ŻYĆ Z AUTYZMEM
UCZYMY SI

ZASYPIAĆ
Peter Gabony & Fiona Glasson
Ilustracje: Fiona Bleach
ŻYĆ Z AUTYZMEM
UCZYMY SI

ZASYPIAĆ
Peter Gabony
&
Fiona Glasson
Szkoła Portfield
Ilustracje: Fiona Bleach
Szkoła Sybil Elgar
UCZYMY SI
ZASYPIAĆ
Niektóre dzieci z autyzmem mają problemy ze snem. Może to być częściowo związane z poziomem rozwoju dziecka lub z jego
osobowością. Dzięki dobrze zaplanowanym działaniom i konsekwencji w ich przeprowadzeniu, rodzice mają szansę pokonać te
problemy. W przeciwnym razie będą wikłać się w sytuację, w której nie tylko nie pomogą dziecku, ale dodatkowo obciążą całą rodzinę.
Niedostatek snu powoduje bowiem zmęczenie, brak koncentracji i podenerwowanie, a te objawy z kolei wzmagają problemy z
zachowaniem w czasie dnia.
By uniknąć kłopotów ze snem, zastosuj proponowane niżej NAWYKI DOBREGO ZASYPIANIA. Pozwolą one zmniejszyć ryzyko
występowania problemów, które mogą przybrać następujące formy:
" Opór przed pójściem spać " Koszmary senne; lęki nocne
" Trudności z zasypianiem " Nocne moczenie się
" Wybudzanie siÄ™ w nocy
1
DOBRE NAWYKI WE WCZESNYCH LATACH ŻYCIA
1. Ustal, kiedy dziecko będzie się kładło spać i kiedy będzie się budziło. Dzieci do drugiego roku życia mogą potrzebować średnio
12 godzin snu. Około piątego roku życia to zapotrzebowanie zmniejsza się do 10 godzin. Nie jest to jednak regułą, bo każde dziecko
jest inne. Ustal porÄ™ zasypiania, dopasowanÄ… do potrzeb rodziny, dajÄ…cÄ… dziecku odpowiedni czas na wszystko i zgodnÄ… z
momentem, w którym zaczyna być ono zmęczone.
2. Ustal schemat rutynowych, spokojnych czynności do realizacji w czasie około 30 minut przed położeniem dziecka spać. Przeznacz
w nim czas na aktywności takie, jak: kąpiel, przebieranie w piżamę, czytanie książeczek i śpiewanie kołysanek.
3. Każdego wieczoru wykonuj te same czynności o tej samej porze i w tej samej kolejności.
2
4. Staraj się, aby skomplikowane, narzucone przez dziecko rytuały, nie stały się częścią przyjętego wieczornego rytuału, tzn. unikaj
sytuacji, w której dziecko nalega, by niepraktyczne lub nieodpowiednie czynności weszły w jego skład (np. czytanie zbyt długiej
książki lub układanie w specjalny sposób książek na półce). Schemat jest sprawą zasadniczą, ale musisz być w stanie go
zrealizować.
5. Nie pozwól, by oglądanie telewizji stało się częścią wieczornego rytuału.
6. Przygotuj dziecku uproszczony plan zajęć na wieczór, mogą to być zdjęcia, symbole lub wyrazy. Na końcu tego planu umieść
zdjęcie lub symbol łóżka. To pomoże dziecku przewidzieć, kiedy przyjdzie czas na sen.
7. Jeśli dziecko ma trudności z zaakceptowaniem pory zasypiania, daj mu "5-minutowe ostrzeżenie" - uprzedz
go 5 minut przed
rozpoczęciem 30-minutowego okresu przygotowań do snu. Możesz użyć znaku "łóżko" z systemu Makaton, pokazać
odpowiednie zdjęcie/symbol/wyraz. Spróbuj też posłużyć się systemem kolorowych kart - pokaż mu żółtą kartę na 5 minut przed
rozpoczęciem przygotowań do snu; 5 minut póz
niej pokaż mu czerwoną kartę, by podkreślić, że właśnie ten czas się zaczyna.
3
WIECZORNY PLAN ZAJ
Ć
Zabawa
kanapka kanapka posiłek
autobus szkolny
spacer gra pora snu
8. Kiedy już zakończysz wieczorny rytuał (np. skończysz czytać ostatnie opowiadanie) zostaw dziecko, by zasnęło samo. Nie pozwól
mu na przeciąganie rytuału. Nie pozwól też na to, aby uzależniało swoje zaśnięcie od przytulania się i Twojej obecności.
4
9. Gdy dziecko początkowo będzie wychodzić za Tobą z pokoju, spokojnie zaprowadz
je z powrotem do łóżka i powiedz: "Czas
spać". Jeśli sytuacja będzie się powtarzać, reaguj bez emocji, gróz
b lub zdenerwowania. Jest to trudne do przeprowadzenia, ale
wytrwałość popłaca.
10. Tuż przed pójściem spać nie dawaj dziecku obfitych, ciężkostrawnych posiłków.
11. Spróbuj dawać dziecku szklankę mleka przed snem, jako część wieczornych rutynowych działań - to może pomóc w zasypianiu.
Sześć godzin przed pójściem spać unikaj dawania mu produktów zawierających kofeinę (np. kawa, czekolada, kakao, cola, wiele
napojów orzez
wiajÄ…cych (sprawdzaj etykiety), oraz jedzenia zawierajÄ…cego konserwanty.
12. Unikaj hałaśliwych zabaw lub ćwiczeń na kilka godzin przed pójściem spać. Ćwiczenia przeprowadzane 4-6 godzin przed snem
mogą dziecku pomóc zasnąć, natomiast ćwiczenia wykonywane póz
niej mogą zasypianie opóz
nić.
5
STWÓRZ PRZYJAZNE OTOCZENIE
Dzieci z autyzmem mogą być szczególnie wrażliwe na bodz
ce sensoryczne, a w szczególności dz
więki. Rozejrzyj się po sypialni dziecka
i wprowadz
zmiany, jeśli uważasz je za potrzebne.
1. Zminimalizuj poziom hałasu; sprawdz
, czy hałasy z innych pokoi nie docierają do sypialni dziecka. To może wymagać od reszty
rodziny, by zachowywać się przez jakiś czas ciszej, np. ściszyć telewizor;
2. Wsłuchaj się w dz
więki wydawane przez poszczególne urządzenia; szczególnie niepokojące mogą być np. suszarka do włosów,
wentylator, telefon, odkurzacz, centralne ogrzewanie.
3. Przygaś światło w sypialni; jeśli dziecko boi się ciemności i chce mieć włączone światło, pozwól mu na to (niech będzie ono na
tyle słabe, na ile to możliwe!).
6
4. Utrzymuj w pokoju taką temperaturę, by nie było ani za gorąco, ani za zimno.
5. Unikaj silnych zapachów dochodzących do pokoju dziecka w porze zasypiania (np. zapachy z kuchni, odświeżacze powietrza).
6. Jeśli jednak Twoje dziecko szczególnie lubi lub odpręża się czując jakiś zapach, używaj go tylko przed snem, wówczas nauczy się
kojarzyć go z zasypianiem. W ten sam sposób możesz też wykorzystywać spokojną muzykę.
7. Pozwól dziecku na zaaranżowanie otoczenia wokół łóżka (np. zdjęcia na ścianie, maskotki w łóżku); uważaj jednak, aby ta
aranżacja nie stała się obsesją dziecka, tak że najmniejsze próby zmiany spowodują wybuchy złości. Wprowadzaj drobne
urozmaicenia, by zapobiec popadaniu w uzależnienie od schematów.
8. Jeśli bodz
ce sensoryczne nie mogą być wyeliminowane z sypialni dziecka, rozważ przeniesienie jej do innego pokoju.
7
Jeśli tylko pozwalają Ci na to warunki mieszkaniowe, ważne jest, żeby w ciągu dnia dziecko bawiło się gdzie indziej niż śpi -
9.
wtedy łóżko będzie mu się kojarzyło wyłącznie ze snem.
10. Uatrakcyjnij dziecku przebywanie w łóżku: zastanów się nad karuzelami z pozytywką, kasetami z ulubioną muzyką, książkami -
niech niektóre z nich zostaną przeznaczone specjalnie na czas zasypiania.
8
PLANOWANIE INTERWENCJI
Dobre nawyki mogą spowodować, że problemy Twojego dziecka zostaną wyeliminowane. U niektórych dzieci będą się one jednak nadal
utrzymywać mimo starań ze strony rodziców. Dzieci różnią się pod względem osobowości i uwarunkowań biologicznych. Jeśli Twoje
dziecko ma kłopoty ze snem, pomocna może być dobrze zaplanowana interwencja. Kiedy zdecydujesz się zainterweniować, by zmienić
przyzwyczajenia związane ze spaniem, pamiętaj:
1. Proces zmian będzie początkowo dla ciebie trudny emocjonalnie; musisz nauczyć się nie zwracać uwagi na płacz dziecka lub inne
reakcje emocjonalne.
2. Początkowo proces ten może być dla ciebie męczący; dlatego, jeśli to możliwe, podziel się obowiązkami z innymi członkami
rodziny.
3. Jeśli nie masz pewności, że poradzisz sobie z przeprowadzeniem interwencji, poproś o pomoc lub wsparcie zaufanego specjalistę
(np. nauczyciela, terapeutÄ™, itp.)
9
4. Ustal określony przedział czasu, w jakim przeprowadzisz interwencję (np. miesiąc); działaj z determinacją; oceń efekty dopiero
po upływie wyznaczonego czasu.
5. Realnie oceń, co możesz wnieść do tego procesu w wyznaczonym czasie.
Mając na uwadze powyższe wskazówki, spójrzmy na niektóre szczególne trudności.
OPÓR PRZED PÓJŚCIEM SPAĆ
Kiedy przychodzi pora snu, Twoje dziecko może okazywać zdenerwowanie, może zachowywać się prowokacyjnie lub odmawiać pójścia
do łóżka. W efekcie, w czasie przeznaczonym na zasypianie, wciągnie Cię w długie, męczące i stresujące utarczki. Może wychodzić za
Tobą z pokoju, zmuszając Cię do powrotu i pilnowania go. To może spowodować, że poczujesz się jak w pułapce i nie będziesz w stanie
odejść w razie jego zdenerwowania lub innego trudnego zachowania. Ważne jest, by nauczyć dziecko samodzielnego zasypiania, bez
przytulania go czy pozostawania z nim.
Wypróbuj taktykę : "MINIMUM UWAGI"
10
MINIMUM UWAGI
1. Ustal wieczorny rytuał przygotowań do snu.
2. Po zakończeniu tych czynności czule powiedz "dobranoc" i wyjdz
.
3. Jeśli dziecko wyjdzie za Tobą z pokoju, zaprowadz
je z powrotem do łóżka, nie poświęcając mu uwagi: nie nawiązuj kontaktu
wzrokowego, nie dawaj mu jedzenia ani picia, nie krzycz, nie błagaj ani nie przymilaj się, po prostu powiedz: "do łóżka", dopilnuj,
żeby się położyło i wyjdz
. Powtarzaj to tak wiele razy, aż pozostanie w łóżku.
4. Jeśli dziecko robi coś, czego nie możesz zignorować (np. zaczyna niszczyć przedmioty), wejdz
i powstrzymaj je bez poświęcania
mu uwagi (nie nawiÄ…zuj kontaktu wzrokowego, nie rozmawiaj, itp.), zaprowadz
je do łóżka, powiedz: "do łóżka", dopilnuj żeby
się położyło i wyjdz
z pokoju. Powtarzaj to tak wiele razy, aż w końcu dziecko pozostanie w łóżku.
11
Jeśli dziecko płacze, ale nie robi nic niebezpiecznego, ignorowanie tego może być dla Ciebie emocjonalnie trudne. Zastanów się, jak
długo jesteś w stanie wytrzymać płacz dziecka. Powiedzmy, że przez około 5 minut.
1. Jeśli dziecko nadal płacze, wejdz
do pokoju po 5 minutach; krótko powiedz, poświęcając mu minimum uwagi, żeby poszło spać
(nie nawiÄ…zuj kontaktu wzrokowego, nie dawaj jedzenia, itp.); wyjdz
po około 15 sekundach.
2. Powtarzaj takie działanie co 5 minut, aż dziecko zaśnie. Tobie pomoże to poradzić sobie z sytuacją, dziecku da wystarczająco
dużo uwagi, by poczuło się bezpiecznie, a jednocześnie nauczy je zasypiać samodzielnie.
3. Przez kolejne następne wieczory wydłużaj czas pomiędzy kolejnymi
wejściami, każdego wieczoru o 3 minuty; drugiego wieczoru
wytrzymaj 8 minut; trzeciego - 11 minut, itd.
4. Przedłużaj ten czas aż do momentu, kiedy w ogóle nie będziesz
musiał/-a wchodzić do sypialni dziecka.
12
RELAKSACJA
Spróbuj włączyć techniki RELAKSACJI do wieczornego rytuału przygotowań do snu. Istnieje wiele rodzajów technik, wybierz taką, która
odpowiada możliwościom Twojego dziecka. Tutaj prezentujemy 4 z nich.
1. Ćwiczenia głębokiego oddychania, wg modelu: wdychanie przez 4 sekundy, wydychanie przez 6. Licz głośno, gdy dziecko
wdycha i wydycha powietrze. Aby mu pomóc, narysuj duży okrąg z zaznaczonym na nim punktem startu. Spraw, żeby dziecko
dotknęło palcem tego miejsca i wydmuchując powietrze przesuwało palec po okręgu, aż dojdzie do punktu, z którego zaczęło.
Narysuj okrąg na tyle duży, by dziecko mogło wydmuchiwać powietrze przez 6 sekund.
Do ćwiczenia głębokiego oddychania może zachęcić również dmuchanie na
wiatraczek przez 6 sekund.
13
2. Stopniowe rozluz
nianie - pokaż dziecku, jak napinać poszczególne grupy mięśni przez 5 sekund, a następnie rozluz
niać je przez
15. Wykonuj to w tej kolejności: mięśni twarzy, szczęki, szyi, ramion, rąk, dłoni, klatki piersiowej, brzucha, ud, całych nóg, stóp.
3. Masaż - delikatny masaż rąk, nóg i skroni. Użyj olejków do aromaterapii, jeśli Twoje dziecko dobrze na nie reaguje; po
szczegółowe informacje sięgnij do książek o aromaterapii.
4. WÅ‚Ä…cz kojÄ…cÄ… muzykÄ™ relaksacyjnÄ….
14
USTALANIE RAM CZASOWYCH
Jeśli próbowałaś/eś już sposobu MINIMUM UWAGI, ale okazało się, że nie umiesz wytrzymać płaczu dziecka, albo zachowanie Twojego
dziecka jest nie do przyjęcia, spróbuj taktyki USTALANIE RAM CZASOWYCH. Wymaga to przesunięcia godziny chodzenia spać na
póz
niejszą i stopniowego powracania do tej wcześniej ustalonej.
Jeśli dziecko jest kładzione do łóżka o godzinie 20.00, ale nie jest w stanie zasnąć przed np. 22.30, ustal wówczas nową porę
zasypiania.
1. Aby ustalić nową porę zasypiania, dodaj 30 minut do aktualnego czasu, w którym dziecko zasypia
(powiedzmy, że będzie to 23.00).
2. Rozpocznij wieczorny rytuał działania przygotowania do snu 30 minut przed nowo ustaloną godziną zasypiania (np. 22.30)
15
W końcu, jeśli Twoje dziecko regularnie póz
no zasypia, nie pozwól mu, w ramach rekompensaty, na długi sen rano. Choć może być to
kuszące, ponieważ pozwoliłoby Ci odpocząć, równocześnie jednak zachęci dziecko do póz
nego chodzenia spać.
W ten sposób utrwala się wzorzec zasypiania, który przez długi okres czasu będzie Cię trzymał na nogach do póz
na .
STOPNIOWE "ZNIKANIE
Procedury zaprezentowane powyżej umożliwią Twojemu dziecku nauczenie się samodzielnego zasypiania. Jednak jeśli jesteś już w
sytuacji, w której Twoje dziecko domaga się, żebyś z nim został/a nim zaśnie, będziesz musiał/a POWOLI "ZNIKAĆ", czyli stopniowo
wycofywać się, przyzwyczajając je do Twojej nieobecności.
1. Jeśli dziecko domaga się, żeby położyć się obok niego na łóżku, umieść obok na podłodze materac i połóż się na nim. Co 3 noce
przesuwaj go kilka centymetrów w kierunku drzwi. Jeśli dziecko nadal będzie chciało, żebyś położył/a się obok niego lub będzie
próbowało położyć się na materacu, zaprowadz
je z powrotem do łóżka, stosując taktykę MINIMUM UWAGI.
2. Kiedy materac znajdzie się już przy drzwiach, przez 3 noce siedz
na krześle obok wyjścia z pokoju.
17
3. Przez kolejne 3 noce siedz
na krześle za otwartymi drzwiami, tak by dziecko mogło Cię widzieć.
4. Przez następnych 5 nocy, każdej nocy o kilka centymetrów odsuwaj krzesło od drzwi, aż całkowicie znikniesz z oczu dziecka.
5. Przez kilka kolejnych miesięcy, kiedy czasem dziecko jeszcze będzie Cię szukać, postaw krzesło przed drzwami poza zasięgiem
jego wzroku i siadaj tam od czasu do czasu. Dziecko będzie czuło się bezpieczniej, ale nie będzie w stanie określić, kiedy
dokładnie tam jesteś. To pomoże mu w samodzielnym zasypianiu.
18
WYBUDZANIE SI
W NOCY
Jeśli Twoje dziecko wybudza się w nocy, może być to męczące dla niego i dla całej rodziny. Ten problem sam nie zniknie i dlatego
będziesz musiał/a zainterweniować. Spójrz raz jeszcze na listę NAWYKÓW DOBREGO ZASYPIANIA podaną wyżej; zwróć uwagę na
jakiekolwiek zmiany w diecie, ćwiczeniach, w wieczornym rytuale przygotowania do snu, które mogłyby powodować wybudzanie się;
może zauważysz coś, co niepokoi Twoje dziecko. Jeśli problem się utrzymuje, możliwe są trzy różne rozwiązania. Wybierz to, które
będziesz w stanie zastosować.
MINIMUM UWAGI
Zastanów się, ile płaczu czy złego zachowania jesteś w stanie wytrzymać (np. 5 minut). Kiedy dziecko się obudzi i zacznie płakać,
zaczekaj 5 minut zanim wejdziesz do jego pokoju. Powiedz mu, żeby wróciło do łóżka, jeśli z niego wyszło, poświęć mu minimum uwagi
(żadnego jedzenia, przytulania, kontaktu wzrokowego, itp.), zapewnij je o swojej bliskości oraz że jest bezpieczne i wyjdz
po 15
sekundach.
19
1. Poczekaj 5 minut, nim powtórzysz powyższą procedurę.
2. Przez następne noce przedłużaj ten czas o kolejne 3 minuty każdej nocy (np. z 5 minut na 8; z 8 minut na 11, itp.)
OGRANICZENIE SNU
Jeśli z jakiegoś powodu nie możesz zignorować zachowania dziecka (np. z uwagi na bezpieczeństwo lub zbyt przykre emocje), spróbuj
taktyki OGRANICZENIE SNU.
Wymaga to skrócenia długości czasu spędzanego w łóżku, tak by dziecko będąc w nim zawsze czuło się zmęczone. Zastosuj następującą
procedurÄ™:
1. Policz, ile godzin Twoje dziecko przesypia każdej nocy (nie wliczaj czasu, kiedy leży w łóżku, ale nie śpi).
20
2. Oblicz 90% z tej liczby (np. jeśli dziecko śpi 7 godzin, 90% x 7 = 6,3 godziny) - to będzie jego nowy czas spania.
3. Przesuń porę zasypiania na póz
niej lub budz
dziecko wcześniej, by spało tylko tyle godzin, ile wypada z obliczenia (w tym
przypadku 6,3 godzin). Nigdy nie pozwól, by sen trwał krócej niż 4 godziny.
4. Jeśli dziecko leży w łóżku rozbudzone, zabierz je do innego pokoju i zorganizuj jakieś bardzo spokojne zajęcie aż do czasu, gdy
stanie siÄ™ senne; zaprowadz
je z powrotem do łóżka jeszcze zanim uśnie.
5. Jeżeli w ciągu tygodnia Twoje dziecko nie wybudzało się zbyt często, przesuń porę zasypiania lub budzenia o 15 minut w stronę
pożądanej godziny
6. Stosuj tę procedurę tak długo, aż dziecko będzie się budzić lub chodzić spać o wcześniej ustalonej godzinie.
21
PLANOWE BUDZENIE
Jeżeli Twoje dziecko regularnie budzi się o określonej godzinie, rozważ wprowadzenie procedury znanej jako PLANOWE BUDZENIE.
W wielu przypadkach okazała się ona skuteczna. Na początku może wydawać się dziwna i nie wiadomo dlaczego działa - jednak często
przynosi pożądany skutek. Wymaga ustalenia, kiedy dziecko się budzi, a następnie obudzenia go tuż przed tym czasem.
1. Ustal, o której godzinę Twoje dziecko się budzi (np. o 2.30). Jeśli budzi się regularnie kilka razy z kolei, wybierz najwcześniejszą
godzinÄ™.
2. Pół godziny przed czasem (np. o 2-ej), obudz
je delikatnym dotykiem lub słowem. Poczekaj, aż otworzy oczy, po czym pozwól
mu ponownie zasnąć.
3. Jeśli wybudzi się całkowicie, następnej nocy przesuń czas budzenia na wcześniejszą godzinę (np. 45 minut przed przed czasem,
kiedy budziło się samo, tj. np. o 1.45). Być może będziesz musiał/a poeksperymentować z czasem budzenia, aż znajdziesz
godzinę, kiedy po obudzeniu dziecko znów zapada w sen.
22
UWAGI OGÓLNE
Możesz nie spać, martwiąc się lub nasłuchując, że dziecko zaraz się obudzi. Różne urządzenia mogą Ci pomóc.
" Urządzenia do nasłuchiwania, co dzieje się w pokoju dziecka.
" "Wizjer" (ten rodzaj wizjera, który jest montowany w drzwiach frontowych, by zobaczyć, kto dzwoni); to pozwoli Ci obserwować
dziecko, nie przeszkadzajÄ…c mu.
" System alarmowy, który się włącza w chwili otwierania drzwi sypialni dziecka; można bez problemu kupić tanie systemy tego
typu w sklepach z wyposażeniem domu.
23
Drzwi z podwójną klamką - zamiast zamykać drzwi na klucz, co
może być niebezpieczne, np. w razie pożaru, zainstaluj drugą
klamkę u góry drzwi - poza zasięgiem dziecka, by nie mogło ich
otworzyć. Taka konstrukcja nie pozwoli mu wyjść z pokoju.
Zamknij drzwi do innych pokojów, jeśli Twoje dziecko wychodzi z
sypialni, żeby tam pójść (np. do tego, w którym się bawi).
Załóż zamki do lodówki i szafki z jedzeniem w sytuacji, gdy dziecko
wychodzi z sypialni po to, by coś zjeść.
24
KOSZMARY SENNE I L
KI NOCNE
Niektóre dzieci z autyzmem miewają KOSZMARY SENNE - czasem tylko domyślamy się tego, ponieważ dziecko nie potrafi opisać, czego
doświadczyło.
L
KI NOCNE pojawiają się w tej fazie snu, kiedy dziecko nie śni. Krzyczy ono wtedy, ale nie pozwala się uspokoić i odpycha każdego,
kto próbuje to zrobić. Następnego ranka nie pamięta, co się działo.
25
KOSZMARY SENNE
Spróbuj określić, czy dziecko jest czymś szczególnie zaniepokojone. Jeśli w otoczeniu nastąpiła jakaś zmiana, to właśnie ona mogła być
przyczyną niepokoju dziecka, np. nowy obrazek, nowa muzyka; spróbuj je zmienić.
Jeśli dziecko jest ogólnie podenerwowane (np. sytuacją w szkole czy w domu), zajmij się tym. Trening relaksacyjny (opisany wyżej) może
pomóc zasnąć dziecku miewającemu koszmary; włącz ćwiczenia relaksacyjne do wieczornego rytuału przygotowań do snu.
L
KI NOCNE
Prawdopodobieństwo wystąpienia tego problemu zmniejsza się wówczas, gdy dziecko śpi wystarczająco długo. Dłuższe spanie skraca
fazę snu głębokiego, w której pojawiają się lęki nocne. Spróbuj kłaść dziecko wcześniej lub budz
je póz
niej. Jeżeli dziecko protestuje,
zastosuj strategię MINIMUM UWAGI, opisaną wcześniej.
26
NOCNE MOCZENIE SI

ROZRYWANIE PIELUCHY
We wczesnym okresie życia, kiedy dziecko ma zakładaną na noc pieluchę,
problemem może być jej rozrywanie. Twoje dziecko może lubić bawić się papierem
lub włókniną wyciągniętą z pieluchy. Można ten problem rozwiązać zszywając
piżamę i robiąc zapinanie z tyłu. Możesz też spróbować doszyć wstążeczki do jego
piżamy, by to zastąpiło doznania związane z rwaniem papieru. Nie dawaj mu do
darcia gazet czy książek, ponieważ może zacząć tak robić w ciągu dnia. Dla
niektórych dzieci czynnością powtarzaną w nocy jest zrywanie tapet.
Najprostszym rozwiązaniem byłoby malowanie ścian, zamiast naklejania na nich
tapet.
MOCZENIE SI

Większość dzieci powyżej 7 roku życia już nie moczy się w nocy. Wiele z nich jednak osiąga tę umiejętność póz
niej. Jeśli czujesz, że Twoje
dziecko powinno już być "suche", spróbuj zadziałać.
Około 10% problemów związanych z moczeniem się w nocy jest spowodowanych infekcją dróg moczowych; poproś lekarza o zbadanie
dziecka. W tym przypadku pomoc medyczna będzie niezbędna. Jeśli jednak nie ma problemów natury medycznej, wypróbuj jedno
z poniższych rozwiązań.
1. PODNOSZENIE
Spróbuj określić, kiedy dziecko się moczy; sprawdzaj to regularnie w równych odstępach czasu. Podnieś dziecko z łóżka tuż przed
zwyczajową godziną moczenia i zanieś je do toalety. Jeśli się wysiusia, daj mu nagrodę (może to być przytulenie go lub chwila zabawy
ulubioną zabawką), następnie zanieś je/odprowadz
z powrotem do łóżka.
28
2. DZWONEK I PODKA
ADKA
Na rynku jest dostępne dość proste urządzenie (specjalna podkładka pod prześcieradło). Budzi ono dziecko i Ciebie, kiedy łóżko robi się
mokre. Kiedy sygnał się włączy, wyłącz go i zabierz dziecko do toalety, żeby dokończyło siusiać. Taki proces odzwyczajania od moczenia
się może trwać ok. 3 miesięcy.
TRENING "SUCHEGO A
ÓŻKA"
Jest kilka odmian tego sposobu działania. Wszystkie one związane są z wprowadzeniem pozornie sprzecznej z intuicją praktyki raczej
zwiększania niż ilości podawanych płynów, niż ich ograniczania. Podstawową zasadą jest trening dziecka w opóz
nianiu oddawania
moczu.
29
Literatura
Durard V.M. (1998). Sleep Better. Baltimore: Paul H.Brookes Publishing Co.
Carol Gray & Abbie Ligh White. Ja i mój świat. Historyjki społeczne. Tłumaczenie Maciej Michalski. Warszawa 2005, Fraszka Edukacyjna.
33
1. Pierwszej nocy budz
dziecko co godzinę. Zabierz je do toalety i powiedz, żeby się wysiusiało. Zanim wróci do łóżka, daj mu coś
do picia i poproś, żeby "nie siusiało" (lub nazwij to używając innych słów) aż do następnego budzenia. Powtarzaj procedurę co
godzinÄ™.
2. Drugiej nocy obudz
dziecko po 3 godzinach od zaśnięcia; jeśli jest suche przez resztę nocy, przesuń porę budzenia o 30 minut
wstecz, tzn. obudz
je po 2,5 godzinach.
3. Każdej nocy, w czasie której się nie moczy, przesuwaj porę budzenia wstecz o 30 minut (np. na 2 godziny, 1,5 godziny, itd.) aż
dojdziesz do 1 godziny po zaśnięciu.
4. Jeśli dziecko moczy się dwa razy w tygodniu, powtórz plan działania zaczynając od pierwszego etapu.
30
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE
Użycie leków nasennych to sprawa wzbudzająca wiele emocji i możesz mieć swoją zdecydowaną opinię na ten temat. Niektóre z tych
leków są dostępne w aptekach i Twój lekarz rodzinny może będzie skłonny Ci je przepisać.
Lekarze zazwyczaj niechętnie przepisują środki nasenne. Jest kilka powodów tej niechęci:
1. Mogą być one zażywane tylko przez kilka tygodni i wobec tego stanowią krótkoterminowe rozwiązanie.
2. Długie ich zażywanie może prowadzić do uzależnienia.
3. Stosowanie ich przez dłuższy czas neutralizuje efekt ich działania i stwarza potrzebę zwiększenia dawki.
31
4. Niektóre problemy ze snem pogłębiają się wraz z zakończeniem terapii farmakologicznej.
Mimo powyższych zastrzeżeń, możesz czuć potrzebę czasowego zastosowania środków nasennych. Upewnij się wówczas, że lekarz
podał ci wszystkie informacje o lekach i ich dawkowaniu.
32
CoSPPA to skrót Confederation of Sen/ice Providers for People with Autism, czyli Konfederacja Profesjonalistów ProwadzÄ…cych Åšwiad­
czenia na Rzecz Osób z Autyzmem. Profesjonaliści wchodzący w skład konfederacji pracują z dziećmi i młodzieżą, którzy cierpią na
autyzm.
Naszym celem jest współpraca z rodzinami i opiekunami, którzy, tak jak Wy, na co dzień zmagają się z problemami, jakie przynosi życie
z dzieckiem chorym na autyzm. Ta broszura jest częścią serii stworzonej z myślą o wsparciu rodziców, którzy mają problemy
z wykształceniem u dziecka umiejętności koniecznych do codziennego funkcjonowania. Jednak podstawowy kłopot ze wszystkim, co
zostało napisane o autyzmie, polega na tym, że w ramach autystycznego spektrum nie ma dwóch takich samych osób, dlatego też część
pomysłów zawartych w tych broszurach może być dla Ciebie przydatna, a część - nie. Mamy wszak nadzieję, że niektóre z nich okażą
się dla Ciebie wartościowe.
SERIA  ŻYĆ Z AUTYZMEM"
Uczymy się: DAWAĆ SOBIE RAD
Z TRUDNYMI ZACHOWANIAMI
Uczymy się: ŻYĆ W RODZINIE
Uczymy się: KORZYSTAĆ Z TOALETY
Uczymy się: JEŚĆ I PIĆ
Uczymy się: ZASYPIAĆ
Uczymy się: MYĆ
Uczymy się: UBIERAĆ
Uczymy się: BAWIĆ
Uczymy się: WYCHODZIĆ Z DOMU
ISBN 978-83-88839-12-2