Hierarchia systemu plików Prymitywne systemy plikowe posiadaÅ‚y jednÄ… listÄ™ plików wchodzÄ…cych w skÅ‚ad systemu plików. W miarÄ™ postÄ™pu systemy plików zostaÅ‚y unowoczeÅ›nione i współczesne systemy plików oprócz głównej listy (katalogu głównego) zawierajÄ… także podlisty (podkatalogi) które również mogÄ… zawierać dalsze podlisty (podkatalogi). W ten sposób rozwinęło siÄ™ pojÄ™cie katalogów nadrzÄ™dnych oraz katalogów podrzÄ™dnych. Katalog, w którym znajduje siÄ™ plik jest nadrzÄ™dny (bezpoÅ›rednio) wzglÄ™dem tego pliku. Katalog jest podrzÄ™dny (bezpoÅ›rednio) wzglÄ™dem innego katalogu w którym siÄ™ znajduje. W ten sposób powstaÅ‚o pojÄ™cie drzewiastej hierarchii systemu plików, w której każdy katalog może zawierać podkatalogi, które mogÄ… zawierać dalsze podkatalogi. Powstaje w ten sposób struktura, która wyglÄ…da jak "odwrócone drzewo". Systemy, które majÄ… takÄ… strukturÄ™ nazywajÄ… siÄ™ hierarchicznymi systemami plików. W takich systemach plik identyfikowany jest nie tylko na postawie unikalnej nazwy ale również Å›cieżki dostÄ™pu: Format podanej Å›cieżki zależy od systemu operacyjnego. W wiÄ™kszoÅ›ci systemów (Unix, Linux, Mac OS) katalog jest reprezentowany przez ukoÅ›nik (ang. slash "/"), peÅ‚na Å›cieżka do pliku twierdza.avi (przykÅ‚ad powyżej) wyglÄ…da nastÄ™pujÄ…co: /home/ciapek/filmy/twierdza.avi W przypadku systemów Windows oraz DOS katalog jest reprezentowany przez lewy ukoÅ›nik (ang. backslash "\"), a peÅ‚na Å›cieżka do pliku twierdza.avi w tym systemie wyglÄ…da nastÄ™pujÄ…co: C:\Documents and Settings\ciapek\moje dokumenty\filmy\twierdza.avi systemy plików: System plików - metoda przechowywania plików, zarzÄ…dzania plikami, informacjami o tych plikach, tak by dostÄ™p do plików i danych w nich zgromadzonych byÅ‚ Å‚atwy dla użytkownika systemu; także: wolumin. Systemy plików stosuje siÄ™ dla różnych noÅ›ników danych, takich jak dyski, dyskietki, a także w strumieniach danych, sieciach komputerowych, pamiÄ™ciach. We współczesnych systemach operacyjnych bezpoÅ›rednie operowanie na danych w plikach zarezerwowane jest tylko dla systemu operacyjnego, aplikacje majÄ… dostÄ™p tylko do operacji na plikach i majÄ… zabroniony bezpoÅ›redni dostÄ™p do noÅ›nika danych. Klaster dyskowy - jeden lub wiÄ™cej sektorów na wymiennym lub staÅ‚ym noÅ›niku danych komputerowych, zarezerwowany dla danego systemu operacyjnego jako podstawowa jednostka przechowywania plików. W obszarze jednego klastra można zapisać tylko jeden plik, nawet jeÅ›li bÄ™dzie on wypeÅ‚niaÅ‚ klaster tylko w niewielkim procencie. WiÄ™ksze pliki zajmujÄ… oczywiÅ›cie wiÄ™kszÄ… liczbÄ™ klastrów. Klastry wymyÅ›lono, aby zmniejszyć wielkość przestrzeni adresowej dla systemu plików, a przez to zmniejszyć na niÄ… zapotrzebowanie pamiÄ™ci komputera i przyÅ›pieszyć jego dziaÅ‚anie (liczba klastrów jest wielokrotnie mniejsza od liczby sektorów). W nowoczesnych systemach operacyjnych istnieje możliwość definiowania klastrów o zróżnicowanej wielkoÅ›ci, przewidujÄ…c procentowy udziaÅ‚ plików maÅ‚ych i dużych. Takie rozwiÄ…zanie umożliwia wiÄ™kszÄ… efektywność wykorzystania powierzchni noÅ›nika. FAT Dysk twardy podzielony jest na niewielkie fragmenty, zwane jednostkami alokacji lub klastrami. Ponieważ jednostka alokacji jest wartoÅ›ciÄ… logicznÄ…, a nie fizycznÄ… (nie znajduje siÄ™ ona fizycznie na dysku), jej rozmiar można różnie zdefiniować w zakresie od 512 bajtów do 64 kilobajtów (Windows NT pozwala tworzyć nietypowe klastry o wielkoÅ›ci 256 kB). Każdy znajdujÄ…cy siÄ™ na dysku twardym plik zajmuje jeden bÄ…dz wiÄ™cej klastrów, ale w jednym klastrze może znajdować siÄ™ tylko jeden plik (lub jego część). Gdy rozmiar pliku jest mniejszy niż rozmiar klastra, niewykorzystane miejsce marnuje siÄ™, zatem dlatego im mniejsze jednostki alokacji, tym bardziej ekonomicznie wykorzystane jest miejsce na dysku. Maksymalna liczba jednostek alokacji na dysku jest jednak ograniczona przez system plików. FAT (File Allocation Table - tablica alokacji plików) jest to tablica opisujÄ…ca, w których klastrach dysku twardego lub dyskietki magnetycznej system operacyjny ma szukać każdego z zapisanych na nim plików. FAT jest tworzony podczas formatowania noÅ›nika danych. Podczas zapisu pliku informacje o nim sÄ… automatycznie zachowywane w tablicy FAT. Potocznie przez FAT rozumie siÄ™ FAT16 lub FAT32. FAT16 FAT16 jest odmianÄ… systemu plików FAT, z którego może korzystać MS-DOS i Windows. Pierwsze pecety pracujÄ…ce pod systemem DOS miaÅ‚y architekturÄ™ 16-bitowÄ…. OznaczaÅ‚o to, że ich system plików mógÅ‚ opisać tylko 216, czyli 65 535 klastrów. PoczÄ…tkowo klastry byÅ‚y rozmiarowo równe fizycznym sektorom dysku twardego (512 bajtów), ale szybko okazaÅ‚o siÄ™, że w ten sposób można opisać pojemność tylko 32 MB. WiÄ™kszy dysk twardy trzeba byÅ‚o dzielić na partycje. W zwiÄ…zku z tym postanowiono zwiÄ™kszyć rozmiary jednostek alokacji. Problem zaczÄ…Å‚ siÄ™, gdy dyski przekroczyÅ‚y rozmiar gigabajta, a jednostki alokacji rozrosÅ‚y siÄ™ aż do 32 kilobajtów. Przy tak dużej jednostce alokacji notatka o wielkoÅ›ci dwóch kilobajtów zmarnuje 30 kilobajtów miejsca. Plików tej wielkoÅ›ci na dysku może być tysiÄ…ce, co prowadzi do dużych strat pojemnoÅ›ci. FAT16 miaÅ‚ jeszcze jedno poważne ograniczenie - obsÅ‚ugiwaÅ‚ partycje tylko do wielkoÅ›ci 2,1 gigabajta. Konieczne staÅ‚o siÄ™ opracowanie nowego, lepszego systemu plików - i tak powstaÅ‚ FAT32. FAT32 FAT32 jest kolejnÄ… odmianÄ… systemu plików FAT, z którego mogÄ… korzystać systemy operacyjne Windows 95 OSR 2, Windows 98 oraz ich nowsze wersje. FAT32 może rozpoznać 232 (czyli 4 294 967 296) adresów jednostek alokacji, dziÄ™ki czemu obsÅ‚uguje dyski twarde do wielkoÅ›ci dwóch terabajtów (dwóch tysiÄ™cy gigabajtów). Dla partycji o rozmiarach poniżej 8 GB jednostka alokacji ma wielkość tylko 4 kB, dziÄ™ki czemu nie ma dużych strat pojemnoÅ›ci. FAT32 wymaga partycji o minimalnych rozmiarach 512 MB. Jednak FAT32 ma też wady - na razie nie można kompresować dysków z takim systemem plików, a także wiele systemów operacyjnych nie rozpoznaje FAT32 (np. Windows NT czy MS-DOS) - przez co nie może go stosować ani odczytać danych na nim zapisanych. Poza standardowymi systemami plików jest również wykorzystywany wirtualny system plików dziaÅ‚ajÄ…cy w systemach Windows 9x oraz w Windows NT. W jego okreÅ›leniu używana jest nazwa wirtualny, ponieważ VFAT jest tylko rozszerzeniem systemu plików FAT (Virtual FAT - wirtualny FAT). Jego dodatkowe możliwoÅ›ci to: obsÅ‚uga dÅ‚ugich nazw plików, wykorzystywanie VCACHE i lepsza wydajność (szybkość). NTFS To standardowy system plików systemu Microsoft Windows NT i jego nastÄ™pców (Windows 2000, Windows XP i Windows Server 2003). NTFS pochodzi od HPFS, który zostaÅ‚ opracowany przez Microsoft i IBM dla systemu OS/2 na miejsce starszego FATu, używanego w MS-DOS. HPFS posiada kilka ulepszeÅ„ w porównaniu do FATu, takich jak wsparcie dla metadanych, użycie zaawansowanych struktur w celu polepszenia, wiarygodnoÅ›ci i wydajnoÅ›ci (zarówno w odniesieniu do szybkoÅ›ci jak i wymaganej pojemnoÅ›ci dyskowej). NTFS zawiera wszystkie te ulepszenia oraz dodatkowo listy kontroli dostÄ™pu (ACL) i dziennik operacji dyskowych (journal). Poza tym NTFS nie posiada ograniczenia systemu plików FAT, dotyczÄ…cego maksymalnego rozmiaru pojedynczego pliku (do 1GB -> FAT16 i 2GB -> FAT32), co umożliwia na przykÅ‚ad przechowanie obrazu pÅ‚yty DVD na dysku twardym, bez dzielenia go na mniejsze pliki. Katalog główny - katalog w systemie plików nadrzÄ™dny dla wszystkich innych katalogów (i również plików). W systemach uniksowych oznaczamy przez ukoÅ›nik (/), a w systemach dosowych przez odwrotny ukoÅ›nik (\). Åšcieżka dostÄ™pu - ciÄ…g znaków okreÅ›lajÄ…cy noÅ›nik danych oraz poÅ‚ożenie pliku w strukturze katalogów na komputerowym noÅ›niku danych, bÄ™dÄ…cy częściÄ… peÅ‚nej nazwy pliku. Najczęściej ma postać listy katalogów odseparowanych ukoÅ›nikami. Systemy z rodziny UNIX (UNIX, Linux, BSD): /home/rzukow/zdjecie.jpg Systemy z rodziny DOS i Windows: Format nazwy pliku: [UrzÄ…dzenie:][katalogi][nazwa pliku][.rozszerzenie nazwy] C:\katalog1\katalog2\plik.txt W systemie DOS i Windows istnieje domyÅ›lny (roboczy) dysk oraz domyÅ›lny (roboczy) katalog na dysku. Umożliwia to podanie nazwy pliku bez okreÅ›lania nazwy urzÄ…dzenia i w odniesieniu do katalogu: Jeżeli domyÅ›lnym dyskiem jest dysk C: a katalogiem na nim \katalog1, to podanie: katalog2\plik.txt - jest równoważne z podanÄ… powyżej \katalog2\plik.txt - nie jest równoważna z powyższÄ…, poczÄ…tkowy \ oznacza katalog główny dysku. PRACA Z SYSTEMAMI PLIKÓW W celu uÅ‚atwienia pracy użytkownikom przyzwyczajonym do systemów Windows 9x, które nie obsÅ‚ugujÄ… dysków sformatowanych w systemie plików NT, interfejs nowego systemu firmy Microsoft ukrywa przed użytkownikami nowe możliwoÅ›ci zarzÄ…dzania plikami i folderami. Aby móc w peÅ‚ni korzystać z możliwoÅ›ci oferowanych przez system NTFS, trzeba zmienić domyÅ›lne ustawienia systemu Windows XP. W tym celu: 1. Z menu Start wybierz opcje Panel sterowania. 2. Kliknij ikonÄ™ WyglÄ…d i kompozycje, a nastÄ™pnie kliknij ikonÄ™ Opcje folderów. 3. Na karcie Widok w obszarze Ustawienia zaawansowane wyczyść pole wyboru Użyj prostego udostÄ™pniania plików [zalecane]. 4. Kliknij przycisk OK i zamknij Panel sterowania. Aby w peÅ‚ni wykorzystać możliwoÅ›ci zwiÄ…zane z przechowywaniem danych na dyskach NTFS, należy zmienić domyÅ›lne opcje folderów Tworzenie plików i folderów Każdy plik i folder przechowywany na dysku NTFS jest wÅ‚asnoÅ›ciÄ… jakiegoÅ› użytkownika. W wiÄ™kszoÅ›ci przypadków wÅ‚aÅ›cicielem obiektu jest ten użytkownik, który go utworzyÅ‚, ale możliwe jest przekazanie prawa wÅ‚asnoÅ›ci innemu użytkownikowi. Jeżeli tylko posiadamy odpowiednie uprawnienia, utworzenie pliku lub folderu na dysku NTFS niczym nie bÄ™dzie siÄ™ różniÅ‚ od utworzenia tych obiektów na dyskach FAT. Prawa dostÄ™pu mogÄ… być nadawane dla caÅ‚ego dysku, wybranego folderu, a nawet pojedynczego pliku. Lista praw dostÄ™pu Po zmianie domyÅ›lnego widoku folderów, po klikniÄ™ciu prawym przyciskiem na dowolnym dysku sformatowanym w systemie plików NT, lub folderze czy pliku przechowanym na dysku NTFS, z menu kontekstowego bÄ™dzie dostÄ™pna zakÅ‚adka Zabezpieczenia. Po jej wybraniu w górnej części okna zobaczymy listÄ™ grup i użytkowników, w dolnej żÿ listÄ™ uprawnieÅ„ nadanych lub odebranych danej grupie lub użytkownikowi. DobrÄ… praktykÄ… jest ograniczanie dostÄ™pu użytkownikom do dysku, na którym zainstalowany jest system operacyjny W rzeczywistoÅ›ci na liÅ›cie uprawnieÅ„ znajdujÄ… siÄ™ nie pojedyncze uprawnienia do dysku, pliku czy folderu, ale grupy uprawnieÅ„ majÄ…ce uÅ‚atwić zarzÄ…dzanie dostÄ™pem do danych. Nadanie każdego z uprawnieÅ„ wymienionych na liÅ›cie spowoduje umożliwienie wybranemu użytkownikowi lub grupie użytkowników wykonania pewnych operacji. PeÅ‚na lista uprawnieÅ„ specjalnych skÅ‚adajÄ…cych siÄ™ na poszczególne uprawnienia znajduje siÄ™ w tabeli. Nadawanie i odbieranie uprawnieÅ„ Istnieje ogromna różnica pomiÄ™dzy jawnym odebraniem jakiegoÅ› uprawnienia (na przykÅ‚ad uprawnienia do odczytu) pewnej grupie użytkowników, a nie nadaniem tej grupie żadnych uprawnieÅ„. ZwiÄ…zane jest to z tym, że jeden i ten sam użytkownik może być czÅ‚onkiem dowolnie wielu grup użytkowników oraz z tym, że odebranie uprawnieÅ„ (nadanie prawa Odmów) jest priorytetowe i spowoduje unieważnienie nadanego prawa Zezwalaj. Jest to jedyny wyjÄ…tek od uniwersalnej reguÅ‚y, na mocy której: Uprawnienia siÄ™ kumulujÄ…. Jeżeli ten sam użytkownik jest czÅ‚onkiem trzech grup, z których jedna ma nadane prawo do odczytu pliku, druga - do zapisu, a trzecia nie ma nadanych żadnych praw, wynikowymi prawami użytkownika bÄ™dÄ… prawa do odczytu i zapisu pliku. Kopiowanie plików i folderów Aby skopiować plik lub folder, musimy posiadać co najmniej prawo odczytu do obiektu zródÅ‚owego i zapisu do folderu docelowego. Ponieważ wszystkie obiekty zarówno pliki, jak foldery, żÿdziedziczążÿ uprawnienia od folderu nadrzÄ™dnego (lub dysku w przypadku folderów głównych), to podczas kopiowania i przenoszenia obiektów uprawnienia te mogÄ… ulec zmianie. Innymi sÅ‚owy, po skopiowaniu pliku z folderu Tajne i Poufne, do którego jedynie my mieliÅ›my uprawnienia do odczytu do folderu Publiczne, do którego wszyscy majÄ… peÅ‚ny dostÄ™p, wszyscy użytkownicy bÄ™dÄ… mogli odczytywać, modyfikować a nawet skasować nasz plik. Kopiowane lub przenoszone pliki i foldery dziedziczÄ… uprawnienia folderu lub dysku docelowego. Jedynym wyjÄ…tkiem jest przeniesienie obiektów w obrÄ™bie tego samego dysku logicznego. W takim przypadku przeniesiony obiekt zachowa poczÄ…tkowe uprawnienia. Inspekcja dostÄ™pu do danych Dane przechowywane na dyskach NTFS nie tylko mogÄ… być chronione przed niepowoÅ‚anymi osobami żÿ możemy również monitorować zarówno udane, jak i nieudane, próby dostÄ™pu do tych danych. W tym celu, przede wszystkim musimy wÅ‚Ä…czyć domyÅ›lnie wyÅ‚Ä…czony Dziennik inspekcji dostÄ™pu do obiektów: 1. Uruchom menu Start | Wszystkie programy | NarzÄ™dzia administracyjne | Zasady zabezpieczeÅ„ lokalnych. 2. Jeżeli zarówno w menu Start, jak i w Start | Wszystkie programy, nie znajduje siÄ™ ikona narzÄ™dzi administracyjnych: a Kliknij prawym przyciskiem na menu Start i z menu kontekstowego wybierz opcje WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci b Wybierz Menu Start | Dostosuj | Zaawansowane. c Na liÅ›cie Elementy menu Start znajdz pozycjÄ™ Systemowe narzÄ™dzia administracyjne i zaznacz opcjÄ™ WyÅ›wietl w menu Wszystkie programy. 3. RozwiÅ„ folder Zasady lokalne i wybierz opcjÄ™ Zasady inspekcji. 4. Dwukrotnie kliknij zasadÄ™ Przeprowadz inspekcjÄ™ dostÄ™pu do obiektów. Zostanie wyÅ›wietlone okno pokazane na rysunku poniżej. 5. Zaznacz opcje Sukces oraz Niepowodzenie. 6. NaciÅ›nij klawisz OK i zamknij okno konsoli Zasady zabezpieczeÅ„ lokalnych. Przed okreÅ›leniem folderów, do których dostÄ™p bÄ™dziemy monitorować musimy wÅ‚Ä…czyć inspekcjÄ™ dostÄ™pu do obiektów Teraz możemy okreÅ›lić folder, do którego dostÄ…p bÄ™dziemy monitorować. OkreÅ›limy też, jakie czynnoÅ›ci (np. zapis, modyfikacja, odczyt) i których użytkowników bÄ™dziemy monitorować. W tym celu: 1. Zaznacz wybrany folder (na przykÅ‚ad folder Moje dokumenty). 2. Kolejno wybierz WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci | Zabezpieczenia | Zaawansowane | Inspekcja. 3. NaciÅ›nij przycisk Dodaj i wskaż grupy lub użytkowników poddanych inspekcji. 4. W oknie dialogowym Wpis inspekcji zaznacz te czynnoÅ›ci, które powinny być monitorowane dla wybranej grupy lub użytkownika. Tak dokÅ‚adna inspekcja, polegajÄ…ca na monitorowaniu każdej czynnoÅ›ci dowolnego użytkownika, może negatywnie wpÅ‚ynąć na wydajność systemu 5. Dwukrotnie naciÅ›nij przycisk OK zamykajÄ…c oba okna wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci folderu. Od tej chwili zarówno udane, jak i nieudane, próby zmodyfikowania zawartoÅ›ci folderu Moje dokumenty bÄ™dÄ… zapisywane w Dzienniku zabezpieczeÅ„. Aby przejrzeć wpisy w tym dzienniku: 1. Uruchom menu Start | Wszystkie programy | NarzÄ™dzia administracyjne | PodglÄ…d zdarzeÅ„. 2. Wybierz Dziennik Zabezpieczenia. W oknie po prawej stronie zostanie wyÅ›wietlona lista zarejestrowanych zdarzeÅ„. 3. Jeżeli chcesz poznać wiÄ™cej szczegółów o konkretnym zdarzeniu kliknij na nim dwukrotnie lewym przyciskiem myszki. W dzienniku zdarzeÅ„ zanotowana zostaÅ‚a udana próba dostÄ™pu do pliku szablon.doc znajdujÄ…cego siÄ™ w podfolderze monitorowanego folderu OBSAUGIWANIE DAUGICH NAZW PLIKÓW DÅ‚uga nazwa pliku (ang. Long File Names, LFN) to system umożliwiajÄ…cy nadawanie plikom zapisanym na partycji FAT nazw dÅ‚uższych niż 11 (8 + 3) znaków. Opcja ta zostaÅ‚a wprowadzona po raz pierwszy przez firmÄ™ Microsoft w systemie Windows NT 3.5. DÅ‚uga nazwa pliku może zawierać do 255 znaków wliczajÄ…c w to spacje, znaki nie-alfanumeryczne (z wyjÄ…tkiem znaków ze znaczeniem specjalnym dla jÄ…dra systemu: \ /: * ? " < > |). W celu zachowania kompatybilnoÅ›ci wstecznej ze starszymi systemami operacyjnymi, firma Microsoft sformuÅ‚owaÅ‚a metodÄ™ generowania nazw w formacie 8+3 z dÅ‚ugiej nazwy pliku i rozszerzenia (na przykÅ‚ad z "Microsoft.txt" do "MICROS~1.TXT"). Przed wprowadzeniem Windows NT istniaÅ‚a już implementacja dÅ‚ugich nazw plików w systemie plików Macintosh, dla systemu MacOS, na komputery Macintosh 128K. ByÅ‚ to pomysÅ‚ ponadczasowy i wybiegajÄ…cy w przyszÅ‚ość. Hierarchiczny system plików w maszynach Apple zostaÅ‚ wprowadzony kilka lat pózniej. Eksplorator Windows - aplikacja do przeglÄ…dania systemu plików dostÄ™pna od Microsoft Windows 95. Eksplorator (nazwa pliku explorer.exe) jest także domyÅ›lnÄ… powÅ‚okÄ… tych systemów operacyjnych. PowÅ‚oka pokazuje ikony na pulpicie, a także pasek zadaÅ„. Explorer.exe to bardzo ważny plik systemowy - jego brak (w przypadku niedoÅ›wiadczonych użytkowników) może doprowadzić do unieruchomienia systemu. Oprócz tradycyjnego sposobu klikaniem, uruchomić go możemy także poprzez jednoczesne wciÅ›niÄ™cie klawiszy Logo Windows i E na klawiaturze. Okno Eksploratora podzielone jest na dwa pionowe segmenty. Część lewa przedstawia hierarchiczne drzewo zasobów dyskowych komputera (foldery, dyski lokalne oraz zmapowane dyski sieciowe). Część prawa wyÅ›wietla zawartość folderu zaznaczonego w segmencie lewym. WyglÄ…d Eksploratora Windows (XP): DziÄ™ki niemu możemy tworzyć nowe foldery, zmieniać ich nazwy, oraz wykonywać wszelkie czynnoÅ›ci edycyjne ATRYBUTY PLIKÓW Atrybut pliku to cecha charakterystyczna danego pliku w komputerze. Atrybutami mogÄ… być: - rozmiar - nazwa - data utworzenia, modyfikacji, ostatniego dostÄ™pu, usuniÄ™cia itp. - wÅ‚aÅ›ciciel i grupa pliku - prawa (zapisu, odczytu itd. - mogÄ… być odmienne dla różnych grup użytkowników) - poÅ‚ożenie, czyli wskaznik do miejsca na urzÄ…dzeniu, na którym plik zostaÅ‚ zapisany (czÄ™sto tablica wskazników) - czy jest to katalog, plik wykonywalny - typ pliku Atrybuty zależą od systemu operacyjnego, a dokÅ‚adniej od jego systemu plików. Atrybuty plików mogÄ… stanowić część plików lub sÄ… umieszczane Å‚Ä…cznie dla wielu plików we wspólnej strukturze tworzÄ…c kartoteki. W wielu systemach operacyjnych kartoteki plików sÄ… traktowane jak pliki. wyÅ›wietlanie atrybutów pliku Eksplorator Windows XP nie wyÅ›wietla atrybutów plików, nawet po wybraniu opcji Szczegóły jako typu widoku. WiÄ™kszość osób zapewne i tak nie korzysta o atrybutach plików (majÄ… one maÅ‚e znaczenie w Windows), ale jeÅ›li ktoÅ› chce - oto metoda na wyÅ›wietlanie takich informacji. Najpierw sporzÄ…dz kopiÄ™ zapasowÄ… plików Rejestru. NastÄ™pnie uruchom Edytora rejestru (przejdz do Start|Uruchom, wpisz regedit i wciÅ›nij [Enter]). Teraz odszukaj klucz: HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion \Explorer\Advanced. Poszukaj pozycji ShowAttribCol. JeÅ›li jest, zmieÅ„ jej wartość na 1. JeÅ›li jej nie ma, dodaj jÄ… (jest typu DWORD) i ustaw na 1. Zamknij Edytor rejestru i otwórz dowolny folder w Eksploratorze. JeÅ›li atrybuty pliku nadal nie sÄ… widoczne, kliknij prawym przyciskiem myszy pasek nagłówków kolumn w widoku Szczegóły w Eksploratorze i zaznacz opcjÄ™ Atrybuty UPRAWNIENIA NTFS hierarchia uprawnieÅ„ Standardowo, uprawnienia obiektów dziedziczone sÄ… przez pliki i podobiekty (podfoldery). Wyróżniamy dwa rodzaje uprawnieÅ„: - Uprawnienia jawne - doÅ‚Ä…czane bezpoÅ›rednio do obiektu lub jednostki organizacyjnej (OU), która może obejmować uprawnienia do plików i folderów. - Uprawnienia dziedziczone - propagowane od obiektu nadrzÄ™dnego do obiektu podrzÄ™dnego. zaawansowane uprawnienia zabezpieczeÅ„ NTFS Standardowe uprawnienia NTFS zapewniajÄ… wszystkie rodzaje kontroli, wymagane do zabezpieczenia zasobów, istniejÄ… jednak przypadki, w których uprawnienia NTFS nie zapewniajÄ… specyficznego poziomu dostÄ™pu, jaki należy przyznać użytkownikom. Aby stworzyć specyficzny poziom dostÄ™pu, należy przypisać do zasobu uprawnienia specjalne. Uprawnienia Opis Przechodzenie poprzez Uprawnienie Przechodzenie poprzez folder zezwala folder/Wykonanie pliku lub zabrania na dostÄ™p do pliku w sytuacji, gdy użytkownik ten nie posiada odpowiednich uprawnieÅ„ do zawierajÄ…cego ten plik katalogu, ale posiada je w stosunku do samego pliku. Prawo to można stosować tylko do folderów. Uprawnienie to ma zastosowanie tylko w stosunku do tych użytkowników i grup, którym poprzez zasady grup nie przyznano prawa Pomijanie sprawdzania przebiegu. (domyÅ›lnie grupa Wszyscy otrzymuje prawo Pomijanie sprawdzania przebiegu). Ustawienie dla folderu uprawnienia Przechodzenie poprzez folder nie powoduje automatycznego ustawienia Wykonanie pliku. Uprawnienie Wykonanie pliku przyznaje lub odmawia użytkownikowi prawa do uruchamiania plików zawierajÄ…cych programy. Prawo to stosuje siÄ™ jedynie do plików. Zezwala lub odmawia przeglÄ…dania atrybutów pliku lub Odczyt atrybutów folderu takich jak Tylko do odczytu lub Ukryty Zezwala bÄ…dz odmawia przeglÄ…dania rozszerzonych atrybutów pliku bÄ…dz folderu. Niektóre rozszerzone Odczyt atrybutów atrybuty definiujÄ… same aplikacje we wÅ‚aÅ›ciwy dla rozszerzonych siebie sposób. Należą do nich również dwa atrybuty NTFS - kompresji i szyfrowania. Zezwala bÄ…dz odmawia prawa do tworzenia plików Tworzenie plików/Zapis wewnÄ…trz folderu. Zapis danych zezwala bÄ…dz odmawia prawa do dokonywania zmian w plikach i danych nadpisywania ich bieżącej zawartoÅ›ci. Prawo to stosuje siÄ™ jedynie do plików. Zezwala bÄ…dz odmawia prawa tworzenia podkatalogów Tworzenie wewnÄ…trz folderu. DoÅ‚Ä…czanie danych zezwala bÄ…dz folderów/DoÅ‚Ä…czanie odmawia do dopisywania danych na koÅ„cu istniejÄ…cego danych pliku, lecz nie do zmiany, usuwania lub nadpisywania istniejÄ…cych już w nim danych. Zezwala bÄ…dz odmawia prawa do zmieniania atrybutów Zapis atrybutów pliku lub folderu takich jak Tylko do odczytu, Ukryty. Zapis rozszerzonych Zezwala bÄ…dz odmawia prawa do zmieniania atrybutów rozszerzonych atrybutów pliku lub folderu. Zezwala bÄ…dz odmawia prawa do usuwania znajdujÄ…cych siÄ™ wewnÄ…trz folderu plików zabezpieczeÅ„ Usuwanie podfolderów podkatalogów, nawet jeżeli użytkownik nie posiada i plików uprawnienia Usuwanie do usuwanego pliku lub podkatalogu. Zezwala bÄ…dz odmawia prawa do usuwania plików i katalogów. Jeżeli użytkownik nie posiada uprawnienia Usuwanie Usuwanie do pliku lub katalogu, ciÄ…gle może je usunąć o ile posiada uprawnienie Usuwanie podfolderów i plików w stosunku do folderu nadrzÄ™dnego. Odczyt uprawnieÅ„ Zezwala bÄ…dz odmawia prawa do odczytywania uprawnieÅ„ zastosowanych do pliku lub folderu, takich jak PeÅ‚na kontrola, Zapis, Odczyt. Zezwala bÄ…dz odmawia prawa do zmieniania uprawnieÅ„ Zmiana uprawnieÅ„ zastosowanych do pliku lub folderu takich jak PeÅ‚na kontrola, Zapis, Odczyt. Zezwala bÄ…dz odmawia prawa do przejÄ™cia pliku lub folderu na wÅ‚asność. PrzejÄ™cie na wÅ‚asność WÅ‚aÅ›ciciel pliku lub folderu może zawsze zmienić jego uprawnienia, niezależnie od tego, jakie zastosowano uprawnienia w celu jego ochrony. Zezwala bÄ…dz odmawia prawa do tego, aby różne wÄ…tki mogÅ‚y oczekiwać na zwolnienie uchwytu do pliku zabezpieczeÅ„ w ten sposób synchronizować siÄ™ z Synchronizacja innymi, sygnalizujÄ…cymi to wÄ…tkami. Ten rodzaj uprawnienia ma zastosowanie jedynie dla programów wielowÄ…tkowych i wieloprocesorowych. Uprawnienia zabezpieczeÅ„ mogÄ… ulec zmianie w wyniku operacji kopiowania lub przenoszenia. Jeżeli plik lub folder jest kopiowany w obrÄ™bie tego samego woluminu NTFS, dziedziczy uprawnienia nowej lokalizacji. Jeżeli plik lub folder jest przenoszony w obrÄ™bie tego samego woluminu NTFS, jego uprawnienia siÄ™ nie zmieniajÄ…. Jeżeli plik lub folder jest kopiowany bÄ…dz przenoszony na inny wolumin NTFS, dziedziczy uprawnienia nowej lokalizacji. Należy również zapamiÄ™tać, jeżeli pliki lub foldery zostanÄ… przeniesione na wolumin FAT, utracÄ… one posiadane uprawnienia NTFS, ponieważ woluminy typu FAT nie obsÅ‚ugujÄ… uprawnieÅ„ NTFS. ZARZDZANIE PLIKAMI I FOLDERAMI porady dotyczÄ…ce zarzÄ…dzania plikami i folderami 1. Używaj folderu Moje dokumenty. Z wielu powodów warto korzystać z zalet folderu Moje dokumenty w systemie Microsoft Windows. Aby otworzyć folder Moje dokumenty w systemie Windows, kliknij przycisk Start, a nastÄ™pnie kliknij polecenie Moje dokumenty. Folder Moje dokumenty zapewnia Å‚atwy sposób przechowywania osobistych dokumentów. Używanie folderu Moje dokumenty uÅ‚atwia wykonywanie nastÄ™pujÄ…cych czynnoÅ›ci: o Odnajdywanie plików. System Windows zapewnia Å‚atwy dostÄ™p do folderu Moje dokumenty (i jego podfolderów) z wielu miejsc, takich jak menu Start, okienko zadaÅ„ Eksploratora Windows, typowe okna dialogowe Otwieranie pliku i Zapisywanie pliku i inne. Uwaga Eksplorator Windows wyÅ›wietla strukturÄ™ plików i folderów na komputerze. Aby otworzyć Eksploratora Windows, kliknij przycisk Start, wskaż polecenie Wszystkie programy, wskaż polecenie Akcesoria, a nastÄ™pnie kliknij pozycjÄ™ Eksplorator Windows. o Tworzenie kopii zapasowych plików. Przechowywanie wszystkich plików w jednym miejscu jest pierwszym i podstawowym krokiem w opracowywaniu praktycznej strategii tworzenia kopii zapasowych. o Przechowywanie plików w innym miejscu niż programów. Oddzielenie plików dokumentów od plików programów zmniejsza ryzyko przypadkowego usuniÄ™cia dokumentów podczas instalowania lub uaktualniania oprogramowania. 2. Przyjmij spójnÄ… metodÄ™ nadawania nazw plikom i folderom. Opracuj schemat nazewnictwa dla wszystkich rodzajów najczęściej tworzonych plików, a nastÄ™pnie trzymaj siÄ™ go. 3. Stosuj krótkie nazwy. Chociaż system Windows pozwala na używanie dÅ‚ugich nazw plików, wygodniejsze jest stosowanie nazw krótszych. DÅ‚ugie nazwy zmniejszajÄ… czytelność widoku. ZwiÄ™zÅ‚ość sprzyja przejrzystoÅ›ci. 4. Oddzielaj pracÄ™ bieżącÄ… od ukoÅ„czonej. Aby uniknąć nadmiernego przeÅ‚adowania folderu Moje dokumenty, przechowuj w nim tylko te pliki, nad którymi obecnie pracujesz. Zmniejsza to liczbÄ™ plików do przeszukiwania oraz ilość danych, dla których musisz tworzyć kopie zapasowe. Mniej wiÄ™cej co miesiÄ…c przenoÅ› pliki, nad którymi już nie pracujesz, do innego folderu lub lokalizacji żÿ najlepiej poza folder Moje dokumenty. Możesz zarchiwizować je w folderze na pulpicie (i nadać takiemu folderowi nazwÄ™ Archiwum) albo przenieść je do kopii zapasowej na taÅ›mie lub zapisywalnym dysku CD. Folder Moje dokumenty, którego kopiÄ™ zapasowÄ… trzeba czÄ™sto wykonywać, pozostanie wzglÄ™dnie maÅ‚y. 5. Przechowuj podobne pliki razem. Ograniczanie zawartoÅ›ci folderów do dokumentów jednego typu (lub głównie jednego typu) umożliwia korzystanie z szablonów folderów w Eksploratorze Windows. UÅ‚atwia to wyszukiwanie plików. Na przykÅ‚ad po umieszczeniu wszystkich plików graficznych w jednym folderze można użyć widoku przezroczy i funkcji pokazu slajdów w Eksploratorze Windows w celu odnalezienia wÅ‚aÅ›ciwego obrazu do umieszczenia w biuletynie. 6. Unikaj dużych struktur folderów. JeÅ›li musisz umieÅ›cić w folderze tak wiele podfolderów, że nie można wyÅ›wietlić ich wszystkich naraz, rozważ utworzenie menu alfabetycznego. PrzykÅ‚ad przedstawiono na rysunku 2. 7. Używaj skrótów lub Å‚Ä…czy skrótów zamiast wielu kopii. JeÅ›li musisz mieć dostÄ™p do tego samego pliku z wielu lokalizacji, nie twórz kopii pliku. Zamiast tego utwórz skróty do pliku. Aby utworzyć skrót, kliknij prawym przyciskiem myszy plik, a nastÄ™pnie kliknij polecenie Utwórz skrót. Skrót możesz nastÄ™pnie przeciÄ…gać i upuszczać w innych lokalizacjach. 8. Używaj skrótów. Skracaj nazwy plików przez używanie skrótów, na przykÅ‚ad FIN dla finansów czy FOTO dla zdjęć. DziÄ™ki temu nazwy plików sÄ… bardziej opisowe i można je Å‚atwiej odnalezć za pomocÄ… funkcji wyszukiwania. 9. Używaj miniatur. Przeszukuj foldery w widoku miniatur. W tym widoku elementy sÄ… lepiej widoczne i możliwe jest umieszczenie na folderze obrazu lub obiektu clipart, dziÄ™ki czemu jest Å‚atwiej rozpoznawalny. JeÅ›li na przykÅ‚ad folder zawiera informacje o produkcie, można na nim umieÅ›cić zdjÄ™cie produktu lub inny obraz informujÄ…cy o zawartoÅ›ci folderu. Aby wyÅ›wietlić listÄ™ folderów w widoku miniatur w folderze Moje dokumenty, na pasku narzÄ™dzi kliknij przycisk Widoki, a nastÄ™pnie wybierz opcjÄ™ Miniatury. Aby umieÅ›cić obraz na folderze, kliknij prawym przyciskiem myszy folder, a nastÄ™pnie wybierz polecenie WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci. W oknie dialogowym WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci kliknij kartÄ™ Dostosowywanie. W obszarze Obrazy folderów kliknij przycisk Wybierz obraz. 10. Używaj typowych nazw. Aby uÅ‚atwić wyszukiwanie dokumentów, nadawaj plikom i folderom nazwy Å‚atwe do odnalezienia, takie jak numery modeli, nazwy projektów czy nazwisko kierownika projektu. 11. Nie zapisuj niepotrzebnych plików. Zapisuj tylko te pliki, które sÄ… rzeczywiÅ›cie potrzebne. Prawdopodobnie nie jest konieczne przechowywanie wszystkich plików. Na przykÅ‚ad w przypadku poczty e-mail rzadko jest konieczne zachowywanie wszystkich otrzymywanych zaÅ‚Ä…czników. 12. Używaj folderu Moje bieżące dokumenty. Aby odnalezć niedawno otwierany plik, użyj folderu Moje bieżące dokumenty w menu Start. 13. Umieść folder Moje dokumenty na pulpicie. Umieść skrót do folderu Moje dokumenty na pulpicie. DziÄ™ki temu zaoszczÄ™dzisz kilka kliknięć przy uzyskiwaniu dostÄ™pu do zawartoÅ›ci folderu. 14. Organizuj pliki wedÅ‚ug dat. Umieszczaj datÄ™ w nazwie dokumentu. Na przykÅ‚ad nazwa Jan040310 oznacza plik Jana z 10 marca 2004 r. DziÄ™ki tej metodzie wszystkie materiaÅ‚y Jana bÄ™dÄ… przechowywane razem i sortowane wedÅ‚ug dat. 15. Oznaczaj foldery kolorami. Mam program innej firmy, który umożliwia mi kolorowanie okreÅ›lonych folderów w folderze Moje dokumenty, których używam codziennie. DziÄ™ki temu mogÄ™ otwierać i zapisywać dokumenty znacznie szybciej. ARCHIWIZACJA I KOMPRESJA DANYCH archiwizacja Jest to tworzenie kopii zapasowych istotnych danych w celu zabezpieczenia siÄ™ przed możliwoÅ›ciÄ… ich utraty. Proces ten polega na skopiowaniu plików na zewnÄ™trzne noÅ›niki informacji o o dużej trwaÅ‚oÅ›ci i pojemnoÅ›ci. Archiwizacja jest zwykle poÅ‚Ä…czona z kompresjÄ… danych w celu zmniejszenia ich wielkoÅ›ci a tym samym kosztów eksploatacji. kompresja Jest to metoda redukcji liczby danych. IstniejÄ… metody kompresji plików "w locie", tzn. przed transmisjÄ… plik siÄ™ komprymuje, a z drugiej strony, przesÅ‚any plik, dekomprymuje siÄ™. Pozwala to zaoszczÄ™dzić na czasie i kosztach transmisji, gdyż jak wiadomo mniej danych przesyÅ‚a siÄ™ szybciej. Powszechnie znane i stosowane metody kompresji to ZIP i ARJ. PodziaÅ‚ ogólny: - kompresja stratna (jakoÅ›ciowa) - kompresja bezstratna (iloÅ›ciowa) stopieÅ„ (współczynnik) kompresji - Stosunek wielkoÅ›ci pliku przed kompresjÄ… do jego wielkoÅ›ci po kompresji. Wartość tÄ™ podajemy w procentach. Np. jeżeli stopieÅ„ kompresji wynosi 40 procent, a plik pierwotny miaÅ‚ 200 kB, po kompresji bÄ™dzie zajmowaÅ‚ 120 kB. STRUKTURA DYSKU struktura dysku Dysk skÅ‚ada siÄ™ z jednej, lub wiÄ™kszej iloÅ›ci pÅ‚ytek w ksztaÅ‚cie koÅ‚a z naniesionÄ… na nich substancjÄ… magnetycznÄ…. System operacyjny MS - DOS wprowadziÅ‚ nastÄ™pujÄ…cÄ… organizacjÄ™ dysków: cylindry - wszystkie Å›cieżki pÅ‚aszczyzny przecinajÄ…cej pÅ‚ytki z naniesionÄ… na nich substancjÄ… magnetycznÄ…. Inaczej mówiÄ…c jest to kilka talerzy obsÅ‚ugiwanych przez odpowiednie zespoÅ‚y gÅ‚owic, poruszane jednym mechanizmem. Z tego też wzglÄ™du w przypadku dysków twardych nie mówi siÄ™ o pojedynczych Å›cieżkach, lecz tzw. cylindrach, w skÅ‚ad których wchodzÄ… Å›cieżki o tym samym numerze poÅ‚ożone na kolejnych talerzach pakietu. Å›cieżki - współśrodkowe okrÄ™gi logicznie utworzone na pÅ‚ytce sektory - mniejsze jednostki logiczne jednostki alokacji (klastry) - tutaj sÄ… zapisywane rzeczywiste kody programu Dysk sformatowany w systemie DOS skÅ‚ada siÄ™ z kilku części: - Blok Å‚adujÄ…cy (boot sektor ) i zarezerwowane sektory - Tablica FAT - Kopia tablicy FAT - Katalog główny - Obszar danych ( zawierajÄ…cy m.in. pliki odpowiadajÄ…ce podkatalogom ) Oprócz fizycznego podziaÅ‚u na Å›cieżki, sektory, gÅ‚owice ( strony ) dyskietka lub strefa na dysku jest podzielona na sektory logiczne. CaÅ‚y dysk jest podzielony na wiele grup ( klastrów ). Każda grupa skÅ‚ada siÄ™ z sektorów, które dzielÄ… siÄ™ już tylko na poszczególne bajty danych. W grupie można umieÅ›cić pięć rodzajów danych. tablica partycji dysku twardego Pierwszy sektor dysku twardego zawiera Główny Blok AadujÄ…cy ( Master Boot Rekord ), który podczas startu systemu jest Å‚adowany pod adres 0:7C00 i wykonywany. Ostatnia część tego bloku zawiera tablicÄ™ partycji. Jest to 4 - pozycyjna struktura ( każda pozycja 16 bajtów ) , zawierajÄ…ca informacje o podziale dysku na strefy. W systemach do DOS 4.0 podziaÅ‚ na strefy byÅ‚ jedynÄ… metodÄ… obsÅ‚ugi dysków powyżej 32 MB. W nowszych wersjach praktycznie każdy dysk może mieć tylko jednÄ… strefÄ™, ale możliwość podziaÅ‚u jest w dalszym ciÄ…gu zachowana. blok Å‚adujÄ…cy (boot sektor) SÄ… to dane, które inicjujÄ… system. ZnajdujÄ… siÄ™ one zawsze w pierwszej grupie na dysku. Dane wykonywane zawierajÄ… konfiguracjÄ™ systemu i program Å‚adujÄ…cy, który Å‚aduje caÅ‚y system do pamiÄ™ci. Procedura, zawarta w ROM BIOS, czyta je podczas restartu systemu ( np. po wÅ‚Ä…czeniu komputera ). drzewiasta struktura katalogów Podobnie jak gaÅ‚Ä™zie drzewa, struktura katalogów może siÄ™ rozgaÅ‚Ä™ziać. Główny katalog ( ang. root directory ) może zawierać pliki lub podkatalogi (ang. subdirectory), a te znowu pliki lub dalsze podkatalogi. Podkatalogów w podkatalogu może być dowolna ilość, ponieważ dane o nich sÄ… zapisywane nie w obszarze zarezerwowanym na główny katalog, a w taki sam sposób jak pliki użytkowe. dysk fizyczny To urzÄ…dzenie przeznaczone do dÅ‚ugotrwaÅ‚ego przechowywania dużej iloÅ›ci danych. Pamięć masowa zapisywana jest na zewnÄ™trznych noÅ›nikach informacji. NoÅ›niki informacji zapisywane i odczytywane sÄ… w urzÄ…dzeniach zwanych napÄ™dami. dysk logiczny Dysk powstajÄ…cy w komputerze w wyniku partycji dysku fizycznego; system operacyjny traktuje d.l. jak dysk fizyczny, gdy w rzeczywistoÅ›ci jest on jego częściÄ…. PARTYCJONOWANIE, ROZMIAR KLASTRA partycjonowanie Partycjonowanie jest prostÄ… technikÄ…, którÄ… można uznać za prekursora menadżera dysków logicznych. Umożliwia również posiadanie kilku systemów plików na jednym dysku twardym. Powodem partycjonowania mogÄ… być: " ograniczenia techniczne (np. stare wersje FAT majÄ… ograniczenia co do wielkoÅ›ci partycji, stare biosy nie mogÄ… zaadresować obszaru poza 1024 cylindrem, wiÄ™c partycja startowa musi znajdować siÄ™ przed tÄ… granicÄ…) " uszkodzenie danych na jednej partycji nie ma wpÅ‚ywu na inne partycje " czÄ™sto systemy operacyjne nie mogÄ… być zainstalowane na jednej partycji lub używajÄ… innego systemu plików. Wtedy instaluje siÄ™ je na oddzielnych partycjach. " by zapobiec zapeÅ‚nieniu dysku przez okreÅ›lonÄ… usÅ‚ugÄ™, można jej dane umieÅ›cić na oddzielnej partycji (np. logi systemowe). " każda partycja może być dostosowana do konkretnych wymagaÅ„. Np. jeÅ›li zapis na partycje ma być zabroniony można jÄ… zamontować jako tylko do odczytu. JeÅ›li na partycji ma siÄ™ znajdować wiele plików można użyć systemu plików z wieloma i- wÄ™zÅ‚ami. rozmiar klastra Wszystkie systemy plików używane przez system operacyjny Windows organizujÄ… dysk twardy na podstawie rozmiaru klastra (lub jednostki alokacji) reprezentujÄ…cego najmniejszÄ… ilość miejsca na dysku, która może być przydzielona do przechowywania pliku. Tak wiÄ™c jeÅ›li rozmiar pliku nie jest wielokrotnoÅ›ciÄ… rozmiaru klastra, musi być dodane dodatkowe miejsce do przechowywania pliku (tak aby byÅ‚a używana nastÄ™pna wielokrotność rozmiaru klastra). Na typowej partycji w ten sposób tracone jest okoÅ‚o (rozmiar klastra)/2 * (liczba plików) miejsca. JeÅ›li rozmiar klastra nie zostanie okreÅ›lony podczas formatowania, system plików NTFS wybiera rozmiary domyÅ›lne na podstawie rozmiaru partycji. Te wartoÅ›ci domyÅ›lne okreÅ›lono z myÅ›lÄ… o zmniejszeniu iloÅ›ci traconego miejsca i fragmentacji partycji. wartoÅ›ci domyÅ›lne Dla Windows NT 3.51 lub nowszego (przy systemie NTFS) Dla WindowsNT 3.50 lub starszego Dla systemu plików FAT BADY NA DYSKU, PROGRAM ScanDisc bÅ‚Ä™dy dysku BÅ‚Ä™dy powstajÄ… najczęściej podczas nieprawidÅ‚owego zamykania systemu ( zakoÅ„czenie pracy ). Dzieje siÄ™ tak, dlatego że podczas pracy Windows, zostaje otwartych wiele plików, w których zapisywane sÄ… na bieżąco ważne informacje o systemie, bÄ…dz też sÄ… to pliki użytkownika. Można je usunąć korzystajÄ…c z narzÄ™dzia chkdsk wbudowanego w system Windows lub programu ScanDisk. chkdsk ZaletÄ… tego narzÄ™dzia jest to, że nie potrzebuje Å›rodowiska graficznego do pracy na komputerze. Stosuje siÄ™ go przy wiÄ™kszych awariach systemu (np. gdy nie mamy dostÄ™pu do graficznej powÅ‚oki systemu Windows) Uruchamianie: 1. menu start | uruchom... 2. komenda chkdsk [wolumin:][/f][/v][/r][/x][/i][/c] (np. chkdsk C: /F) /f - Naprawia bÅ‚Ä™dy na dysku. Dysk musi być zablokowany. Jeżeli polecenie chkdsk nie może zablokować dysku, pojawia siÄ™ komunikat z sugestiÄ… sprawdzenia dysku przy ponownym uruchomieniu komputera. /v - Podczas sprawdzania dysku wyÅ›wietla nazwÄ™ każdego pliku w każdym katalogu. /r - Lokalizuje uszkodzone sektory i odzyskuje informacje, które można odczytać. Dysk musi być zablokowany. /x - Wymusza najpierw odinstalowanie woluminu, jeżeli jest to konieczne. Wszystkie otwarte dojÅ›cia do dysku sÄ… unieważniane. Opcja /x zapewnia również funkcje opcji /f. /i - Tylko do użytku w systemie plików NTFS. Wykonuje mniej szczegółowe sprawdzanie wpisów indeksu, skracajÄ…c czas wymagany do uruchomienia polecenia chkdsk. /c - Tylko do użytku w systemie plików NTFS. Pomija sprawdzanie cyklów w strukturze folderów, skracajÄ…c czas wymagany do uruchomienia polecenia chkdsk. UWAGA: Może siÄ™ zdarzyć, że trzeba bÄ™dzie wykonać sprawdzanie dysku po ponownym uruchomieniu komputera podczas uruchamiania systemu. ScanDisc Jeżeli awaria systemu nie jest poważna, a chcemy przeskanować dysk w poszukiwaniu bÅ‚Ä™dów możemy uruchomić program Scandisk. W tym celu kliknij prawym klawiszem myszki w Moim Komputerze na wybranÄ… ikonÄ™ dysku i z menu wybierz: WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci. Teraz kliknij na zakÅ‚adkÄ™ NarzÄ™dzia, Sprawdzanie bÅ‚Ä™dów i przycisk: Sprawdz. Nie zapomnij zaznaczyć opcji Automatycznie napraw bÅ‚Ä™dy systemu plików, bo za każdym razem o bÅ‚Ä™dzie bÄ™dziesz informowany stosownym komunikatem. ZJAWISKO FRAGMENTACJI DYSKU fragmentacja Naturalny proces, w wyniku którego pliki znajdujÄ…ce siÄ™ na dysku twardym sÄ… zapisane na niesÄ…siadujÄ…cych z sobÄ… klastrach dysku. Dzieje siÄ™ tak dlatego, że komputer zapisuje nowe dane w pierwszym wolnym klastrze dysku, który znajdzie. Na poczÄ…tku dysk zapeÅ‚nia siÄ™ wiÄ™c równomiernie. Jednak gdy w trakcie użytkowania komputera kasowane sÄ… dane (np. w wyniku odinstalowania programów), powstajÄ… obszary zapisane przedzielone obszarami niezapisanymi. Kiedy teraz zainstalowany zostanie nowy program, to jego jedna część zmieÅ›ci siÄ™ w pozostawionym przez poprzedni program fragmencie na dysku, a pozostaÅ‚a zostanie zapisana w najbliższym wolnym miejscu. Niektóre pliki ulegnÄ… wiÄ™c prawie na pewno fragmentacji. Do fragmentacji dochodzi także, gdy modyfikowane sÄ… zapisane na dysku dokumenty - dodatkowa zawartość dopisywana jest w zupeÅ‚nie innym miejscu. skutki Fragmentacja spowalnia dostÄ™p do danych. Aby odczytać sfragmentowany plik, gÅ‚owica dysku twardego musi zatrzymać siÄ™ w kilku miejscach, przez co wydÅ‚uża siÄ™ czas dostÄ™pu do informacji. Proces fragmentacji plików wystÄ™puje na każdym komputerze i co pewien czas (np. raz na tydzieÅ„) należy wykonać defragmentacjÄ™ dysku. zapobieganie Aby zapobiec fragmentacji plików co pewien czas (np. raz na tydzieÅ„) należy wykonać defragmentacjÄ™ dysku. defragmentacja Defragmentacja to proces ponownej reorganizacji plików na dysku twardym, zmierzajÄ…cy do ich scalania, tak aby dane zawarte w pliku zajmowaÅ‚y sÄ…siadujÄ…ce klastry. Do defragmentacji przydatne sÄ… takie programy jak: - DefragMentor [ DOWNLOAD ] - mst Defrag Home [ DOWNLOAD ] Można również skorzystać z narzÄ™dzia wbudowanego w system Windows - Defragmentator dysków. Aby go uruchomić wejdz w Mój Komputer, nastÄ™pnie prawym na wybrany dysk (partycje) i wybrać WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci, pózniej wybierz zakÅ‚adkÄ™ NarzÄ™dzia i opcjÄ™ Defragmentuj... Naszym oczom ukaże siÄ™ takie okno (oczywiÅ›cie z innymi danymi): Teraz możemy poddać nasz dysk defragmentacji, lub analizie, która wykaże czy potrzebna bÄ™dzie defragmentacja. PROFILAKTYKA ANTYWIRUSOWA Nie ma zasad, gwarantujÄ…cych bezwirusowÄ… pracÄ™. IstniejÄ… jednak reguÅ‚y, pozwalajÄ…ce zminimalizować ryzyko zarażenia, a w razie infekcji zmniejszajÄ…ce skutki dziaÅ‚aÅ„ niszczÄ…cych wirusa. Jak "zÅ‚apać" wirusa? Wbrew powszechnie panujÄ…cej opinii, przeczytanie wiadomoÅ›ci e-mail nie może spowodować zarażenia. Może je spowodować dopiero otwarcie zawirusowanego pliku doÅ‚Ä…czonego do takiej wiadomoÅ›ci. Nie można siÄ™ zarazić również poprzez przeglÄ…danie stron w Internecie - jeÅ›li nie Å›ciÄ…gamy żadnych plików, to jedynymi danymi fizycznie zapisywanymi na dysku sÄ… tzw. Cookies (ciasteczka) - dane o odwiedzanych stronach przeznaczone dla przeglÄ…darki. Cookies nie mogÄ… zawierać wirusów, nie jest wiÄ™c możliwe zarażenie siÄ™ w ten sposób. JedynÄ… możliwoÅ›ciÄ… "zÅ‚apania" wirusa jest otwarcie zainfekowanego pliku lub próba dostÄ™pu do zawirusowanego sektora dysku. Jak siÄ™ bronić? PodstawowÄ… zasadÄ… jest posiadanie dobrego pakietu antywirusowego. PiszÄ™ "pakietu", gdyż obecnie wiÄ™kszość tego typu programów skÅ‚ada siÄ™ z wielu modułów o różnych funkcjach. Przy wyborze oprogramowania antywirusowego należy zwracać uwagÄ™, czy posiada ono nastÄ™pujÄ…ce elementy: 1. Skaner użytkownika (tzw. "rÄ™czny", On-demand scanner) - podstawowy moduÅ‚, wystÄ™pujÄ…cy we wszystkich typach oprogramowania. Umożliwia skanowanie plików przez użytkownika w wybranym przez niego momencie. Standardem jest kontrola zbiorów skompresowanych. 2. Skaner rezydentny - skaner, który pracuje w tle przez caÅ‚y czas. Do jego zadaÅ„ należy bieżąca kontrola wszystkich uruchamianych plików, otwieranych dokumentów czy wkÅ‚adanych dyskietek. Powinien posiadać funkcjÄ™ skanowania plików Å›ciÄ…ganych z Internetu. 3. Terminarz - pozwala na zaprogramowanie pakietu tak, aby szukaÅ‚ wirusów o okreÅ›lonej porze, np. w nocy. Dodatkowo oprogramowanie antywirusowe powinno umożliwiać generowanie raportów z bieżącej pracy. Bardzo ważne jest także, aby skaner wykorzystywaÅ‚ najnowsze metody wyszukiwania, takie jak np. heurystyczna metoda wykrywania wirusów (Chroni przed wirusami polimorficznymi, polega na analizie kodu pliku i symulacji jego wykonania. Pozwala na wykrycie operacji charakterystycznych dla wirusów, takich jak np. próba bezpoÅ›redniego dostÄ™pu do dysku.), czy sumy kontrolne. HARMONOGRAM ZADAC UsÅ‚uga Harmonogram zadaÅ„ sÅ‚uży do planowania uruchamiania dowolnego skryptu, programu lub dokumentu w okreÅ›lonym, najbardziej odpowiednim czasie. Po pierwszym zainstalowaniu systemu z rodziny Windows Server 2003 usÅ‚uga Harmonogram zadaÅ„ jest wÅ‚Ä…czona. DomyÅ›lnie tylko czÅ‚onek grupy Administratorzy, Operatorzy kopii zapasowych lub Operatorzy serwerów na komputerze lokalnym może przeglÄ…dać, dodawać, edytować oraz usuwać zaplanowane zadania, a także wyÅ‚Ä…czać, wstrzymywać lub ponownie uruchamiać usÅ‚ugÄ™ Harmonogram zadaÅ„. Za pomocÄ… Harmonogramu zadaÅ„ można: - Zaplanować uruchamianie zadania codziennie, co tydzieÅ„, co miesiÄ…c lub w okreÅ›lonym czasie (na przykÅ‚ad podczas uruchamiania systemu). - Zmienić harmonogram zadania. - Zatrzymać zaplanowane zadanie. - Dostosować sposób uruchamiania zadania w zaplanowanym terminie. Wszystkie tworzone zaplanowane zadania sÄ… zapisywane jako pliki .job w folderze \Windows\Tasks. Plik .job zawiera informacje o wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ciach i konfiguracji zadania. Można utworzyć zaplanowane zadanie na komputerze lokalnym, a nastÄ™pnie przeciÄ…gnąć obiekt .job na komputer zdalny. Po przeciÄ…gniÄ™ciu zadania z jednego komputera na drugi trzeba zaktualizować informacje o koncie dla zadania. Dopiero wówczas bÄ™dzie można uruchomić zadanie. UsuniÄ™cie zaplanowanego zadania oznacza tylko usuniÄ™cie pliku .job z harmonogramu. Plik programu uruchamiany przez zadanie nie jest usuwany z dysku twardego. zarzÄ…dzanie harmonogramem zadaÅ„ Do tworzenia zaplanowanych zadaÅ„ i zarzÄ…dzania nimi można używać nie tylko Harmonogramu zadaÅ„, ale także narzÄ™dzi wiersza polecenia, takich jak at i schtasks.