Uniwersytet Gdański
Wydział Nauk Społecznych
Instytut Politologii
Katarzyna Urbanowska
Rok II, grupa F
System polityczny Republiki Czeskiej
Gdańsk 2006
REPUBLIKA CZESKA
FLAGA PAC
STWOWA GODA
O PAC
STWOWE
.
Podstawowe informacja dotyczące Republiki Czeskiej:
Hymn narodowy: Kde domov mo
j (Gdzie kraj mój ojczysty), tekst
Powierzchnia: 78 886 km
Stolica: Praha (1 213 tys. mieszkańców)
Długość granicy: 2 303 km
Ludność: 10 304 302 mieszkańców
Gęstość zaludnienia: 131 osób na km2
Strefa czasu: Czas środkowoeuropejski
System polityczny: Demokracja parlamentarna
Waluta: Koruna (K%0ń) - Czeska korona (CZK) - 1 USD=26,06 CZK (2.7.2004)
Czechy są demokracją parlamentarną.
Sytuacja polityczna po II wojnie światowej:
Po drugiej wojnie światowej system polityczny Czechosłowacji ukształtował
system komunistyczny opartego na radzieckich wzorcach. Taka sytuacja miała
również miejsce w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Równowaga
pomiędzy poszczególnymi siłami politycznymi została zachwiana, a organy władzy
ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, które są niezbędne dla
demokratycznego rozwoju kraju zostały zastąpione przez władzę Partii
Komunistycznej. Jej władza opierała się na Konstytucji, a przez długich czterdzieści
lat sprawowała tę nieograniczoną władzę w oparciu o organy represyjne, które
ingerowały we wszystkie sfery życia społecznego i politycznego.
Po przewrocie komunistycznym, który miał miejsce w lutym 1948 roku Partia
Komunistyczna stała się jedyną siłą polityczną w kraju. Pozwoliła ona istnieć i działać
kilku partiom opozycyjnym w tzw. Froncie Narodowym ale nie pozostawiła im żadnej
władzy . Celem takiego działania było stwarzanie pozorów demokratycznego
państwa.
Po rewolucyjnych wydarzeniach w listopadzie 1989 roku, które doprowadziły do
upadku systemu komunistycznego, kraj stanął przed niełatwym zadaniem zerwania z
wcześniejszym systemem oraz stworzeniem demokratycznego systemu
politycznego. Na scenie politycznej pojawiły się partie różniące się poglądami i
programem, które jeszcze przed podziałem Czechosłowacji w końcu 1992 roku
zdołały się mocno związać ze sceną polityczna.
KONSTYTUCJA REPUBLIKI CZESKIEJ
Konstytucja Republiki Czeskiej weszła w życie z dniem 16 grudnia 1992 roku
czyli w dniu powstania nowego państwa. Konstytucja ta została znowelizowana
19marca1998.
Zagwarantowała ona obywatelom podstawowe prawa i wolności, określiła relacje
pomiędzy władzą ustawodawczą i wykonawczą oraz zapewniła niezależność władzy
sądowniczej.
Zasady, treści zawarte w ustawie zasadniczej Republiki Czeskiej:
Art. 1
Republika Czeska jest suwerennym, jednolitym i demokratycznym państwem
prawa, opartym na poszanowaniu praw i wolności człowieka i obywatela.
Art. 2
(..) Każdemu obywatelowi wolno robić to, co nie jest przez ustawę zabronione
i nikt nie może być zmuszony do czynienia tego, czego ustawa nie nakazuje.
Art. 3
Częścią porządku konstytucyjnego Republiki Czeskiej jest Karta
Podstawowych Praw i Wolności.
Art. 4
Podstawowe prawa i wolności podlegają ochronie władzy sądowniczej.
Władza ustawodawcza:
Parlament tworzą dwie izby - Izba Poselska i Senat. Uchwala ustawy obowiązujące
na terytorium Republiki Czeskiej i zatwierdza ważne umowy międzynarodowe,
dotyczące podstawowych praw człowieka i wolności, umowy polityczne i
gospodarcze o charakterze ogólnym. Parlament podejmuje decyzje w sprawach
najwyższej rangi - ogłoszenie stanu wojennego, zgoda na pobyt obcych wojsk na
terenie kraju.
Działalność Parlamentu
Izby są w stanie podejmować uchwały w obecności co najmniej 1/3 liczby swych
członków. Do przyjęcia uchwały izby wymagana jest zgoda bezwzględnej większości
obecnych posłów lub senatorów. Do przyjęcia ustawy konstytucyjnej i do
zatwierdzenia umowy międzynarodowej wymagana jest zgoda 60% wszystkich
posłów i obecnych senatorów.
Proces legislacyjny
Projekty ustaw są przedkładane Izbie Poselskiej. Projekt ustawy może zgłosić poseł,
grupa posłów, Senat, rząd lub przedstawicielstwo samorządowej jednostki
terytorialnej wyższego stopnia. Projekt ustawy, na który Izba Poselska wyraziła
zgodę, jest niezwłocznie przekazywany do Senatu, który może ustawę zatwierdzić,
odrzucić lub zwrócić Izbie Poselskiej z poprawkami.
Wybory parlamentarne
Wybory do obu izb Parlamentu są tajne, powszechne, równe i bezpośrednie. Wybory
do Izby Poselskiej są proporcjonalne. W celu zdobycia mandatów w Izbie Poselskiej
partia polityczna musi uzyskać przynajmniej 5% głosów. Wybory do Senatu są
większościowe. Prawo wybierania do obu izb Parlamentu ma każdy obywatel
Republiki Czeskiej, który ukończył 18 lat. Do Izby Poselskiej może zostać wybrany
obywatel, który ukończył 21 lat, a do Senatu obywatel, który ukończył 40 lat.
Izba Poselska liczy 200 posłów wybieranych na okres czterech lat (ostatnie wybory
odbyły się w czerwcu 2002 roku). Prezydent może rozwiązać Izbę Poselską w
wypadkach określonych w Konstytucji. Lobby polityczne, komisje oraz komitety
poselskie działają w historycznym budynku, w którym mieści się Izba Poselska.
Senat liczy 81 senatorów wybieranych na okres sześciu lat - co dwa lata wybierana
jest jedna trzecia senatorów. Senat nie może być rozwiązany.
Władza wykonawcza:
Prezydent (obecnie - V�clav Klaus) jest wybierany na pięć lat na wspólnym
posiedzeniu obu izb Parlamentu. Nie może sprawować funkcji dłużej niż dwie kolejne
kadencje. Prezydent jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych. Reprezentuje państwo
na zewnątrz, a jednym z najważniejszych narzędzi sprawowania władzy jest
możliwość zawetowania ustaw uchwalonych przez Parlament, z wyjątkiem ustaw
konstytucyjnych.
Rząd jest naczelnym organem władzy wykonawczej. Składa się z premiera (obecnie
- JiY
� Paroubek), wicepremierów i ministrów. Rząd koordynuje i organizuje działalność
poszczególnych ministerstw i urzędów administracji publicznej. Rząd ma wyłączność
w przygotowaniu projektu ustawy budżetowej.
Władza sądownicza:
Sąd Najwyższy (prezes - Iva Bro~
ov�) jest naczelnym organem sądowym w
sprawach należących do kompetencji sądów z wyjątkiem spraw, o których orzeka
Trybunał Konstytucyjny lub Najwyższy Sąd Administracyjny. Sędziowie są mianowani
przez prezydenta republiki i przy podejmowaniu decyzji podlegają ustawom - są
uprawnieni do oceny zgodności innego przepisu prawnego z ustawą.
Trybunał Konstytucyjny (prezes - Pavel Rychetskż) jest organem chroniącym
porządek konstytucyjny. Składa się z piętnastu sędziów, których mianuje prezydent -
za zgodą Senatu - na okres dziesięciu lat. Sędziego Trybunału Konstytucyjnego nie
można ścigać karnie bez zgody Senatu. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego przy
podejmowaniu decyzji podlegają jedynie ustawom konstytucyjnym i umowom
międzynarodowym.
Bibliografia:
1. Maria Kruk, Konstytucja Czech
2. www.mzv.cz