieje wyrok sądu I
instancji.
Kto może wnieść apelację? Uprawnionym do wniesienia apelacji jest strona, interwenient uboczny,
i te wszystkie podmioty jak prokurator, organizacja społeczna, etc.
Prokurator może wnieść apelację, niezależnie od tego, czy brał udział w postępowaniu I instancji.
Jeżeli chodzi o interes prawny, to przy apelacji nie ma żadnych szczególnych rozwiązań, ogólne
zasady mają tutaj zastosowanie.
Termin do wniesienia apelacji  zgodnie z art. 369:
Art. 369.
ż1. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku
z uzasadnieniem.
ż2. Jeżeli strona nie zażądała uzasadnienia wyroku w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji, termin do wniesienia apelacji
biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia.
ż3. Termin, o którym mowa w ż 1 i 2, uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła apelację do sądu
drugiej instancji. W takim wypadku sąd ten niezwłocznie przesyła apelację do sądu, który wydał zaskarżony wyrok.
Jeżeli chodzi o formę, zgodnie z art. 368 par. 1  apelacja powinna czynić zadość wymaganiom
przewidzianym dla pisma procesowego  art. 126 kpc. Z tego wynika, że apelację wnosi się w
formie pisemnej. Jedyny wyjątek dotyczy postępowania w sprawach pracy i ubezpieczeń
społecznych, gdyż na mocy art. 466 kpc, tam środki zaskarżenia mogą być wniesione również ustnie
do protokołu.
Dalej art. 368 wymienia elementy szczególne, charakterystyczne tylko dla apelacji:
Art. 368.
ż1. Apelacja powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a ponadto zawierać:
1) oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości czy w części,
2) zwięzłe przedstawienie zarzutów,
3) uzasadnienie zarzutów,
4) powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem
pierwszej instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła póz
niej,
5) wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia.
ż2. W sprawach o prawa majątkowe należy oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia. Wartość ta może być oznaczona na kwotę
wyższą od wartości przedmiotu sporu wskazanej w pozwie jedynie wtedy, gdy powód rozszerzył powództwo lub sąd orzekł ponad
żądanie. Przepisy art. 19-24 i 25 ż 1 stosuje się odpowiednio.
Oznaczenie wyroku, od którego apelacja jest wniesiona  wyrok trzeba nazwać  wnoszę apelację
od wyroku sądu rejonowego w łodzi, dla łodzi śródmieścia dnia takiego i takiego, sygnatura akt
taka i taka. Trzeba napisać, czy ten wyrok zaskarżam w całości czy w części.